TÜRKIYE`NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE’NİN
MEVCUT
ENERJİ
DURUMU
Zinnur YILMAZ
Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik
Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS
E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr
Tel: 0346 219 1010/2476
•
Giriş
•
Enerji Konusunda Dünya’da Türkiye’nin Durumu
•
Ülkelerin birincil enerji tüketimi miktarları
•
Ülkelerin Toplam Birincil Enerji Tüketiminin Kaynaklara
Göre Dağılımı
•
Türkiye’nin toplam birincil enerji tüketimi ile nüfus ve kişi
başına düşen GSYİH artış oranları
•
Türkiye’de sektörel enerji tüketimi
•
Türkiye’nin birincil enerjisi tüketiminde yerli üretimi,
ithalatı ve toplam enerji arzı
•
Türkiye Toplam Enerji Tüketiminde Kaynakları ve
Miktarları
•
Türkiye’deki elektrik enerjisi üretim ve tüketim miktarları
ile üretim kaynakları
•
Türkiye’de Elektrik, Doğalgaz ve Kömür Tüketim
Maliyetinin Asgari Ücret İçindeki Payı
•
Sonuç ve Değerlendirme
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
İÇİNDEKİLER
Özet
• Yüzyıllardan beri ülkeler arası ekonomik ve siyasi ilişkilerin arka
planında enerji konusu yatmaktadır. Ülkelerin sürdürülebilir
kalkınmalarını ve toplumsal refahını sağlayabilmesi için artan enerji
talebini karşılamaları gerekmektedir. Bu bağlamda Türkiye mevcut
enerji kaynakları göz önüne alındığında kendi kendine yetebilen bir
ülke olmadığı görülmektedir. Ancak Türkiye, stratejik bir coğrafi
konumda olması nedeniyle sahip olduğu enerji potansiyeli açısından
birçok ülkeye göre şanslı olduğu söylenebilir. Türkiye, bu önemli
konumunu kullanarak son yıllarda kaydettiği ekonomik büyümeye
paralel olarak dünyanın en hızlı büyüyen enerji piyasalarından biri
haline gelmiştir.
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
Türkiye’de 2014 yılında tüketilen birincil
enerjinin kaynak ve sektör dağılımı
2014 yılında Türkiye’de tüketilen birincil enerjini
%33,4’ü doğal gaz,
%32,1’i kömür,
%24,7’si petrol
%9,8’si ise yenilebilir enerjiler ve hidroenerjidir.
Bu enerjileri kullanan sektörler
%43,8’i elektrik üretiminde,
%20,2’si ulaşımında,
%18,6’si konut ve ticari
%16,2’si sanayide olarak gerçekleşmiştir.
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
Ülkelerin 2013-2015 yılları arası birincil
enerji tüketimi ve yüzdeleri
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
2013 yılında Ülkelerin Toplam Birincil
Enerji Tüketiminin Kaynaklara Göre
Dağılım Yüzdeleri
Dünyada toplam birincil enerji kullanım miktarı
1990 yılında 8779,0 MTEP
2013 yılında 12873,1 MTEP
2015 yılında 13147,3 MTEP olarak gerçekleşmiştir.
2013 yılında ülkelerin enerji tüketiminde
petrol (%31)
kömür (%29)
doğal gaz (%21)
hidrolik enerji (%3)
nükleer (%5)
yenilenebilir (%11) olarak oluşturmaktadır.
11%
5%
31%
21%
3%
29%
Petrol
Kömür
Hidrolik
Doğalgaz
Nükleer
Yenilenebilir
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
Türkiye’nin 1972-2015 arası toplam
birincil enerji tüketimi ile nüfus ve
kişi başına düşen GSYİH artış oranları
1972’den 2015 yıllarına arasında;
Türkiye’nin nüfusu düzenli olarak yılda ortalama
%1,8 oranında ve 36,5 milyondan 78,7 milyona
yükselerek 43 yılda %115 artmıştır.
12
10
8
6
Toplam birincil enerji kullanımı 12,4 MTEP iken
%943 oranında artarak 129,3 MTEP’e çıkmıştır.
