TR63 Bölgesi mevcut durum analizi

g
TR63 BÖLGESİ
MEVCUT DURUM
ANALİZİ
AFET DURUMU ve YERLEŞİME
UYGUNLUK
HARİTALAR
Harita 1. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası ........................................................................................... 1
Harita 2. TR63 Bölgesi Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması ................................................. 2
Harita 3. Hatay İli Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması ........................................................ 3
Harita 4. Kahramanmaraş İli Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması ........................................ 4
Harita 5. Osmaniye İli Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması .................................................. 4
i
AFET DURUMU ve YERLEŞİME UYGUNLUK
Türkiye, jeolojik ve topografik yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle deprem, sel, heyelan ve çığ düşmesi
gibi afetler ile sıklıkla karşılaşabilmektedir. Doğal afetler neden oldukları can kaybının yanı sıra,
fiziksel, sosyal ve ekonomik kayıplar meydana getirmektedir. Bu nedenle, afet riskli alanlarda kentsel
dönüşüm, planlama ve kentsel tasarım projelerinin uygulanması büyük önem taşımaktadır.
10.1. Deprem
Deprem Bölgeleri Haritasına göre, Türkiye 5 tehlike bölgesine ayrılmıştır. Haritaya göre ülke
topraklarının % 66’sı I. ve II. Derece deprem bölgesinde kalmakta ve toplam nüfusun ise % 71’i bu
bölgelerde yaşamaktadır. 81 il merkezinin 57 tanesi I. ve II. Derece deprem bölgesinde
bulunmaktadır.
Harita 1. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası
Kaynak: Deprem, MTA Genel Müdürlüğü, Link: http://www.mta.gov.tr/v2.0/deprem/pdf/deprem.pdf, 2012
Türkiye deprem haritasına göre, Hatay ilinin tamamı I. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır.
Kahramanmaraş ili sınırlarında I., II., III. ve IV. Derece; Osmaniye ili sınırlarında ise I., II. ve III. Derece
deprem alanları mevcuttur.
Bölge illerinin yer aldığı Doğu Anadolu Fay Hattı, Karlıova-Bingöl Segmenti, Palu-Hazar Segmenti,
Hazar-Sincik Segmenti, Çelikhan-Gölbaşı Segmenti, Türkoğlu-Antakya (Hatay) Segmenti olmak üzere 6
ayrı fay parçasından oluşmaktadır. Doğu Anadolu Fay Hattı doğudan Karlıova, Bingöl, Elazığ, Malatya,
Adıyaman, Gölbaşı üzerinden gelerek, Türkoğlu ilçesinde (Kahramanmaraş) ikiye ayrılmaktadır. İkiye
ayrılan bu kollardan biri güneye, Antakya’ya doğru, giderek, Ölüdeniz Fayı ile birleşmekte; diğer kol
ise Türkoğlu ilçesinden güneybatıya doğru ilerleyerek, önce Bahçe (Osmaniye) ilçesinin doğusundan
geçerek, Osmaniye ili merkezinden geçmektedir.
1
Harita 2. TR63 Bölgesi Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması
Kaynak: DOĞAKA tarafından hazırlanmıştır.
2
Hatay ili, Ölü Deniz ve Doğu Anadolu Fay hattının kesişiminde yer almaktadır. Ölü Deniz Fayı,
Kızıldeniz-Aden Körfezi’nden başlar ve kuzeye doğru, Doğu Anadolu Fayı ile kesiştiği Türkoğlu ilçesine
kadar devam eder. Tarihsel dönemde, Hatay ilinde çok büyük yıkıcı depremler meydana gelmiş, bu
depremler büyük can ve mal kayıplarıyla sonuçlanmıştır. Hatay ilini etkileyen en büyük deprem 1872
yılında gerçekleşen 7,3 M 1 şiddetindeki deprem olup, Bölgede daha sonra bu derecede şiddetli bir
deprem olmamıştır. Bununla beraber, bu ilde 20. Yüzyılın sonlarında (1997 yılında), 5,5 M şiddetinde
olan orta büyüklükte bir deprem meydana gelmiştir.
Harita 3. Hatay İli Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması
Kaynak: DOĞAKA tarafından hazırlanmıştır.
