Energy Control Optimizer Aktif Enerji Elektrik Tasarruf Teknolojisi Hakan YILDIRIM Projemiz, Nedir? Evler ve Ticari işletmelerde Aktif Elektrik Tasarrufu Sağlayan Cihazları Üretmek ve bu alanda Enerji Verimliliği Uygulama Merkezi Oluşturarak Ticari Ve Endüstriyel alanda Mühendislik Çalışmaları ile Aktif Enerji Tasarrufu Çalışmaları uygulamalarını gerçekleştirmek. DEVAMINDA Türkiyede alanında uzman ve tek olmak UZUN VADE'de Avrupa ve Dünya pazarının Talebine cevap verebilmek Neden Böyle Bir Proje ? “Türkiye’de özellikle elektrik enerjisi üretimi yükselen nüfusa ve arz talebine göre önümüzdeki 5 yıl içinde yetersiz kaynaklar sebebiyle bir enerji darboğazı yaşaması olasıdır ve endişe vericidir... Bugün hidro elektrik,termik ve doğal gaz çevrimleri ile üretilmekte olan elektrik enerjisi, 5 yıl sonra teknolojik değişimin ve nüfus artışının hızı göz önünde bulundurulduğunda, mevcut talebi karşılamakta yetersizdir.” Bu durum, ekonominin üretkenliğini ve istihdama dayalılığını ciddi şekilde etkilemektedir. Ayrıca, enerji fiyatlarının yüksek oluşu üreticileri doğrudan etkilemekte, büyük bölümü üzerinde ülkemizde yatırım oluşturmada tatminsizlik yaratmakta ve azaltmaktadır. Santral üretimi ve devreye alınması ile yapılacak yatırım değeri ile karşılaştırıldığında En hızlı çözüm tasarruf etmektir. Elektrik fiyatları her geçen gün için hızla artacaktır, bu durum bireysel ve ticari işletmelerin ciddi anlamda enerji verimliliği sağlayacak tedbirleri almasına olanak sağlayacaktır. Biz Burada devreye girerek Aktif Enerji Tasarrufu sağlayan teknolojimiz ile ilk olarak Türkiye daha sonra Avrupa ve Dünya Pazarında Bu soruna çözüm oluşturacağız Ürün, Nedir? • Özetçe: Ticari işletmeler ve evlerde kullanılan soğutucu sistemlerde, Aydınlatma sistemlerinde, ve sabit devirde çalışan asenkron motorlarda vs, %10’dan %30’a kadar Aktif ve Reaktif elektrik tasarrufu sağlayan elektronik cihaz. • Hizmet İsimi: Energy Control Optimizer Enerji Tasarruf Elemanı ile evlerdeki ve işletmelerdeki soğutma ve dondurma makinelerinin, Aydınlatmaların, Konfeksiyon dikiş makinalarının ve indüksiyon motorlu sabit devirli motorların verim kaybı oluşturmadan elektrik tüketimini etkili bir şekilde azaltır. • Bu nasıl olur? Yukarıda anılan alet ve cihazlar alternatif akım ile çalışır. Bu tür motorların ve aydınlatmaların en ekonomik şekilde çalışmaları, nominal yükleme ile sağlanır. Akıllı Enerji Tasarruf Elemanı, dışardan herhangi bir müdahale gerektirmeksizin en uygun nominal gerilimi üretir. Böylece motorlar ve aydınlatmalar daha kolay ve daha seri çalışır, aynı zamanda çevreye verilen ısı üretimi de azaltılmış olur. Bu yolla daha az elektrik tüketilmiş olur, motorlar ve lambalar daha uzun ömürlü olur. İş Fikri İle İlgili Hedefler 1 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: SOĞUTUCULAR Türkiye genelinde market ve şarküteri olarak 500,000 adet civarında küçük işletme bulunmaktadır.100 ila 1200 watt arasında çalışan soğutucu ve dondurma dolapları sayısı da her geçen gün artarak 10.000.000 adet üzerine ulaşmıştır. Bu soğutucu dolapları ortalama bir işletmenin elektrik değerinin %70 ini tüketmekte ve işletmeye kazanç olmadığı zamanlarda büyük bir gider oluşturmaktadır. Enerji Tasarruf cihazı ile soğutucu ya da dondurma dolabı birleştirildiğinde %30’a varan elektrik tasarrufu sağlandığı için Türkiye genelinde market vs. firmaların bu cihaza yüksek boyutta ilgisi