4
2
-4
-6
-8
2020
2010
2000
1990
1980
-2
1970
0
Aynı yıllar arasında kişi başına gayrisafi yurt içi
hasılada (GSYİH) ise 560 dolardan %1530
oranında artarak 9130 dolara olmuştur.
Nüfus Artış Oranı %
Toplam Enerji Artış Oranı %
Kişi Başına Düşen GSYİH (Dolar) Artış %
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
Türkiye’de 1980-2015 yılları arası
sektörel enerji tüketimi
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
Türkiye’nin 1980-2015 yılları arası
birincil enerjisinde yerli üretimi, ithalatı
ve toplam enerji arzı (bin TEP)
140000
120000
100000
1980 yılında yerli üretimin toplam enerji arzındaki oranı
%54 iken 2015 yılında bu oran %24’e kadar gerilemiştir.
80000
60000
40000
2015 yılında tüketilen toplam enerji arzı 129267 Bin TEP
iken bu arzın sadece 31131 Bin TEP’ini yerli üretim
yoluyla sağlanmıştır.
20000
0
1970
1980
Yerli Üretim
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
1990
2000
Toplam Enerji Arzı
2010
2020
İthalat
1980-2015 Yılları Türkiye Toplam Enerji
Tüketiminde Kaynakları ve Miktarları
(Bin TEP) ile Oranları (%)
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
2002-2015 yılları arası Türkiye’deki elektrik
enerjisi üretim ve tüketim miktarları ile
üretim kaynakları (GWh)
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
Türkiye’de 2002-2016 yıllar arası Elektrik,
Doğalgaz ve Kömür Tüketim Maliyetinin Asgari
Ücret İçindeki Payı
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
• Ülkeler arasında GSYİH'de Türkiye 18. toplam birincil
enerji tüketiminde 19. sırada bulunmaktadır. Ülke
ekonomisinin büyümesi, teknolojinin gelişmesi, refah
düzeyinin yükselmesi ve nüfusun artışıyla beraber
Türkiye’nin 1970’lerden beri enerji tüketimi
irdelenmiş ve özellikle 2001’den 2015 yılına kadar
birincil enerji tüketimini %45 oranında arttırmıştır.
Sonuç ve
Değerlendirme
• Yapılan tahminlere göre toplam birincil enerji arzının
2020 yılında 146, 2023 yılında 157, 2025 yılında 165,
2030 yılında 185, 2035 yılında ise 208 MTEP
olacaktır.
• Bununla beraber 2016 yılı bir ailenin aylık ortalama
kömür, doğalgaz ve elektrik tüketiminin asgari ücrete
oranına bakıldığında 2002 yılından beri en düşük
seviyede olduğu görülmektedir.
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
• Türkiye’nin toplam enerjisindeki yerli üretimi
1980 yılında %53 iken bu oran 1990 yılından
başlayarak günümüze kadar azalarak 2015
yılında %12,7’ye kadar gerilemiştir.
• 2015 yılında Türkiye, enerji tüketiminde
Sonuç ve
Değerlendirme
kömürün %64’ünü, petrolün %95’ini, doğalgazın
ise %99’unu ithal etmektedir.
• Ülkemizdeki birincil enerjinin %87,3’ünü ithal
etmektedir. Enerji tüketiminde büyük oranda
dışa bağımlı olan ülkemizde bu bağımlılığı
azaltmak için yerli kaynakların hayata geçmesi
büyük önem taşımaktadır. Yerli kaynağa dayalı
üretimi arttırmak için yenilenebilir enerji kaynak
yatırımları arttırılmalıdır.
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU
• Ülkemizde 2015 yılında yenilebilir enerji tüm
Sonuç ve
Değerlendirme
enerji tüketimi arasındaki payı %5,4 ile en
yüksek noktaya ulaşmıştır. Dolayısıyla ülkemizde
rüzgar, güneş, hidrolik, jeotermal, dalga gibi
yenilenebilir enerji kaynaklarını daha çok
değerlendirmesi, enerjide kaynak çeşitliliğini ve
yerli üretimi arttırarak dışa bağımlılığı
azaltacaktır.
TÜRKIYE’NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU