İlkyardım ve Kurtarma

Doç.Dr.Betül Gülalp
Acil Tıp AD
American Heart Association Instructor
(Amerikan Kalp Birliği Yaşam Desteği Eğitimcisi)


http://circ.ahajournals.org/content/122/18_
suppl_3/S685.extract
http://www.atuder.org.tr/userfiles/file/AHA_
2012.pdf





Her üçü için de geçerlidir;
İlkyardım,
Temel Yaşam Desteği,
Kalp Şok Cihazı.
YALNIZ SERTİFİKA ALAN EĞİTİMLİ
HALKTAN İLKYARDIM UYGULAYICILAR
TARAFINDAN UYGULANABİLİR VE
KULLANILABİLİR!!!

İlk Dakikalarda;

Ventriküler Fibrilasyon

Nabızsız Ventriküler Taşikardi


Kalp masajından taviz vermeyin
Ortamda Otomatik Kalp Şok Cihazı
varsa ve eğitimli iseniz
kullanmalısınız.



Gelişmiş ülkelerde tüm toplu yaşam
alanlarında Otomatik Kalp Şok Cihazı
mevcuttur
Gelişmiş ülkelerde sağlıkçılar ve halktan
ilkyardım uygulayıcılar 2 senede bir
sertifikasyon programı almaktadır.
Ülkemizde bu durum hızla gelişmektedir.

Yetişkinlerde iskemi nedeniyle daha sıklıkla
ve ¼ oranında çocuklarda ani ölümlerin ilk
dakikalarında ölümcül şok ritmi
gelişmektedir.




Akut Kardiyak Ölüm
Ventriküler fibrilasyon
ŞOK VERİLMEDİĞİNDE ÖLÜME NEDEN
OLAN 2 KALP RİTMİNDEN BİRİ;
Doğru ve hızlı Temel Yaşam Desteği+OED ile
SEKELSİZ sağkalım oranları %50’ye
ulaşabilir
En
değerli
kurtarıcılar=Halktan
eğitimli sertifikalı
kurtarıcılar

Kardiyak arrestin hemen tanınması ve acil
yanıt sisteminin aktive edilmesi
• Göğüs basısını vurgulayan erken TYD
• Gerekli ise hızlı defibrilasyon (=Şok)

TYD=Temel Yaşam Desteği






Erken TYD sağkalım olasılığını artırır!
Ama genellikle profesyonel acil ekip gelene
kadar TYD’ye başlanmaz=Hastanın yaşam
şansının azalması!!!
Kargaşa+eğitimsizlerin hastayı
yönetmesi=Kayıp!!!
Göğüs basısı TYD’de özel öneme sahip.



Göğüs basıları ani kardiyak arrest erişkinde
TYD’ye başlarken;
En öncelikli ve başlangıç eylemidir (Travma
olmayan olguda).
“Güçlü bas, hızlı bas”




Eğer yalnız bir kurtarıcı tepki vermeyen bir erişkin bulursa
(ör, hareket yok ya da uyarana hiçbir cevap yok) veya
aniden yığılan bir erişkine tanıklık ederse, olay yerinin
güvenliğini temin ettikten sonra kurtarıcı hastanın omzuna
hafifçe vurarak veya yüksek sesle seslenerek kişinin bir
tepki verip vermediğini kontrol etmelidir.
Eğitimli veya eğitimsiz kurtarıcı-en azından-toplum acil
yanıt sistemini aktive etmelidir (ör, 112’yi aramak, eğer
kurumsal bir acil yanıt sistemi mevcutsa o sisteme ait
numarayı aramak).
Eğer kazazedenin solunumu yoksa veya düzensizse (ör,
sadece iç çekiyorsa), kurtarıcı kazazedenin kardiyak
arrestte olduğunu varsaymalıdır (Sınıf I, KD C).
112 acil çağrı merkezi görevlisi gereken durumlarda
halktan kurtarıcıyı solunum kontrolü ve TYD basamakları
konusunda yönlendirmelidir.


• Halktan kurtarıcı nabzı kontrol etmemelidir
ve bir erişkin aniden yığılırsa ya da tepki
vermeyen bir kazazede normal soluk
almıyorsa kardiyak arrest olduğunu
varsaymalıdır.
• Sağlık personelinin nabzı kontrol etmesi 10
saniyeden uzun sürmemelidir ve bu süre
içinde kurtarıcı net olarak nabzı
hissedemiyorsa göğüs basısına başlamalıdır
(Sınıf IIa, KD C).