olacaktır. Netice ile ilk yıl olarak Türkiye genelinde en az %50’lik bir kesime hitap edeceği düşünülmektedir. İş Fikri İle İlgili Hedefler 2 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: EVLERDEKİ SOĞUTUCULAR Türkiye genelinde bireysel Tüketiciler olarak 14.000,000 adet civarında konut bulunmaktadır.150 ila 750 watt arasında çalışan Normal soğutucu ve No-FROST Soğutucu dolapları bulunmaktadır. Bu soğutucu dolapları ortalama bir konutun elektrik değerinin %50 ini tüketmekte ve büyük bir gider oluşturmaktadır. Enerji Tasarruf cihazı ile soğutucu dolabı birleştirildiğinde %25’e varan AKTİF Elektrik tasarrufu sağlandığı için Türkiye genelindeki konut sahiplerinin bu cihaza yüksek boyutta ilgisi olacaktır. Neticede ilk yıl olarak Türkiye genelinde konut sahiplerinin en az %50’lik bir kesimine iyi bir tanıtım ile hitap edeceği düşünülmektedir. İş Fikri İle İlgili Hedefler 3 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: KONFEKSİYON ATÖLYELERİ Türkiye genelinde 5000 adet civarında küçük ve büyük olmak üzere konfeksiyyon fabrika ve atölyeleri bulunmaktadır. Asenkron İndüksiyon motorla çalışan 1 ve 3 fazlı Düz tip Ya da elektronik olmak üzere dikiş Makinaları bulunmaktadır. Adet Olarak incelediğimizde ise bu sayı ortalama 500.000 civarındadır. Konfeksiyon sektöründe kar marjı oldukça düşmüştür ve düşmeye devam etmektedir. Üretim giderlerinin en yarısı Elektrik enerjisidir. Tekstilciler Elektrik Giderlerini azaltmak için devamlı olarak arayış içindedirler. Yapılan Testlerde en az %15 Aktif Tasarruf sağlanabilir. Enerji Tasarruf cihazı ile DİKİŞ MAKİNASI birleştirildiğinde %25’e varan AKTİF Elektrik tasarrufu sağlandığı için Türkiye genelindeki KONFEKSİYONCULARIN bu cihaza yüksek boyutta ilgisi olacaktır. İş Fikri İle İlgili Hedefler 4 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: Alışveriş Merkezleri Aydınlatma Türkiye genelinde 300 adet civarında büyük olmak üzere 5000 adet kadarda orta büyüklükte Gıda ve Genel ve Sosyal amaçlı AVM Alışveriş merkezleri bulunmaktadır. Bu merkezlerde kullanılan aydınlatma tipi dağılımında %70 genelde klasik balastlı PLC kısa tip flouresan lambadır. Armatür bazında Adet Olarak incelediğimizde ise bu sayı 10 milyon üzeridir. Cihazımız armatürlere her lamba için 1 adet yapılandırılması ile ışık şiddetini değiştirmeden en az %15 en fazla %40 kadar Aktif Elektrik Tasarrufu Sağlamaktadır. İyi bir tanıtım ile ciddi bir pazar olmakla birlikte ciddi bir mühendislik alt yapısı ile bu alanda söz sahibi olunabilir. İş Fikri İle İlgili Hedefler 5 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: OTEL Aydınlatma Türkiye genelinde toplam 3 bin 463 turizm amaçlı tesis bulunuyor. Bu tesisler 685 bin 885 yatak kapasitesine sahip. Ayrıca Her Odada minibar soğutucu bulunmaktadır. Ayrıca havalandırma sisteminde sabit devirde çalışan ufak motorlar oldukça fazladır. Bu merkezlerde kullanılan aydınlatma tipi dağılımında %50'si genelde klasik balastlı PLC kısa tip flouresan lambadır. Armatür bazında Adet Olarak incelediğimizde ise bu sayı 20 milyon üzeridir. Cihazımız armatürlere her lamba için 1 adet yapılandırılması ile ışık şiddetini değiştirmeden en az %15 en fazla %40 kadar Aktif Elektrik Tasarrufu Sağlamaktadır. İyi bir tanıtım ile ciddi bir pazar olmakla birlikte ciddi bir mühendislik alt yapısı ile bu alanda söz sahibi olunabilir. İş Fikri İle İlgili Hedefler 6 