fftinsaat.com Continuous Spectrum continued Hotter objects Shift toward this end Longer wavelength Shorter wavelength Cooler objects Shift toward this end Discrete Spectrum Absorption Each element has a unique signature of absorption lines. That pattern helps scientists identify the element(s). Ex: stars, planets w/ atmospheres, & galaxies Spectra Hot object Cool, thin gas Absorption spectrum Discreet spectrum- Emission Again, the pattern of the lines determines the identity of the element. Ex: comets, nebula & certain stars Cold, empty space Thin,hot gas Emission spectrum Spectra • Işık saydam bir ortamdan farklı yoğunlukta başka bir saydam ortama geçerken doğrultusunu değiştirir. Bu olaya “kırılma” adı verilir. Işığın içinden geçtiği iki tarafı saydam ortamı, birbirinden ayıran düzleme dik olan doğruya “normal” denir. Kırılan ışık Gelen ışık • Işık ışınları havadan suya geçerken normale yaklaşarak kırılır. • Sudan havaya geçerken normalden uzaklaşarak kırılır. Tyndall deneyi John Tyndall (1820-1893) Rayleigh saçılması Lord (John William Strutt) Rayleigh (1842-1919) 1904 nobel fizik ödülü Işımanın polarizasyonu: Işık dalgası, genellikle her düzlemde ilerleyen dalgaların karışımıdır. Tek bir düzlemde ilerleyen ışık dalgasına düzlemsel polarize ışık denir. Düzlemsel polarize ışık ile asimetrik ve ışığı absorplamayan maddeler etkileştiği zaman, polarize ışığın düzlemi sağa (+) veya sola (-) açı değiştirir. Bir parçacığın momentumu ve konumu aynı anda tam doğrulukla ölçülemez (momentum değişimi = kütle değişimi x hız değişimi). Werner Heisenberg (1901-1976) 1932 Nobel fizik ödülü Lambert Beer kanunu Lambert-Beer kanunu: Bir çözeltiden geçen ışık miktarı, ışığın çözelti içinde katettiği yol ve çözelti konsantrasyonu ile logaritmik olarak ters orantılı, absorplanan ışık miktarı ise doğru orantılıdır. Transmittans (T)= I/I0 %Transmittans (%T)=100 T Absorbans= -log10T Absorbans (A)= c l cçözelti konsantrasyonu (mol/L) lışığın çözelti içinde kattetiği yol (cm) molar absorpsiyon katsayısı (L/mol/cm) Lambert-Beer Yasası: UV ve görünür ışınlar kullanılarak : •Molekülün yapısı hakkında bilgi edinilebilir. (özellikle UV alandaki absorpsiyon önemlidir.) •Konsantrasyon (derişim) belirlenebilir •Kimyasal reaksiyonun gidişi izlenebilir. Tabakaya gelen ışık Tabakadan çıkan ışık Şiddeti: I0 Şiddeti: I Homojen bir absorplayıcı ortam Lambert yasası: Homojen bir absorplayıcı ortamdan geçen ışının şiddeti tabaka kalınlığının artması ile üssel olarak azalır: I = I0 x e-kd I = geçen ışının şiddeti I0= gelen ışının şiddeti k = absorpsiyon katsayısı d = tabakanın kalınlığı Beer yasası: Işının şiddeti içerisinden geçtiği maddenin konsantrasyonuna bağlıdır. I = I0 x e-kc I = geçen ışının şiddeti I0= gelen ışının şiddeti k = absorpsiyon katsayısı c = konsantrasyon Bu iki yasanın birleştirilmesiyle : I = geçen ışının şiddeti I0= gelen ışının şiddeti k = absorpsiyon katsayısı c = konsantrasyon d = ışık yolu (sıvının içinde bulunduğu I = I0 x e-kcd küvetin genişliği) I/I0 = e-kcd ln I/I0 = -k x c x d ln I0/I = k x c x d kxcxd log I0/I = k/2.303= 2.303 (epsilon) Maddenin konsantrasyonu Işık yolu (cm) log I0/I = x c x d = A (Absorbans) veya E (Ekstinksiyon) Absorpsiyon (veya Ekstinksiyon) katsayısı Konsantrasyonun (c) birimi g/l olursa, S, spesifik absorpsiyon katsayısı; Konsantrasyonun (c) birimi mol/l olursa, adını alır. M, molar absorpsiyon katsayısı Bir çözeltide çözünmüş olan maddenin miktarı veya konsantrasyonu ile %Transmittans (%T) arasında doğrusal olmayan bir ilişki olduğu halde Absorbans (A) arasında doğrusal bir ilişki vardır. Işık yolu (d) 1 cm olduğunda A yerine OPTİK DANSİTE (O.D.) terimi kullanılır. Lambert-Beer yasasından sapmalar: NEDENİ: YÜKSEK KONSANTRASYON YANLIŞ DALGA BOYU SEÇİMİ Pozitif sapma uygunluk Optik dansite Negatif sapma Konsantrasyon Spektrofotometrik ölçümler iki farklı şekilde yapılabilir: Belli bir dalga boyunda absorbans ölçülür. Konsantrasyon veya absorbsiyon katsayısının belirlenmesine yarar. Belli bir dalga boyu aralığında absorbans taraması yapılır. Böylece ABSORPSİYON SPEKTURUMU elde edilir. Maddenin kimyasal karakteri hakkında bilgi sağlar. Spektrofotometrik ölçümler iki farklı şekilde yapılabilir: Belli bir dalga boyunda absorbans ölçülür. Konsantrasyon veya absorbsiyon katsayısının belirlenmesine yarar. Belli bir dalga boyu aralığında absorbans taraması yapılır. Böylece ABSORPSİYON SPEKTURUMU elde edilir. Maddenin kimyasal karakteri hakkında bilgi sağlar. İstenirse, çeşitli konsantrasyonlardaki standart çözeltilerin, belirli uygun bir dalga boyunda ışık için absorbans değerleri bir köre (absorbansı sıfır kabul edilen) karşı ayrı ayrı ölçülüp bir grafik kağıdına konsantrasyonlara karşı işaretlenerek standart grafiği çizilir. Örneğin absorbansı da aynı köre (absorbansı sıfır kabul edilen) karşı ölçülür ve ölçülen absorbansa karşı gelen konsantrasyon standart grafikten bulunur.