Ekonomi Notu - Sao Paulo Başkonsolosluğu

A. BREZİLYA’NIN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Brezilya’nın temel ekonomik ve sosyal göstergeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Brezilya, nüfus ve yüzölçümü açısından dünya beşincisi, GSYH bakımından 2013 yılı için
dünya yedincisidir. Güney Amerika kıtasının % 47’sini oluşturmaktadır. Brezilya’nın Başkenti
Brasilia, resmi dili Portekizce’dir.
Tablo I. Temel Göstergeler
Nüfus
Yüzölçümü
GSYH (2013)
Kişi Başına GSYH (2013)
Büyüme (2013)
Enflasyon (2013)
İşsizlik (2013)
Ortalama Döviz Kuru (2013)
Faiz Oranı (SELIC-Kasım 2013)
Dış Ticaret Hacmi (2012)
Okur-Yazarlık Oranı (2011)
Gini Katsayısı (2012)
201.032.714
8,515,767 km2
2,2 trilyon $
11.142 $
% 2,3
% 5,91
% 5,4
2,34 (1$=2,34 R$)
% 10
481,8 milyar $
% 90,4
% 51,9
Diğer taraftan, Brezilya;
o
o
o
o
o
o
o
o
ATM’lerde dünyanın ikinci büyük piyasası,
Bio-dizelde dünyanın üçüncü büyük piyasası,
Kişisel bilgisayarlarda dünyanın üçüncü büyük piyasası,
Güzellik ve bakım ürünlerinde dünyanın üçüncü büyük piyasası,
Uçak üretiminde dünyanın üçüncü büyük piyasası,
Cep telefonu, otomobil ve TV’de dünyanın dördüncü büyük piyasası,
Tıbbi ekipmanda dünyanın beşinci büyük piyasası,
Petrol rezervleri açısından dünyanın onbeşincisidir.
B. TEMEL EKONOMİK VERİLER
1. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH)
2003 yılından itibaren, Brezilya, uyguladığı politikalar sonucu geçmişte yaşadığı
krizlerin etkisinden kurtularak makroekonomik istikrarı sağlamış, uluslararası rezervlerini
artırmış ve borç stoğunu ağırlıklı olarak Real’e döndürmeyi başarmıştır. Bu şekilde 2007 ve
2008’de yüksek büyüme hızı sergilemiş, uluslararası piyasalarda güvenilir bir konuma
1
yükselmiştir. 2008 yılında yaşanan kriz Brezilya’yı da etkilemiş, ancak ilk toparlanan
ülkelerden biri olmuştur. Bu şekilde, 2009 büyümesi yavaş seyretse de 2010 yılında yaşanan
% 7,5 büyüme ile önemli bir atılım gerçekleştirmiştir. Nitekim, 2011 yılında da, % 2,7’lik
büyüme ve yaklaşık 2,5 trilyon $ tutarındaki GSYH ile İngiltere’yi geride bırakarak dünyanın 6
ncı büyük ekonomisi konumuna gelmiştir. 2012 yılında tüm dünyada yaşanan yavaşlama
Brezilya’yı da etkilemiş ve yapısal eksikliklerin yanı sıra global piyasada emtia fiyatlarının
düşmesi, en büyük ticaret ortaklarından olan Avrupa Birliğinin içinde bulunduğu ekonomik
durum ile Çin ve Arjantin’e yapılan ihracatların gerilemesi; % 4,5 olarak beklenen büyüme
oranının % 1’de kalmasını getirmiştir. 2013 yılında da, her ne kadar resmi olarak belirlenen
hedefin altında kalsa da, tahminlerin oldukça üstünde bir büyüme hızı yakalamıştır. 2014 yılı
için hükümetin büyüme beklentisi % 2,5 oranındadır.
Brezilya’nın 2000-2013 GSYH’ya ilişkin verileri Tablo II’de yer almaktadır.
