1 - SABİS

İş Sağlığı ve Güvenliği & Gürültü Kontrolü
İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?
Çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere
alınması gereken tedbirler dizisidir
İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden
kaynaklanan, çalışanların sağlığına ve güvenliğine zarar
verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve
bilimsel çalışmalardır.
İş Sağlığı ve Güvenliği ve
Gerekliliği
 Sağlığı Kaybetmenin Ödülü ve Bedeli Olamaz
 Hiçbir Ekonomik Zorunluluk İnsan Sağlığına Zarar Verecek
Bir İşlemin Nedeni Olamaz
 Kişisel Koruyucu Malzemesini Kullanmayan, Kaza Bedelini
Ailesi ile Birlikte Öder
 İşyerinde Kimse Kendisini Risk’ e Atma Hakkına Sahip
Değildir
 Risk ve Tehlikelerin Önlenmesi Doğuracağı Sonuçlardan
Çok Daha Ucuzdur.
İŞ SAĞLIĞI UYGULAMA İLKELERİ
a) Uygun işe yerleştirme
b) İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi ve
kontrolü
c) İSG risklerinin değerlendirilmesi ve kontrolü
d) Aralıklı kontrol muayenesi
e) İşyerinde sağlık hizmeti ve eğitimi
Rahatsız edici gürültü
• Çeşitli formlarda olabilir:
- Sürekli tekrarlayan ritmik ses ( damlatan musluk)
- İstenmeyen müzik (oda arkadaşının dinlediği)
• Gürültü algılanması kişiden kişiye değişir
- Çalıştığınız tezgahın gürültüsü sizi rahatsız etmeyebilir
- Yüksek sesle müzik dinlemeyi sevebilirsiniz.
• Alçak düzeydeki gürültü bile rahatsız edici olabilir.
- Arka plandaki müziği bir kişi beğenirken başka bir kişi
rahatsız edici bulabilir.
Maskeleyici Gürültü
Maskeleyici Gürültü
• İşitmek istediğimiz sesin başka bir ses tarafından
boğulmasıdır.
• Sesli ikaz ve diğer işaretlerin duyulmasını
engellediği için kazalara neden olur.
• Ses düzeyi, normal uzaklıktaki konuşmayı
sürdürebilmek için 60-70 dB’i aşmamalıdır.
Yaralayıcı Gürültü
• Gürültü düzeyi işitme duyusunu hasara uğratabilir.
• 85 dB (desibel) düzeyindeki veya daha yüksek
düzeydeki sürekli gürültü kulağa zararlıdır.
- Basınçlı hava ile çalışan makineler
- Metal dövme v.d.
• Bu düzeyde 5 saatten daha uzun süre çalışmak
işitme duyusunu riske atar.
• Kulak yakınında ani yüksek patlama işitme
duyusunu hasara uğratabilir.
Tehlikede olduğumuzu nasıl anlarız?
Tehlikede olduğumuzu nasıl anlarız?
Pratik Kurallar
- Arkadaşınızla konuşurken anlaşabilmek için ses
tonunuzu artırıyorsanız ya da kulağına
bağırıyorsanız,
- Gün bittiğinde kafanızın içinde gürültü
hissediyorsanız ya da kulağınız çınlıyorsa,
- Gün bittiğinde konuşma ve müzik seslerini açık ve
net anlamakta sıkıntı duyuyorsanız, ama sabah bu
problem ortadan kalkıyorsa,
 Yüksek düzeyde gürültüye maruz kalıyorsunuz
demektir, eğer önlem alınmazsa uzun vadede kalıcı
işitme kaybına uğrayacağınız konusunda şüphe
yoktur.
İşitme Organının Zedelenmesi
• Kulak korunması gereken çok hassas bir organdır.
• Gürültü seviyesi yüksek ortamlarda uzun süre
bulunmak işitme kaybına sebep olabilir.
• Gürültüye karşı hassasiyet kişiden kişiye değişir,
yaş cinsiyet ve geçmiş rahatsızlıklar önemli
faktörlerdir.
İşitme Organının Zedelenmesi
Kişisel
etkenler
Ses yükü
Yüklenme
düzeyi
Ses şiddeti
(dB)
Yüklenme
süresi
Frekans
(Hz)
Zaman
içinde
değişim
Etki
süresi
Gürültünün etkileri
• Gürültülü ortamda kalan, çalışan ya da yaşayan
insanlarda şu sağlık problemleri görülebilir:
-
Kalıcı işitme kaybı
Kulak çınlaması (tinnitus)
Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon zayıflığı
Yorgunluk, uyku bozuklukları, baş ağrıları ve stres
Metabolik ve hormonal bozukluklar
• Birden bire şiddetli bir gürültünün etkisinde
kalındığında ise
-
Geçici işitme kaybı
Tansiyon yükselmesi
Dolaşım bozukluğu
Solunum hızı artışı ve aşırı terleme görülebilir.
Gürültünün etkileri
• Gürültü ayrıca,
- Konuşurken bağırma
- Sinirli olma hali
- Karşılıklı anlaşma zorluğu
- Çalışan arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar ve
- İş kazalarının artması
üzerinde önemli rol oynar.
• Bir mekanik atölyesinde yapılan araştırmada
gürültünün 25 dB düşürülmesinin hatalı parça
oranını yarı yarıya azalttığı saptanmıştır.
Ses
• Ses
