ÜNİTE: FİİLİMSİLER KONU: Fiilimsinin Çeşitleri Özellikleri

ÜNİTE: FİİLİMSİLER
KONU: Fiilimsinin Çeşitleri Özellikleri
ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ
1.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizgili sözcük fiilimsi değildir?
A)
B)
C)
D)
Oyuna katılmak istediğini söyledi.
Sana bir buket gül alıp getirmiş.
Sonunda anladım ne kadar iyi olduğunu.
Karnımızı doyurmadan yola çıktık.
Çözüm:
FİİLİMSİ : Bir eylem adı oldukları için isim, bir ismi niteledikleri için sıfat, iki cümleyi bağladıkları için bağlaç
olan çekimsiz fiillere, filimsi denir.
Fiilimsiler özne, nesne, tümleç aldıkları için de yüklem görevinde bulunurlar. Fiilleri fiilimsilerle karşılaştıralım.
•
•
Fiil
Kip eki alır.
Cümlede yüklem görevinde kullanılır.
Temel cümle kurar.
Fiil gövdesidir.
Fiilimsi
Kip eki almazlar.
Yüklem olabilmek için
ek fiil alır.
Fiillerin yapım eki almasıyla
tür değiştirir.
Aldıkları yapım ekiyle isim,
sıfat veya zarf göreviyle
kullanılır. İsim gövdesidir.
Yan cümle kurar.
Bir cümlede birden fazla
fiilimsi bulunabilir.
Fiillerin hangi yapım eklerini alarak isim fiil, sıfat, fiil veya zarf fiil olduklarını daha sonraki sorularda
öğreneceğiz.
Şimdi seçenekleri inceleyelim :
Bir cümlede fiilimsi ararken önce cümledeki yüklemi bulmanızı öneririz.
fiilimsi
yüklem
A’ da
söyledi
katılmak
B’ de
getirmiş
alıp
D’ de
çıktık
doyurmadan
C’ de
anladım
olduğunu
C’ de altı çizili sözcük “anladım” sözcüğüdür. Bu sözcük fiilimsi değil yüklemdir. “anla” fiili, -di’li geçmiş
zaman kip eki ve –m birinci tekil kişi eki almıştır. Çekimli fiildir.
Fiilimsiler üç çeşittir.
İsim fiil (mastar)
Sıfat fiil (ortaç)
Zarf fiil (ulaç)
İLKÖĞRETİM 8
198
TÜRKÇE
2.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil yoktur ?
A)
B)
C)
D)
Daha çok küçükken yüzmeye başladı.
İstanbul’a gelişinde bir hayır var.
Çocuklara bakmak zor bir işti.
Kapalı kapıyı görünce geri döndü.
Çözüm:
İsim fiil (mastar): Bir fiil adıdır. Özne, nesne, tümleç alabildikleri için ise fiilimsidirler.
İsim fiil isim çekim eklerini alabilir. İsim tamlamasında tamlayan ya da tamlanan olarak kullanılabilir. Fiil kök
ya da gövdelerinden isim – fiil türeten ekler şunlardır :
- iş eki : bak – ış, gör – üş, gid – iş, açıl – ış
- me eki : soy – ma, dal – ma, yaz – ma, tak – ma
-mek eki : oku – mak, sev – mek, git – mek
Sinemaya gitmek istiyorum.
Arkadaşımın bakışı öfkeliydi.
Çoğu vaktini okumaya ayırıyor.
 Daha öncede belirttiğimiz gibi, isim filler çekim eki alır.
Okumaya, sevmeyi, gezmekten, görüşte…
 Tamlayan veya tamlanan olabilirler.
Sevmenin önemi
Babamın söylemesi
Gülüşün anlaşılması
 İsim fiiller ek fiil alarak yüklem olabilir.
En sevdiğim şey oynamaktı.
Aklımda kalan açılıştı.
Yıllardan beri tek derdi onu özlemekti.
 Olumsuzluk eki alır.
okumamak
konuşmaması
açılmayışı
Şimdi seçenekleri inceleyelim :
A’ da → yüzmeye
B’ de → gelişinde
C’ de → bakmak, isim fiildir.
D’ de isim fiil yoktur.
3.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil yoktur?
A)
B)
C)
D)
TÜRKÇE
Sokaklarda yaşayan insanlar vardır.
Gelecek yıl üniversiteye başlayacak.
Birinci olmayı kafasına koymuştu.
Geçmiş zaman anı olarak kaldı.
199
İLKÖĞRETİM 8
Çözüm:
Sıfat fiil (ortaç) Fiil kök ya da gövdelerine yapım ekleri getirilerek sıfat görevinde kullanılmasıyla oluşan
fiilimsilerdir.
Sıfat fiil türeten yapım ekleri şunlardır :
- en
-(ı)r
-ecek
-esi
-miş
-dik
-maz
: bak – an (gözler), koş – an (çocuk)
: bak – ar (göz), tut – ar (el)
: yak – acak (odun), yazıl – acak (yazı)
: gülün – esi (işler), bakıl – ası (gözler)
: gez – miş (insan), piş – miş (yemek)
: tanı – dık (insan), yazılma – dık (yazı),
: tanın – maz (yüz), bakıl – maz (durum)
Seçenekleri inceleyelim :
1. cümlede
2. cümlede
4. cümlede
3. cümlede
4.
yaşayan insanlar
gelecek yıl
geçmiş zaman
olmayı isim fiildir.
sıfat fiildir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat fiil kullanılmamıştır?
