uygarlığın doğuşu ve ilk çağ uygarlıkları

UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI
İÇİNDEKİLER
TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ
 Tarih Öncesi Çağlar
a. Taş Çağı
b. Maden Çağı
 Tarih Çağları
İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI
 Kültür ve Uygarlık
 Mezopotamya Uygarlığı
a. Sümerler
b. Akadlar
c. Elamlar
d. Babiller
e. Asurlular
KONU KAZANIMI:
Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde;
oTarih öncesi çağlar ve tarih çağları ile bu dönemlerde meydana gelen
gelişmeleri değerlendirebileceğiz.
TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ
Tarih Öncesi Çağlar
a.Taş Çağı (MÖ. 600.000 – 5.000)
b.Maden Çağı (MÖ. 5500 – 1200)
Tarih Çağları
Tarih MÖ. 3200 yılında Sümerlerin yazıyı bulmaları ile başlamıştır. Tarih çağlara ayrılırken öncelikle
yazının İcadı dikkate alınmıştır. Yazının bulunmasından önceki döneme tarih öncesi, yazılı döneme de tarihî
dönem denilmiştir.
Tarih öncesi çağlar isimlendirilirken insanların ve toplumların kullandıkları araç ve gereçlerin cinsi, şekli ve
hammaddesine göre isimlendirilmiştir.
MÖ. 3200 Yazının İcadı
1. TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR
Yazılı kayıt ve belgelerin olmadığı Tarih Öncesi
TAS DEVRİ
(MÖ. 600.000 - M.Ö. 5000)
Çağlar hakkında tarih bilimi en çok arkeolojiden
yararlanır. Bu döneme ait bilgiler daha çok
Kaba Taş ( Paleolitik ) Devri
arkeolojik bulgulardan elde edilir. Yeni bulgularla
Yontma Taş ( Mezolitik ) Devri
birlikte bu döneme ait bilgilerimiz de değişebilir.
Tarih Öncesi Çağlar Taş Çağı ve Maden Çağı
Cilalı Taş ( Neolitik) Devri
olarak ikiye ayrılır.
MADEN DEVRİ
(M.Ö. 5000- M.Ö. 3500)
Bakır Devri
Tunç Devri
Demir Devri
a.Taş Çağı (MÖ 600.000 - 5.500):
Eski Taş Çağı
Eski Taş (Paleolitik-Kabataş) Çağı (MÖ 600.000 - 10.000):
Yüz binlerce yıl süren bu dönem insanlık tarihinin en uzun dönemidir. Genellikle çakmak taşlarının
yontulmasıyla şekillendirilmiş kesici, delici ve kazıcı aletler bu dönemin en belirgin buluntularıdır.
•Tarihin
bu döneminde insanlar tamamen doğaya bağlı kalmış, avcılık ve toplayıcılık ile hayatlarını
sürdürmüşlerdir.
•Hayvan postlarından giysi yaparak soğuktan korunmuşlardır.
•Mağara ve kaya sığınaklarını barınak olarak kullanmışlardır.
•Bu çağın sonlarına doğru mağara duvarlarına hayvan ve av sahneleri resimleri yapmışlardır.
Dünyada Paleolitik Döneme ait ilk izlere İspanya’daki Altamira, Fransa’da Lasque (Laskö) mağaralarında
rastlanmıştır. Türkiye’de bu döneme ait kalıntıların bulunduğu yerlere Antalya’da Karain, Beldibi ve Belbaşı;
Istanbul’da Yarımburgaz mağaraları örnek gösterilebilir. Yarımburgaz Mağarası, Türkiye’deki bilinen en eski yerleşim
yeridir.
Orta Taş (Mezolotik-Yontmataş) Çağı (MÖ 10.000 - 8.000):
OrtaTaş Çağı
Taşlar yontularak kullanıldığı için bu isim verilmiştir. Bu dönemde insanlar, Eski Taş Çağında olduğu
gibi hayatlarını avcılıkla ve toplayıcılıkla sürdürmüşler; mağara ve kaya sığınaklarında yaşamaya devam
etmişlerdir. Daha sonra buzullar erimeye başlamış ve bu dönemin sonlarına doğru ateş bulunmuştur. Bu
çağın en özgün buluntuları çakmak taşından yapılmış, mikrolit adı verilen ve günlük yaşamda
kullanılmaya yönelik küçük araç gereçlerdir.