Göğüs basıları GÖĞÜS KAFESİNİN MERKEZİNE basıncın güçlü ve
ritmik bir şekilde uygulanmasından oluşur.
Kardiyak arrestteki tüm hastalara göğüs basısı uygulanmalıdır (Sınıf I, KD
B).
Etkin göğüs basısı sağlamak için sert ve hızlı basın.
Halktan kurtarıcılar ve sağlık personelleri için erişkin göğsüne en azından
dakikada 100 bası hızında uygulama yapmak mantıklıdır (Sınıf IIa, KD B)
ve bası derinliği en az 5 cm (2 inç) olmalıdır (Sınıf IIa, KB B).
Kurtarıcılar her basıdan sonra göğüsün tam geri dönüşüne imkan
tanımalıdır, bir sonraki basıdan önce kalp tam dolmalıdır (Sınıf IIa, KD B).
• Kurtarıcılar basılardaki duraksamaların sıklık ve sürelerini asgaride
tutmaya gayret ederek dakika başına yapılan bası sayısını azamiye
ulaştırmalıdırlar (Sınıf IIa, KDB).
Göğüs basısı-solunum oranının 30:2 olması
önerilmektedir (Sınıf IIa, KD B).






TYD’ye 30 göğüs basısı ile başlanmalıdır.
TYD 30 göğüs bası ile başlatıldığında ilk basıda daha
az gecik meye neden olunur (Sınıf IIb, KD C).
Göğüs basılarına başlandıktan sonra, eğitimli bir
kurtarıcı ağızdan-ağza veya balon maske ile kurtarma
solukları vererek şu şekilde oksijenlenme ve
ventilasyon sağlamalıdır:
• Her bir kurtarıcı soluğu 1 saniyenin üzerinde ver
(Sınıf IIa, KD C).
• Görünür bir göğüs yükselmesi sağlayacak yeterli bir
volüm ver (Sınıf IIa, KD C).
• Göğüs basısı - solunum oranı olarak 30 göğüs
basısına 2 solunum kullan.



Acil yanıt sistemini aktive ettikten sonra, yalnız
olan kurtarıcı bir sonraki adımda OED bulmalıdır
(eğer yakında ve erişilebilir ise) ve hastanın
yanına dönerek OED’yi bağlamalı ve çalışır hale
getirmelidir.
İki veya daha fazla kurtarıcı varsa, bir kurtarıcı
göğüs basısına başlarken, ikinci kurtarıcı acil
yanıt sistemini harekete geçirir ve OED’yi (veya
çoğu hastanede manuel defibrilatör) alır (Sınıf
IIa, KD C).
OED mümkün olan en çabuk şekilde çalışıyor
halde olmalıdır ve her iki kurtarıcı göğüs basısı ve
solunumla TYD yapmalıdır.



• Şok Cihazını aç.
• Türkçe konuşan şok cihaz yönergelerini
uygula.
• Şoktan sonra hemen göğüs basılarına
devam et (duraksamaları asgariye indir).



Eğer kurtarıcı TYD konusunda eğitim
almamışsa, o zaman sadece elle TYD
uygulamalıdır (Yalnız yetişkinde)
Ya da acil 112 acil çağrı merkezi görevlisinin
yönergelerini izlemelidir.
Kurtarıcı bir OED gelene ya da kullanıma
hazır olana kadar veya diğer sağlık
personelleri hastayı teslim alana kadar
sadece elle KPR’ye devam etmelidir (Sınıf
IIa, KD B).



Tüm halktan kurtarıcılar, kardiyak arrestte
en azından göğüs basısı uygulamalıdırlar.
Ayrıca, eğer eğitimli halktan kurtarıcı
kurtarma solunumu uygulayabiliyorsa, 30
basıya 2 solunum oranında kurtarma
solunumunu da eklemelidir.
Kurtarıcı bir OED gelene veya kullanıma hazır
olana kadar TYD’ye devam edilmelidir (Sınıf
I, KD B).



