Asbest - Dr.uz

DRUZ
MESLEK HASTALIKLARI
A Grubu : Kimyasal Maddelerle olan MH
B Grubu : Mesleki Deri Hastalıkları
C Grubu : Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları
D Grubu : Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
E Grubu : Fiziksel Etkenlerle oluşan MH
DRUZ
MESLEKİ SOL SİS HAST - TOZLAR
Biyolojik Etkileri bakımından Toz Sınıfları
İnert tozlar: Vücutta herhangi reaksiyona girmez! Lenfatikle atılır.(Baryum tozu)
Toksik tozlar: Kimyasal etkileşime girip Zehirlenme! (Kurşun, krom, nikel,
kadmiyum gibi metallerin tozları)
Allerjik tozlar: Solunum yollarında spazma yol açarak astım benzeri tablo!
(Pamuk tozu, keten, kenevir tozu, şeker kamışı tozu, kuş tüyü tozu vb. organik;
cam yünü (cam elyafı), kireç tozu vb. inorganik tozlar)
Fibrojenik tozlar: Biyolojik etki ve insan sağlığı bakımından en önemli olan
grup! Akciğerde depolanır, fibrotik reaksiyona yol açar ve KOAH!
Kanserojen tozlar: Kansere neden olur! En bilinen örnek asbest lifleri
Krom, nikel, kadmiyum vb. metal tozları ile arsenik tozları da kanserojen!
DRUZ
MESLEKİ SOL SİS HAST - TOZLAR
Kimyasal Yapılarına göre Toz Sınıfları
İnorganik tozlar:
Demir, kömür, kum(silis), asbest, çimento vb.
Organik tozlar:
Pamuk tozu, şeker kamışı tozu, mantar sporu, kümes
hayvanı tüyü vb.
DRUZ
MESLEKİ SOL SİS HAST - TOZLAR
İnorganik tozlar;
Akciğerlerde depolanma eğiliminde!
Fibrojenik potansiyeli olanlar, fibrozise yol açarak KOAH!
Organik tozlar;
Akciğerlerde depolanmaz,
Doğrudan fibrojenik etki de göstermez,
Allerjik mekanizma aracılığı ile solunum yollarında spazm
Tekrarlayan spazmodik ataklar sonucu KOAH!
İşçilerin çoğunlukla karşılaştığı tozlar → İnorganik
İnorganik tozların çok azı fibrojenik → az sayıda toza bağlı olarak MAH
DRUZ
MESLEKİ SOL SİS HAST - TOZLAR
Tozun Partikül Büyüklüğü
< 100 mikron = Akciğerlere girebilir. (İnhale edilebilen toz)
< 10 mikron = Bronşiollere ulaşabilir. (Solunabilir toz)
0.5 ile 5 mikron = Akciğerlerde hastalık meydana gelmesi
bakımından en tehlikeli!
< 0,5 mikron = Alveolde havada asılı kalıp, solunumla/lenfatiklerle atılır.
DRUZ
MESLEKİ SOL SİS HAST - TOZLAR
Tozun Fibrojenik Potansiyeli
 Alveollere gelen tozları makrofajlar fagosite eder,
 Makrofajları parçalar,alveoler epitel ve bazal membranı geçip interstisyuma!
 Akciğerde fibrotik reaksiyon başlar!
Fibrojenik özelliği olmayan tozlar alveollere ulaşsalar bile,
fibrotik reaksiyon olmayacağından ciddi soruna neden olmazlar.
DRUZ
MESLEKİ SOL SİS HAST - TOZLAR
Tozun Akciğerde Hastalık Yapmasında Diğer Etkenler
(Ortam ve Kişisel)
 Tozun ortamdaki konsantrasyonu
 Kişinin maruziyet süresi
 Sigara içilmesi (Sigara + Asbest = Akciğer CA)
 Genetik yapı (Alfa-1 antitripsin enzim eksikliği vb.)