• Farklı ses şiddeti ve frekansından karışımından oluşan pek
çok tondan olabilir.
• Ses tek frekanstan ve şiddetten ibaret olabilir (saf ton)
• Ses şiddeti
• Ses şiddet düzeyi ölçüm birimi Desibel’dir (dB). İnsan
kulağına göre uyarlanmış A skalası dB(A) kullanılır.
• Ses frekans
• Frekans ölçüm birimi Hertz’dir (Hz.)
• Rahatsız edici sesin sebebi sadece şiddeti olmayabilir,
frekansı da bir etkendir.
• Yüksek frekanslar düşük olanlardan daha fazla rahatsız eder.
• Saf tonlar rahatsız edici olabildiği gibi karmaşık seslerden
daha çok hasar verirler.
Ses Şiddeti: Desibel
Gürültü Şiddeti, dB(A) Yer ve Konum
0
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
İşitme eşiği.
Sessiz bir orman, yatak odası
Fısıltı ile konuşma.
Sessiz bir oda, kütüphane, oturma odası.
Genel ofis.
Karşılıklı konuşma, çalışma ofisi (klavye vs)
Dikey matkap.
Yüksek sesle konuşma, trafik gürültüsü, lokanta.
Kuvvetlice bağırma, matbaa, takım tezgahları.
Havalı çekiç, dokuma atölyeleri.
Hidrolik pres, daire testere, pop konseri.
Bilyeli değirmen, hava tabancası.
Uçakların yanı.
Şehir alarm sireni, Ağrı eşiği.
Şiddet – mesafe ilişkisi
• Gürültünün şiddeti (basıncı) gürültü kaynağından
uzaklığın karesiyle azalır:
100 dB
1
Gürültü kaynağı
88 dB
2
Mesafe metre
76 dB
4
Gürültü şiddetine bağlı işitme kaybı %
dB
5 yıl sonra*
10 yıl sonra*
15 yıl sonra*
80
0
0
0
90
4
10
16
100
12
29
42
110
26
55
78
*Değerler kişiden kişiye değişebilir
Gürültü Kontrol Yöntemleri
1)Gürültü Kaynağında Alınması Gereken Önlemler
2)Gürültülü Ortamda Alınması Gereken Önlemler
3)Gürültüye Maruz Kalan Kişide Alınması Gereken
Önlemler
GÜRÜLTÜ KAYNAĞINDA ALINMASI GEREKEN
ÖNLEMLER
1. Kullanılan makinelerin, gürültü düzeyi düşük makineler ile
değiştirilmesi,
2. Gürültü düzeyi yüksek olarak yapılan işlemin, daha az
gürültü gerektiren işlemle değiştirilmesi,
3. Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye alınması,
Gürültünün sebep olduğu işitme kaybı tipleri
a- İletim tipi işitme ;kaybı kulak zarında ve orta kulak
kemiklerinde
b- Algı tipi işitme kaybı; iç kulakta duyma hücrelerinde
GÜRÜLTÜLÜ ORTAMDA ALINMASI GEREKEN
ÖNLEMLER
1. Makinelerin yerleştirildiği zeminde, gürültüye ve titreşime
karşı yeterli önlemlerin alınması,
2. Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasına
gürültüyü önleyici engel koymak,
3. Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasındaki
mesafeyi artırmak,
4. Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban
gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak,
GÜRÜLTÜYE MARUZ KALAN KİŞİDE
ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
1. Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş
bir bölme içine alınması,
2. Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması,
3. Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak,
Gürültüye karşı kişisel
koruyucu donanım
Bu noktaya kadar bahsedilen tüm önlemler bütçe
olanakları ve üretim kısıtları dahilinde alındıktan sonra...
• İşyerindeki gürültü şiddeti 85
dB(A)’yı aşıyorsa kişisel koruyucu
donanıma başvurulur:
• Sahada kulak koruyucu donanım
takılması gereken alanlar açıkça
işaretlenmeli,
• KKD’lerin etkin kullanımı
sağlanmalıdır.
Kişisel koruyucu donanım
Çok sayıda donanım
bulunur.
En çok kullanılan tipler:
•Köpük tıkaçlar
•PVC tıkaçlar
•Muff tipi kulaklıklar
Bunlar, doğru kullanıldıkları
takdirde, işitme kaybını önler.
Kişisel koruyucu donanımın
bakımı
Köpük kulak tıkaçları :
• Kullanmadığınız sürelerde temiz ve kuru bir yerde saklayın.
• Yıpranması, kirlenmesi halinde, yenisini temin edin.
PVC kulak tıkaçları :
• Kullanmadığınız sürelerde, temiz ve kuru bir yerde saklayın.
• Kirlenmesi halinde, sabunlu suyla yıkayıp, kurulayın.
• Yıpranması halinde, yenisini temin edin.
Muff tipi kulaklıklar :
• Kullanmadığınız sürelerde, temiz ve kuru bir yerde saklayın.
• Kulaklığın etrafında çatlak, delik, yarık, vb. olmadığını kontrol
edin.
• Yıpranması, hasar görmesi halinde, yenisini temin edin.
KİŞİSEL KORUYUCULARI ALIŞTIRMA
PROGRAMI
 Kulak koruyucularının kullanılmasının başlangıcındaki