A)
B)
C)
D)
Her yıl dans kurslarına gider.
Karşıya geçeni daha önce hiç görmedim.
Bu ülkeyi okumuşlar kalkındıracak.
Tanıdıkların hepsi düğüne geldi.
Çözüm:
Sıfat fiiller, isim çekim eklerinden herhangi birini aldıklarında adlaşır.
Yazan adamı çağırın. → Yazanı çağırın
Sıfat fiil
adlaşmış sıfat fiil
Tanınmış insanlar vardı. → Tanınmışlar var.
Sıfat fiil adlaşmış sıfat fiil
Seçenekleri inceleyelim :
A’ da adlaşmış sıfat yoktur.
B’ de geçeni (geçen kişiyi)
C’ de okumuşlar (okumuş kişiler)
D’ de tanıdıkların (tanıdık kişilerin) adlaşmış sıfat fiildir.
5.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan zarf fiil diğerlerinden farklı görevdedir?
A)
B)
C)
D)
Tüm sorulara gülerek yanıt verdi.
Yüzüme baka baka yalan söyledi.
Dinlenmeden işe gitti.
Çalışmalarına bakınca işe aldılar.
İLKÖĞRETİM 8
200
TÜRKÇE
Çözüm:
Zarf fiil (ulaç) : Cümlelerde zarf ve bağlaç olarak kullanılan fiil kök ya da gövdelerinden türetilen fiilimsilerdir.
Zarf fiil (bağ fiil) ekleri ve görevleri şunlardır :
a) Bağlama ulaçları :
-ıp : gel – ip, koş – up, gül – üp …
Bazen –erek , –arak eki ile birleşerek de kullanılır.
Atıp tutarak öfkesini belli etti.
b) Hal (durum) ulaçları :
- erek
: bak – arak, gül – erek
- e – a : bak – a bak – a, gül – e , gül – e
- (i)ken : bakar – iken, güler – iken
- meksizin
: bak – maksızın, gül – meksizin
- diği halde
: bak – tığı halde, gül – düğü halde
c) Zaman ulaçları:
- ınca
: bak – ınca, gül – ünce
-r…mez : bak – ar bakmaz, gül – er gülmez
- inceye kadar : bak – ıncaya kadar, gül – ünceye kadar
- eli beri : bak – alı beri, gid – eli beri
- dıkça : bak – tıkça, gül – dükçe
- dikten sonra
: bak – tıktan sonra, gül – dükten sonra
- eceği zaman : bak – acağı zaman
d) Sebep ulaçları:
- diğinden (ötürü) dolayı : gel – diğinden dolayı
: gel – eceğinden ötürü
- eceğinden dolayı
- diği için
: ağla – dığı için
Seçenekleri inceleyelim :
1. cümlede
gül – erek → durum bildirir.
2. cümlede
bak – a bak – a → durum bildirir.
3. cümlede
dinlen – meden → durum bildirir.
4.cümlede
bak – ınca → zaman bildirir.
Zarf fiilleri, zarfları bulmak için sorduğumuz sorularla bulabiliriz.
6.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlamasının tamlayanı da tamlananı da fiilimsidir?
A)
B)
C)
D)
Yazarın anlatışı ilgi çekiciydi.
Görüşlerin açıklanması çok uzun sürdü.
Gülmenin önemi çok büyüktür.
Her bebeğin ağlaması normaldir.
TÜRKÇE
201
İLKÖĞRETİM 8
Çözüm:
İsim fillerin çekim eki aldığını söylemiştik.
Kadının
çırpınışı gözümün önünden gitmiyor.
tamlayan tamlanan
Bu örnekte görüldüğü gibi isim fiiller, isim tamlamasında tamlayan veya tamlanan olabilirler.
Seçenekleri inceleyelim :
A’ da
Yazarın anlatışı
fiilimsi
B’ de
Görüşlerin açıklanması
fiilimsi
fiilimsi
C’ de
Gülmenin önemi
fiilimsi
D’ de
bebeğin
ağlaması
fiilimsi
Yanıt B’dir.
7.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil cümlenin yüklemidir?
A) Sevmek, çok yüce bir duygudur.
B) Kalabalık bir halde oturuyorlar.
C) Kalkınmanın koşulu okumaktır.
D) Sıcaklar herkesi bunaltıyor.
Çözüm:
Fiil kök ya da gövdeleri yapım eki alarak isim fiil, sıfat fiil, zarf fiil olduklarında tür değiştirmektedirler. İsim
türünde kullanılmaya başladıklarından ancak ek fiil alarak cümlenin yüklemi olabilirler.
Seçenekleri inceleyelim :
Cümlelerin yüklemlerini bulalım.
A’ da
çok yüce bir duygudur.
B’ de
oturuyorlar.
D’ de
bunaltıyor.
C’ de
okumaktır yüklemdir.
C’ deki yüklem isim fiildir.
oku – mak – tır (idir)
8.
“Yaralanan kuşları iyileştirmek yöre halkını oyalayınca yöre halkı tüm işlerini unuttu. ”
Yukarıdaki cümlede kaç tane yan cümle vardır?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
Çözüm:
Fiilimsiler birleşik yapılı cümlelerde bulunur. Birleşik yapılı cümlelerde fiilimsinin içinde bulunduğu bölüme
yan cümle denir. Bir cümlede birden fazla fiilimsi bulunabilir. Fiilimsi sayısı kadar yan cümle vardır. Fiilimsinin
içinde bulunduğu bölüm yan cümledir.