DRUZ
PNÖMOKONYOZ TANI ŞEMASI
DRUZ
MESLEKİ SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI
Mesleki Akciğer Hastalıklarında Tanı Yöntemleri
En önemli bilgi; tozlu ortamda çalışma öyküsü!
Çoğunlukla > 10 yıl tozlu işte çalışma öyküsü
(Hastalık yavaş geliştiği için ilk yıllarda klinik ve laboratuar bulguları
normal;
İlerleyen zamanlarda öksürük ve nefes darlığı (Bu dönemde
radyolojik ve SFT’de patolojiler)
DRUZ
PNÖMOKONYOZ GRAFİ SINIFLAMASI
PK; Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından standardize edilmiştir!
Radyolojik görüntüler küçük veya büyük opasiteler şeklinde olabilir.
Küçük opasiteler de yuvarlak veya irreguler opasiteler şeklindedir.
Küçük Opasite ( ≤ 1 cm. )
Küçük-Yuvarlak opasite sembolleri: p – q – r (çapına göre)
Küçük-İrreguler opasite sembolleri: s – t – u (kalınlığına göre)
Büyük Opasite: > 1 cm.
A: Büyüklüğü 1 - 5 cm. arasındaki opasiteler
B: Birden çok opasitelerin akciğerlerde kapladığı toplam alan bir akciğer
alanının 1/3’ünden az yer kaplarsa
C: Daha geniş alan kaplayan opasiteler
Opasitelerin Akciğer alanlarındaki YAYGINLIĞI yönünden sınıflandırılması
Kategori 0; normal görünüme işaret eder,
Kategori 1; her iki akciğer alanının <1/3 alana yayılmış
Kategori 2; her iki akciğer alanında daha yaygın görünüm
Kategori 3; akciğer alanlarının tamamına yayılmış olan görünüm.
DRUZ
PNÖMOKONYOZ GRAFİ SINIFLAMASI
Opasite büyüklüğü (çap veya kalınlık)
Opasite türleri
< 1.5 mm.
1.5 – 3.0 mm.
3.0 – 10 mm.
Yuvarlak
p
q
r
İrreguler
s
t
u
KÜÇÜK OPASİTE
1 cm. den küçük
Target
A
Toplam büyüklüğü 5 cm. ye kadar
BÜYÜK OPASİTE
B
Toplam büyüklüğü bir akciğer alanının 1/3’ü kadar
C
Toplam büyüklüğü daha fazla olan opasiteler
1 cm. den büyük
DRUZ
PNÖMOKONYOZ GRAFİ SINIFLAMASI
 Opasitelerin yaygınlığı ve büyüklüğü ifade edilirken ikili sembol!
 Mesleki akciğer hastalıklarında radyolojik bulgu olarak;
Opasiteler dışında akciğer parankiminde, plevrada, kalpte ve mediastinumda
çeşitli patolojik görüntüler-Raporun altında belirtilir.
DRUZ
MESLEKİ SOL. SİS. HASTALIKLARI – SFT
SFT; hastalığın seyri (fonksiyonel bozulmanın derecesi) ve maluliyet
düzeyinin tespiti için de önemli!
SFT, expirium hacimlerini ölçer.
SFT ölçümlerinin en temel ikisi;
FVC (ZVK=Zorlu vital kapasite) ile
FEV1.0 :Expiriumun ilk saniyesi içinde üflenen hacim
FEV1.0 / FVC ≥ % 80
Restriktif bozuklukta her iki hacimde aynı ölçüde azalma FEV1.0 / FVC ≥ %80
Obstrüktif bozuklukta (hava yollarında tıkanıklık) FEV1.0 / FVC : < %80
Hacimlerde ileri derecede azalma → Akciğer parankiminde yaygın fibrozis!
DRUZ
MESLEKİ SOL. SİS. HASTALIKLARINDA SFT
OBSTRÜKTİF VE RESTRİKTİF
BOZUKLUKLARDA SFT DEĞERLERİ
ZVK (litre)
ZEV1.0 (litre)
ZEV1.0 / ZVK (%)
5
4
80
Restriktif bozukluk
4
3.2
80
Obstrüktif bozukluk
3
2
66
Normal değerler
Target
DRUZ
MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARINDA TEDAVİ
Mesleki akciğer hastalığı olan hastalarda en sık ölüm nedeni:
Kalp Yetmezliği!