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: SOKAK ve BAHÇE Aydınlatma Türkiye genelinde ara sokaklar, köyler ve bahçe ve park meydanları gibi bölgelerde ışık kalitesi belirli toleranslar içerisindedir. Olmazsa olmaz kriterleri yoktur. Mevcut sistemler; 125Watt Sodyum yada cıva buharlı balastlı armatürlerden oluşmaktadır. Geliştirmiş olduğumuz yöntem; klasik balast ile çalışan 4 adet PLC kompakt fluoresan ve ışığı daha stabil yansıtacak reflektör ile Geliştirmiş olduğumuz cihaz ile akuple edilmesile farklı modellerde tasarlanacak armatürler ile ortalama %40 gibi AKTİF elektrik tasarrufu sağlanması söz konusudur. Gerek tamamını bünyemizde gerekse taşeronlar ile ürünler üretilerek, taşeronlar ile yada oluşturacağımız ekip ile değişim ve modernizasyon işlemleri yapılabilecektir. İş Fikri İle İlgili Hedefler 7 • Projenin Pazar Açısından Değerlendirilmesi: Araç Taşımacılığı Frigeratör Türkiye genelinde ara sokaklar, köyler ve bahçe ve park meydanları gibi bölgelerde ışık kalitesi belirli toleranslar içerisindedir. Olmazsa olmaz kriterleri yoktur. Mevcut sistemler; 125Watt Sodyum yada cıva buharlı balastlı armatürlerden oluşmaktadır. Geliştirmiş olduğumuz yöntem; klasik balast ile çalışan 4 adet PLC kompakt fluoresan ve ışığı daha stabil yansıtacak reflektör ile Geliştirmiş olduğumuz cihaz ile akuple edilmesile farklı modellerde tasarlanacak armatürler ile ortalama %40 gibi AKTİF elektrik tasarrufu sağlanması söz konusudur. Gerek tamamını bünyemizde gerekse taşeronlar ile ürünler üretilerek, taşeronlar ile yada oluşturacağımız ekip ile değişim ve modernizasyon işlemleri yapılabilecektir. İş Fikri İle İlgili Hedefler • Projenin ilişki içinde bulunacağı müşteri ve piyasaya ilişkin temel özellikler: Elektrikli ev eşyaları pazarlayan firmalar, soğutucu dolap kullanan küçük esnaf gurubuna giren market vs. elektrik malzemeleri toptancıları ve perakendecileri. Alışveriş merkezleri, oteller, Otomotiv ve Endüstriyel işletmeler, teknolojimizle alakalı olarak ürünlerini geliştirmek Enerji Verimliliğine sahip ürün oluşturmak isteyen çok yünlü üreticiler. • Ürün ya da hizmetin sunum bölgesi ve bölge içinde müşteri kitlesi ve bu kitlenin talep özellikleri? Talep özelliği olarak, elektrik fiyatları konusunda tasarruf yapmak isteyen genel kitle. İş Fikri İle İlgili Mevcut Projeler 1: 1 Fazlı Aktif Reaktif 3Amper kapasiteli Tasarruf Adaptörü 2: 1 Fazlı Aktif Reaktif 16Amper kapasiteli Tasarruf Kutusu 3: 3 Fazlı 3kw Motora kadar olan Aktif Reaktif Tasarruf Kutusu 4: 1 Fazlı Aktif Reaktif 2Amper kapasiteli PLC Tasarruf Cihazı 5: 1 Fazlı 3Amper kapasiteli Kombiler için Voltaj Adaptörü İş Fikri İle İlgili AR-GE Hazırlanan Projeler 1: 1 Fazlı Aktif enerji de çeşitli kapasiteli KLİMA Tasarruf Kutusu 2: 1 Fazlı Aktif enerjide fluoresan lambalar için Tasarruf Cihazı 3: 3 Fazlı Çeşitli kw Motora kadar olan Aktif Reaktif Tasarruf Kutusu 4: 1 Fazlı indüksiyon motor üreticilerine ECO kartı çalışmaları 5: Özel yapım enerji tasarruflu Yeni Nesil soğutma sistemleri 6: Otomotiv için enerji tasarruflu Yeni Nesil soğutma sistemleri İŞTE MUCİZE ALET KULLANIM ALANLARI • Daha çok kısmi yükleme halinde çalışan Asenkron Alternatif akımlı motorlarındadır. Tasarruf elemanı ( E.C.O) özellikle soğutma,dondurma ve klima aletlerinde kullanılmaya elverişlidir. • Çünkü bu tür aletlerde yer alan motorlar, teknik toleranslar nedeniyle ( örneğin şebeke gerilim değişimleri vs. ) genelde