sıkıntıları aşmak için aşağıdaki gibi bir alıştırma programına göre
başlanılmalıdır.
Öğleden önce
Öğleden sonra
1. gün
30 dak.
30 dak.
2. gün
1 saat
1 saat
3. gün
2 saat
2 saat
4. gün
3 saat
3 saat
5. gün
Tam Mesai (vardiye) Süresince
Eğer beşinci günden sonrada koruyucu kullanmakta sıkıntı
çekiliyorsa işçi sağlığı ve iş güvenliği görevlisine durum
bildirilmelidir.
Kullanma sürelerine bağlı olarak korunma oranları
Kişisel koruyucu donanım

SORULAR
CEVAPLAR (Devam)
Kulak koruyucumu taktığımda,
konuşmaları duyabilecek miyim ?

Evet. Kulak koruyucular,
normal sesleri duymanızı sağlarlar, çünkü
çok yüksek seslerin etkilerini azaltmak
üzere tasarlanmışlardır..

Ekipmanın sesindeki değişikliği
farkedebilecek miyim ?
Evet. Kulak koruyucuyu kullanırken, ekipmanın
normal sesine alışacaksınız ve arıza halindeki
sesi ayırdedebileceksiniz.

Kişisel koruyucu donanım

SORULAR
CEVAPLAR (Devam)
Kulak koruyucum hangi standartlara
Uygun olmalı?

Kulak koruyucular -baretler, maskeler ve tüm
Diğer KKD gibi- EN standartlarına uygun ve CE işaretli olmalı.
Türkiye’de CE işareti olmayan çok ürün üretiliyor.

Bu işi yıllardır yapıyorum.
Gürültüye alışığım !
Gürültüye alışmanın tek bir yolu vardır:
SAĞIRLAŞMAK

Kişisel koruyucu donanım
SORULAR

CEVAPLAR
Kulak koruyucum rahatsız !
Kulak koruyucunuzu doğru yerleştirdiğinizden
emin olun. Unutmayın kulak koruyucusunu
kullanmamak, kalıcı sağırlık yaratabilir.
Bu işi yıllardır yapıyorum.
Gürültüye alışığım !

