26 Ocak 2015 Osmanlı, Venedik ve Lehistan arasında 26 Ocak 1699
advertisement
26 Ocak 2015 Osmanlı, Venedik ve Lehistan arasında 26 Ocak 1699 tarihinde Karlofça Antlaşması imzalandı. Osmanlı ile başlarında Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu bulunan diğer Kutsal İttifak devletleri (Avusturya,Venedik ve Lehistan) arasında imzalanmış olan bir barış antlaşmasıdır. Gerileme Dönemi'nin başlangıcı olarak sayılmaktadır. Karlofça bugünkü (Almancada Karlowitz, Sırpçada Сремски Карловци (Sremski Karlovci))Sırbistan'ın sınırları içinde yer alan küçük bir kasabadır. Antlaşma, 1683-1698yılları arasındaki Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın sonucunda imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’nin ilk defa toprak kaybetmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Macaristan’ın bir kısmı vergi karşılığında Avusturya’ya bırakılmıştır. Avusturya’nın hâkimiyeti altındaki bu topraklardaki Macarlar, yine Avusturya’nın ağır baskıları sonucunda ayaklanmışlardır. Ayaklanma olayında Macarlar, Osmanlılardan yardım istemişlerdir. Osmanlı Devleti de bunu kabul ederek Avusturya’ya savaş ilân etmiştir. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sefer sırasında maiyetinin istediklerini kabul etmeyerek Viyana üzerine yürümüş ve Osmanlı ordusu bu yüzden büyük bir bozguna uğramıştır. Osmanlının bu durumu batılı devletleri bir birlik altında toplamıştır. Bunun üzerine Avusturya, Venedik, Lehistan ve Rusya Osmanlılarla savaşma kararı almışlardır. Önce Budin, Avusturya işgaline uğramıştır. Daha sonra ise Mohaç Meydan Savaşı ‘nda Osmanlı ordusu ikinci büyük bozguna uğramıştır. Venedikliler ise Mora Yarımadası’nı işgal etmişlerdir. Avusturyalılar da Belgrad Kalesi’ni ele geçirmişlerdir. Bütün bu olaylar dolayısıyla III. Süleyman barış istemek zorunda kalmıştır. Ancak çok ağır barış şartları ile karşılaşınca savaşa devam etmek zorunda kalmıştır. Bu dönemde sadarete getirilen Köprülü Fazıl Mustafa Paşa Niş, Vidin, Semendre ve Belgrad’ı geri almıştır (1690). Bu galibiyetlerin bir sebebi de Fransa’nın Avusturya’ya savaş açması ve Avusturya’nın iki cephede birden savaşa devam etmek zorunda olmuş olmasıdır. Bu savaşlar sırasında II. Ahmed, ondan sonra da II. Mustafa tahta çıkmıştır. II. Mustafa Avusturyalılar üzerine yürümüş ve Zenta’da Prens Ojen’e mağlûp olmuştur (11 Eylül 1697). Bu durumda Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kalmıştır. Avusturya da Fransa ile savaşmakta olduğundan barışa yanaşmıştır. Barış görüşmeleri müttefik dört devlet (Avusturya, Lehistan, Venedik, Rusya) ile Karlofça kasabasında yapılmıştır. 13-16 Kasım tarihleri arasında yapılan görüşmelerde Macaristan sınırı çizilmiştir. Bosna sınırında Posut’tan Brot Kalesi’ne kadar Sava nehri sınır olmuştur. Erdel, Avusturya’ya, Temeşvar eyaleti Osmanlılara bırakılmıştır. Bunun yanında birçok askerî, mali konular da antlaşmaya eklenmiştir. Avusturya ile yapılan antlaşmanın 25 yıl süreli olması kararlaştırılmıştır. Lehistan’la 22 Kasımda başlayan görüşmelerde, 11 maddelik bir antlaşma imzalanmıştır. Antlaşmaya göre Osmanlılar Podolya’yı boşaltacak ve Ukrayna’dan çekilecekti. Ayrıca Kırım akınlarına son verecekti. Buna karşılık Suçeva, Roma, Nemçe, Soraka ve Kampulek kaleleri Osmanlılara verilecekti. En uzun görüşmeler Venediklilerle olmuştur. 17 Kasımda başlayan görüşmeler 23 Ocak 1699′da antlaşmanın imzalanması ile son bulmuştur. Bu antlaşma ile Korent Denizi ‘nin kuzey kıyılan Osmanlılara bırakılmıştır. Preveze ve Rumeli Kastel kaleleri yıkılmış; İnebahtı boşaltılmış, bunlara karşılık Kunen, Siyne, Verlice, Delovar, Zadvar, Vergoriçe ve Çiklit kaleleri Venedik işgalinde kalmıştır. Ruslarla ilk görüşme 19 Kasımda yapılmıştır. Antlaşmada Osmanlılara en büyük güçlüğü çıkaran Rusya olmuştur. Rus temsilcisi ile Karlofça’da bir antlaşmaya varılamamıştır. Rusya ile Osmanlı Devleti arasında 15 Temmuz 1700′de bir antlaşma imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre Azak, Kalesi ve onun civarındaki bazı küçük kaleler ve bir kısım arazi Ruslara bırakılmış, buna karşılık Doğan, Gazi Kirman, Şahin Kirman ve Nusret Kirman hisarları yıkılarak Osmanlılara iade edilmiştir. Ayrıca bu antlaşma ile Rumlara İstanbul’da elçi bulundurma hakkı tanınmış ve Rusların Kırım Hanlığı’na her sene vermekte olduğu vergi sonlandırılmıştır. Karlofça Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu ilk defa geniş ölçüde toprak kaybetmiş ve ilk defa müttefik kuvvetler karşısında gerilemiştir. Karlofça aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nu taarruz eden bir devlet durumundan çıkarmış, ancak elindeki toprakları muhafazaya çalışan bir imparatorluk haline getirmiştir. Ayrıca bu barış ile Osmanlı ordusunun müttefik Avrupa ordusundan teknik bakımdan bir hayli geri kaldığı da anlaşılmıştır. Bu barış ile Rusya, Osmanlı Devleti’nin karşısına yepyeni bir Avrupa devleti olarak çıkmıştır. Yine bu antlaşmada Kırım Hanlığını yıkılmaya götürecek bazı maddelerin kabulü ile Kırım Hanlığı’nın yıkılması hızlandırılmıştır. Osmanlı Devleti açısından antlaşmanın en iyi yönü Avrupalı müttefiklerin daha ileri gitmesinin önlenmesidir. Aksi takdirde Balkanlar’da daha fazla toprak kaybedilmesi mümkündü. Bu antlaşma Osmanlı Devleti’ni her konuda ıslahat yapmaya yöneltmiştir.
