dunyada_ve_ulkede_du..

AKILCI İLAÇ KULLANIMI
KONUSUNDA
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE DURUM
Uzm. Dr. Kubilay ORANSAY
Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü
AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel
özelliklerine göre;
 uygun ilacı,
 uygun süre ve dozda,
 en uygun maliyetle ve
 kolayca sağlayabilmeleri. 1
1. Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health
Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
2
AKILCI İLAÇ KULLANIMI
İLKELERİ
 Etkililik
 Güvenlilik
 Uygunluk
 Maliyet
3
AKILCI İLAÇ KULLANIMI
İLKELERİ

Tedavi planlarken doğru tanıya dayanmak,

Doğru ilaç, doğru doz, doğru süre ve doğru
uygulama yolunu belirlemek,

Tedavi başarısını, yan etkileri ve hastanın
uyuncunu değerlendirmek,
4
AKILCI İLAÇ KULLANIMI
İLKELERİ

Çoklu ilaç kullanımlarında
etkileşimleri öngörmek,

Tedavinin;
gerçekleşebilirliğini ve
maliyetini değerlendirmek.
5
PAYDAŞLAR

Kullanılacak ilaca karar veren (hekim)

İlacı sağlayan (eczacı)

İlacı uygulayan (hemşire, hasta/yakını)
6
AKILCI OLMAYAN
KULLANIM ŞEKİLLERİ
Çoklu İlaç Kullanımı (Polifarmasi)
 İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı
 Klinik rehberlere uygun olmayan reçeteleme
 Uygun olmayan kişisel tedavilere başvurulması
 Yeni ilaçların uygun olmayan tercihi

7
İş yükü ve
Personel Sıkıntısı
Var Olan Yetersiz ve
Eksik Bilgiler
Alışkanlıklar
Akademik Bilgi
Tedavi Seçenekleri
İlaç Endüstrisinin Etkileri
(baskıları)
Sosyo-Kültürel Etmenler
Ekonomik ve Yasal Etmenler
8

Türkiye’de Sağlık Bakanlığınca akılcı ilaç kullanımı ile
ilgili ilk çalışmalar 1992 yılında başlatılmıştır.
 1992-1994 Eskişehir-Bilecik

1997’de gerekli insan gücünün yetiştirilmesi
amacıyla konuyla ilgili 6 personel, Hollanda’ya
“Akılcı İlaç Kullanımı Eğitici Eğitimi” programına
gönderilmiştir.

2002’de “İlaç Politikası Geliştirme Toplantısı”
9

Sağlık Bakanlığınca kaynak yetersizliğini doldurmak
amacıyla “Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi
Rehberleri” hazırlanmıştır.

Sağlık Bakanlığınca “Reçete Yazma Rehberi” ve
“Eğiticilere Yönelik Reçete Yazma Rehberi”
kitaplarının çevirileri yapıldı.
10

2006 yılı verilerine göre “Akılcı İlaç Kullanımı”
konusunda binin üzerinde hekime eğitim verildiği
bildirilmiştir.

Akılcı İlaç Kullanımı eğitimleri, yirmiden fazla tıp
fakültesinin eğitim müfredatına alınmıştır.
11

Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından
yapılan saha çalışmalarında;
 İlaç
kutu sayısı açısından bakıldığında
tanıya uygunluk bakımından yaklaşık
% 50’sinin akılcı olmadığı,
12
 İlaç
maliyetlerine bakıldığında ise yine
% 50’sinin akılcı olmadığı ortaya çıkmış.
 Bu
çalışmalarda pratisyen hekimlerle uzman
hekimler arasında akılcı reçete yazımı
açısından bir fark olmadığı görülmüştür.
13


EİKÖ (OECD) 2006 raporuna göre;
Sağlığa ayrılan pay ABD’de  % 15.3
İngiltere’de  % 8.3
Türkiye’de ise  % 7.7
Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde
ilacın payı % 46 iken,
EİKÖ (OECD) ülkelerinde  %17,
ABD’de  % 11
14

İlaç harcamalarında miktar ve maliyet
açısından bakıldığında;
Dünyada Kalp ve Damar Hastalıkları
ilaçları birinci sırada,
Türkiye’de  Antimikrobiyal ilaçlar birinci
sırada,
15

2007 yılında kullanılan tüm ilaçların kutu bazında
%17’si, TL bazında %18’i antibiyotiklerdir.

2007 yılında kullanılan 1,3 milyar kutu ilacın 223
milyon kutusu antibiyotiktir.

2007 yılında kişi başına kullanılan yıllık ortalama
20 kutu ilacın 3,5 kutusu antibiyotiktir.
16

2007 yılında ilaca harcanılan 11 milyar TL’nin 2
milyar TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

2007 yılında kişi başına yapılan yıllık ortalama
170 TL’lik ilaç harcamasının 30 TL’si antibiyotikler
için harcanmıştır.
17
Overuse
and

Malarya
misuse of antimicrobials contributes to
antimicrobial resistance
 92 ülkenin 81’inde klorokin direnci

Tüberküloz
 % 2 - 40 primer çoklu ilaç direnci

Gonore
 N. Gonore için % 5-98 penisilin direnci

Pnömoni ve bakteriyel menenjit
 S. Pnömoni için % 12-55 penisilin direnci

Diare: Şigelloz
 Ampisilin için %10-90+; % 5-95 TMP-SMX direnci
DSÖ Gerekli İlaç Politikaları Departmanı
18
ADVERS (TERS) ETKİLER

ABD’de 4. ölüm nedeni

Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite
giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar

ABD ve Avustralya’da hastaneye yatışların %4-6

En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi,
hipotansiyon, ateş, diare, kaşıntı, kusma, böbrek
yetmezliği
19
Review by White et al, Pharmacoeconomics, 1999, 15(5):445-458

Akılcı İlaç Kullanımına ilişkin faaliyetlerin
derlenmesi, toplanması ve ülkenin ihtiyaçlarına,
önceliklerine ve kaynaklarına uygun stratejik
planlar haline getirilmesi için geniş kapsamlı
ulusal politikalar belirlemek ve hayata
geçirebilmek amacıyla 12 Ekim 2010 tarihinde
İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü,
Farmakoekonomi Daire Başkanlığı bünyesinde;
“Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü”
kurulmuştur.
20
www.akilciilac.gov.tr- akilci.ilac@iegm.gov.tr
21