Kanser Önleme Projeleri 2016

w w w. ka n s e r. g o v.t r
Kanser Önleme Projeleri 2016
Dr. Ezgi Hacıkamiloğlu
Türkiye‘de Kanser
300
250
279,0 280,5
236,3
246,5
YSH/100000
200
150
142,9 149,7
256,4
269,7
275,0 277,7 267,9
261,4
172,0 173,3 168,7
158,1 165,1
182,2 188,2 186,5
ERKEK
KADIN
100
50
0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kanser Önleme Projeleri 2016
Türkiye‘de Kanser
Kanser Önleme Projeleri 2016
AB Kanser Kodları
Avrupa Birliği 4. Kanserle mücadele kodunda yer alan 12 madde şu
şekildedir;
• Herhangi bir tütün mamülü kullanmayın, sigara içmeyin.
• Evinizde ve iş yerinizde pasif içiciliğe maruz kalmayın. Ev ve iş
yerinizin “dumansız” olmasını sağlayın.
• Fiziksel olarak aktif olun, oturarak geçirdiğiniz zamanları
sınırlayın.
Kanser Önleme Projeleri 2016
AB Kanser Kodları
• Sağlıklı beslenin;
– Yeterli miktarda tahıl, baklagil sebze ve meyve tüketin.
– Yüksek kalorili gıdalardan ve şekerli içeceklerden uzak durun.
• Alkol…
• Çocuklarınız başta olmak üzere aşırı güneş ışınına maruz
kalmaktan korunun. Güneş koruyucuları kullanın ve
solaryumlardan uzak durun
Kanser Önleme Projeleri 2016
AB Kanser Kodları
• Evinizdeki radon düzeyinin yüksek olup olmadığını öğrenin ve
eğer yüksekse gerekli önlemleri alın.
• Rahim ağzı, kolorektal ve meme kanseri toplum tabanlı tarama
programlarına katılın.
Kanser Önleme Projeleri 2016
Bunlardan kaçının!!!
Kanser Önleme Projeleri 2016
Türkiye‘de Kanser Önleme
ULUSAL KANSER KONTROL PROJELERİ
Tütün ve Alkol Kontrol Programı
Obezite, Fiziksel Aktivite ve Diyabet Kontrol Programı
Kronik Hastalıklar Kontrol Programı
Elektromanyetik Alan Sağlık Etkileri İzleme Projesi
Yeni Projeler
Radon Haritalandırması ve Kontrol Programı
Asbest Stratejik Eylem Planı
Solaryum, Cep Telefonu Yönetmeliği
Kanserojen Maddeler Raporları
Kanser Önleme Projeleri 2016
Solaryumlar
• Yapay bronzlaştırıcı sistemler aracılığıyla gerçekleşen güçlü bir bronzlaşma
esnasında gün ortası güneşten kaynaklanan doğal radyasyonun yaklaşık 1015 katına maruz kalınmaktadır
• Melanom, Squamoz Hücreli Karsinom ve Bazal Hücreli Kanser…
•
35 yaş altında risk daha yüksek
• <18 yaştakiler için yasak ve kısıtlamalar getirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
• Genelge, Kontrol ve Eğitim
Kanser Önleme Projeleri 2016
Elektromanyetik Alanların Sağlık Etkilerinin
İzlemi
• Kamuoyunda yürüyen tartışmalar…
• Vatandaşlarımızdan gelen tüm soru ve şikâyetlerin değerlendirilmesi, gerekli
ölçümlerin yaptırılması…
• Epidemiyolojik çalışmalar
• Bilimsel danışma kurulları
• DSÖ
• Solaryum ve cep telefonlarının kullanımına dair yönetmelik hazırlıkları devam
etmekte…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
• Radon gazı dünyada akciğer kanserinin %3-15 sebebi…
• Doğal kaynaklardan yayımlanmaktadır,
• Binalardaki radon kaynağının büyük kısmı (%90),
binanın temelindeki toprak ve kayalardır.
• Esas sorun ev içi maruziyet
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
• Radon kontrol programları dünya ülkelerinin yeni yeni
gündemine gelmektedir.
• Ev içi Radon düzeyinin <300 Bq/m3 düzeyinde tutmak…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
•
«Ulusal Radon Haritalaması» Projesi 2014 yılında TAEK ile
ortaklaşa başlatıldı
•
5 yıl içerisinde yaklaşık 65.000 evde ev içi Radon Gazı ölçümü
yapılması planlanmaktadır.