Hastalık; Tozun akciğerlerde depolanması + Fibrozis
Akciğerlerdeki tozun atacak veya fibrozisi durduracak TEDAVİ YOK
İleri etkilenmeyi engelle
↓
Hastanın işyeri ortamından uzaklaştırılması!
Nefes darlığı, kalp yetmezliği, infeksiyon → Uygun tedavi!
DRUZ
MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARINDA KORUNMA
İşyeri ortamında toz kontrolü (en önemli koruyucu yaklaşım!)
Uygun havalandırma düzenekleri kurulması,
Islak çalışma yöntemi uygulanması,
Koruyucu maskelerin kullanılması vb.
Toz ölçümleri
İşe giriş muayenesi (Akciğer rahatsızlığı yönünden riskli olanlar, aşırı
sigara içenler vs. toz maruziyeti olan işlerde çalışması önlenmeli!)
Periyodik sağlık muayeneleri, Akciğer grafisi, SFT
Sağlık eğitimleri
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(SİLİKOZİS)
SİLİKOZİS
Silikozis etkeni: Serbest kristalize silisyum dioksit (Si O2) içeren ince
toz!
Silis kristalleri 3 farklı yapıda: Kuvars(en yaygın), tridimit ve
kristobalit
Fibrojenik aktivite bakımından en yüksek potansiyele sahip toz;
silisyum dioksit!
Parçalanan makrofajlardan salınan bir madde ile oluşan -ve
birleşerek büyüyen- Silikotik nodüller
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(SİLİKOZİS)
Silikozis yönünden Riskli işler:
 Madencilik (Kuvars içeren kayaların delinmesi, parçalanması vb),
 Taş ocaklarında ve taş işlemeciliği (öz. Granit kayaların
parçalandığı ve çıkarıldığı),
 Tünel yapımı işleri,
 Dökümhaneler,
Kot taşlama işçiliği,
 Cam imali,
 Porselen ve seramik endüstrisi,
 Isıya dayanıklı tuğla yapımı,
 Demir-çelik endüstrisi.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(SİLİKOZİS)
Klinik belirtiler:
Akut Silikozis(çok nadir):
Yüksek dozda maruziyet → < 1 yıl öksürük, nefes darlığı → kısa sürede ölüm
Klasik Silikozis: İlk belirti; egzersiz ile ortaya çıkan nefes darlığı! (genelde >10 yıl
çalışma öyküsü) Önce, öksürük ve balgam tabloya eklenir, sonra siyanoz ve kalp
yetmezliği(en sık ölüm nedeni)
Silikozisli hastalarda sık görülen bir komplikasyon: Tbc!
Tanı:
Tozlu ortamda çalışma öyküsü!
İşyeri ortamında toz ölçümü (tozun türü ve kuvars içeriği)
Radyoloji: Yuvarlak opasiteler (p-q-r)
Hiler lenf bezlerinde yumurta kabuğu şeklinde kalsifiye görünüm: “Egg-shell
calcification” : Silikozis için tipik!
SFT ile, fonksiyonel bozukluğun düzeyi belirlenir.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(SİLİKOZİS)
Tedavi:
Tedavisi henüz mümkün değil!
Semptomatik tedaviler
Korunma:
Çalışma ortamında toz kontrolü
 İKAME: Kuvars yerine başka maddelerin kullanılması? (döküm malzemesi üstündeki
pürüzlerin düzeltilmesi için kum püskürtme yerine; minik çelik bilyalar kullanmak)
 Tozumayı engellemek için ıslak çalışma yöntemi (öz. kayaların delinmesi sırasında)
 Uygun havalandırma sistemleri kurulması
 Koruyucu toz maskeleri
 Havada toz ölçümü
 İşe giriş muayenesinde riskli kişilerin belirlenerek, bu ortamlarda çalıştırılmaması
 Periyodik muayenelerde röntgen ve SFT
 Koruyucu maske kullanımı eğitimi, sigara bırakma eğitimi vb.