Kahramanmaraş ili, Doğu Anadolu Fayı ile Ölü Deniz Fayı kavşağındadır. Kahramanmaraş ilinde
merkez ilçe ile beraber Türkoğlu, Pazarcık, Çağlayancerit ilçeleri I. Derece deprem kuşağında yer
almaktadır. Kahramanmaraş ili, en çok Doğu Anadolu Fay hattının Türkoğlu-Hatay fay parçasından
olmak üzere Güneydoğu Anadolu Bindirme Fayı ve Elbistan Fay hatlarından etkilenmektedir. Elbistan
Fay Hattı, Doğu Anadolu fayının yan koludur. Kahramanmaraş ilini etkileyen birçok deprem olmakla
birlikte, 1513 yılında ve 1872 yılında meydana gelen depremler ağır hasara neden olmuştur. Yakın
dönemde 1986 yılında Doğanşehir-Gölbaşı arasında, 1998 yılında ise Adana ilinin Ceyhan ilçesinde
meydana gelen depremler Kahramanmaraş ilini etkileyen diğer depremlerdir.
1
M sembolü, depremin şiddetini gösteren Magnitude terimini ifade eder.
3
Harita 4. Kahramanmaraş İli Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması
Kaynak: DOĞAKA tarafından hazırlanmıştır.
Osmaniye ili, Doğu Anadolu Fay Hattı içerisinde yer almaktadır. Bahçe, Düziçi, Hasanbeyli, Toprakkale
ilçeleri I. Derece, Kadirli II. Derece, Sumbas ilçesi III. Derece deprem kuşağında yer almaktadır.
Osmaniye ilinde 2000, 2001 ve 2010 yıllarında olmak üzere, son on yıl içerisinde 3 adet görece
şiddetli depremler meydana gelmiş, bu depremlerde can ve mal kaybı olmamıştır.
Harita 5. Osmaniye İli Fay Hatları ve Yerleşim Alanları Analiz Çalışması
Kaynak: DOĞAKA tarafından hazırlanmıştır.
4
Sınırları içinde önemli miktarda I. Derece deprem sahası bulunan TR63 Bölgesi için Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen kentsel yerleşim alanların rehabilitasyonu, öncelikli olarak ele
alınması gereken konu başlıkları arasındadır. Bu konuda özellikle gerekli yasal izin ve düzenlemelerin
ele alınması ve prosedürlerin tamamlanması önemli görülmektedir.
10.2. Heyelan, Kaya Düşmesi
Heyelanlara etki eden başlıca doğal etmenler; iklim özellikleri, yağışlar, jeolojik yapı, arazinin
topoğrafyası ve bitki örtüsüdür. Doğal etmenler dışında heyelan olaylarının gelişmesinde;
 Göçlerin yol açtığı hızlı nüfus artışları,
 Yerleşim alanlarında, yamaç ve dik meyil üzerinde yoğunlaşan kaçak yapılaşma,
 Doğal tehlikeleri göz önünde bulunduran yeterli düzeyde arazi kullanım kararları ve planların
bulunmaması,
 Yerleşme ve yapılaşmadaki denetim mekanizmasının eksiklikleri,
gibi doğal olmayan nedenler mevcuttur.
Türkiye’de heyelanlar başta Karadeniz olmak üzere, İç ve Doğu Anadolu Bölgelerinde sıkça meydana
gelen afet olaylarıdır. TR63 Bölgesi illerinden Hatay’ın İskenderun ilçesi Kocatepe Mahallesi, heyelan
afeti sebebiyle 07.01.2008 gün ve 213 sayılı Bakanlık yazısıyla Afete Maruz Bölge ilan edilmiştir. 2
Kahramanmaraş İl Çevre Durum Raporuna göre, Kahramanmaraş ilinde heyelan sebebiyle Afete
Maruz Bölge olarak ilan edilen alan bulunmamakla birlikte, Kahramanmaraş il merkezi ve ilçelerinde
birçok yerleşim yerinde heyelan olayları görülmektedir. Kahramanmaraş ili kaya düşmesi olay
sırasında Türkiye’de 8. sırada yer almaktadır. 3
Osmaniye il merkezinde Yarpuz, Kızlaç, Gökmustafalı ve Bekdemir köylerinde heyelanlar meydana
gelmekte olup, Gökçayır ve Kurtlar Köyleri muhtemel heyelan alanlarıdır. Ayrıca Bahçe ilçesi, Yaylalık
Köyü 09.11.2006 tarihinde meydana kaya düşmesi olayı ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile Afete
Maruz Bölge ilan edilmiştir. 4
10.3. Seller
Türkiye’de su baskınları, doğal afetler içerisinde en sık karşılaşılan ve ekonomik kayıpları hayli yüksek
olan olaylardır. Depremlerden sonra, en çok can ve mal kayıpları su baskınları nedeniyle meydana
gelmektedir. Yerel iklim değişiklikleri, yerel meteorolojik şartlar, topoğrafya, bitki örtüsü, bitki örtüsü
tahribinin yol açtığı erozyon, şehirlerin gelişmesiyle birlikte plansız yapılaşma, yanlış arazi kullanım
kararları Türkiye’nin birçok bölgesinde su baskınlarının meydana gelmesine neden olmaktadır.