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
3 ayda bir iki kurum temsilcilerinin ( TAEK, KDB, Akademisyenler)
toplantısı iller belirlenir.
Çalışmanın yürütüleceği illerin belirlenmesi
Belirlenen illere
gönderilmesi
resmi
yazıların
ve
gerekli
Kanser Önleme Projeleri 2016
materyallerin
Ulusal Radon Kontrol Programı
HSM ; illerde çalışmanın duyurulması (Medya, Muhtar, aile hekimleri aracılığıyla)
Adreslere yerleştirilecek dedektörlerin gönderilmesi
TÜİK belirlediği adreslere dedektörlerin 30 gün içinde yerleştirilmesi,
2 ay süresince yerleştirilen hanelerde kalması
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Radon Kontrol Programı
Kanser Önleme Projeleri 2016
Mevcut Durum
17.000 dedektör dağıtımı planlandı
Yerleştirilen ve analizi tamamlanan;12.902
%76
Nedenler;
– Adres Hataları (Adres değişikliği olan bölgelerde)
– Evde bulunmama
– Çalışmaya güvensizlik, katılmak istememe
Kanser Önleme Projeleri 2016
Mevcut Durum
Kanser Önleme Projeleri 2016
Mevcut Durum
• Güncel Sonuçlar ;
301-400 Bq/m3; %1,7
>400 Bq/m3; %1,9
18 ile yerleşim,toplama ve ölçüm tamamlandı.
• 23 İle yerleşim, toplama, ölçüm aşamasında
Kanser Önleme Projeleri 2016
Planlamalar
Ölçüm yüksekliği olan evlerde;
– Ölçüm tekrarı
Tekrar yüksek değer saptandığında ise;
– Günde en az bir saat evin havalandırılmasının önerilmesi ve sonrasında
ölçümün yinelenmesi
– TAEK uzmanlarınca yapılacak analiz sonrası inşaat malzemeleri ile zeminin
kaplanması gibi basit önlemler alınması
Kanser Önleme Projeleri 2016
YSH/100000
Mezotelyoma
2
1,8
1,6
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
1,9
1,2
1,1
1
1
1,1
1
Erkek
0,9
0,8
0,8
0,8
0,7
0,6
0,6
0,5
0,7
0,6
0,6
0,6
0,5
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kanser Önleme Projeleri 2016
Kadın
Ulusal Asbest Kontrol Programı
Asbest
Mineral
Akciğer zarının (plevra) malign tümörü olan mezotelyoma ve akciğer
kanserine doğrudan neden olabilmektedir. Kalıcı fonksiyonel kayıplara yola açan
akciğer ve akciğer zarında kalıcı harabiyete (asbestozis, diffüz plevral fibrozis) de
yol açabilmektedir
Oral / inhalasyon
Endüstriyel-Mesleki / Çevresel
Aktoprak /geven/ höllük / çertek/ göktoprak
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Asbest Kontrol Programı
2010
2012
58 İl, 1236 Köy, 2447 Örnek
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
ÖN DEĞERLENDİRME
TÜBİTAK
514 / 1251 ÖRNEKTE ASBEST MEVCUT
379 KÖY, 100-150 bin Nüfusta
ISLAH ÇALIŞMASI- Başbakanlık Koordinasyon, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
Çok Sektörlü Program
Kanser Önleme Projeleri 2016
Ulusal Asbest Kontrol Programı
Yapılabilecekler;
 Isı, izolasyon ve boya amaçlı halen kullanılmakta olan asbest ile ilgili
farkındalık yaratmak
 Mezotelyoma vakalarını takip etmek
 Olası kanser artışına karşı alarmda olmak!
Kanser Önleme Projeleri 2016
Kanser Raporları
BPA, GDO, Fitalat, Formaldehit, Kozmik Radyasyon, Naftalin, Aseton, Brezilya
Fönü, Yapay ve Doğal Tatlandırıcılar, Monosodyum Glutamat, Şampuanlar,
Deterjanlar, Saç Boyaları, Epikloridine, Elektronik Sigara, Cep Telefonları, Baz
İstasyonları, Kablosuz İnternet, Tablet Bilgisayarlar, Yüksek Gerilim Hatları,
Hidroelektrik Santraller
Beslenme ve Kanser ; Arı Sütü, Köpekbalığı kıkırdağı, zencefil, zerdeçal
kahve, papatya, sarımsak, turpgiller, brokoli…
www.kanser.gov.tr
Kanser Önleme Projeleri 2016
Medya ve Kanser
• Toplumda çevresel faktörlerin kanser oluşumuna etkisi üzerinde bilinç düzeyi
giderek artmakta…
• Medyada kanserojen olduğu iddiasıyla 2-3 günde bir haber çıkmakta…
• Bilgi notları ve Raporlar…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Medya ve Kanser
• Toplumda çevresel faktörlerin kanser oluşumuna etkisi üzerinde bilinç düzeyi
giderek artmakta…
• Medyada kanserojen olduğu iddiasıyla 2-3 günde bir haber çıkmakta…
• Bilgi notları ve Raporlar…
• Bilgi kirliliğinin önlenmesi, doğru bilgiye ulaşılabilmesi hedeflenmiş ve büyük
ölçüde başarılı olunmuştur.