gerektiğinden daha büyük tasarlanırlar. • E.C.O bir yazılım üzerinden, şebeke geriliminin çalışma noktasını, kayıp minimumuna getirir ve böylece etkili bir enerji tasarrufu gerçekleştirilmiş olur. • Tasarruf sonuçlarının belgelenebilmesi için, bağlı tüketicinin E.C.O ile uzun süre çalışması gerekmektedir. ÇALIŞMA PRENSİBİ • • • • Elemanın içerisindeki Mikroişlemci saniyede birçok defa bağlı aletin performans gereksinimini hesaplar ve alete gerçekten gereken enerjiyi vermesiyle,Bakır,Demir ve mıknatıslanma değişimi kayıpları üzerinden, yukarıda değinilen tasarruf elde edilmiş olur. ( Kayıp minimumu prensibi ) Tasarruf miktarını belirleyen hususlar ; çevre sıcaklığı, şebeke gerilimi, çalışma zamanı,motorun kalitesidir. Böylelikle aylık yada yıllık olarak %25’e kadar elektrik tasarrufu elde etmiş olursunuz. TEST SONUÇLARI 2 Adet 230V 35W AC fan motoru, normal olarak çalıştırılmaktadır. Şebeke gerilimi, demir, bakır kayıpları ve reaktif değişimler ile motorlar Toplamda 63W Elektrik tüketmektedir. Aynı motorları E.C.O cihazı ile çalıştırıldığında motorlar Toplamda 42W tüketmektedir. Motor devri sabit kalmıştır. Motor’a 50Hz sabitlenmiştir. Cos. 0.99 altına düşmemiştir. %33 Elektrik Tasarrufu sağlamıştır. DEVREYE ALMA İŞLEMİ • • • • DİKKAT Evinizdeki yada işletmenizdeki 230 Volt gerilimle çalışan soğutucunuzun fişini çekin E.C.O yi bir soğutma veya dondurma aletine bağlayacak iseniz kompresörün kompresyon basıncının düşmesi için en az 5 dakika bekleyin. Entegre fişli E.C.O yi evinizdeki yada işletmenizdeki 230 Volt gerilimli prize takın. E.C.O yi Sadece kapasitesi içerisinde çalışan cihazlara bağlayın ve kullanın. Şimdi kullanmak istediğiniz cihazın fişini E.C.O nin prizine takabilirsiniz. Peki Bu Teknolojiyi Nasıl Ticarileştireceğiz ? YATIRIM HEDEFLERİ 1 Merkezi Ar-Ge Firması Kurulacak Bu çekirdek merkez işin Ar-Ge çalışmalarını hazırlayacak, prototipler gerçekleştirip, üretim yapacak firmalar ile know-how anlaşmaları düzenleyecek, işi gerçekleştrien mikroişlemci yazılımı yükleyecek tüm devlet destekleri bu firma üzerine alınacak, eğitimler gerçekleştrecek,tüm lisanslar bu firma üzerinde olacak ve üretim pazarlama firmalarına ayrıca ortak olacaktır. Ar-Ge şirketine ortak alınmayacak ancak ticari ortaklıklar ile yurtiçi ve yurt dışı anlaşmalar bu firma üzerinden yapılacaktır. Peki Bu Tasarruf Teknik Olarak Nasıl Gerçekleşiyor ? TEKNİK AÇIKLAMASI 1 Basitçe Doğru Akımda Ohm Kanunu Gerilim,akım ve direnç ilişkilerini ifade etmede en iyi yoldur. Alternatif Akımda ise, bu biraz daha kompleks olup; Anlık değerler,efektif değerler ve Ortalama değerler ile birde frekans ile kıyaslama gerekmektedir. Akım,Gerilim ve frekans tanımlamalarını kısaca hatırlarsak: Şekil 1: 50 Hz Yük altında Akım ve Gerilim ilişkisi TEKNİK AÇIKLAMASI 2 Şekil1.de görüldüğü üzere anlık değerler Ohm Kanununa göre hesaplanabilmektedir. Akım ve gerilim aynı eksen (faz) üzerinde paralellik göstermektedir. Yani birbiriyle doğru orantılı olarak yön değiştirmektedir (bkz.Şekil 4.a) Bu ilişkiden yola çıkarak güç hesabı (P güç dersek) : (Birim: Watt [W]) Eğriden de anlaşılacağı üzere faz kayması (yön değişimi) oluşmaktadır. İdeal faz tetiklemelerinde (endüktivitesinde) bu kayma 90’ ile tanımlanabilir. Akım eğrisi,gerilim eğrisini yön olarak hemen takip etmektedir (bkz.Şekil 2). Şekil. 