Gürültüye alışmanın tek bir yolu vardır:
SAĞIRLAŞMAK


İş sağlığı ve güvenliği denetimi
4847 sayılı İş Kanununun 77. maddesi İşverenlerin
ve işçilerin yükümlülüklerine ilişkindir.
“ İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin
sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve
gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve
güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla
yükümlüdürler.Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine
ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler
işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.”
hükmü yer almaktadır.
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ
Madde 22 :
Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde, gürültü derecesi
80 desibeli geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı
gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde, gürültü derecesi en çok
95 desibel olabilir. Ancak, bu durumda işçilere başlık,
kulaklık veya kulak tıkaçları gibi koruyucu araç ve gereçler
verilecektir.
Madde 78 :
Gürültünün zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki
tedbirler alınacaktır:
1)İş yerlerinde gürültü çıkaran makinelerin monte edilmesi
sırasında, işyeri tabanı, titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve
sistemle yapılacaktır.
2) Gürültülü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını
önleyecek malzeme ile kaplanacak, ve bu binalar, çift kapılı,
çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar ses geçirmeyen
malzeme ile yapılacaktır.
3) Gürültünün azaltılamadığı hallerde, bu tüzüğün 22.
maddesi hükümleri uygulanacaktır.
4) Gürültülü işlerde çalışacak işçilerin işe alınırken genel
sağlık muayeneleri yapılacak , özellikle duyma durumu ve
derecesi ölçülecek, kulak ve sinir sistemi hastalığı olanlar ile
bu sistemde arızası bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu
işlere alınmayacaklardır. Ancak doğuştan sağır ve dilsiz
olanlar, bu işlere alınabileceklerdir.
5) Gürültülü iş yerlerinde çalışanların periyodik olarak, genel
sağlık muayeneleri yapılacaktır. Duyma durumunda azalma
ve herhangi bir bozukluk görülenler ve kulak ve sinir hastalığı
bulunanlar ve hipertansiyonlu olanlar, çalıştıkları işlerden
ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 525 :
Gürültülü yerlerde çalışan işçilere, kulakların korunması için
uygun kulak tıkaçları verilecek ve bu tıkaçlar her gün
temizlenecek ve sterilize edilmeden bir diğer işçiye
verilmeyecektir.
GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ
Amaç
Bu Yönetmeliğin amacı işçilerin gürültüye maruz
kalmaları sonucu sağlık ve güvenlik yönünden
oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili
risklerden korunmaları için alınması gerekli önlemleri
belirlemektir.
Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler
saklı kalmak kaydı ile, İşSağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
hükümleri de uygulanır.
1) En düşük maruziyet etkin değerleri :
LEX, 8h = 80 dB (A) ve = 112 µ Pa
Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri
aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin
kullanımına hazır halde Bulunduracaktır
2) En yüksek maruziyet etkin değerleri :
LEX, 8h = 85 dB (A) ve = 140 µ Pa
Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine
ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları
kullanılacaktır,
3) Maruziyet sınır değerleri :
LEX, 8h =87 dB (A) ve = 200 µ Pa
Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak
veya en aza indirecek bir biçimde seçilecektir
İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak için
her türlü çabayı gösterecek ve alınan önlemlerin
etkinliğini denetlemekten sorumlu olacaktır.
Madde 11- İşyerleri ile ilgili olarak;
1.İşletme sağlığı açısından kabul edilebilir en yüksek
gürültü seviyeleri tablo da verilen değerler esas alınır.
Gürültüye maruz kalınan süre
(saat/gün)
Maksimum Gürültü düzeyi
7.5
80
4
90
2
95
1
100
0,5
105
0,25
110
1/8
115
(dB)
ÇEVRE KANUNU (K.N.2872, R.G. T.11.8.1983)
 Madde 14- Kişilerin huzur ve sükunu, beden ve ruh
sağlığını bozacak şekilde yönetmelikle belirlenen
standardlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır.
Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları,
konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye
indirilmesi için gerekli önlemler alınır.
Kaynaklar
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,
 GürültüYönetmeliği
 Tolley's Risk DeğerlendirmesiYayını
 HSE yayınları
 http://www.bilgin.net/GurultuSelcukOzdmr.htm
 http://www.isgfrm.com/
Teşekkürler