Jan Baptist van Helmont - İnovatif Kimya Dergisi

Jan Baptista van Helmont, 12 Ocak 1580’de Brüksel’de doğdu.Varlıklı bir ailenin
çocuğuydu.Amcası tarafından yetiştirildi. Louvain Okulunda
okudu.Tarih,Edebiyat,Diller,Felsefe,Teoloji,Coğrafya ve Hukuk ile ilgi eğitim gördü.Aynı
zamanda Cizvit (bir Hristiyan tarikati) hocadan Fizyoloji dersleri aldı.Daha sonra Louvain
Üniversitesinde Tıp alanına yöneldi.Çevresi,alanında iyi bir derece yapması için baskı
yapsa da Helmont,akademik olarak yükselmenin yalnızca sahte bir makyaj olduğunu
düşündüğünden dolayı akademik öğrenime devam etmedi.Louvain Üniversitesinde cerrahi
başkanlık,dönemin imparatorunun ve prensinin kişisel hekimi olmak gibi teklifleri “Ben fakir
olan halkın acısını dindirmek istiyorum.”diyerek reddetti.Tüm mal varlığını kız kardeşine
devretti.Bu kararı vermesinde dini inancının da payı vardı.Helmont,tüm başarısını Tanrı’nın
hediyesi olduğuna inandığı için halkın yararına çalışmayı dini bir hizmet olarak gördü.
Çalışmalar üzerindeyken uyuz hastalığına yakalandı ve çalışmalarına devam
edemedi.İyileşebilmek için hastalığı parazitik olmasıns rağmen cerrahi operasyon geçirdi
fakat hastalığına çözüm olmadı.Sonrasında aldığı eğitimi “çöp ve anlamsız birikim”olarak
tanımlayıp,kullandığı tüm kaynakları bir kenara itti ve doğru bilgiyi bulmak için yola
çıktı.Van Helmont ,tıbbi becerilerini geliştirmek ve farklı ülkelerdeki tıbbi uygulamaları
öğrenmek için İtalya,İngiltere,İsviçre’ye gitti.İtalya’da bir şifacı cıva ve kürkürt kullanarak
Helmont’ın hastalığını iyileştirdi.Bu olayın üstüne Helmont bitkileri kullanmak yerine
ocak,pota,damıtmanın çoğunlukla kullanılan bir laboratuvarda ilaç hazırlamaya başladı.Bu
sırada soylu bir ailenin kızı olan Margaret van Ranst ile evlenerek Vilvoorde’ye yerleşti ve 3
çocuk sahibi oldu.Tıp dünyasında üne kavuşmuştu fakat tedavisini bulduğu uyuz
hastalığından kendi ailesini koruyamadı,aile üyelerinden birini kaybetti. “Yaraların
manyetik tedavisi” tezini yayınladı fakat tez,Cizvit ile ters düştüğü için mahkemede
yargılandı.Bu olay hayatına gölge düşürdü.Çalışmalarına devam etse de yayınlamaya
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.
çekindi. Jan Baptista van Helmont’ın hayatının geri kalanını huzur ve barış için kimya ile
ilgili araştırmalara adadı.30 Aralık 1644’te Vilvoorde’de hayatını kaybetti.Hakkında yapılan
suçlamalardan, ölümden 2 yıl sonra aklanabildi.Oğlu,babasının ölümünden sonra,babasının
çalışmalarını “Tıbbın Başlangıcı” adı altında yayımladı.
Çalışmaları ve Fikirleri:
Jan Baptista van Helmont, Aristoteles’in (Ateş,Su, Toprak,Hava) teorisinin aksine
dünyanın temelinin hava ve sudan oluştuğu düşüncesini savundu ve doğanın
deneylerle çözümlenebileceğini ısrarla vurguladı.Bu düşüncesini ispatlamak için bir
deney başvurdu.Kuru toprağın içine söğüt tohumu koyup 5 yıl boyunca sadece yağmur
suyunu damıtarak beslemiş ve 5 yılın sonunda toprakta sadece 60 gram toprak kaybı
olduğunu gözlemledi.Bu deneyle birlikte,dönemin yaygın düşüncesi olan “Bitkiler
topraktan beslenir.”i çürüttü ve hem karbondioksitin varlığını ortaya koydu hem de
fotosentezin keşfedilmesi için zemin hazırlamış oldu.
Karbondioksit,sülfürik asit,nitrik asit,nitrojenoksit gazlarını keşfetti.
Dönemin simyacıları metallerin asit ile yok olduğuna inanıyordu.Helmont,yaptığı deney
ile simyacıların bu düşüncesini çürüttü.Deneyde belli bir miktarda gümüşü asitle çözdü
ve çözeltiye bakır ile tepkimeye soktuğunda gümüşü tekrardan elde etti.
Helmont, gazdan bahseden ilk bilim insanıydı.Yaptığı araştırmalar ve deneylerde
havadan daha saf;buhardan sisten daha yoğun,iyi bir ürünler elde ettiğini söyledi ve
bu maddelere kaos kelimesinden ilham alarak ” gaz” ismini verdi.
Helmont,Tıp ve Biyoloji alanında da çalışmalar yaptı.Araştırmaları sonucunda,
sindirimi sağlayan organlarda (midede ve bağırsak),onlara has maddeler üretildiğini
söyledi.Mide asitinin varlığından bahseden ilk bilim insanıydı.Ayrıca böbrek taşlarının
oluşumunu uzun bir süre inceledi.Enzimin ve fermentasyonu hakkında fikir öncülüğü
yaptı.Helmont’a göre hastalıkların sebebi vücuda yabancı olan fermentasyonlardan
dolayıydı.Bu yabancı fermentasyonlara,hastalıktan etkilenen organların fermentasyonu
müdahale edebilirdi.Helmont için her hastalığın kendine özgü bir tedavisi
olmalıydı.17.yy da bu düşüncesine karşı çıkan çok olsada yeni fikir ve deneylerin ilham
kaynağı oldu.
Yorumlar
İnovatif Kimya Dergisi kaynak gösterilmeden paylaşılamaz.