Tablo II. GSYH'ya İlişkin Veriler (2000-2013)
Büyüme
Kişi Başına
GSYH
Nüfus
Oranı
GSYH
(Cari-Milyon
(%)
(1.000)
(Cari-$)
$)
2000
4,3
644.984
171.280
3.718
2001
1,3
553.771
173.808
3.148
2002
2,7
504.359
176.304
2.829
2003
1,1
553.603
178.741
3.065
2004
5,7
663.783
181.106
3.628
2005
3,2
882.439
183.383
4.766
2006
4,0
1.088.767
185.564
5.811
2007
6,1
1.366.544
187.642
7.212
2008
5,2
1.650.897
189.613
8.619
2009
-0,3
1.625.636
191.481
8.399
2010
7,5
2.143.921
193.253
10.966
2011
2,7
2.475.066
194.947
12.538
2012
1,0
2.247.285
199.242
11.279
2013
2,3
2.239.895
201.033
11.142
Kaynak: IBGE
2013 yılı verilerine göre, GSYH’da en büyük pay % 69,4 ile hizmet sektörünündür. Bu
oranı, % 24,9 ile sanayi ve % 5,7 ile tarım sektörü izlemektedir.
2
Grafik I. GSYH Sektörel Dağılım (%)
GSYH Sektörel Dağılım 2013
6%
25%
Tarım
Sanayi
69%
Hizmetler
2. YATIRIM
Brezilya’nın 2000-2013 yatırımlarının GSYH’ya oranları Grafik II’de verilmiştir. Son
yıllarda % 18-% 20 oranları arasında seyreden yatırım oranı, diğer gelişmekte olan ülkelerle
kıyaslandığında düşük kalmaktadır. Brezilya’nın uzun dönemli hedefi, söz konusu oranı %
25’e çıkarmaktır.
Grafik II. Yatırım/GSYH (2000-2013)
YATIRIM/GSYH
25.0
Axis Title
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Series1 18.3 18.0 16.2 15.8 17.1 16.2 16.8 18.3 20.7 17.8 20.2 19.7 17.6 18.3
Kaynak: IMF World Economic Outlook (Nisan 2014)
3
3. ENFLASYON
Brezilya’nın 2000-2013 dönem sonu tüketici fiyat endeksi yüzde değişim oranları
Grafik III’de verilmiştir.
Grafik III. Enflasyon (%) (2000-2013)
Enflasyon
10.00
9.30
9.00
8.00
7.67
7.60
7.00
6.00
6.50
5.97
5.91
5.90
5.69
5.84 5.91
5.00
4.46
4.00
4.31
Enflasyon
3.14
3.00
2.00
1.53
1.00
0.00
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kaynak: Brezilya Merkez Bankası
Brezilya’da, 1960 ve 1970’lerde yaklaşık % 40 olarak seyreden enflasyon, 1980’lerde,
yaklaşık % 330’lara çıkmış, 1994’ün ilk yarısında ise % 758 oranı kaydedilmiştir. 1994 yılında
uygulanmaya başlayan Real Planı ile ekonomi istikrar kazanmaya başlamıştır. 1 Temmuz
1999 tarihine kadar enflasyonla mücadelede çıpalı döviz kuru sistemi uygulanırken, bu
tarihten sonra enflasyon hedeflemesine geçilmiştir. 2013 yılı için enflasyon hedefi % 4,5±2
olarak belirlenmiştir. 2013 yılı Aralık ayında % 5,91 olarak gerçekleşen enflasyon, tavana
yaklaşmış, ancak sınırlar dahilinde kalmıştır. 2014 yılı için de % 4,5±2 enflasyon hedefi
geçerlidir.
4. DÖVİZ KURU
1999 yılına kadar Brezilya’da 1$=1R$ olarak belirlenen sabit döviz kuru sistemi
uygulanmaktaydı. 1999 yılından itibaren dalgalı kur sistemine geçilmiş ve dövizin arz ve talep
koşullarına göre serbest piyasada serbestçe belirlenmesine başlanmıştır. Ancak, koşullar
gerektirdiğinde Merkez Bankası müdahale etmekte ve alış-satışlarla kur istikrarını
sağlamaktadır.
4
Brezilya Reali, son yıllarda değer kazanmış ve güçlü para haline gelmiştir. Bunun
nedenleri arasında, yabancı yatırımların özellikle 2008 yılından beri hızla artması ve Çin başta
olmak üzere, Asya’dan yapılan ithalatın toplam ithalattaki payının hızla artması
gösterilmektedir.