Cümlemizi inceleyelim :
Yaralanan kuşları/ iyileştirmek/ yöre halkını oyalayınca / tüm işlerini unuttular.
Sıfat fiil
isim fiil
zarf fiil
İLKÖĞRETİM 8
202
TÜRKÇE
1.
Aya çıkan insanla iletişim kurabilecek
sistemleri geliştirmeyi başardık. Buna
rağmen kaç kere anne kızıyla, baba
oğluyla, siyah beyazla, işçi işverenle
konuşamıyor.
5.
Altı çizili fiilimsilerin çeşitleri aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?
Yukarıdaki paragrafta kaç tane fiilimsi
vardır?
A) 1
2.
B) 2
C) 3
A)
B)
C)
D)
D) 4
6.
Dünyada yalnız olmayan ne var
Yer altında ölüler, gökte yıldız
Denizlerde yelkenliler yalnız.
Yukarıdaki dizelerde altı çizili fiilimsinin
özdeşi aşağıdakilerden hangisinde
yoktur?
7.
Bu saatten sonra artık onu bekleme.
Onun bakışlarından çok etkileniyormuş.
Sen bizimle sakın gelme.
Sana : “Her kitabı okuma.” demiş.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
bir ad tamlamasının tamlananı
olmuştur?
A) Annemin masal anlatışına bayılıyorum.
B) Buranın en sevileni Ahmet Beydir.
C) Bu tartışmada nasıl kavga çıkmadı,
hayret doğrusu!
D) Çaydan geçerken at değiştirilmez.
Zarf fiiller cümlenin anlamını zaman bakımından tamamlar.
Aşağıdaki cümlelerin hangisi bu açıklamayı örneklemez?
8.
A) Fırat, elindeki oyuncağıyla güle oynaya
eve gidiyordu.
B) Buraya gelince beni aramasını söyler
misin?
C) Rüzgâr beni içimden titretirken , o
yürüyüşe çıkmış.
D) Bu elbiseyi almadan şuradan şuraya
gitmeyeceğim.
İLKÖĞRETİM 8
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi isim fiildir?
A)
B)
C)
D)
A) Barışa giden yol yoktur; barışın kendisi
bir yoldur.
B) Az konuşmaktan pek az, çok
konuşmaktan sık sık pişman olunur.
C) Okunu hedeften atan okçu, okunu
hedefe ulaştıramayan okçudan daha
başarılı sayılamaz.
D) Dileyeceğiniz küçük bir özür, kırılan kalbi
ısıtabilir.
4.
zarf fiil, isim fiil, zarf fiil
isim fiil, sıfat fiil, sıfat fiil
sıfat fiil, sıfat fiil, zarf fiil
zarf fiil, zarf fiil, isim fiil
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı
çizili sözcük sıfat fiil değildir?
A) Gerçeğe ancak tek yoldan gidilir; ama
ondan uzaklaştıran binlerce yol vardır.
B) Yapabileceğin kadar söz ver, sana söz
verdiğinden daha fazlasını yap.
C) Kaçınılmaz felaketler karşısında
sızlanmak, gülmek kadar aptalcadır.
D) Yanlış trene bindiyseniz, koridorda ters
tarafa yürümenin faydası yoktur.
3.
“Ben şiiri yazınca o şiir bitmiştir; geriye
dönüp o şiirin saçını taramakla uğraşmam,
yeni şiirleri ağırlarım.”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem
ek fiile çekimlenmiş bir fiilimsidir?
A) Konuşmak, erkekler için üzüntüden
kurtulmaktır.
B) Bizim çocuktan başka dikkat eden
olmadı.
C) Yumuşak bir sesle arkadaşını ikna
etmeye çalıştı.
D) Şehre gidip ekmeğini kazanacaktı.
203
TÜRKÇE
TÜRKÇE
9.
“Zarf filler, isim fiil ve sıfat fiil gibi herhangi
bir çekim eki almaz.”
13.
Yukarıdaki açıklamaya ters düşen cümle
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Beni anlayıncaya kadar sürekli tekrar
edeceğim.
B) Sadece okuyarak bu kadar bilgi
kazanılmaz.
C) Bu olayı bana anlatmamana çok
üzüldüm.
D) Benden aldıklarını ne zaman
getireceksin?
Yukarıdaki dörtlükte kaç tane fiilimsi
vardır?
A) 6
14.
10.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
vardır?
A)
B)
C)
D)
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
yoktur?
D) 3
Çekimli fiil vardır.
Birden fazla isim fiil vardır.
Zarf fiil yoktur.
Sıfat fiil vardır.
Tutsam ellerini içim ürperir hazdan
Başım döner gözlerin gözlerime değse
Kalan tek hatıradır gülüşün bir yazdan
Yokluğunda odur senin, ölmek neyse.
Yukarıdaki dörtlükte altı çizili
sözcüklerde bulunan fiilimsiler sırasıyla
aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
16.
Aşağıdaki altı çizili tamlamalardan
hangisi fiilimsi alarak oluşmuştur?
isim fiil, sıfat fiil, sıfat fiil
sıfat fiil, zarf fiil, zarf fiil
sıfat fiil, isim fiil, isim fiil
zarf fiil, sıfat fiil, isim fiil
“tanımak” sözcüğü aşağıdakilerden
hangisinde zarf fiil olarak kullanılmıştır?
