I.Meşrutiyet - Sosyal Bilgiler

OSMANLI
DAĞILMA DEVRİ
XIX. YÜZYIL
OSMANLI DEVLETİ
Osmanlı varlığını korumak için ittifak
arayışı içerisinde (denge politikası)

Ekonomisi tamamen dışa bağımlı
(ilk dış borç İng. Kırım sav. 1854)
 Milliyetçilik hareketlerinden dolayı
sosyal, idari ve askeri ıslahatlar
yapmak zorunda kalmıştır.
 Fransız ihtilali ve Sanayi
devriminden dolayı çok zarar
gördü.

Batıcılık: Osmanlıdaki
batılılaşma aşamaları;
XVIII.
YY.: Askeri alanda.
II.Mahmut: Her alanda.
Tanzimat
Dönemi: Toplumsal ve
Hukuk alanında.
I.Meşrutiyet:
Siyasal Alanda.
II.Meşrutiyet: Siyasal, Hukuk.
NOT:
Avrupalı devletlerin,
Osmanlı Devleti üzerindeki
çıkarlarının çatışması,
Osmanlı Devleti’nin varlığını
uzun süre sürdürmesinde
etkili olmuştur.
(DENGE POLİTİKASI)
İNGİLTERE:
 Osmanlıyı, açık pazar ve hammadde
kaynağı olarak kullanmak istemiştir.
 Hindistan ve civarındaki sömürgelerine giden
yollar (Mısır, Kıbrıs) üzerinde güçlü bir Fransa
yada Rusya olmasındansa zayıf bir Osmanlı
olmasını tercih etmişlerdir.
NOT: Geleneksel İngiliz siyasetine göre
yıkılan yada güçlenen Osmanlı işlerine
gelmiyordu. Zayıf Osmanlı isteniyordu.
“Hasta Adam” tabir ettikleri Osmanlıyı
gerektiğinde Fransa ve Rusya’ya karşı
desteklemişlerdir.
İNGİLTERE
HİNDİSTAN
MISIR
İNGİLTERE’NİN
SÖMÜRGELERİNE
GİDEN YOL
FRANSA
 Osmanlı azınlıkları arasında
Ulusçuluğu yaymaya çalışmıştır.
Amacı: Ulusçuluğun yayıldığı yerlerde
yeni çıkarlar elde etmek.
 XIX.yüzyılın son çeyreğine kadar
İngiltere’nin en büyük rakibi olmuştur.
Fakat İngiltere bu yarışı önde
tamamlayarak büyük bir sömürge
imparatorluğu olmuştur.
FRANSA
RUSYA
 Balkanlarda Ulusçuluğu yaymaya
çalışmıştır.
Yorum: Bunun için Panslavizm (tüm
slavları birleştirme) politikasını
uygulamaya koymuştur.
 Osmanlı Ortodokslarının resmi
koruyuculuğunu üstlenerek Osmanlı iç
işlerine sürekli karışmıştır.
Boğazlar yolu ile sıcak denizlere
(Akdeniz) inmeye çalışmıştır.
AVUSTURYA
 Rusya’nın çıkarlarını önlemek
amacı ile Balkanları ele
geçirmek istemiştir.
 Fransa’nın Avrupa’daki
yayılmacı politikasına şiddetle
karşı çıkmıştır.
Avusturya
BALKANLARDA
ÇIKAR ÇATIŞMASI
Rusya
OSMANLI’YI
KORUYAN DEVLETLER
18.yy’da FRANSA
19.yy’da İNGİLTERE
20.yy’da ALMANYA
OSMANLI DEVLETİNDE
MİLLİYETÇİLİK İSYANLARI NEDENLERİ;
 Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik
fikri,
 Osmanlı Devletinin zayıflaması,
 Azınlıkların Avrupa tarafından
desteklenmesi,
 Büyük devletlerin kışkırtmaları
gibi nedenler ile ayaklanmışlardır.
NOT: Osmanlı Devletinde
ilk isyan eden millet
SIRPLAR’ DIR. (1804)
NOT:Osmanlı Devletinden
ayrılan ilk millet RUM
(YUNAN) dır.
(1829 Edirne Antlaşması)
1829 Edirne Antlaşması
ile bağımsız oldu.
 Sırbistan
1878’de Berlin
 Romanya
Antlaşması ile
 Karadağ
bağımsız oldu.
 Yunanistan:
 Bulgaristan:
1908’de bağımsızlığını ilan etti.