İdeal koşullarda tüm sağlık personelleri TYD
konusunda eğitim almış olmalıdırlar.
30 göğüs basısı 2 solunum şeklindeki döngülerle
ileri havayolu yerleştirilene kadar devam
ettirilmelidir; sonra solunumla beraber sürekli
göğüs basıları her 6-8 saniyede 1 soluk (dakikada
8-10 soluk) hızıyla uygulanmalıdır.
Sağlık personellerinin kurtarma eylemlerinin
sırasını en olası arrest sebebine yönelik olarak
şekillendirilmelidir;

Yalnız bir sağlık personeli bir ergenin
aniden yığıldığını görürse, kurtarıcı
kazazedenin ani kardiyak arrest yaşadığını
varsaymalı ve yardım çağırmak için telefon
etmelidir (112’yi veya acil yardım hattını
aramak), bir OED bulmalıdır (eğer yakında
varsa) ve kazazedenin yanına dönerek
OED’yi bağlamalı, kullanmalı ve KPR
yapmalıdır.

Eğer yalnız bir sağlık personeli erişkin bir boğulma
mağduruna veya şuurunu kaybeden bir yabancı
cisim havayolu obstrüksiyonu kazazedesine yardım
ediyorsa, acil müdahale sistemini harekete
geçirmeden önce 5 siklus (yaklaşık 2 dakika) KPR
uygulamalıdır (Sınıf IIa, KD C).







Kurtarıcılar hastanın aniden yığıldığına tanıklık edebilir veya
cansız görünen birini bulabilirler.
Olay yerinin güvenliğinden emin ol.
Omzuna hafifçe vurmalı ve “İyi misin?” diye yüksek sesle
seslen.
Tepki verebiliyorsa, cevap verir, hareket eder veya mırıldanır.
Tepkisiz ise, halktan kurtarıcı acil yanıt sistemini aktive
etmelidir.
Sağlık personeli tepki açısından değerlendirme yaparken aynı
zamanda solunumunun olmadığını veya solunumunun normal
olup olmadığını da (ör, sadece iç çekme) değerlendirmelidir.
Eğer sağlık personeli kazazedenin tepkisiz olduğunu ve
solunumunun olmadığını ya da solunumunun normal
olmadığını saptarsa (ör, sadece iç çekme), kurtarıcı
kazazedenin kardiyak arrest olduğunu varsaymalı ve hemen
acil müdahale sistemini harekete geçirmelidir (Sınıf I, KD C).
 Tepkisiz
 Solunumu
yok ya da normal
değil
 (Sadece iç çeker )
 Acil
Yanıt Sistemini aktive et.
 OED/Defibrilatöre ulaş.
 veya bunun için (varsa) ikinci
kurtarıcı gönder
 Hızlı
kontrol et.
 10 saniye içinde
 Nabız ALINIYOR MU?
 30
GÖĞÜS BASISI
 ve
 2 SOLUNUM
döngüsüne başla
 Kalp
Şok Cihazı/OED/Defibrilatör
GELMİŞSE
Ritmi
kontrol et.
Şoklanabilir ritim mi?

Sen dahil kimsenin hastaya dokunmadığından
emin ol
1
şok ver
 2 dakika boyunca
 derhal TYD’ye devam et.
2
dakika boyunca
derhal TYD’ye devam
et.

Her iki dakikada bir varsa şok cihazı ile 10 sn ritmi
kontrol et.
 İleri Yaşam Uygulayıcısı gelene kadar
veya
 hasta
 hareket etmeye başlayana kadar sürdür


Anaflaksinin başlangıç semptomları sıklıkla
spesifik değildir;
Taşikardi, baygınlık, deride kızarıklık, ürtiker,
diffüz veya lokalize kaşıntı, ölüm hissini
kapsar.


Havayolu
Orofaringeal ve laringeal ödemin hızlı gelişme
potansiyeli göz önüne alındığında, ileri hava
yolu yöntemlerinin sağlanması için acilen
sağlık profesyonellerine sevki önerilmektedir
(Sınıf I, KD C).



Sistemik alerjik reaksiyonun semptom ve
bulguları olan tüm hastalara, özellikle
hipotansiyon, havayollarında şişme veya zor
soluk alma gibi bulgularda Epinefrin, IM
enjeksiyon olarak erkenden uygulanmalıdır (Sınıf
I, KD C).
Tavsiye edilen doz klinik iyileşme olmamışsa her
5-15 dakikada tekrarlanmak üzere 0.2-0.5
mg’dir (1:1000) (Sınıf I, KD C).
Erişkin epinefrin otoenjektörleri 0.3 mg,
pediyatrik epinefrin otoenjektörleri 0.15 mg
epinefrin içermektedir.