 Toza bağlı bir hastalık geliştiği saptanırsa, iş değişikliği.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
ASBESTOZİS
Silis, kömür partikülleri “toz” biçiminde olmalarına karşın;
asbest lif (fiber) yapısındadır.
Partiküllerin “boy/en” oranı (aspect ratio) < 3 → Toz; ≥ 3 → Lif (Fiber)
Aspect ratio arttıkça, Asbest’in tehlikesi artar.
Asbest;
Dayanıklı (sıcak-soğuk, asit, sürtünme, paslanma vb. dış etkenlere)
Yalıtkan (ısı ve elektrik yalıtımı)
Elde edilmesinin kolay
Ucuz
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Asbestozis yönünden Riskli işler:
 Sıcak su ve buhar boruları/kazanları,
 İnşaat sektöründe(öz. Asbestli çimento),
 Fren ve debriyaj balatası imalinde,
 Boru imalinde,
 Eski binaların onarımı veya yıkımı,
 Eski gemilerin sökülmesi ve parçalanması işleri.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Asbest Kullanımı:
Asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, satılması ve ithalatı,
Asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması,
Asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi-işlenmesi YASAK!
RD’de; çalışılan ortam havasındaki asbest miktarının, belirlenmiş sınır değerin altında ise;
Kolay kırılmayan malzemeyle çalışılan, geçici ve kısa süreli tamir-bakım işinde,
Asbest liflerinin sıkı şekilde bağlı olduğu malzemenin bozulmadan ve parçalanmadan
uzaklaştırılması işinde,
İyi durumdaki asbestli malzemenin paketlenmesi işinde,
Ortam havasının izlenmesi ve kontrolü işleri ile malzemelerde asbest bulunup
bulunmadığının tespiti için örnek alınması işinde
Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne İş Planı bildirimi ve Asbestle ilgili Sağlık Gözetimi
zorunlu değil!
25.01.2013 tarihli, 28539 sayılı R.G. – Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Asbest Söküm Uzmanı/Çalışanı Eğitimleri:
Asbest söküm uzmanı eğitimi: İSGÜM
Asbest söküm çalışanı eğitimi;
Kamu kurumları,
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
Sendikalar,
Bakanlıkça yetkilendirilmiş İH&İGU Eğitim Kurumları’nca
Asbest söküm uzmanları tarafından verilir.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
ASBESTİN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR
FİBROZİS (ASBESTOZİS)
AKCİĞER KANSERİ (Bronşial Karsinom)
 Solunum Dışı: Mide-Barsak Kanseri
MEZOTELYOMA
PLEVRADA KALINLAŞMA
PLEVRAL PLAK, KALSİFİKASYON
PLEVRAL EFFÜZYON
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Klinik özellikler:
Asbestin fibrojenik potansiyeli; silis tozundan az, kömür tozundan fazla!
Fibrozis ilerleyince nefes darlığı, ileri olgularda öksürük, balgam ve kalp yetmezliği
eklenir. Plevral sıvı varsa yan ağrısı.
Tanı:
Çalışma öyküsü!
Radyoloji: Bazal segmentlerde fibrozis irregüler opasiteler
Bazı hastalarda; balgamda, akciğerde, tümör dokusunda veya plevral sıvıda “asbest
cisimciği” (asbestos body) bulunabilir.Asbest body, mutlaka hastalık anlamına
gelmez, asbest maruziyeti olduğu anlamına gelir.
Tedavi:
Tedavisi söz konusu değil!
Plevral kalınlaşma, kalsifikasyon ve plaklar bir tedavi gerektirmez.
Asbeste (krosidolit asbest) bağlı en önemlileri: Akciğer CA ve Mezotelyoma!