Balkan Savaşları sonunda
bağımsız oldu. (1913)
 Arap Devletleri: Çoğu Birinci Dünya
Savaşı sonrasında devlet olarak ortaya
çıktılar.
 Arnavutluk:
Fransız İhtilali’nin Osmanlı
açısından olumlu ve olumsuz
sonuçları aşağıdakilerden
hangisinde sırası ile verilmiştir?
A. Milliyetçilik - Özgürlük
B. Eşitlik – Demokrasi
C. Eşitlik – Milliyetçilik
D. Demokrasi – Eşitlik
E. Özgürlük – Milliyetçilik
Fransız İhtilali’nin Osmanlı
açısından olumlu ve olumsuz
sonuçları aşağıdakilerden
hangisinde sırası ile verilmiştir?
A. Milliyetçilik - Özgürlük
B. Eşitlik – Demokrasi
C. Eşitlik – Milliyetçilik
D. Demokrasi – Eşitlik
E. Özgürlük – Milliyetçilik
AVRUPA ve
BALKANLAR
Macar
Romanya
Hırvatistan
Bosna
Hersek
SIRP
BALKANLAR
Bulgar
Makedonya
İTALYA
ARNAVUT
YUNAN
1. Osmanlı’nın Balkan topraklarında çıkarları
çatışan iki devlet hangileridir?
2. XIX.yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı toprak
bütünlüğünü koruyan devlet hangisidir?
3. Zayıf bir Osmanlı devletini isteyen sömürgeci
devlet hangisidir?
4. Ulusçuluk hangi devlette ortaya çıkmıştır?
5. Ortodoksları himaye ederek Osmanlı iç işlerine
karışan devlet hangisidir?
6. Akdeniz’e ulaşarak sömürge elde etmek
isteyen devlet hangisidir?
İngiltere Almanya Rusya Fransa Avusturya
SENED-İ İTTİFAK
YENİÇERİ OCAĞININ KALDIRILMASI
BALTA LİMANI ANTLAŞMASI
TANZİMAT ve ISLAHAT
FERMANLARI
KIRIM SAVAŞI
I.MEŞRUTİYET
DUYUN-U UMUMİYE
II.MEŞRUTİYET
II.MAHMUT (1808-1839)
 Ayanlar ile Sened-i İttifak yapıldı.
 Yunan İsyanı çıktı (1821-1829)
 Navarin Olayı (1827)
 1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı ve Edirne Ant.
 Mısır İsyanı (Mehmet Ali Paşa İsyanı) ve
Kütahya Antlaşması.
 Hünkar İskelesi ve Balta Limanı Antlaşması.
 Sekban-ı Cedit Ordusu ve 1824 Eşkinci
Ocağı kuruldu.
 Vakay-ı Hayriye ile Yeniçeri Oc. kalktı (1826)
 Divan ve Tımar sistemi kaldırıldı.
 İlk nüfus sayımı yapıldı. (sadece
erkekler sayıldı)
Yorum: Asker kaynağını tespit için
yapılmıştır. Osmanlı resmi kayıtlarına da
(vergi defterlerine) sadece erkekler
yazılmıştır. Çünkü vergi veren kesim
erkeklerdir.
 Sened-i İttifak, padişahın yetkilerini
kısıtlayan ilk belgedir.
 Müsadere usulü kaldırıldı.
(Özel mülkiyet güvence altına alınmış
oldu. İnsan hakları açısından önemlidir)
SENED-İ İTTİFAK
Önemi:
Osmanlı
Devletinin,
mutlakıyetçi (merkeziyetçi)
yapısına aykırıdır.
Padişahın ayanlara söz
geçiremeyecek durumda
olduğunun kanıtıdır.
ABDÜLMECİT DÖNEMİ (1839-1861)
 1840 Londra Konferansı
1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi
 Kırım savaşı (1853-1856)
 İlk dış borçlanma Kırım sav. sırasında (1854)
 Paris Antlaşması (1856)
 Tanzimat Fermanı (1839)
 Islahat Fermanı (1856)
 İltizam Usulü Kaldırıldı.
1840 LONDRA KONFERANSI
 Kütahya Antlaşması, Mısır Sorununu
kesin olarak çözememişti.
 İngilizlere bu meselenin çözümü için bazı
ayrıcalıklar daha tanınmış (Balta Limanı)
 Osmanlı devletinde bir iç sorun olan
Mısır İsyanı, uluslar arası bir sorun haline
gelmiştir.
 Osmanlı’ya destek veren Prusya, 1840’ta
kapitülasyonlardan yararlanma hakkı aldı.