• Hastayı supin pozisyonda yerleştir
• TYD algoritmasına göre göğüs basısına
başla; ellerini sternumun üzerinde geleneksel
olandan daha yükseğe yerleştir.




Çoklu sistem travma varlığında ya da baş ve
boyun travmalarında servikal omurga stabilize
edilmelidir.
Güvenli solunum yolu sağlamak için baş geriçene yukarı (head tilt-chin lift) manevrası yerine,
çene itme (jaw thrust) uygulanmalıdır.
Doğrudan bası ve uygun pansuman kullanarak
herhangi bir görünür kanama durdurulmalıdır.
Yapay solunuma rağmen hasta tamamen tepkisiz
ise TYD ve gerekiyorsa defibrilasyon
sağlanmalıdır.



İstemsiz veya kaza sonucu oluşan hipotermi,
ciddi ve önlenebilir bir sağlık sorunudur.
Şiddetli bir hipotermi (vücut sıcaklığı <30°C
ilk değerlendirme sırasında kazazedenin
klinik olarak ölü görünmesine neden olabilir.
Kazazede, resüsitasyon sırasında agresif
yeniden ısıtmanın mümkün olduğu bir
merkeze en kısa sürede taşınmalıdır.




• Islak giysiler çıkartılır
Hafif derecede hipotermi hastaları için pasif
ısıtma genellikle yeterlidir (ısı >34°C ).
• Perfüze ritimli orta derecede (30°C-34°C)
hipotermi hastaları için dışarıdan ısıtma
yöntemleri uygundur.
• Şiddetli derecede hipotermi hastaları
(<30°C ) için, aktif dış ısıtma teknikleri ile
bazı başarılı ısıtmalar bildirilmesine rağmen
genellikle tıbbi yöntemlerle iç ısıtma
kullanılır.



Kazazede hipotermik olduğunda nabız ve
solunum hızları yavaş olabilir ya da
saptanması zor olabilir.
EKG bile asistoli gösterebilir.
Hipotermik kazazedede hiçbir yaşam belirtisi
yoksa, geciktirmeden KPR’ye başlanmalıdır.




Su altında kalmanın en önemli ve en zararlı
sonucu hipoksidir;
Bu nedenle, mümkün olan en hızlı şekilde
oksijenasyon, ventilasyon ve perfüzyon tekrar
sağlanmalıdır.
Yardım iste, TYD ‘ye başla
Boğulma kazazedeleri için, arrestin hipoksik
doğası ışığında KPR’da geleneksel A-B-C
yaklaşımı kullanılmalıdır.



Kurtarıcı öncelikle, kurtarma işleminin
kendisini elektrik şoku tehlikesine
atmayacağından emin olmalıdır.
Yıldırım çarpan kazazedelerdeki temel ölüm
nedeni VF veya asistoli ile ilişkili olabilen
kardiyak arresttir
Eğer spontan solunum veya dolaşım yok ise,
hemen VT veya VF’yi saptamak ve tedavi
etmek için bir OED kullanımı dahil olmak
üzere standart TYD’ye başlayın.


Eğer kafa veya boyun travması olasılığı varsa,
taşıma ve tedavi sırasında omurga
stabilizasyonunu koruyun.
Hem yıldırım çarpması hem de elektrik şoku
sıklıkla omurga yaralanması dahil çoklu
travmaya, kas zorlanmalarına, fırlatılmaya bağlı
internal hasarlara ve iskelet kaslarının tetanik
yanıtından kaynaklanan kırıklara neden olur.
Daha fazla termal hasarı engellemek için içten içe
yanan giysileri, ayakkabıları ve kemerleri çıkarın.




Yangına kurtarıcı olarak kimler girer?
Yangında hasar mekanizması?
Yangında ölüm nedeni?
Duman İnhalasyonu?






KBRN alanında kurtarıcı kimdir?
KBRN de güvenli ortam?
İlkyardım uygulayıcının rol ve katkısı nedir?
Özel giysi, özel alan?
Dekontaminasyon?
KBRN de akut ve kronik etkiler?



Güvenli alan?
İlk kurtarılması gerekenler?
Ulaşılabilenlere yaklaşım?
American Heart Association’a
Acil Tıp Uzmanları Derneği’ne
Acil Tıp Derneği’ne
VE
Tüm Acil Tıp Çalışanlarına Sonsuz Teşekkürler
İYİ Kİ VARSINIZ!!!