Tablo III. Brezilya Döviz Kuru
Dönem Sonu
Dönem
Alış
Oran
2012
2013
% değişim
2,0429
2,3420
Ocak
1,9877
Şubat
1,9749
Mart
2,0132
Nisan
2,0011
Mayıs
2,1314
Haziran 2,2150
Temmuz 2,2897
Ağustos 2,3719
Eylül
2,2294
Ekim
2,2020
Kasım
2,3243
Aralık
2,3420
Kaynak: Brezilya Merkez Bankası
8,95
14,64
-2,70
-0,64
1,94
-0,60
6,51
3,92
3,37
3,59
-6,01
-1,23
5,55
0,76
Satış
%
Oran
değişim
2,0435
8,94
2,3426
14,64
1,9883
-2,70
1,9754
-0,65
2,0138
1,94
2,0017
-0,60
2,1319
6,50
2,2156
3,93
2,2903
3,37
2,3725
3,59
2,2300
-6,01
2,2026
-1,23
2,3249
5,55
2,3426
0,76
R$/US$
Ortalama döviz kuru
Alış
Satış
%
Oran
% değişim Oran
değişim
1,9544
16,76
1,9550
16,74
2,1599
10,52
2,1605
10,51
2,0305
-2,25
2,0311
-2,25
1,9727
-2,85
1,9733
-2,85
1,9823
0,49
1,9828
0,49
2,0016
0,98
2,0022
0,98
2,0343
1,63
2,0348
1,63
2,1724
6,79
2,1730
6,79
2,2516
3,65
2,2522
3,65
2,3416
4,00
2,3422
4,00
2,2699
-3,06
2,2705
-3,06
2,1881
-3,61
2,1886
-3,61
2,2947
4,87
2,2954
4,88
2,3449
2,19
2,3455
2,18
Tablo III’den de görülebileceği gibi, 2013 Mayıs ayından itibaren, real, ABD doları
karşısında hızlı bir biçimde gerilemeye başlamıştır. FED’in 22 Mayıs 2013’te, Eylül ayından
itibaren tahvil alımlarını azaltmayı planladığına dair yaptığı açıklama, diğer gelişmekte olan
ülkelerle birlikte Brezilya döviz piyasasını da hareketlendirmiştir. Brezilya Reali, Ağustos ayı
itibariyle 2013 yılı içinde % 18 değer kaybetmiştir. Ancak, Merkez Bankası’nın 2013 yılı
sonuna kadar döviz ihale programını açıklaması, piyasaları nispeten durgunlaştırmıştır.
5. FAİZ ORANLARI
Brezilya’da gösterge faiz oranları (SELIC) Brezilya Para Komitesi (COPOM) tarafından
belirlenmektedir. Bu oran aynı zamanda gecelik faiz oranıdır. 1999-2013 tarihleri arasında
ortama faiz oranı % 16,5, en yüksek faiz Mart 1999’da % 45’tir.
5
Tablo IV. Brezilya Faiz Oranları
Kaynak: www.globalrates.com
2013 yılına % 7,25 faiz oranı ile başlanmış ancak aşamalı olarak artırılan faiz oranı, en
son 27 Kasım 2013 tarihinde COPOM tarafından yapılan açıklama ile % 10 olarak
belirlenmiştir.
Grafik IV. SELIC Faiz Oranları
SELIC Faiz Oranı
SELIC Faiz Oranı
10.75
11.00
10.00
7.25
2010
2011
2012
2013
6. İSTİHDAM
2000-2013 dönemine ait işsizlik rakamları Grafik V’te verilmiştir. 2003 yılında % 13,1
ile en yüksek oranına ulaşan işsizlik rakamları, ekonominin genel gidişatına paralel olarak
düşme eğilimine girmiştir. 2013 yılında da işsizlik % 5,4 olarak gerçekleşmiştir. Ancak
Brezilya’daki istihdama ilişkin önemli bir sorunun, eğitim sisteminin ancak son yıllarda
gelişme göstermesi nedeniyle kalifiye işçi bulmadaki zorluk olduğu belirtilmektedir.