2: 50Hz şebekede Bobinli devrelerin akım ve gerilim kaymasının akış diyagramı TEKNİK AÇIKLAMASI 3 Bobin direnci; Anma gerilimi ve frekanstaki artışla bağlı olarak artmaktadır. Bu da endüktüf dirençe etken olup şu şekilde hesaplanır: X L 2 f L L Bu direnç esnasında birde kullanılmayan (faydasız) “Reaktif” güç oluşmaktadır. Besleme hattında (Şebeke) yük olan bu güç şu şekilde hesaplanır. ( Birim: Volt-Amper-Reaktif [var] ) Q L U Isin Kondansatör devrelerde,bobin devrelerine göre akım gerilim ilişkilerinde değişim mevcut olup, İdeal kapasiteli kullanımlarda, akım gerilimden önce yön değişimi sağlamaktadır TEKNİK AÇIKLAMASI 4 Endüktüf tetiklemeye göre burada Kör Direnç (Reaktif direnç) frekans artışlarında düşme göstermektedir. Buradaki ilişki de şu şekilde hesaplanır: 1 1 X C 2 f C C Reaktif Güç ise: Q C U Isin (Birim: Volt-Amper-Reaktif [var]) u i t Şekil. 3: 50Hz şebekede Kapasitif devrelerin akım ve gerilim kaymasının akış diyagramı TEKNİK AÇIKLAMASI 5 S Q I U P Şekil. 5: Akım ve gerilime bağlı güçlerin davranış şekli TEKNİK AÇIKLAMASI 6 Buraya kadar olan tanımlamalar derlenip son bir şekilde genel bir bakış yapmak gerekirse: cos P S P U I cos Q U I sin S U I P² Q² Motor hareket eğrisinde de görüleceği üzere belli bir güç tüketimi fark edilir. Bu yükle alakalıdır. Motor yüklemesi oranında besleme (verilen) ve çekilen güç dengesi iyi veya daha kötü seviyelerde etkilenme açısına sahiptir. (etkilenme açısı ) = P çekilen / P verilen Motor anma değeri altında çalışmakta olursa, etki açısı negatif yönde gelişir. Bu da mıknatıslanma ve hareket ve durma konumlarıyla anlaşılabilir. Bunlar demir kaybını/dan oluşturmakta/dır. Temel alternatif akım tekniklerinde açıklanmakta olduğu üzere;akım ve gerilim demir ve bakır kayıpları ile ilişiklidir. TEKNİK AÇIKLAMASI 7 Cihazımız faz kesiti alındığında efektif değerler ile işletme geriliminde düzenleyici olarak görev yapmasından dolayı,akım efektif değeri düşecektir. Bu nedenle demir ve bakır kayıpları aza inmekte,tüketilen güç ve dolayısıyla enerji değerinde tasarruf başlamakta,etki açısı yükselmektedir. Bu esnada zannedileceği gibi motor devrine olumsuz etki oluşmaz. Zira bu etki o kadar dar bir zaman aralığında oluşmaktadır ki,motor devri hiçbir şekilde etkilenmez. uTRIAC u i t Şekil 9. Akım ve gerilim faz kesiti.faz açısı α olarak gösterilmiştir. TEKNİK AÇIKLAMASI 8 Şebeke gerilimi elektronik şalter olan TRIAC ile kumanda açısı α ile devreye girmekte birlikte gerilim milisaniyeler içerisinde kesilir.TRIAC mikrokontroler ile çalıştırılmakta olup,kumanda açısı α program komutlarına doğrudan bağlı olarak etkilenir. Cihazımız tüm ev kullanım amaçlı asenkron motorlara bağlanabilecek şekilde tasarlanmış olup (buzdolabı v.b.) doğrudan şebeke ile aralarında bağlantı oluşturacak şekilde bağlanması devreye girmesi için yeterli olacaktır. Bağlantı sonrası cihazımız kısa zamanda ayarlanmış en doğru değerlerde cihazları çalıştırmaya başlayacak olup, şebeke gerilimlerine göre tasarruf moduna geçişi sağlayacaktır. Cihazımız gelişmeye fazlasıyla açık olup, amaç; aşırı enerji yüklenmelerinde de fayda sağlayıp koruyucu nitelik taşımayı sağlamaktır. Microcontroller Line in TRIAC Line out Şekil 10 da gösterilmekte olduğu üzere; mikro işlemcinin Triac kontrolü • Neden E.C.O ? - En düşük satın alma bedeli - En düşük soğutma maliyeti - Alçak & Yüksek voltaj korumalı - Uluslararası standartlarına uygun - Estetik dizayn - Bakım gerektirmez - Kurulumu kolay - Made in Türkiye Teşekkürler. Hakan YILDIRIM