A) İyi insan denince bir onu tanırım.
B) Toplantıda beni tanımamazlıktan geldi.
C) Yolda tanıdık biriyle karşılaşmak beni
sevindirdi doğrusu.
D) Onu tanıyınca hakkındaki fikirlerim
değişti.
A) Yıkık duvarların resmini çekmeye gitti.
B) Sözde sevgine inanacağını mı
sanıyorsun?
C) Güzelim çiçekleri koparıp kenara atmış.
D) Veren el, alan elden üstündür.
İLKÖĞRETİM 8
C) 4
Sevgilerin en ölmezini sana sakladım, gel.
Şimdi denizler en mavi, ormanlar en yeşil
Seninle olayım da dünya umrumda değil.
Dinle; kalbimin vuruşundan belli oluyor seni
sevdiğim.
A)
B)
C)
D)
A) Derse girmeden beni gör.
B) Sağda sola ballandıra ballandıra
anlatıyormuş.
C) Haftaya bize gelecekmiş.
D) Çocuk koşa koşa yanımıza geldi.
12.
B) 5
Yukarıdaki dörtlük için hangisi
söylenemez?
Bu işin olurunu söyler misin?
Ondan kaçarak kurtulamazsın.
Akacak kan damarda durmaz.
Söylenmedik sır hâlâ senin esirindir.
15.
11.
Sen bilmezsin, çaresizlik nasıl boğar insanı.
Yaşamak bir yerde nasıl çekilmezdir.
Tutunacak bir dal aramaktan, koşmaktan,
özlemekten
El yorulur, ayak yorulur, yürek yorulur.
204
TÜRKÇE
17.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla fiilimsi vardır?
21.
A) Dalın ucuna girmekten korkma, meyve
oradadır.
B) Hakkında konuşulan kişinin hakkında
konuşurlar.
C) Gülümsediğinde güzelleşmeyen bir yüz
hiç görmedim.
D) Bildiğim her şeyi ondan öğrendim.
A) Köpeğe dolanmaktan çalıya dolanmak
iyidir.
B) Ekmeğini yalnız yiyen, sofrasını kendi
kaldırır.
C) Üzüm, üzüme baka baka kararır.
D) Yeni bir kitap almaya karar verdi.
22.
18.
Aşağıdakilerin hangisinde adlaşmış sıfat
fiil dolaylı tümleç görevinde
kullanılmıştır?
23.
I. Kadı anlatışa göre hüküm verir.
II. Ölümü gören, hastalığa razı olur.
III. Bir yiyip bir şükür etmeli.
IV. Rüzgâr esmeyince yaprak oynamaz.
Numaralanmış atasözlerinin
hangilerinde zarf fiil vardır?
20.
A) I ve II
B) II ve III
C) III ve IV
D) II ve IV
24.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
yüklem görevinde kullanılmıştır?
25.
A) Yeni bir hayata başlayacaksın artık.
B) Hatırladıkça göz yaşlarımı tutamıyorum.
C) İstediğiniz bazı şeylere sahip olamamak,
mutluluğun bir parçasıdır.
D) Ayıbın büyüğü, aynısı sende varken
başkasını ayıplamandır.
TÜRKÇE
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem
sıfat fiil hem de zarf fiil kullanılmıştır?
A) Başkalarını susturmak için önce kendiniz
susunuz.
B) Erdem, bir kötülüğü yapmamak değil;
işlenmiş kötülükleri bağışlamaktır.
C) İnsanı hayvandan ayıran akıldır.
D) Kökünü beğenmeyen dal ve dalını
beğenmeyen meyve, olgunlaşmadan
çürür.
A) Ödünç, güle güle gider, ağlaya ağlaya
gelir.
B) Babam bu olayı bir tanıdığa anlattı.
C) Hayatta güvenilecek insan olmalıyız.
D) İyilik eden iyilik bulur.
19.
Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi
sıfat fiil değildir?
“Az konuşmaktan pek az, çok konuşmaktan
sık sık pişman olunur.”
Yukarıdaki cümle için aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
A) Zarf fiil vardır.
B) İsim fiil vardır.
C) İsim fiil yoktur.
D) Sıfat fiil vardır.
“Dinlerseniz, size her zaman doğru yolu
gösteren bir sesin var olduğunu
unutmazsınız.”
cümlesinde fiilimsi hangi görevde
kullanılmıştır?
A) zarf tümleci
B) özne
C) nesne
D) yüklem
Aşağıdaki cümlelerdeki tamlamaların
hangisinde kullanılan fiilimsi farklıdır?
A)
B)
C)
D)
205
Ne kadar da etkileyici bakışları var öyle!
Karşısında yıkılmış bir duvar gibiyim.
Sizin gülüşünüzü çok beğeniyorum.
Öğrenmenin yaşı yoktur?
İLKÖĞRETİM 8
1.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil
cümlede tamlayan olarak kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
2.
Gidemediğin yer senin değildir.
Gülü seven, dikenine katlanır.
Fazla mal göz çıkarmaz.
Dikensiz gül olmaz.
A) Dünya malı dünyada kalır.
B) Aza kanaat etmeyenden uzak
duracaksın.
C) Onun yemek hazırlayışını gördün mü
hiç?
