Milli Gelir

MİLLİ GELİR,
TANIMI, KAPSAMI
VE HESAPLAMA
YÖNTEMLERİ
İktisadi faaliyet bir dolaşım halindedir.
Bu akış, ev idareleri(aile, hane), işletmeler ve devlet gibi kurumlar arasında para ve mal
akımlarından meydana gelir.
Bu para ve mal akımlarının bir ülkede bir yıllık bir devrede meydana gelen değişmelerini
ölçmek ve mukayeseler yapmak mümkündür.





 
Mal ve Hizmetler Piyasası
HASILAT

HARCAMALAR


İşletmeler
Ev İdareleri
GELİRLER
MALİYETLER




 

Emek
Tabiat
Sermaye
Üretim Faktörleri Piyasası




Milli Hesaplar üç yöntemle yapılır:
Üretim yoluyla : Bu metod, bir yıl içinde işletmelerde üretilen çeşitli mal ve hizmet
miktarlarının, kendi fiyatları ile çarpılarak toplanmasıdır. Bu değer aynı zamanda Gayri
Safi Milli Hasılayı vermektedir. Safi Milli Hasıla ise, gayri safi milli hasıladan aşınma
ve eskime paylarının çıkarılmasıyla hesaplanır.
Gelirler Yoluyla: Bu metotta, ekonomik faaliyete katılan üretim faktörlerinin gelirleri
(kar, ücret, faiz, kira) toplanır. Bulunan sonuç, Milli Gelir olarak tanımlanır.
Harcamalar Yoluyla: Bir yıl içinde özel sektör ve kamu kesimi tarafından yapılan
tüketim ve yatırım harcamalarının toplanmasıyla hesaplanmaktadır. Bu sonuç da Milli
Harcama olarak tanımlanır.
Milli Gelir, Milli Hasıla, Milli Harcama; bir ekonomide mal ve hizmet akımlarının üç ayrı
noktada belirlenmesinden başka bir şey değildir. O nedenle birbirine eşittir.
Milli hesaplar neden yapılır?
Cari fiyatlarla GSMH, yıllık mal ve hizmetlerin üretim miktarlarının (Q) üretildikleri yılın
fiyatlarıyla (P) değerlendirilmesi suretiyle bulunur.
Bir yılın milli geliri cari fiyatlarla hesabı aşağıdaki şekilde formüle edilebilir.
GSMHn = Qn x Pn
= (Qet x Pet)+ (Qsüt x Psüt)+ (Qoto. x Poto.)+ ……… +(Qn x Pn)
GSMH1990 = Q1990 x P1990
= 5.800
GSMH1991 = Q1991 x P1991
= 9.280
GSMH1992 = Q1992 x P1992
= 13.920
…….
…….
GSMH2002 = Q2002 x P2002
= 75.360
GSMH’nın yıldan yıla arttığı görülüyor. Buna göre ekonomik büyümenin
olduğu kesin olarak söylenebilir mi?
Yıllar itibariyle karşılaştırma yapabilmek için milli hesaplar sabit fiyatlarla yapılmalıdır
Örneğin 1990-2002 arası dönemde GSMH gelişimini karşılaştıralım; bu amaçla bu
dönemdeki tüm yılların GSMH değerlerini 1990 yılının fiyatlarıyla hesaplayalım.:
GSMH1990 = Q1990 x P1990
= 5.800
GSMH1991 = Q1991 x P1990
= 5.920
GSMH1992 = Q1992 x P1990
= 6.380
…….
…….
GSMH2002 = Q2002 x P1990
= 6.800
Sabit fiyatlarla hesaplandığında da GSMH’da artış görülmektedir. Buna göre
ekonomik büyümenin olduğu kesin olarak söylenebilir mi?
Nüfusu da dikkate alarak kişibaşına düşen GSMH’ya bakmak gereklidir.