Kanser Önleme Projeleri 2016
Kahve ve Kanser
•
Kafein; uyanıklığı iyileştirmesi
ve algıyı arttırmasıyla da öne
çıkmaktadır
•
Prostat kanseri,
karaciğer kanseri ,
meme kanseri ve lösemi ile ilgili çalışmalar…
•
Sonuçlar tutarsız…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Köpekbalığı Kıkırdağı ve Kanser
•
Kanser gelişiminde yavaşlama veya önleme ???
•
Kanseri önlemede olası sorumlu mekanizma; Anjiogenesisi durduran
proteinler
•
Tümörün büyümesini engelleme; Hücresel ve Humoral immun sistemi
uyararak…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Köpekbalığı Kıkırdağı ve Kanser
•
Yan etkiler; mide bulantısı, hazımsızlık, yorgunluk, ateş, baş dönmesi…
•
Mevcut bilimsel kanıtlar kanser tedavisinde oral köpekbalığı kıkırdağının
kullanımının etkinliğini desteklememektedir…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Turpgiller, Brokoli ve Kanser
•
Brokoli ve etken maddesi olan sulpharophan Kanseri önlüyor mu?
•
Yapılan çalışmaların çoğu invitro ve hayvan çalışmalarıdır.
•
İnsan Çalışmaları;
Meme kanseri ile ilişki yok
Prostat kanserinde çelişkili
sonuçlar (Riski azaltıyor?
Etkilemiyor?)
Kanser Önleme Projeleri 2016
Zencefil ve Kanser
•
Zencefil yiyeceklerde ve içeceklerde kullanılan bir baharattır.
•
Pre-klinik çalışmalar; zencefil ve bileşiklerinin kemopreventif, antineoplastik
etkiler??
•
2013 yılında yapılan bir çalışmada kolorektal epitelindeki poliferasyonu
azalttığı ve apoptozisi arttırdığı…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Papatya Çayı ve Kanser
•
Papatya bitkisinin çiçek başları çay yapımında, sıvı ekstratında, kapsüllerde
veya tabletlerde kullanılmaktadır.
•
Geleneksel olarak uzun yıllardır kullanılmakta
•
Olası olumlu sağlık etkileri
bilinmemekte
•
Kadmiyum içeriğinin de göz önünde
bulundurulması gerekmekte…
Kanser Önleme Projeleri 2016
Papatya Çayı ve Kanser
•
Apigenin ve anti kanserojen etki??
•
Apigenin antioksidan etki göstermekte bu etki de antikanserojenite ile
ilişkilendirilmektedir…
•
Kısıtlı sayıda İnvitro çalışma ve hayvan deneyi mevcut…
•
Yeterli bilimsel çalışma ve veri BULUNMAMAKTA…
Kanser Önleme Projeleri 2016
D Vitamini ve Kanser
•
D vitamini ihtiyacının %80-90’ı güneş ışınlarından elde edilmekte
•
Yağlı balıklar, balık yağı, yumurta, et ve peynir…
•
Kolorektal kanser, meme ve pankreas kanseri riskinde anlamlı azalma…
•
Serum Vitamin D düzeyi 30ng/mL -150ng/mL arası gerekli D vitamini dozu
günlük 1000 IU’dir.
Kanser Önleme Projeleri 2016
D Vitamini ve Kanser
•
Eller omuzlar ve sırt aracılığıyla gerekli ışının alınması sağlanmalı,
•
Hassas cilde sahip olup kolay güneş yanığı olabilenler günlük 20 dakikadan
fazla güneşe çıkmamalı
•
Kızarıklık ve olası yanıklar açısından dikkatli olunmalı,
D vitamini içeren preparatları
kullanmalıdır.
Kanser Önleme Projeleri 2016
w w w. ka n s e r. g o v.t r
Teşekkürler