6
Grafik V. İşsizlik Oranları
Axis Title
İŞSİZLİK
14.00
12.00
10.00
8.00
6.00
4.00
2.00
0.00
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
İŞSİZLİK 7.10 11.27 11.67 12.30 11.47 9.82 9.97 9.29 7.90 8.08 6.74 5.97 5.50 5.40
Kaynak: IMF World Economic Outlook (Nisan 2014)
7. DIŞ TİCARET
A) Genel
Dış ticaret dengesi uzun yıllardır pozitif gerçekleşen Brezilya’nın dış ticareti 2012
yılında gerilemeye başlamış; ihracat % 5,26, ithalat ise % 1,37 oranında azalmıştır. 2013
yılında da aynı gerileme devam etmiş, dış ticaret dengesi 2,5 milyar $’a kadar düşmüştür.
Genel olarak hep yüksek ticaret fazlası ile seyreden, hatta 2006 yılında ticaret fazlası 46
milyar $’a kadar çıkan Brezilya ekonomisi için, son iki yılda alınan sonuçlar oldukça alışılmışın
dışındadır. 2014 yılında da aynı trendin devam etmesi beklenmektedir.
Tablo V. Brezilya Dış Ticaret Rakamları (2000-2013)
TUTAR (Milyon $, FOB)
İHRACAT
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
55.118,9
58.286,6
60.438,6
73.203,2
96.677,5
118.529,2
137.807,5
160.649,1
197.942,4
152.994,7
201.915,3
256.039,6
242.579,7
İTHALAT
55.850,6
55.601,7
47.242,6
48.325,5
62.835,6
73.600,4
91.350,8
120.617,4
172.984,7
127.722,3
181.768,4
226.245,9
223.149,1
DENGE
-731,7
2.684,9
13.196,0
24.877,7
33.841,9
44.928,8
46.456,7
40.031,7
24.957,7
25.272,4
20.146,9
29.793,7
19.430,6
TİCARET
HACMİ
110.969,5
113.888,3
107.681,2
121.528,7
159.513,1
192.129,6
229.158,3
281.266,5
370.927,1
280.717,0
383.683,7
482.285,5
465.728,8
2013 242.178,3 239.620,9 2.557,4 481.799,2
Kaynak: MDIC (Secretaria de Comercio Exterior)
BİR ÖNCEKİ YILA GÖRE DEĞİŞİM (%)
TİCARET
İHRACAT İTHALAT DENGE
HACMİ
5,75
3,69
21,12
32,07
22,60
16,26
16,58
23,21
-22,71
31,98
26,81
-5,26
-0,45
-15,03
2,29
30,03
17,13
24,12
32,04
43,42
-26,17
42,32
24,47
-1,37
-466,94
391,49
88,52
36,03
32,76
3,40
-13,83
-37,66
1,26
-20,28
47,88
-34,78
2,63
-5,45
12,86
31,26
20,45
19,27
22,74
31,88
-24,32
36,68
25,70
-3,43
-0,17
7,38
-86,84
3,45
7
Grafik VI. Brezilya Dış Ticaretinin Gelişimi (2000-2013)
600,000.0
500,000.0
400,000.0
300,000.0
İTHALAT
İHRACAT
200,000.0
TİCARET HACMİ
100,000.0
0.0
Kaynak: MDIC (Secretaria de Comercio Exterior)
Grafik VI’da dış ticaret yapısındaki değişim açıkça izlenmektedir. Özellikle son yıllarda
ihracatın büyüme hızı, ithalatın büyüme hızından daha yavaş geliştiği için, önümüzdeki
yıllarda dış ticaret açığı ile karşılaşılması ihtimali bulunmaktadır.
a) İhracat
2013 yılında, Brezilya’nın ihracatında en önemli ürünler demir cevherleri, soya ve
ürünleri, petrol yağları, şeker kamışı, delme veya arama platformları, tavuk ve ürünleri, soya
kepeği ve yağı, mısır, binek otomobil ve dana etidir. Ürün kompozisyonunda ham madde,
yarı mamül madde ve tarım ürünlerinin ağırlıklı olduğu görülmektedir.