Bu amaçla aşağıdaki formulden yararlanılır.
GSMHn = ( Qn x Pn )
/ Nüfusn
Kişi Başına GSMH1990 = (Q1990 x P1990 ) / Nüfus1990= 2.175
Kişi Başına GSMH1991 = (Q1991 x P1990 ) / Nüfus1991= 2.200
Kişi Başına GSMH1992 = (Q1992 x P1990 ) / Nüfus1992= 2.205
…….
…….
Kişi Başına GSMH2002 = (Q2002 x P1990 ) / Nüfus2002= 2.280
Türkiye’de milli gelir hesaplanmasında üretim ve gelirler yöntemi birlikte kullanılmaktadır.
GSMH (Milyon
TL)
Fert Başına GSMH
(TL)
($)
Kırsal Nüfus Başına Düşen
GSMH
(TL)
($)
Yılla
r
Nüfus
1990
56.098.000
397.177.547
7.066.839
2.682
2.962.627
1136
1992
58.401.000
1.103.604.909
18.897.021
2.708
6.786.721
1037
1995
61.644.000
7.854.887.167
127.423.385
2.759
48.318.122
1070
1998
65.001.000
53.518.331.580
843.358.573
3.255
-
-
2000
67.803.927
125.596.128.755
1.861.759.072
2.965
-
-
2002
68.582.000
275.032.365.953
3.950.138.827
2.598
-
-
2004
69.421.000
428.932.343.026
5.974.903.440
4.172
-
1419
2005
70.256.000
486.401.032.274
6.749.476.615
5.008
-
1500
2008
71.517.100
646.893.000.000
9.045
6.700
-
-
2011
74.724.269
1.294.893.000.00
0
18.799
10.444
-
3000-3500
Tabo-1: Yıllar İtibariyle Kişi Başı GSYH ve Toplam GSYH (TL)
Yıllar
Cari Fiyatlarla GSYH
Sabit Fiyatlarla
GSYH
Cari Fiyatlarla GSYH
(Kişi Başı)
Sabit Fiyatlarla
GSYH (Kişi Başı)
1998
70 203
70 203
1 124
1 124
1999
104 596
67 841
1 651
1 071
2000
166 658
72 436
2 593
1 127
2001
240 224
68 309
3 686
1 048
2002
350 476
72 520
5 310
1 099
2003
454 781
76 338
6 809
1 143
2004
559 033
83 486
8 270
1 235
2005
648 932
90 500
9 482
1 322
2006
758 391
96 738
10 944
1 396
2007
843 178
101 255
12 018
1 443
2008
950 534
101 922
13 378
1 434
2009
952 559
97 003
13 223
1 347
2010
1 098 799
105 886
15 023
1 448
2011
1 297 713
115 175
17 484
1 552
2012
1 416 798
117 625
18 846
1 565
2013
1 565 181
122 476
20 580
1 610
Tablo-2: Yıllara Göre Sabit Fiyatlarla GSYH’nın Sektörel Dağılımı
Yıllar
Tarım
Sanayi
Hizmetler
1999
12,2
32,0
53,0
2000
12,2
31,9
53,0
2001
11,9
30,8
55,6
2002
12,2
30,3
54,8
2003
11,4
31,0
54,2
2004
10,7
31,7
54,5
2005
10,6
31,8
54,6
2006
10,0
32,8
54,7
2007
8,9
33,1
55,6
2008
9,3
32,5
56,5
2009
10,1
31,2
58,3
2010
9,4
32,5
57,5
2011
9,2
32,9
57,4
2012
9,3
32,8
57,7
2013
9,2
32,7
58,1
Kaynak: TÜİK
Bir ulusal ekonomide milli gelirin devamlı ve istikrarlı arttırılması kadar, milli gelirin ulusu
oluşturan insanlar arasında dağılımı da önem taşımaktadır
Milli Gelir %
Kişi başına milli gelirin dağılımı, Lorenz Eğrisi ile izlenebilmektedir.
100
80
Mutlak Eşitlik Doğrusu
60
I
III
40
28
18
II
32
20
20
40
60
80
100
Nüfus %