Asbest + Sigara olması durumunda Akc. CA risk artışı 55 kat!
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Korunma:
Asbest yerine kanserojen etkisi olmayan maddelerin kullanılması! (sentetik
mineral lifler: Kaya yünü (man-made mineral fiber; MMMF) ve cam yünü (manmade vitreus fiber; MMVF))
 Toz kontrolü (havalandırma sistemleri, kapalı düzenekler, temizlik için vakum
süpürgelerin kullanımı, özel aspirasyon sistemleri)
 İşyeri ortamı ölçümleri (havada asbest lif sayımı)
 Asbest için üretilmiş toz maskeleri
 İşe giriş muayenesi; asbestli işte çalışma bakımından riskli olabilecek kişiler
(sigara içen, ailesinde akciğer kanseri olanlar vs)
 Aralıklarla yapılacak Röntgen ve SFT ile erken tanı?!
Asbest endüstrisinde çalışanların sigara içmemeleri çok önemli!
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Asbest-Sağlık Gözetimi: *
Çalışanın mesleki ve tıbbi özgeçmişi ile ilgili kayıtlarının tutulması,
Her çalışanın genel sistemik fizik muayenesi ve öz. Solunum Sistemi muayenesi,
35x35 standart AC Grafisi v Dijital AC radyografisi,
SFT yaptırılır.
İH, iş sağlığındaki gelişmeleri göz önüne alarak balgam sitoloji testi, BT,
tomodansitometri vb. daha ileri tetkikler isteyebilir.
*: Gizlilik esasına dikkat edilir.
Şüpheli durum saptanırsa;
İH ileri tetkikler ve uzman değerlendirilmesini isteyebilir.
Çalışana sağlık durumu ile ilgili bilgi verilir.
Benzer biçimde maruz kalan diğer çalışanların sağlık durumu da gözden geçirilir.
Sağlık gözetimi ile ilgili olarak her çalışanın kişisel sağlık kaydı tutulur, saklanır ve
güncellenir.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(ASBESTOZİS)
Asbest - Kayıtlar:
Asbest söküm işini yapan veya yaptıran işveren,
asbest sökümünde görev alanların yaptıkları işleri,
çalışma süresini ve
maruziyet düzeyini belirten kayıtları tutar ve saklar.
Asbest tozuna maruziyetin sona ermesinden sonra,
kayıtlar en az 40 yıl süreyle saklanır.
İşyerinin çalışanlarıyla devri halinde; kayıtlar, devredilen işletmeye
teslim edilir.
İşyerinin kapanması halinde; kayıtlar SGK İl Müdürlüğüne teslim!
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(KİP)
KÖMÜR İŞÇİSİ PNÖMOKONYOZU (KİP)
Kömür madenciliği - yer altından kömür çıkarılması - toz maruziyeti!
Basit form: (Daha sık)
Komplike form: (“progresif masif fibrozis” , “psödo-tümöral kütle”)
Basit pnömokonyoz olarak başlar, zaman içinde odakların birleşmesi
sonucu çok büyük kütleler oluşur. Bu kütle içinde ilerleyici fibrozis (PMF).
Kömür işçisi pnömokonyozu antrasit ve taş kömürü işçilerinde görülür,
linyitte pnömokonyoz riski yoktur.
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(KİP)
Klinik belirtiler:
Damar endotelinde kömür partikülleri birikmesi oldukça tipik!
Damar lümeni daralır ve Pulmoner HT
Tanı:
Radyoloji: Akciğer parankiminde kömür depolanma alanlarının görülmesi
Balgamda kömür tozu?
Tedavi:
Tedavi gerekmez.
Etkilenmiş hastalarda iş değişikliği!
Korunma:
Ortamdaki tozun kontrolü
(Islak delme yöntemi, havalandırma sistemleri kurulması, maske kullanılması)
İşe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri (radyoloji ve SFT)
DRUZ
PNÖMOKONYOZLAR –(SİDEROZİS)
SİDEROZİS
Akciğerlerde demir ve demir oksitlerinin tozlarının depolanması!