8
Grafik VII. Ürünlere Göre İhracat
Ürünlere Göre İhracat (2013)
Demir cevherleri
Soya ve ürünleri
Petrol yağları
13%
10%
Şeker kamışı
5%
52%
Delme veya arama platformları
Tavuk ve ürünleri
4%
3%
3%
2% 2%
3%
3%
Soya kepeği ve yağı
Mısır
Binek Otomobil
Dana eti
Diğer
Kaynak: MDIC
2013 yılında başlıca ihracat ortakları ise sırasıyla Çin, ABD, Arjantin, Hollanda ve
Japonya’dır. Grafik VIII’de Brezilya’nın başlıca ihracat ortakları ve bu ortakların ihracat
içindeki yüzdesi verilmiştir. 2012 yılına göre sıralamada dikkat çekici çok önemli bir değişiklik
olmamıştır. Yalnız Panama, 2013 yılında satın aldığı petrol arama platformu nedeniyle, 62 nci
sıradan 10 uncu sıraya yükselmiştir.
Grafik VIII. Başlıca İhracat Ortakları (2013)
Başlıca İhracat Ortakları (2013)
Çin
ABD
19%
Arjantin
42%
Hollanda
10%
8%
3% 3%
7%
Japonya
Almanya
Venezuella
G. Kore
Şili
2% 2%
2% 2%
Panama
Diğer
Kaynak: MDIC
9
b) İthalat
2013 yılı itibariyle, Brezilya’nın ithalatında en önemli ürünler, petrol yağları, binek
otomobil, yakıt (mazot, akaryakıt, vb.), araba ve traktör parçaları, ilaç, entegre devreler ve
mikroelektronik, petro-kimyasallar ve doğal gazdır.
Grafik IX. Ürünlere Göre İthalat (2013)
Ürünlere Göre İthalat 2013
Petrol yağları
Binek Otomobil
Yakıt (Mazot, akaryakıt, vb.)
4%
7%
3%
3%
Araba ve traktör parçaları
3%
2%
İlaç
2%
2%
74%
Entegre devreler ve
mikroelektronik
Petrokimyasallar
Doğal gaz
Diğer
Kaynak: MDIC
2013 yılında başlıca ithalat ortakları ise sırasıyla Çin, ABD, Arjantin, Almanya ve
Nijerya’dır. Grafik X’da Brezilya’nın başlıca ithalat ortakları ve bu ortakların ithalat içindeki
yüzdesi verilmiştir.
10
Grafik X. Başlıca İthalat Ortakları (2013)
Başlıca İthalat Ortakları
Çin
ABD
15%
Arjantin
37%
15%
7%
3%
3%
4%
4%
6%
Almanya
Nijerya
Güney Kore
Japonya
İtalya
Fransa
3% 3%
Hindistan
Diğer
Kaynak: MDIC
B) Türkiye ile Ticaret
2013 yılı verilerine göre, ticaret ortakları sıralamasında; Türkiye, Brezilya’nın ihracatta
41 inci, ithalatta ise 36 ncı ticaret ortağı olarak yer almaktadır. Türkiye-Brezilya arasındaki
ticaret halen düşük olsa da, son yıllardaki artış ivmesi önümüzdeki yıllar için olumlu bir sinyal
vermektedir. Özellikle 2010 yılından sonraki dış ticaret yapısına bakıldığında, ihracatın artma,
ithalatın ise azalma seyrine girdiği görülmektedir. Ancak, Brezilya’nın dış ticaretindeki
azalmaya paralel olarak 2013 yılı Türkiye-Brezilya ticaretinde de 2012 yılına göre düşüş
kaydedilmiştir.
11
Tablo VI. Türkiye-Brezilya Dış Ticaret Verileri
(000 BİN $)
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kaynak: TÜİK
İHRACAT
103.458
121.882
229.914
318.027
388.207
614.551
883.471
1.002.706
937.599
İTHALAT
798.576
934.782
1.172.669
1.423.868
1.105.890
1.347.525
2.074.354
1.770.094
1.408.818
İHRACAT
DEĞİŞİM
(%)
17,8
88,6
38,3
22,1
58,3
43,8
13,5
-6,5
İTHALAT
DEĞİŞİM
(%)
17,1
25,4
21,4
-22,3
21,8
53,9
-14,7
-20,4
DIŞ TİCARET
DENGESİ
-695.118
-812.900
-942.755
-1.105.841
-717.683
-732.974
-1.190.883
-767.388
-471.219
DIŞ TİCARET
HACMİ
902.034
1.056.664
1.402.583
1.741.895
1.494.097
1.962.076
2.957.825
2.772.800
2.346.416
Grafik XI. Türkiye Brezilya Dış Ticaretinin Gelişimi
3,000,000
2,500,000
2,000,000
İTHALAT
1,500,000
İHRACAT
1,000,000
500,000
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kaynak: TÜİK
Türkiye-Brezilya arasındaki mal ticaretinde, Grafik XII’de de görülebileceği gibi
ihracatımızda ilk sıraları demir çelik ürünü (köşeli çubuklar), benzin (uçak hariç), suni
devamsız lif (tekstil hammaddesi), demir çelik ürünü (lama demiri), makine yedek parça,
dizel taşıt (ağır taşıt), kara taşıtı yedek parça, demir çelik ürünü (alaşımsız çelik filmaşin),
tütün, tekerlek ve aksamı, minibüs, midibüs, otobüs, demir çelik ürünü (inşaat malzemesi),
ksilen (organik kimyasal madde), kurutulmuş kayısı ve kabuksuz fındık almaktadır.