D) Borç yiyen kesesinden yer.
Senin ne bitmez çilen varmış böyle.
Bizimle gelmeyişine çok üzüldüm.
İstemenin sınırı yoktur.
Yazarın hayatını okuyorum.
7.
A) Senin işine yarar bir şey yok.
B) Gelmeyi ben de çok istedim.
C) Gördüğüm yerleri size nasıl anlatsam
bilmiyorum.
D) Onun bitmeyen bir enerjisi var.
Sana artık konuşma diyorum.
Öğrenmenin sonu yoktur.
Körle yatan, şaşı kalkar.
Eve gidince seni ararım.
8.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
diğerlerinden farklı bir fiilimsi vardır?
A) Onun söyledikleri, yutulası şeyler değil
aslında.
B) Bana ilaçlarımı verecek kimse yok.
C) Solmuş bir çiçeğin kokusu olmaz tabiki.
D) Birinci sınıflar dönem sonunda okuma
bayramı yapacak.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
hâl eki almıştır?
A)
B)
C)
D)
Büyüyüp doktor olmak istiyor.
Onun dün konuşması beni kızdırdı.
Bu konuyu senin anlatman gerekiyor.
Onunla konuşmayı çok seviyorum.
9.
5.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil
cümlede nesne görevinde kullanılmıştır?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
vardır?
A)
B)
C)
D)
4.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat fiil isim hâl eki almıştır?
Aşağıdakilerden hangisinde isim fiil
tamlayan eki almıştır?
A)
B)
C)
D)
3.
6.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
yoktur?
A) Hava kararmayınca girmez eve.
B) Olaylar böyle olunca yol gösteren çok
olur.
C) Sıradan alacağımız kitapları nereye
koyalım.
D) Suyu bulanık olan denize girmem.
A) Anlayana sivrisinek saz; anlamayana
davul zurna az.
B) Olayın anlatılmasına göre karar verilir.
C) Konferansı dinlemeye gelmiştim.
D) Güzele bakmak sevaptır.
İLKÖĞRETİM 8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
özne göreviyle kullanılmıştır?
206
TÜRKÇE
10.
“Canı sıkılan öğrencileri toplayıp bahçeye
hava almaya çıkardı.” cümlesinde altı
çizili fiilimsilerin çeşidi hangi seçenekte
doğru verilmiştir?
A)
B)
C)
D)
14.
A)
B)
C)
D)
sıfat fiil, isim fiil
zarf fiil, isim fiil
sıfat fiil, zarf fiil
sıfat fiil, sıfat fiil
15.
11.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla isim fiil kullanılmıştır?
16.
“Alıp başını gitmek istiyordun da niye bize
gelmeyi düşünmedin.” cümlesinde kaç
tane fiilimsi kullanılmıştır?
A) 1
TÜRKÇE
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla isim fiil kullanılmıştır?
Sana bakanın gözlerini kıskanırım.
Hatırını sormayı bile unuttum.
İpeğin yumuşaklığına baksanıza.
Halının dokunuşunu hayretle seyrettim.
17.
13.
Annesine bakıp hemen gelecek.
Bizi üzmeden okul hayatını tamamladı.
Sonunda koşa koşa eve gitti.
İnsanların hayatı hep güzel olmuyor.
A) Okula gelişinde elinde çanta vardı.
B) Tiyatroya gitmeyi arkadaşlarla
görüşmeyi çok seviyorum.
C) Başkan görüşlerini tek tek açıkladı.
D) Sana buradan bir hediye aldım.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
adlaşmış sıfat fiil isim tamlamasının
tamlayanı görevinde kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
Zor lekeleri çamaşır suyuyla çıkardı.
Kapıdan gireni tanıyor musun?
Doktora gidip ilaç yazdırdı.
Başındaki yaralar geçmeden denize
girme.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
kullanılmamıştır?
A)
B)
C)
D)
A) Tanıkları dinlemek istiyorduk.
B) Gülümseyişi beni biraz yüreklendirdi.
C) Okula gitmek ve arkadaşlarımı görmek
istiyorum.
D) Tatlı yemek isteyince dışarı çıktık.
12.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
adlaşmış sıfat fiil kullanılmıştır?
B) 2
C) 3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
yüklem görevinde kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
D) 4
207
Kızımı da bu okulda okuttum.
Hepimiz neşeyle gülüp eğleniyorduk.
Tek istediğim başarılı olmaktı.
Çocuklar dereye balık avlamaya gitti.
İLKÖĞRETİM 8
18.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
adlaşmış sıfat fiil kullanılmıştır?
22.
A) Dilimizde yabancı dillerden giren
sözcükler var.
B) Yaşanası olaylar değil bunlar.
C) Göreceğimizi gördük daha ne olsun.
D) Şaka yapmadan duramaz ki …
19.
A) Batan gemiyi bulunduğu yerden çektiler.
B) Burada görevliler işlerini iyi yapıyor.
C) Konuyu incelemek, araştırmak polisin
işidir.
D) Sınıfa girip herkesi inceledi.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim
tamlamasının tamlayanı da tamlananı da
fiilimsidir?
23.
A) Yağmurun yağmayışı çiftçiyi
endişelendirdi.
B) Her yıl bu kadar ürün alamıyorlar.
C) Konuşmanın başlamasına daha vakit
var.
D) Sen başının çaresine bak, ben
gidiyorum.