Küresel iklim değişiklikleri de su baskınlarının bir diğer nedenidir. Su baskınları, ekili alanlarda ve alt
yapıda büyük zararlara neden olmaktadır.
2
Hatay İl Çevre Durum Raporu, Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2011, Link: http://www.csb.gov.tr/db/ced/
editordosya/hatay_icdr2011.pdf, Erişim Tarihi: 27.06.2013
3
Kahramanmaraş İl Çevre Durum Raporu, Kahramanmaraş Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2011, Link: http://
www.csb.gov.tr/turkce/dosya/ced/icdr2011/kmaras_icdr2011.pdf, Erişim Tarihi: 27.06.2013
4
Osmaniye İl Çevre Durum Raporu, Osmaniye Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2011,http://www.csb.gov.tr/
turkce/dosya/ced/icdr2011/osmaniye_icdr2011.pdf, Erişim Tarihi: 27.06.2013
5
Hatay ilinde meydana gelen şiddetli yağışlar ve Asi Nehri taşkınları nedeniyle, Hatay il sınırları
içerisinde bazı yöreler su baskınına uğramaktadır. Yıllar içerisinde meydana gelen Asi Nehri taşkınları,
ekili alanlarda ve altyapıda büyük hasara yol açmıştır. Taşkın olayları, Asi Havzasında yer alan
Reyhanlı, Kırıkhan ve İskenderun ilçelerinde gerçekleşen yağışlara bağlı olarak gelişmektedir. 1998 ve
2001 yıllarında aşırı yağışlar sonucunda meydana gelen su baskınları, il merkezi ve ilçelerdeki yerleşim
birimlerini etkilemiştir. Antakya Amik Ovası, Antakya Altınçay Deresi, Samandağ Büyük Karaçay Deresi
ve Feyazan Kanalı su taşkınlarının gerçekleştiği alanlardır. 5
Türkiye’de en sık taşkın tehlikesine maruz kalan ilk on il sıralamasında Kahramanmaraş ili yer almakta
olup, özellikle Elbistan ilçesinde sıklıkla taşkın tehlikesi meydana gelmektedir. 6
Osmaniye ilinde 2008 yılında meydana gelen aşırı yağışlar sonucu Toprakkale ilçesinde Tüysüz
Beldesi, Sarpdere mevkii sele maruz kalmış, can kayıpları meydana gelmemiş, tarım arazileri su
altında kalmıştır. Osmaniye ilinde taşkın yapacak en önemli sular Ceyhan Nehri ve bu nehri besleyen
derelerdir. Bu nehir ve nehri besleyen dereler boyunca yer alan yerleşim yerleri ve tarlalar sel
baskınına maruz kalmaktadır. 7
5
Hatay İl Çevre Durum Raporu, Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2011, Link: http://www.csb.gov.tr/db/ced/
editordosya/hatay_icdr2011.pdf, Erişim Tarihi: 27.06.2013
6
Kahramanmaraş İl Çevre Durum Raporu, Kahramanmaraş Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2011, Link: http://
www.csb.gov.tr/turkce/dosya/ced/icdr2011/kmaras_icdr2011.pdf, Erişim Tarihi: 27.06.2013
7
Osmaniye İl Çevre Durum Raporu, Osmaniye Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2011,http://www.csb.gov.tr/turkce/
dosya/ced/icdr2011/osmaniye_icdr2011.pdf, Erişim Tarihi: 27.06.2013
6