Osmanlıda ilk kez bir valilik saltanat halini
aldı.
1841 LONDRA BOĞAZLAR ANTLAŞMASI
 Mısır sorunu çözüldüğü anda, Ruslarla
imzalanan Hünkar İskelesi antlaşmasının
da süresi dolmuştu.
 Kararlar; Boğazlar Osmanlı egemenliğinde kalacak. Barış zamanı boğazlardan
hiçbir savaş gemisi geçmeyecekti.
 Boğazlar ile ilgili ilk uluslar arası
antlaşmadır.
 Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki
egemenliği kısıtlanmıştır.
MACAR MÜLTECİLERİ SORUNU
1848’de Avusturya ve Rusya ile savaşan
Macarların bir kısmı Osmanlılara sığındı ve
Osmanlı Devleti bunları korudu.
*** Bu durum Osmanlı Devletinin;
- İnsan haklarına önem verdiğinin,
- Güçlü (egemen) bir devlet olduğunun,
- Avusturya ve Rusya ile ilişkilerinin kötü
olduğunun göstergesidir.
*** Osmanlı’nın Macar mültecilerini koruması,
Avrupa’daki itibarını arttırdı ve Osmanlı’nın
Avrupalı bir devlet olmasına zemin hazırladı.
Macar Mültecileri meselesinde Osmanlı,
sığınma talebinde bulunan Macar
milliyetçilerini Rusya ve Avusturya’nın
karşı çıkmasına rağmen kabul etmiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin
göstergesi olamaz?
A. Osmanlı, egemen bir devlettir.
B. Osmanlı, bağımsız bir devlettir.
C. Osmanlı, milliyetçiliği desteklemiştir.
D. Osmanlının Rusya ile ilişkileri kötüdür.
E. Osmanlı, güçsüzün yanında yer almıştır.
Macar Mültecileri meselesinde Osmanlı,
sığınma talebinde bulunan Macar
milliyetçilerini Rusya ve Avusturya’nın
karşı çıkmasına rağmen kabul etmiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin
göstergesi olamaz?
A. Osmanlı, egemen bir devlettir.
B. Osmanlı, bağımsız bir devlettir.
C. Osmanlı, milliyetçiliği desteklemiştir.
D. Osmanlının Rusya ile ilişkileri kötüdür.
E. Osmanlı, güçsüzün yanında yer almıştır.
TANZİMAT FERMANI:
Önemi:
Padişahın
yetkileri yasalar
karşısında ilk kez sınırlanmıştır.
(Hukuk devleti olma yolunda ilk
aşama).
Osmanlıda insan haklarına
yönelik ilk ıslahat programıdır.
ISLAHAT FERMANI
Önemi:
Dış
baskı ürünüdür.
Daha çok gayrimüslim haklarını
koruma amacı vardır.
Osmanlı Devletinin iç işlerine
karışma dönemi daha sistemli bir
şekilde başlamıştır.
ABDÜLAZİZ (1861-1876)
 Girit İsyanı (1866)
 Devletin Mali iflası (1875)
 Süveyş Kanalı açıldı (1869)
Not: Osmanlı’nın Doğu Akdeniz’deki
önemi arttı.
 Mecelle hazırlandı (medeni kanun)
 Genç Osmanlılar (Jön Türkler)
hareketinin doğması ve Meşrutiyet fikrinin
ortaya çıkması (1865). Öncü, Mithat Paşa.
SÜVEYŞ
KANALI
V.MURAT
 Genç Osmanlılar, meşrutiyete
karşı olan Abdülaziz’i tahttan
indirip yerine V.Murat’ı geçirdi.
 Akli dengesi yerinde değildir
iddiası ile tahttan indirilmiştir.
NOT: Osmanlı tahtında en kısa
süre kalan padişah olmuştur.
(3 ay)
II.ABDÜLHAMİT (1876-1909)
 I.Meşrutiyet’in ilanı (1876)
 Meclis + Anayasa + Padişah
Meclis=Meclis-i Mebusan + Meclis-i Ayan
I.Meşrutiyet’in ÖNEMİ:
Parlamenter yönetime geçildi.
Halk yönetime katıldı.Seçme seçilme.
Anayasal düzene geçildi. (Kanun-u Esasi)
Osmanlıcılık fikri etkili olmuştur.
1877-78 Osmanlı Rus harbi (93 Harbi)
 Kıbrıs’ın İngiliz yönetimine bırakılması
(1878)
 Ayastefanos ve Berlin Antlaşmaları (1878)
İngilizlerin Mısır’a yerleşmesi (1882)
Osmanlıcılık ve Panislamizm etkilidir.