Karışık toz maruziyeti→ “sidero-silikozis”
Fibrotik reaksiyon çok zayıf.
Riskli işler:
Demir madenciliği ve kaynakçılık(tank, sarnıç vb. kapalı ortamlarda kaynak yapanlar)
Klinik belirtiler:
Efor dispnesi
Tanı:
Demir tozuna maruziyet öyküsü!
Akciğerlerde yaygın şekilde mikronodüler görüntü
Tedavi:
Spesifik tedavisi yok! -Semptomatik yaklaşım
Korunma:
Toz kontrolü
Havalandırma sistemleri, Toz maskeleri
İşe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri ile tıbbi koruyucu yaklaşımlar ve sağlık eğitimi.
DRUZ
ORGANİK TOZLARA BAĞLI AKCİĞER HASTALIKLARI
BİSİNOZİS
Pamuk tozunun solunması sonucu!
Pamuk tozu,Akciğerlerde histamin benzeri madde salınımına yol açar,akut bronkospazm!
Tozun solunmasını izleyen birkaç saat içinde ortaya çıkar ve bir süre sonra da düzelir.
Ancak her gün mesaide tekrarlayan bu akut tablo, zamanla kronik bir akciğer hastalığı!
Akciğerlerde toz depolanması ve fibrotik reaksiyon söz konusu değildir.
Riskli işler:
Pamuklu dokuma endüstirisi (Bisinozis, en çok taraklama işleminde çalışanlarda)
Keten-kenevir bitkisinden kalın iplik, urgan vs. yapımı (evlerde daha çok toz maruziyeti)
Klinik belirtiler:
İşe başladıktan birkaç saat sonra gelişen akut bir nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi
Pazartesi sabahları işe başlandığında belirtiler en şiddetli! → “Pazartesi hastalığı”
Kronik bronşit ve amfizem türü bir tablo gelişir.
Akut tablo: Hava açlığı - Akciğerlerde wheezing ve raller; kronikleştiğinde kuru raller
Bisinozis; hemen daima ≥ 10 yıl pamuklu dokuma endüstrisinde çalışanlarda!
Sigara içilmesi hastalığın gelişme olasılığını artırmaktadır.
DRUZ
BİSİNOZİS
BİSİNOZİSTE KLİNİK EVRELENDİRME
Evre 0
Normal bulgular
Evre ½
Bazı Pazartesi sabahları nefes darlığı olması
Evre 1
Her Pazartesi sabahı nefes darlığı olması
Evre 2
Pazartesiden sonraki günlerde de nefes darlığı olması
Evre 3
Kronik akciğer hastalığı tablosu
DRUZ
BİSİNOZİS
Tanı:
Çalışma öyküsü
Pazartesi sabahları ortaya çıkan belirtilerle seyreden tipik hastalık öyküsü
Tedavi:
Solunum sıkıntısı çoksa; bronkodilatatör ilaçlar – İnfeksiyon, kalp yetm. eklenmişse; uygun tedavi
Korunma:
 Pamuk ipliği yerine sentetik ipliklerin kullanımı (Bisinozis, son yıllarda azalmaktadır)
 Ortamda toz kontrolü
 Temizlik işlemi vakumlu sistemlerle yapılmalı
 Uygun havalandırma (Dokuma fabrikasında yukarıdan aşağıya hava akımı (toz-soluma mesafesi)
 Ortamdan hava örnekleri-toz ölçümü
 İşe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri(öz. Pazartesi günleri nefes darlığı öyküsü→ erken tanı!)
FVC1.0 ölçümü bronkospazmı gösteren bir tarama yöntemi!
Vardiya başında yapılan ölçümdeki FVC1.0 değerine göre vardiya sonunda (veya çalışmanın 4.
saatinde) ölçümde 100 ml. ve üzerinde azalma olması dikkat çekici!
 Gerekiyorsa iş değişimi
 Sağlık eğitimi (Toz kontrolü uygulamaları, toz maskesi kullanmanın önemi, sigaranın zararları vb.)
