Hemodiyaliz Ünitelerinde Enfeksiyon Kontrol Önlemleri

Hemodiyaliz Ünitesinde
İnfeksiyonların önlenmesi
Prof.Dr.Hande Arslan
Başkent Ü.T.F
Enfeksiyon Hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji
Anabilim Dalı
29.02.2012
Hemodiyaliz
• Son dönem böbrek yetmezliği gelişen hastalarda
uygulanan bir tedavi yöntemi
• Kanın vücut dışında makine (spesifik bir filtre)
aracılığıyla temizlenip (suni böbrek) vücuda geri
verilmesi işlemi
Hemodiyaliz İle İlişkili En Sık Enfeksiyonlar
• Vasküler giriş yeri enfeksiyonları
• Bakteriyemi
• Pirojenik reaksiyonlar
• Kan ve ürünleri yolu ile geçen enfeksiyonlar
– (HBV, HCV, HDV, HIV)
Vasküler giriş yeri infeksiyonları
Arterio-venöz fistül
Tünelli kateter
Tünelsiz kateter
juguler
subklavyen
Tüm komplikasyonların %60’ı
Kan yoluyla bulaşan infeksiyonlar
HBV Bulaş Riski
• Sık parenteral girişim
• Sık transfüzyon
• Çapraz kontaminasyon
Hemodiyaliz hastalarında Hepatit B salgınları
– Yüzeylerin, alet/malzemelerin uygun
dezenfeksiyonunun sağlanmaması
– Multidoz flakonların ve intravenöz solüsyonların
uygunsuz kullanımı (> 1 hastada kullanım)
– Enjeksiyonla verilecek ilaçların hasta bakım alanlarına
yakın yerlerde hazırlanması
– Personelin HBs Ag-pozitif ve HBs-Ag negatif hastalara
eş zamanlı bakım vermesi
MMWR 2001;50(RR-5).
HBV Enfeksiyonu için Bağımsız Risk
Faktörü
İzole edilmemiş > 1 hasta
Tokars JI, et al. ASAIO J 1997;43:108--19.
HCV Bulaş Riski
• Kan transfüzyonu öyküsü
• Transfüze edilen kanın miktarı
• Diyaliz süresi ve seroprevalans
– <5 yıl % 12
– >5 yıl % 37
Am J Kidney Dis 1993;22:568-73.
Semin Dial 1994;7:124-7.
HCV Salgınları
• Enfeksiyon kontrol önlemlerine uyum eksikliği
• Yüzeylerin, alet/malzemelerin iki hasta arası uygun
dezenfeksiyonunun sağlanmaması/ yapılmaması
• Diyaliz makinelerinin rutin temizlik ve
dezenfeksiyonunun yapılmaması
• Multidoz flakonların uygunsuz kullanımı
– > 1 hastada kullanımı
MMWR 2001;50(RR-5).
HCV Salgınları
• Enjeksiyonla verilecek ilaçların hasta bakım alanlarında
yakın yerlerde hazırlanması
• Medikasyonların hazırlandığı ve dağıtıldığı araçların
hastalar için ortak kullanımı,
• Kontamine kovaların rutin olarak değiştirilmemesi veya
temizlenip, dezenfekte edilmemesi,
• Dökülen kanların hemen temizlenmemesi.
MMWR 2001;50(RR-5).
HIV Enfeksiyonu
– Ülkemizde bildirilen olgu yok.
– HIV ile enfekte hastaların %1.4 diyalize giriyor.
– Hemodiyaliz ünitesinde hastadan hastaya geçiş
bildirilmemiş
MMWR 2001;50(RR-5).
Hemodiyaliz Ünitelerinde
Enfeksiyon Kontrol Programı
• Enfeksiyon kontrol önlemleri
– Kan yoluyla bulaşan infeksiyonlar ve patojen bakterilerin hastadan
hastaya bulaşını önlemeye yönelik uygulamalar
– Hepatit B ve Hepatit C için rutin serolojik tarama testleri
– Hepatit B için aşılama
– HBs-Ag pozitif hastaların izolasyonu
– Akılcı antibiyotik kullanımı
• Sürveyans
• Enfeksiyon kontrol eğitimi
• Yazılı politika ve prosedürlerin bulunması ve belirli
aralıklarla güncellenmesi
Hemodiyaliz Ünitelerine Özel Enfeksiyon
Kontrol Önerileri
• HBsAg (+) olgu
– Odası – ayrılmalı
– Dializerler tekrar kullanılmamalı
• Anti-HCV (+) olgu
– İzolasyon gerekli değil
– HCV seroprevalansının yüksek olduğu ünitelerde
düşünülebilir
MMWR 2001;50(RR-5).
Neprol Dial Transplant 2002;17:72-87.
HD Ünitesinde Enfeksiyonların Kontrolü
Standart önlemler
• Hastanın tüm kan, vücut atıkları, sıvıları ve sekresyonları
bulaştırıcı olabilir
– Temiz kirli alan ayrımı
– Tek kullanımlık malzeme
– El Hijyeni
– Koruyucu Bariyerler (maske, önlük, eldiven)
– HBS Ag pozitif izolasyonu
Hemodiyaliz Ünitelerine Özel Enfeksiyon
Kontrol Önerileri
• Temiz alan-kirli alan ayrımı net bir şekilde
yapılmalı:
– Temiz alan: ilaçların hazırlandığı, saklandığı, diğer temiz
malzemelerin bulunduğu alan
– Kirli alan: Kullanılmış malzemelerin/cihazların, kanidrar örneklerinin bulunduğu alan
– Temiz alana kirli malzeme veya kan örneklerinin girişine
izin verilmemeli.
MMWR 2001;50(RR-5).