Gelirlerin, bireyler arasında eşit olarak dağıtılmış olduğu ekonomide mutlak eşitlik vardır.
Gelir dağılımı eşit değilse
oluşturmaktadır.
Lorenz eğrisi 45o ’lik bir doğrunun altında bir yay
Tablo-3:Türkiye’de 2013 Yılında Toplam Gelir ve Gelir Gruplarına Göre Dağılım
Tüm Türkiye
Kent
Kır
Gelir Grubu
Ortalama
Gelir(TL)
% Pay
Ortalama
Gelir(TL)
% Pay
Ortalama
Gelir(TL)
% Pay
En düşük
%20
4.016
6,1
4.811
6,4
3.128
6,7
2. %20
7.076
10,7
8.213
10,9
5.331
11,4
3. %20
10.080
15,2
11.419
15,2
7.522
16,1
4. %20
14.193
21,4
15.888
21,1
10.609
22,6
En yüksek
%20
30.889
46,6
34.900
46,4
20.293
43,3
Toplam
13.250
100
15.046
100
9.374
100
Kaynak: TÜİK
Türkiye 2013
100
100
80
60
53.4
40
32
20
16.8
6.1
0
0
0
20
40
60
80
100
Kırsal Kesim 2013
100
100
Gelir %
80
60
56.8
40
34.2
20
18.1
6.7
0
0
0
20
40
60
Nüfus %
80
100
Kentsel Kesim 2013
100
100
Gelir %
80
60
53.6
40
32.5
20
17.3
6.4
0
0
0
20
40
60
Nüfus %
80
100
Tarım ve Tarım Dışı Sektörler 2013
100
80
Gelir %
60
40
20
0
0
20
40
60
80
Nüfus %
Kırsal Kesim 2013
Kentsel Kesim 2013
100
Gini Katsayısı ve Hesaplanması
• Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmede
kullanılan diğer bir araçta "Gini
Katsayısı"dır. İtalyan ekonomist ve
istatistikçisi Corrado Gini tarafından
geliştirilen bu katsayı veya toplanma
oranı 0 ile 1 arasında çıkan ondalık bir
değerdir. Başka bir deyişle, katsayı,
mutlak eşitlik doğrusu ile Lorenz eğrisi
arasında kalan alanın, mutlak eşitlik
doğrusu altında kalan üçgenin alanına
oranıdır.
• Gini katsayısı eşitsizlik alanı olan A alanı,
alanın Lorenz Çizgisi altında kalan alana
(B
alanına)
bölünmesi
sonucu
hesaplanmaktadır.
Tablo-4: Yıllar İtibariyle Türkiye Gini Katsayı Değerleri
Yıllara Göre Kent-Kır Kesim ve Türkiye Geneli Gini Katsayıları
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Türkiye
0,428
0,406
0,405
0,415
0,402
0,404
0,402
0,400
Kent
0,415
0,394
0,395
0,405
0,389
0,394
0,391
0,392
Kır
0,406
0,375
0,378
0,380
0,379
0,385
0,377
0,365
Gini Katsayısı ne kadar küçük ise ülkede gelir dağılımı o kadar iyi demektir.
Gini Katsayısı’nda dünya ortalaması 0.399, OECD ülkeleri ortalaması 0.310, AB ülkeleri
ortalaması 0.304’dür. Gelir dağılımı en iyi olan Kuzey Avrupa ülkelerinden İsveç’te katsayı
0.25, buna karşı İsviçre’de 0.34, Fransa’da 0.33, Almanya’da 0.28, İngiltere’de 0.34’dür.
HAYVANCILIK EKONOMİSİ DERS NOTLARI
PARA…
KAPSAMI VE
FONKSİYONLARI
HAYVANCILIK EKONOMİSİ DERS NOTLARI
Para, bir ulusal ekonomide, çeşitli iktisadi fonksiyonları yüklenmiş olan bir değişim aracı,
bir değer ölçüsüdür.
İktisadi mal ve hizmetlerin birim miktarının para birimi cinsinden ifade edilen değerine
ise fiyat denir.