12
Grafik XII. Türkiye’nin Ürün Bazında Brezilya’ya İhracatı
Türkiye'nin Brezilya'ya İhracatı
Demir çelik ürünü (Köşeli
çubuklar)
Benzin (Uçak hariç)
Suni devamsız lif (Tekstil
hammaddesi)
13%
Demir çelik ürünü (Lama Demiri)
8%
53%
5%
Makine yedek parça
5%
5%
Dizel taşıt (ağır taşıt)
Kara Taşıtı yedek parça
3%
2% 2%
2%
2%
Demir çelik ürünü (alaşımsız çelik
filmaşin)
Tütün
Tekerlek ve aksamı
Diğer
Kaynak: TÜİK
İthalatımızda ise ilk sıraları demir cevheri, tütün, odun hamuru, pamuk, soya
fasulyesi, kahve, levha bloklar (inşaat hammaddesi), greyder ve canlı hayvan almaktadır.
İthalatımızın ürün bazında dağılımı Grafik XIII’de yer almaktadır.
13
Grafik XIII. Türkiye’nin Ürün Bazında Brezilya’dan İthalatı
Türkiye'nin Brezilya'dan İthalatı
Demir cevheri (Ağlomere
edilmemiş)
Tütün
Odun hamuru
Pamuk
Soya fasulyesi
13%
8%
Kahve
5%
53%
5%
3%
2% 2% 2%
5%
2%
Demir cevheri (Ağlomere
edilmiş)
Levha Blok ve Sac
Greyder ve benzeri
Canlı hayvan
Diğer
Kaynak: TÜİK
8. CARİ İŞLEMLER DENGESİ
Brezilya’da cari işlemler dengesi 2000-2002 arasında açık verirken 2003-2007 yılları
arası toparlanma yaşamış ve cari işlemler fazlası veren ülke konumuna gelmiştir. Ancak 2008
yılında, krizin de etkisiyle yeniden açık vermeye başlamış ve son dönemlerde cari işlemler
açığı büyümeye başlamıştır 2013 yılında, cari işlemler açığının gayrisafi yurt içi hasılaya oranı
% 3,66’dır.
14
Tablo VII. Brezilya Cari İşlemler Dengesi
Miktar
GSYH Oran
(Milyon $)
2001
-23.215
2002
-7.637
2003
4.177
2004
11.679
2005
13.985
2006
13.643
2007
1.551
2008
-28.192
2009
-24.302
2010
-47.273
2011
-52.473
2012
-54.249
2013
-81.374
Kaynak: Brezilya Merkez Bankası
%
-4,19
-1,51
0,75
1,76
1,58
1,25
0,11
-1,71
-1,49
-2,20
-2,12
-2,41
-3,66
9. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
Brezilya, doğrudan yabancı yatırım girişi açısından dünyada ilk beş ülke arasında yer
almaktadır. 2001 yılında 22 milyar $ olan doğrudan yatırımlar, 2013 yılında neredeyse üç kat
artarak 64,4 milyar $’a yükselmiştir. Bu tutar, GSYH’nın %2,88’ine tekabül etmektedir. Cari
işlemler dengesindeki açığı telafi eden en önemli kalemlerden biri doğrudan yabancı
yatırımlardır.