A) 1
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
diğerlerinden farklıdır?
25.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
İLKÖĞRETİM 8
208
C) 3
D) 4
İstediğin televizyonu alabildin mi?
Yemyeşil ovalara bakmaya doyamadım.
Her zaman bu konuda titiz davrandı.
Gözlerini kapatarak dinlenmeye
çalışıyor.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil
yoktur?
A)
B)
C)
D)
Akan suda ellerini yıkardı.
Çocuk ağlayınca eli ayağı dolaşıyor.
Bu işleri bir an önce bitirmek gerek.
Parçalanan yüreklere su serpti.
B) 2
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
A) Yurt genelinde yağış bekleniyor.
B) İzin almadan sınıfa giremezsin.
C) Hiçbiri okumayı bilmiyor.
D) Sıcakların düşüşü hızlandı.
21.
“Bilimin ışığında yol almak toplumu uygarlık
düzeyine ulaştırır. Aklın ışığında yol almayı
başaran toplumlara tarihte çok rastlanır.”
Parçada kaç tane isim fiil kullanılmıştır?
24.
20.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil
kullanılmıştır?
Kalem tutan ellere hayranım.
Bizi koşar adımlarla takip etti.
Dikkatli olmazsan hata yaparsın.
Arabamız çıkmaz sokağa saptı.
TÜRKÇE
1.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
çoğul eki almıştır?
6.
A) Kırık camlar ayaklarıma battı.
B) Taksit sayılarını attırmışlar.
C) Duyduğum konuşmalar hiç de hoş
değildi.
D) Haftada iki gün buraya geliyorlar.
2.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil
vardır?
A)
B)
C)
D)
Sinemaya gitmek istediğini söyledi.
Biz aynı çarpan yürekleriz.
Kızları uyutup çay içmeye gittik.
Bir an önce buradan kurtulmak
istiyorum.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
yoktur?
A) Keşke bizimle gelsen ne iyi olur.
B) Sınıfa girince bizi hemen ara.
C) Gülüşün anneninkine benziyordu.
D) Sen onunla gitmeyi mi istiyorsun?
7.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
yoktur?
A) Başka toplantı yapmaya karar verdik.
B) Altın gibi bir kalbi vardı.
C) Yaralıları hastaneye taşımak gerekiyor.
D) Yağan yağmur hızlandıkça sırılsıklam
oldum.
3.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla fiilimsi vardır?
A) Yalan söylemek kötü bir davranıştır.
B) Yatağa uzanıp kitap okudu.
C) Sağlıklı yaşamak için spor yapmalıyız.
D) Koşa koşa annesine sarıldı.
8.
4.
A) Onarılmaz yaralar açıp bizi üzdü.
B) Gelecek yıl biz okuduğumuz kitapları
değiştireceğiz.
C) Sıkıntılı günler ardından gülen gözlerle
baktı.
D) Çalışan insan her zaman kazanır.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
adlaşmış sıfat fiil vardır?
A) Yarışmada birinci olana büyük ödül var.
B) Her şeyi bana olduğu gibi anlattı.
C) Dakikalarca beklememe rağmen
gelmedi.
D) Hırsını yenemeyince başına bak neler
geldi.
5.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum
bildiren zarf fiil kullanılmıştır?
9.
A) Kimse ben gelinceye kadar gitmesin.
B) Sen gidince bak neler oldu?
C) Yüzüğünü çıkarınca masaya bıraktı.
D) Dinlediklerini yazarak daha iyi anlıyor.
TÜRKÇE
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla sıfat fiil kullanılmıştır?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
adlaşmış sıfat fiil vardır?
A) Akan sular temiz olur derler.
B) Kimseye duyurmadan olayı kapattılar.
C) Kızarmışını ben daha çok seviyorum.
D) Her zaman güzel görünmeyi başarıyor.
209
İLKÖĞRETİM 8
10.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla sıfat fiil kullanılmıştır?
14.
A) Sınavı kazanan öğrencileri tebrik etti.
B) Yalan söyleyen arkadaşına çok kızdı.
C) Yazar kasayı tamir eden adam geldi.
D) Bu olay kapanmaz yaralar açtı.
11.
A) Sessizce bizi takip etmeye başladı.
B) Hayırlı bir iş için ziyaret ettik.
C) Bu öğrenci çok çalışarak sınavı kazandı.
D) En çok beğendiğim şu yeşerenlerdi.
15.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi
isim fiildir?
A) Şimdi Bodrumda olmak vardı.
B) Tatilde en çok yaptığım denize girmekti.
C) Ben onun gibi yapıp hatalı olamam.
D) Ne dediysem de ikna edemedim.
A) 1
Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki
fiilimsi çeşidi bakımından farklıdır?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman
bildiren zarf fiil kullanılmıştır?
17.
A) Sabah erken uyanamadığından işe geç
kaldı.
B) Annem telaşlanmadan yarama
pansuman yaptı.
C) Akşam uyuyunca filmi seyredemedim.
D) Bu insanların yüzleri tanıdık geliyor.
İLKÖĞRETİM 8
B) 2
C) 3
D) 4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla zarf fiil kullanılmıştır?
A) Yüzüme bakarak kızarmadan yalan
söyledi.
B) Senin geldiğini görünce o gitti.
C) Kimseye aldırmadan bildiğini yapıyor.
D) Avrupa’ya gidince ailesini unuttu.
A) Zor durumda kalmadıkça yardım
istemez.