Paranın ekonomik hayatta yüklendiği fonksiyonları 4 ana grupta ele almak mümkündür.
Bunlar;
Değer ölçüsü olma,
Değişim aracı olma,
Değer saklama ve
Borç ödemelerinde ölçü olma fonksiyonlarıdır.
HAYVANCILIK EKONOMİSİ DERS NOTLARI
Değer ölçüsü fonksiyonu
Modern ekonomilerde, piyasaya arz edilen iktisadi malların değerlerinin ölçümünde ortak
bir ölçü biriminin kullanılması zorunluluğu vardır.
Bu ölçünün bulunmaması halinde, iktisadi malların subjektif birtakım fayda unsurlarını
kıyaslayarak bir sonuca gitmek zorunluluğu olacaktır. Bu karşılaştırmada kullanılacak
oranlar her kişiye göre farklı fayda unsurlarını içerir. Para çeşitli mal ve hizmetlerinin
alımında Likid (akıcı) bir ödeme aracı olarak değer ölçümünde önemli kolaylıklar
sağlamaktadır.
Değişim aracı olma fonksiyonu
Aslında paranın madde olarak bir değeri yoktur.
O halde çeşitli iktisadi mal ve hizmetler karşısında para unsurunu değiştirmeye neden
razı olmaktayız?
Bunun nedeni, paranın toplumca genel kabul görmüş olmasıdır. Malın malla takas
edilmesinin ciddi ekonomik sorunlar yarattığı bilinmektedir. Bu nedenle para çeşitli
iktisadi mal ve hizmetlerin karşısına çıkmakta ve değişimini kolaylaştırmaktadır.
HAYVANCILIK EKONOMİSİ DERS NOTLARI
Değer saklama fonksiyonu
Tasarruf, bilindiği gibi gelirin tüketilmeyen bölümüdür.
Tüketimden alıkonulan bir iktisadi malın saklanması, uzun süre aynı kalitede korunması
hem zor, hem de masraf gerektiren bir husustur.
Oysa paralı bir ekonomide, tasarruf edilen iktisadi malın, paraya dönüştürülerek
saklanması kolay ve masrafsız olduğu gibi ayrıca gelir (örneğin faiz) temin etme imkanı
da bulunmaktadır.
Borç ödemelerinde ölçü fonksiyonu
Paralı bir ekonomide
ödenmektedir.
borçlar para birimi ile ifade edilmekte ve yine aynı birimlerle
Parasız bir ekonomide, alınan bir borcun ileride ödenmesinde, değerlendirilmesinde
sorunlar çıkmaktadır.
HAYVANCILIK EKONOMİSİ DERS NOTLARI
Para çeşitleri
Madeni Para: Altın ve gümüş gibi bazı kıymetli madenlerin özel darphanelerde
basılması sonucu ortaya çıkmıştır. Altına bağlı para sistemi XVIII. yy’a kadar devam etmiş
ve bu yüzyılda kullanımı en üst noktaya ulaşmıştır. Daha sonra nisbi önemini yitirerek
yerini diğer paralara terketmiştir.
Kağıt Para (Banknot ve Çekler): Günümüz ekonomilerinde iktisadi hayatın giderek
büyümesi, mal hacminin artması para hacminin ve ihtiyacının da büyümesine neden
olmuştur.
Bu tür büyük ödemelerde banknotlar ve çekler kullanılmaktadır. Banknotların üzerindeki
yazılı nominal (sayısal) değer, başlangıçta altın karşılığı iken bugün bu karşılık söz konusu
değildir.