HD Ünitesinde Enfeksiyonların Kontrolü
• Gereçler
– Tek kullanımlık / tek hastaya kullanılmalı / diğer hastaya
geçmeden önce temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
• İlaçlar
– Birden fazla kullanım dozu olan ilaçlar ve malzemeler
(pamuk, enjektör, vb) hastanın istasyonunda bulunmalıdır.
– Temiz bölgeye/ başka istasyona gönderilmemeli
– Başka hastaya kullanılmamalıdır.
HD Ünitesinde Enfeksiyonların Kontrolü
• İlaçların hazırlığı ve dağıtımı
– Birden fazla kullanımı olan ilaçlar temiz bölgede
hazırlanmalıdır.
– Bu ilaçlar, ampuller, alkollü pamuk enjektör her
hastaya ayrı ayrı götürülmelidir.
– İlaçlar bir istasyondan diğerine taşınmamalıdır.
– Dağıtma işlemi tekerlekli sehpalar ile yapılmamalıdır.
– Dağıtımda tepsi kullanılacak ise her hasta değişiminde
temizlenmelidir.
Hemodiyaliz Ünitelerinde
Enfeksiyon Kontrol Önlemleri
• Hemodiyaliz sırasında kullanılan malzemeler hastaya
özel olmalı
• Bu mümkün değilse
– Malzemeler başka bir hastada kullanılmadan veya temiz bir
alana transfer edilmeden önce temizlenmeli ve dezenfekte
edilmeli
MMWR 2001;50(RR-5).
Hemodiyaliz Ünitelerinde
Enfeksiyon Kontrol Önlemleri
• İlaç dağıtımı sırasında ortak ilaç taşıma arabaları kullanılmamalı,
• İlaç şişeleri, enjektör, pamuk, vb. malzemeler ceplerde
taşınmamalı
• İlaç dağıtımı için tepsi kullanılıyorsa
vaka aralarında temizlenmeli
MMWR 2001;50(RR-5).
• El yıkama
– Diyaliz makinesine dokunmadan önce ve sonra
– Noninvaziv teknikleri uygulamadan önce ve sonra
– Eldiven çıkarttıktan sonra
– El kirlendiğinde
– Bir hastanın istasyonundan ayrılıp diğerinin yanına
gitmeden önce
Hemodiyaliz Ünitelerinde
Enfeksiyon Kontrol Önlemleri
Eldiven kullanımı
• Hastalarla ve hasta çevresindeki yüzeylerle temas sırasında
mutlaka eldiven giyilmeli
• Bir hastadan başka bir hastaya geçerken eldiven çıkarılarak
el hijyeni sağlanmalı
• Her diyaliz istasyonunda steril olmayan
temiz eldiven bulunmalı
Gereken durumlarda maske, gözlük, önlük
kullanımı
• Hastane personelinin diyaliz başlaması ve bitişi, diyalizer
temizliği gibi kan sıçrama olasılığı yüksek olan işlemlerde maske,
önlük ve gözlük gibi koruyucu giysiler giymesi
gerekir.
• Kanla kontamine olan giysiler değiştirilmeli
Hemodiyaliz Ünitelerinde Cihaz/Malzemeler ve
Ortamdaki Yüzeyler
• Hemodiyaliz makinaları ve parçaları virusların ve
patojen bakterilerin hastadan hastaya bulaşında
önemli rol oynar:
– Yüzeylerin temizlik ve dezenfeksiyonu
– El hijyeni kurallarına uyum
Hemodiyaliz Ünitelerine Özel Enfeksiyon
Kontrol Önerileri
• Diyaliz istasyonu (sandalye, yatak,
masa, makina,vb.) her hastadan
sonra temizlenmeli ve dezenfekte
edilmeli
• Basınç monitörlerinin kanla
kontamine olmasını önlenmeli:
– Eksternal venöz ve arteriyel
basınç transdüser filtre veya
koruyucuları her hasta için tek
kullanımlık olmalı ve tekrar
kullanılmamalı
HD Ünitesinde Enfeksiyonların Kontrolü
Hasta değişimi
 Temizlik ve dezenfeksiyon
• Makinenin dış yüzünü ve sık
dokunulan yerler monitör vb.
• Diyaliz istasyonu (sandalye ,
yatak, makas vb)
Onaylı tüberkülosid dezenfektan

Tüm atıklar, sıvılar uygun olarak
uzaklaştırılmalıdır.
Diyaliz Makinesi Dezenfeksiyonu
Dış yüzeyler; klor bazlı (her hastadan sonra)
Makine içi:
• Tek geçişli
– Günün sonunda
• Isı ile
– ≥80 ºC, 20-30 dk
• Kimyasal ile
– formaldehit/perasetik asit/ gluteraldehit (üretici talimatı)
• Resirküler
– Her kullanım sonrası
– Kan sızıntısı olan durumlarda
Hepatit B ve Hepatit C İçin Tarama
Hasta
Tüm hastalar
HBV’ye duyarlı
Anti-HBs pozitif
(≥10mIU/ml), antiHBc negatif
Anti-HBs ve antiHBc pozitif
Anti HCV negatif
Başlangıçta
Ayda
Bir
Altı
Yılda
Ayda Bir Bir
HBs Ag
Anti-HBc
Anti HBs
Anti HCV
ALT
HBs Ag
Anti HBs
HBV için ek teste gerek yok.
ALT
Anti-HCV
Enfeksiyonlar için en sık neden yetersiz enfeksiyon
kontrol önlemleridir.
Hemodiyaliz ünitesinde enfeksiyon kontrol ve aseptik
önlemlere sıkı sıkı uyum enfeksiyonları azaltır.
En sık temas yolu ile geçiş olur
Sağlık çalışanın elleri ….