DRUZ
ORGANİK TOZLARA BAĞLI AKCİĞER HASTALIKLARI
 İnorganik Kurşun bileşikleri, Berilyum;
Akciğerlerde granülomatöz hastalıklar yapar.
 Çimento tozu, Mermer tozu, Odun tozu, Tütün
tozu mukozalarda tahriş yapar.
 Tropikal iklim ağaç talaşları, alerjik dermatit yapar.
DRUZ
MESLEKSEL ASTIM
Tüm Astım hastalarının, % 2’si Mesleki Maruziyete bağlı!
İlk tanımlayan: 1713-Ramazzini
Cila katkısı İzosiyanat, en yaygın Mesleki Astım nedeni
Korunma:
Toksik-irritan ve immünolojik maddelerin tüm işyerlerinde
belirlenen değerlerde olması sağlanmalı
İşyeri havalandırması
Bilinçlendirme
DRUZ
MESLEKSEL ASTIM
MESLEK ASTIMINA NEDEN OLAN İRRİTAN MADDELER
Klor
Gaz kaçağı, kağıt fabrikası
Dizel egzoz gazı
Demiryolu işçiliği
Yangın dumanı
İtfaiyeci
Klorin
Ev hanımları ( HCL +HOCL karışımı )
Hydrazin
Elektrik santralı
Soğuk asetik asit
Kaza ile dökülmesi
Hidroklorik asit
Havuz temizleyiciler
Hidrojen sülfüt
Tarım işçileri
Boyalar
Sprey boyacılığı
Perkloretilen
Kuru temizleme
Sülfirik asit
Ev temizliği
Toluen diizosiyanat
Boyacılık
Uranyum hekzaflorit
Kimya sanayi
Kaynak buharı
Kaynakçılar
Formaldehid
Sağlık personeli
Metal buharı
Dökümcüler
Makine yağları
Fabrika çalışanları
DRUZ
MESLEKSEL ASTIM
MESLEKİ ASTIM AJANLARI VE RİSKLİ MESLEKLER
HAYVANSAL:
Hayvan proteinleri
Hayvan besleyiciler, deney hayvan lab. araştırmacıları
Karides,yengeç
Bu gıdaları işleyenler
Yumurta proteinleri
Yumurta üreticileri
BİTKİSEL:
Hububat tozu
Hububat depo işçileri
Buğday, çavdar, soya tozu
Fırıncılar, değirmenciler
Latex
Sağlık çalışanları
Yeşil kahve çekirdeği
Kahve kavuranlar
ENZİMLER:
Bacillus subtilis proteazları
Deterjan sanayi çalışanları
Pankreatin, papain, pepsin
Farmasötik endüstrisi çalışanları
Fungal amilaz
Fırıncılar
ODUN TOZLARI:
Batı kızıl sediri,kırmızı odun
Bıçkıhane, marangoz, doğramacı çalışanları
DRUZ
MESLEKSEL ASTIM
MESLEKİ ASTIM AJANLARI VE RİSKLİ MESLEKLER -2
KİMYASALLAR:
Diizosiyanatlar
Poliüretan, plastik, vernik/cila sanayi çalışanları
Asit anhidritler
Epoksi reçine, alkid reçine, plastik işçileri
Kompleks aminler
Fotoğrafçılar, gom cilalama yapanlar, matbaacılar
Azodiokarbonamid
Plastik, lastik/kauçuk işçileri
Reaktif boyalar
Tekstil işçileri
Metil metakrilat
Sağlık çalışanları
İLAÇLAR:
Penicillin,psyllium, simetidin
İlaç fabrikası işçileri,sağlık çalışanları
METALLER:
Platin tuzları
Platin üretim/saflaştırma işçileri
Kobalt
Ağır metal öğütümü işçileri
Krom, nikel
Metal kaplama işçileri
DİĞER:
Metal işleyen sıvılar
Makinistler
Alüminyum
Alüminyum sanayi çalışanları
Siyah çam sakızı / lehim
Elektronik işçileri
DRUZ
MESLEKSEL ASTIM
 Daha önce yakınması olmayan bir kimsede işe girdikten sonra
(birkaç hafta veya ay) rinit ve astım semptomları (nefes darlığı
nöbetleri, öksürük, göğüste yanma veya sıkışma hissi) ortaya
çıkması,
 Hafta sonunda ve daha uzun tatillerde yakınmaların azalması,
işe dönüşte tekrar artması, MA için belirleyici kriterler!