1881’de Duyun-u Umumiye kuruldu.
1889’da İttihat ve Terakki kuruldu.
1908 II.Meşrutiyet
1909 31 Mart vakası
1. Vakayı Hayriye hangi padişah döneminde
olmuştur?
2. Nizam-ı Cedit yeniliklerini hangi padişah
yapmıştır?
3. İrad-ı Cedit hazinesi hangi padişah
döneminde kuruldu?
4. Tanzimat ve Islahat Fermanları hangi
padişah döneminde ilan edildi?
5. I.Meşrutiyeti ilan etmeye ikna edilen ve bunu
ilan eden padişah hangisidir?
6. II.Meşrutiyeti hangi padişah ilan etti?
III.SELİM II.MAHMUT ABDÜLMECİT II.Abdülhamit
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Osmanlı halkı hangi devirde, padişahın
yanında yönetime ortak olmaya başlamıştır?
Osmanlı’da hangi dönemde hukuk ve
yönetim alanındaki çalışmalar sistemli olarak
başlamıştır?
Hangisi, Osmanlı devletinin Ayanlara söz
geçiremeyecek hale geldiğinin göstergesidir?
Hangisi, daha çok dış baskılar ile daha çok
gayrimüslim halka tanınan hakları içerir?
Hangisi ile ilk Osmanlı Anayasası ilan edildi?
Hangisi ile parlamenter yönetime geçildi?
Islahat
Sened-i İttifak
Tanzimat
Meşrutiyet
OSMANLI DEVLETİNDE
FİKİR AKIMLARI
(YIKILMAKTAN
KURTULMA ÇABALARI)
OSMANLICILIK
OSMANLICILIK
Ülkede yaşayan herkesin din farkı gözetilmeden
eşit tutulması halinde devletin dağılmaktan
kurtulacağını savunuyorlardı.
Burada iki önemli vurgu vardır;
• Din farkı gözetmeme,
• Eşitlik.
ÇIKARIM;
• Laiklik,
• İnsan hakları,
• Demokrasi savunulmaktadır.
• 1876 Meclisi bu düşünce ile açılmıştır.
OSMANLICILIK
• Ulusçuluk (Milliyetçilik) ile ters düşer
(zıttı dır)
• Demokratikleşmeden yanadır,
• Osmanlı milleti yaratma çabası
vardır.
AMAÇ:
Osmanlıda bulunan farklı din ve ırkları eşit
tutarak Osmanlı İmparatorluğunun
dağılmasını engellemektir.
İSLAMCILIK
(ÜMMETÇİLİK)
II.ABDÜLHAMİT
İSLAMCILIK (Ümmetçilik)
Bütün Müslümanların, Halifenin egemenliği
altında toplanmasını amaçlayan bir
düşüncedir.
VURGU;
“Halifenin egemenliği”
ÇIKARIM;
• İslamcılık denince ulusçuluk ve laikliğe
ters olduğu anlaşılmalı,
• Ayrıca demokrasi ve halkçılığa da terstir.
TURANCILIK
(ENVER PAŞAİTTİHAT TERAKKİ)
TURANCILIK
 Bütün Türkleri tek bir devlet ve
bayrak altında toplamak isteyen
düşünce akımıdır.
 Orta Asya Türkleri ve Anadolu Türklerini
birleştirme ideali olarak bilinir.
 I.Dünya Savaşı sırasında Kafkas
Cephesi (Sarıkamış bozgunu) ile son
bulmuş ve yerini Anadolu milliyetçiliğine
bırakmıştır.
TÜRKÇÜLÜK
(ANADOLU MİLLİYETÇİLİĞİ)
TÜRKÇÜLÜK
Osmanlıcılık ve İslamcılığa tepki olarak
ortaya çıkmıştır,
 Türk kültürünü yüceltmeye çalışmıştır,
 Ulusçuluk ilkesinin Türkler arasında
yayılmasını sağlamıştır,
Osmanlı devletinin, Türk kültürü ve
milletine dayanması halinde kurtulacağını
savunmuşlardır.
NOT: Osmanlıcılık, Balkan
savaşları ile geçerliliğini
yitirmiştir.
NOT: İslamcılık ve Turancılık
I.Dünya Savaşı ile geçerliliğini
yitirmiştir.
NOT: Başarıya ulaşmış olan tek
fikir akımı Türkçülüktür.
www.sosyalbilimler.biz