Grafik XIV. Brezilya Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Milyar $)
Doğrudan Yabancı Yatırım Girişi
70,000
Axis Title
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
DYY(milyar $) 22,45 16,59 10,14 18,14 15,06 18,82 34,58 45,05 25,94 48,50 66,66 65,27 64,04
Kaynak: Brezilya Merkez Bankası
15
10. KAMU MALİYESİ
Brezilya’da kamu maliyesi 2000’li yılların başından itibaren istikrarlı bir seyir
izlemektedir. Net borçlanma/GSYH oranı 2008 krizinden sonra artış gösterse de tekrar
düşme eğilimine girmiştir. Söz konusu oranın 2014 yılında % 30’a düşürülmesi
hedeflenmektedir. 2013 yılında merkezi hükümet net borcu, bir önceki yıla göre azalmış ve
GSYH’nın % 33,6’sı olarak gerçekleşmiştir.
Tablo VIII. Kamu Maliyesi Göstergeleri (GSYH Oran %)
2005 2006 2007
Merkezi Hükümet Toplam Gelir
34,1 34,4 35,6
Merkezi Hükümet Toplam Harcama
37,7 38,0 38,4
Net Borçlanma Gereği
-3,6 -3,6 -2,8
Merkezi Hükümet Birincil Net Borçlanma
3,8 3,2
3,3
Merkezi Hükümet Net Borç
48,4 47,3 45,1
Merkezi Hükümet Brüt Borç
69,3 67,0 65,2
Kaynak: IMF World Economic Outlook (Nisan 2014)
2008
36,7
38,3
-1,6
3,9
38,0
63,5
2009
34,8
38,1
-3,3
2,0
41,5
66,8
2010
37,1
39,9
-2,8
2,4
39,1
65,0
2011
36,6
39,2
-2,6
3,1
36,4
64,7
2012
37,7
40,4
-2,8
2,1
35,3
68,2
2013
37,2
40,5
-3,3
1,9
33,6
66,3
C. ÜYESİ OLDUĞU ULUSLARARASI KURULUŞLAR
Brezilya’nın üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar, AfDB (Afrika Kalkınma Bankası, Bölge
dışı üye), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CAN (ortak üye), CELAC (Latin Amerika ve Karayip
Ülkeleri Topluluğu), Dünya Bankası, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G8+5, G-15, G-20, G-20+, G24, G-77, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma
Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICRM
(Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD
(Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu) , IFC (Uluslararası Finansman Kurumu) , IFRCS
(Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi
Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası
Denizcilik Örgütü), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen
Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü, ITU(Uluslararası Haberleşme Birliği), LAIA
(Latin Amerika Entegrasyon Birliği), MERCOSUR (Güney Amerika Ülkeleri Ortak Pazarı),
OAS(Amerika Devletleri Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA
(Daimi Hakemlik Mahkemesi), Rio Grubu, UN(Birleşmiş Milletler), UNASUR (Latin Amerika
Birliği), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim
ve Kültür Örgütü), UNFICYP, UNHCR(BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel
Kalkınma Örgütü), Union Latina, UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UPU (Dünya Posta
Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WCO, WFTU (Dünya İşçi Sendikaları
Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO
(Dünya Meteoroloji Örgütü), WTO (Dünya Ticaret Örgütü)’dür.
Bu örgütlerin içinde Brezilya açısından ekonomik anlamda en önemli olanlar, bölgesel
olarak MERCOSUR, UNASUR ve CELAC, global olarak ise IMF, Dünya Bankası ve Dünya Ticaret
Örgütüdür.
16
D. ULUSLARARASI KREDİ DERECELENDİRMELERİ
Brezilya’nın uluslararası kredi derecelendirmeleri ve bu derecelerin en son
güncellendiği tarihler Tablo IX‘da verilmiştir.
Tablo IX. Brezilya Kredi Derecelendirme Notları
Kuruluş
Tarih
Not
Açıklama
Standard&Poors
Fitch
Moody's
Dagong
JCR
24.03.2014
21.11.2011
02.10.2013
Ocak 2013
15.11.2012
BBB BBB
Baa2
ABBB+
İstikrarlı
İstikrarlı
İstikrarlı
Negatif
İstikrarlı
Ayrıntılı bilgi için:
Brezilya Büyükelçiliği
Ekonomi Müşavirliği
hmbrasilia@hazine.gov.tr
Tel: +55 (61) 3242 1850
17