Besin Zincirinde Enerji Akışı

6. ÜNİTE: CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ
1. Besin Zincirinde Enerji Akışı
Canlılar besin ihtiyacını birbirlerinden sağlayarak aralarında bir zincir oluşturur. Bu zincir, besin
zinciri olarak adlandırılır. Her hangi bir ekosistemdeki canlılar, birbirlerine besin zincirleriyle
bağlıdırlar. Canlılar yaşamlarını sürdürebilmeleri için beslenmek zorundadır. Besinlerini değişik
kaynaklardan sağlar. Doğadaki canlılar beslenme şekillerine göre, şöyle sınıflandırılır:
-
Üreticiler: Kendi besinlerini kendileri üretir. Örnek: bitkiler
-
Tüketiciler: Besinlerini diğer canlıları yiyerek karşılayan
canlılardır. Otla beslenenler (otçul), etle beslenenler (etçil)
ve hem etle hem de otla beslenenler (hem etçil hem otçul)
olmak üzere üç gruba ayrılır.
Koyun, inek, keçi gibi hayvanlar otla beslenirken, aslan, kaplan,
kartal gibi hayvanlar diğer hayvanları yiyerek beslenir. Ayı,
kaplumbağa, insan, fare ise, her iki besini tüketerek beslenir.
-
Ayrıştırıcılar:
Besin
zincirinde
ölmüş
bitki
ve
hayvan
kalıntılarını çürütüp parçalayarak toprağa karışan besinler üreten canlılardır. Örnek: Bakteriler,
mikroorganizmalar, mantarlar ve bazı böcekler
Fotosentez
Bitkinin yaprağında bulunan kloroplast
organelinde,
topraktaki
su
ve
havadaki
karbondioksit kullanılarak glikoz ile oksijenin
oluşumu gerçekleşir. Bu olaya fotosentez
denir.
................. + .......
.............. + .............
Bitkiler dışında, algler ve fotosentetik bakteriler (siyanobakteriler) de fotosentez yapabilir.
Bu canlılar, fotosentez yaparak diğer canlılar için (tüketiciler) besin ve enerji üretir.
Güneş ışığı kloroplastlardaki klorofillere ulaşır. Klorofiller ışık enerjisini kimyasal enerjiye
çevirir. Yaşam etkinliklerini gerçekleştirmek için gereken kimyasal enerjiyi, üretici canlılar basit
şeker olan glikoz üretmede kullanır. Üretilen glikozlar bir araya gelerek nişastayı oluşturur ve
depolanır.
Fotosentez, sadece güneş ışığında değil, yapay ışık kaynakları sayesinde de gerçekleşebilir.
Işık şiddeti fotosentez hızını olumlu yönde etkiler. En verimli fotosentez kırmızı, mavi-mor
dalga boylarında gerçekleşir. Fotosentez an az yeşil dalga boyunda olur. Çünkü bitkiler, yeşil ışığı
yansıtır, bu yüzden yararlanamazlar.
Fotosentez, sadece besin kaynaklarının karşılanmasını sağlamaz. Tekstilden mobilyaya kadar
pek çok sanayi dalı için gereklidir.
Pamuk, tekstilde, ağaç, inşaat ve kağıt üretiminde kullanılır. Bunun dışında sıvı yağlar,
ilaçların ham maddeleri, mumlar ve baharatlar da fotosentez sayesinde elde edilen ürünlerdir.
Doğal gaz, petrol ve kömür gibi fosil yakıtların kaynağı fotosentez ile tutulan güneş
enerjisidir.
Fosil yakıtların yanması sonucu oluşan karbondioksit fotosentezde kullanılır. Böylece,
atmosferin olumsuz etkilenmesi önlenir. Yani, fotosentez hem atmosferdeki karbondioksit oranını
azaltır hem de tüm canlılar için gerekli oksijeni üretir. Bu nedenle ormanlarımıza sahip çıkmamız
tüm canlılar için önemlidir.