 Spirometrik ölçümler ve peak-flow takibinde hafta başında ve
uzun tatiller sonrasında; iş çıkışında başlama değerine göre %
20 den fazla düşme, tipiktir.
DRUZ
MESLEKSEL ASTIM
 Erken tanı çok önemli!
 Erken dönemde etkenden uzaklaştırmakla hastaların
yarısından fazlasının tamamen iyileşir!
Önleme:
 Hastalığa yol açan etkenlerin eliminasyonu
 İkame (ör:Toluen diizosiyanat yerine daha az zararlı difenil
metan diizosiyanat kullanımı)
DRUZ
AŞIRI DUYARLILIK PNÖMONİSİ
Hipersensitivite Pnömonisi = Çiftçi hastalığı
Organik tozlara(ve bazı kimyasallara), Akciğer parankiminde immünolojik gelişen
inflamasyon
Riskli Grup:
Çiftçiler,
Güvercin besleyenler,
Klima cihazları bulunan yerlerde çalışanlar,
Yoğun küf mantarlarına maruz kalan ev hanımları
Termofil aktinomiçetler ve küf mantarları, yeterli rutubet ve sıcaklığın
( 37-60 derece ) bulunduğu tüm tarımsal alanlarda hızla ürer ve hastalık
ortaya çıkarabilir.
Daha çok 40-50 yaşlarında ve sigara içmeyenlerde görülür.
Temastan 4-6 saat sonra boğazda kaşıntı, üşüme, titreme, ateş, terleme,
halsizlik, retrosternal yanma, myalji, baş ağrısı gibi sistemik belirtiler ve
nefes darlığı, öksürük ve hemoptizi görülebilir.
DRUZ
AŞIRI DUYARLILIK PNÖMONİSİ
Tanı:
Radyolojik bulgular
Laboratuvar bulguları
SFT (Restriktif bozukluk)
Deri Testleri
Korunma:
Tarımda modern yöntemlerin kullanılması
Küflü tahıl ve bitki yığınlarının ellenmeden önce ıslatılması veya ilaçlanması
Bilinçlendirme
Medikal tedavi ile beraber hastanın ortamdan uzaklaşması
Antijenin veya hastanın ortamdan uzaklaştırılması ile semptomlar tamamen
düzelir.
DRUZ
AŞIRI DUYARLILIK PNÖMONİSİ
İŞLER / ETKENLER
Antijen
Maruziyet kaynağı
Sendrom
Çiftçi akciğeri, tahıl ve kültür mantar işçisi akciğeri,
bagassozis. Nemlendirici akciğer, deterjan işçisi
akciğeri
Bakteri
Küflü saman, küflü tahıl, kompost, şeker
kamışı lifi, sıcak su rezervuarı, deterjan
Funfus
Küflü malt, küflü peynir, küflü mantar tozu, Malt işçisi akciğeri, peynir işçisi akciğeri, suberozis,
küflü akağaç kabuğu, küflü odun tozu
akağaç kabuk soyucusu akciğeri, sequoiosis
Amip
Kontamine su
Nemlendirici akciğeri
Hayvansal protein
Kuş çıktısı, tüyü, idrar, dışkı, deri
döküntüsü
Kuş besleyici akciğeri, hayvan bakıcı akciğeri
Kimyasallar
Boya, kaplama, poliüretan köpük, epoksi
reçine
İsosiyanat akciğeri,
Pulmoner hemoraji-anemi sendromu
DRUZ