B) Başımıza gelmedik iş kalmadı.
C) Konuşulan konulara çözüm bulunamadı.
D) Sararmış yapraklar yerlere döküldü.
13.
“Yeni tanıştığım arkadaşımla parkta oturup
sohbet ederek birbirimizi tanıdık.”
cümlesinde kaç tane fiilimsi kullanılmıştır?
16.
12.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
adlaşmış sıfat fiil cümlenin yüklemi
görevindedir?
“Kırılan bardakları yerden alıp çöpe atmaya
vaktim olmayınca ayaklarımızı kesen bu
kırıkları annem süpürdü.”
cümlesinde kaç tane fiilimsi kullanılmıştır?
A) 3
210
B) 4
C) 5
D) 6
TÜRKÇE
18.
22.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
yoktur?
A) Kapalı kapıyı görünce geri döndü.
B) Saçlarını savura savura yürüyor.
C) Zili çalıp çalıp kaçıyorlar.
D) Konuşan adamı daha önce görmedim.
Yüzüme yakaran gözlerle baktı. Üzülmüştü
besbelli. Kırılan kalbimi onarmak istiyordu.
Yüzüme bakar bakmaz ağlamaya başladı.
Yüzündeki alışılmadık ifade beni tedirgin
etti.
Parçada kaç tane sıfat fiil kullanılmıştır?
A) 3
19.
1. Dilin işlenişi sanatçıyı yüceltir.
2. İmza atmadan buraya giremezsin.
3. Arkadan gelen arkadaşını görmeyip
çarptı.
4. İşlerini bitirerek tatile gitti.
23.
20.
B) 2
C) 3
D) 4
Zamanını okuyarak geçiren insanlara
hayranım. Bu tarz yaşamı seçmiş kişiler,
gelecek yıllara umutla bakar. Harcanan
zaman değil kazanılmış zamanlar vardır
onlar için.
24.
21.
B) 5
C) 6
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim
tamlamasının tamlayanı isim fiildir?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
yoktur?
D) 7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan
cümle yoktur?
25.
A) Karnı ağırdığında eve gitti.
B) Balık tutmak beni dinlendirir.
C) Sana her şeyimi anlattım, seninle
paylaştım.
D) Gazete okumayı ihmal etmez.
TÜRKÇE
D) 6
A) Sana büyük ödüller mi verdiler?
B) Evin kapısını kırarak içeri girdiler.
C) Bu yıl Paris’e gitmek istiyorum.
D) Hani bizi zorlayan sorular var ya…
Parçada kaç tane sıfat fiil kullanılmıştır?
A) 4
C) 5
A) Onun selam vermeyişine bozuldu.
B) Şimdi ayrılık vakti.
C) Çocuğun bakışı sevinç doluydu.
D) Bize okumanın önemini anlattılar.
Yukarıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla fiilimsi kullanılmıştır?
A) 1
B) 4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
diğerlerinden farklıdır?
A) Mahkumlar kaçınca polisler alarma geçti.
B) Kimseyi iyice dinlemeden yargılama.
C) Sınıfa girince gerginlik yarattı.
D) Uykumu kaçıran nedenler vardı.
211
İLKÖĞRETİM 8
1.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde istek
kipiyle çekimlenmiş bir eylem vardır?
A)
B)
C)
D)
2.
6.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşıt
(zıt) anlamlı sözcükler kullanılmamıştır?
A) Buluştuğumuzda acı tatlı anılarımızdan
konuştuk.
B) Sınavı kazanmak için gece gündüz
çalışıyor.
C) Onunla iyi kötü geçinip gidiyoruz.
D) Ödevini yap ya da yapma, sen bilirsin.
Olanları bana anlatmalısın.
Yorgunum, daha fazla bekleyemem.
Onu ziyarete gitsen.
Ne yapacağımızı bir daha düşünelim.
“-miş” eki aşağıdaki cümlelerin hangisinde “başkasından duyulma” anlamı
taşımamaktadır?
A)
B)
C)
D)
Sana güzel yemekler yapmışım.
Çocukluğunda çok yaramazlık yapmış.
Yeni evlerine dün taşınmışlar.
Küçük kızını yuvaya bırakmış.
7.
Aşağıdakilerden hangisinde eylem
kipinde anlam (zaman) kayması vardır?
A)
B)
C)
D)
3.
“Yarın duvarları boyatıyoruz.”cümlesindeki
fiilin zamanı ile özdeş zamanlı fiil,
aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?
A)
B)
C)
D)
4.
Her sabah yürüyüş yapıyorum.
Sabah erken yola çıktık.
Yarın işe başlayacak.
Sokak lambası yanıp yanıp sönüyor.
Bunları geçen hafta aldık.
Ödevlerimizi zamanında yapmalıyız.
Söyle ona yarın bize uğrasın.
Biz de seminerlere katılacağız.
8.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bileşik
sözcük kullanılmamıştır?
A) Açar biraz sonra perdeyi.
B) Denizin üstünde karabataklar
görüyorum.
C) Bizim evde çekyat yok.
D) İki gündür başı ağrıyormuş.
Aşağıdaki cümlelerden hangisinin
yüklemi istek kipiyle çekimlenmiş bileşik
zamanlı bir fiildir?
A) Bugün pikniğe gitseymişiz.
B) Keşke bu trafiğe girmeyeydim.
C) Geç saatlere kadar dışarıda
kalmasaydın.
D) Burada kaç gün kalacaksınız?
9.
5.
“Dağ başını duman almış,
Gümüş dere durmaz akar,
Güneş ufuktan şimdi doğar,
Yürüyelim arkadaşlar!...”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem
ad tamlamasıdır?
Yukarıdaki dörtlükte altı çizili kelimelerin
hangisinde doğru sıralanmıştır?
A)
B)
C)
D)
A)
B)
C)
D)
Kardeşi yaramaz bir çocukmuş.
Çilek reçeli cam kavanozdadır.
Şu gördüğün ev bizimdir.
Direğe çarpınca camı kırılmış arabanın.
İLKÖĞRETİM 8
212
isim – sıfat
zarf – zamir
isim – zarf
zarf – zarf
TÜRKÇE
10.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme
sıfat olarak kullanılmıştır?
14.
A)
B)
C)
D)
A) Bende para pul kalmadı.
B) Yalan yanlış haberler çıkıyor gazetede.
C) Kara kara düşünmekle sorunu
çözemezsiniz.
D) Gide gide bir köye vardık.
15.
11.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
yoktur?
A)
B)
C)
D)
12.
16.
Seni görmek beni mutlu ediyor.
Sınıfa girmeden üstünü düzeltti.
Toplantıya başlayışı etkileyiciydi.
Arkadaşlarıyla gezmeye gidiyor.
“Konuşmaların bazılarını duymaya
çalıştım.” cümlesindeki fiilimsilerin
çeşitleri nedir?
A)
B)
C)
D)
TÜRKÇE
Şarkı söylemeyi çok seviyor.
Uzun uzun yolları aştım, geldim.
Seninle bir daha görüşmeyi istiyorlar.
Keyfine bakmayı bilmelisin.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla yan cümle vardır?
A) Okuldan atılınca ailesi çok kızdı.
B) Sanatçılar durmadan yeni şeyler üretir.
C) Meslektaşlarıyla toplantıya katılmak
istedi.
D) Bu yıl okula başlayıp birinci olmayı
hedefliyor.
17.
13.
Kuş uçmaz, kervan geçmez bir yerdi.
Spor yapmak insanı sağlıklı yapar.
Modanın öncüleri buraya toplanmış.
Akıl almadık olaylar yaşanıyor.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan
cümle yoktur?
A)
B)
C)
D)
Zamanla birbirimizi daha iyi tanırız.
Tahsil yapmak istediğini söyledi.
Annesinin yanağından öpmek istedi.
Serginin açılışı çok güzeldi.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
yoktur?
A)
B)
C)
D)
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
yoktur?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde durum
bildiren zarf fiil kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
isim fiil, isim fiil
isim fiil, sıfat fiil
zarf fiil, zarf fiil
isim fiil, zarf fiil
213
Kan bağışı kampanyası başlatıldı.
Beni dinlemeden bana ceza verdi.
Yetmiş milyon nüfusu kandırıyorlar.
Bilinen gerçekleri reddedemezsin.
İLKÖĞRETİM 8
18.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla adlaşmış sıfat fiil kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
19.
22.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
hâl eki almamıştır?
A)
B)
C)
D)
Bize yalvaran sen miydin?
Ekmeğin yanmışını almışsın.
Mektup yazanı tanıyor musun?
Gelen gideni aratır, derler.
23.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiil
kullanılmamıştır?
A) Kurşun yarası geçer, söz yarası
geçmez.
B) Radyo dinlemek beni dinlendirir.
C) Çocuğun bakışlarında hüzün vardı.
D) Denize girmeyi istiyor; ama annesi
kızıyordu.
Saatlerce çocuğu izlemeye devam etti.
Kitap okumaktan bile yoruluyor.
Senden para istemeyi düşünüyor.
Mektup yazma alışkanlığı artık kalmadı.
1. Köpeği gezdirmek benim görevim.
2. Sen gelinceye kadar ben uyurum.
3. Dikkatli konuşmadıkça başın derde
girer.
4. Sana yakışan elbiseyi giymelisin.
Yukarıdaki hangi iki cümlede kullanılan
fiilimsiler aynı çeşittedir?
A) 1-2
20.
C) 3-4
D) 1-4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiilimsi
yoktur?
24.
A) Sporcuları desteklemek gerekiyor.
B) Kardeşim bizi okulda bekliyor.
C) Kapıyı açamadığından anahtarcı
çağırdık.
D) Dergileri okumak beni oyaladı.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan
cümlede sıfat fiil kullanılmıştır?
A)
B)
C)
D)
Sana hep güvenmek istiyorum.
Sevmek insanı yücelten duygudur.
Sıcak ekmek almak için fırına gitti.
Kırmızı elbiseyi giymeni istiyorum.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf fiil
kullanılmamıştır?
A) Bir not yazıp dışarı gitti.
B) Bu işleri çocuklarının geleceği için
yapıyor.
C) Yüzüme bakamadan konuşuyor.
D) Çok çalışarak sınavı kazandı.
İyi bir anlaşmaya imza attılar.
Hırsına yenilen insan zarar görür.
Kapıyı açmak zorunda kalabilirsin.
Zarfı arkadaşına vermeyi unutma.
İLKÖĞRETİM 8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden
fazla fiilimsi vardır?
A)
B)
C)
D)
25.
21.
B) 2-3
214
TÜRKÇE