Orta Asya’da Mezolotik Çağa ait en eski yerleşim yeri Güney Tacikistan’daki Kuldara (Ceyhun Nehri’nin
yukarı kısmı) bölgesidir. Türkiye’de bu dönemi aydınlatan merkezlerden bazıları Antalya’da Beldibi,
Ankara’da Macunçay, Göller yöresinde Baradiz, Samsun’da Tekkeköy mağaralarıdır.
Yeni Taş (Neolitik-Cilalıtaş) Çağı (MÖ 8000 - 5500):
Yeni Taş Çağı
Mağara ve kaya sığınaklarında yaşayan insanlar, buzulların erimesiyle ovalara ve su kenarlarına inmişler; toprağı
işlemeye başlayarak tarımsal üretime geçmişlerdir. İlk kez köylerin kurulduğu bu dönemde insanlar kendilerine ağaç
dallarından ve kamışlardan kulübeler yapmışlar; korunmak amacıyla kulübelerini çamurla sıvamışlar, köylerin etrafını
hendek ve çitlerle çevirmişlerdir. Bu çağda insanlar, yiyecek ve içeceklerini muhafaza etmek için kilden küp, çanak,
çömlek yapmışlardır. Bazı bitkilerin liflerinden elbise dikmişlerdir. Köpek, at, koyun, keçi, sığır gibi hayvanları
evcilleştirilmiştir.
Yeni Taş Çağına önce Ön Asya’da (Mezopotamya, Anadolu, Iran, Suriye) girilmiştir. Türkiye’de bu çağa ait kalıntılara
Konya yakınlarında bulunan Çatalhöyük, Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü ve Gaziantep Sakçagözü’nde
rastlanmıştır. Çayönü Türkiye’de ve Güneydoğu Avrupa’da Yeni Taş Çağında kurulan ilk köy yerleşim yeri, Konya’da
bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.
Kalkolitik Devir (Bakır Taş Devri)
Bakır Çağı
Cilalı Taş Devrinden Maden Devrine geçiş dönemidir. Çok kaba biçimde bakır ve taş eşyaların birlikte yapılıp
kullanıldığı dönemdir.
b. Maden Çağı (MÖ 5500 - 1200)
Bakır (Kalkolitik) Çağı:
Taş Çağının sonlarına doğru maden keşfedilmiştir. İnsanların ilk buldukları ve kullandıkları maden bakırdır.
Bakırın tabiatta bol bulunması ve kolay işlenir olmasından dolayı bu madenden silah, günlük kullanıma
yönelik kap kacak yapılmıştır. Altın ve gümüş madenleri daha çok süs eşya yapımında kullanılmıştır.
Türkiye’de bu döneme ait merkezler arasında Çorum’da Alacahöyük, Denizli’de Beycesultan, Çanakkale’de
Kumtepe ve Truva, Samsun’da Ikiztepe gibi yerleşim yerleri bulunmaktadır.
Tunç Çağı:
Kayseri-Kültepe
Tunç Çağı
İnsanlar zamanla bakırla birlikte kalayı eriterek daha sert bir karışım olan tuncu elde ettiler. Bu
dönemde “site” adı verilen ilk şehir devletleri kurulmuş, bunun ardından Mezopotamya’da Sümer ve
Akad; Anadolu’da Hitit Devleti gibi ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır. Yine bu dönemde tekerlek
icat edilmiş, hayvanlar tarafından çekilen arabalar yapılmıştır. Bu devirde yazının bulunmasıyla Tarih
Çağlarına geçilmiştir.
Türkiye’de bu dönemi aydınlatan en önemli merkezler arasında Ankara’da Ahlatlıbel, Kayseri’de
Kültepe yer almaktadır.
Demir Çağı:
Demir Çağı
Demirin bulunup işlenmesi insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biridir. Başlangıçta “dövme”
tekniği ile demirden az sayıda araç üretilebilmiştir. Bu çağda, üretim artmış, ticaret ve silah yapım
teknikleri gelişmiştir. Küçük şehir devletlerinin yerini büyük devletler almaya başlamıştır.
Anadolu’daki bazı yerleşim yerleri, tarih öncesi çağlarda kurulmuş, varlıklarını daha sonraki
dönemlerde de devam ettirmiştir. Burdur’da Hacılar, Çanakkale’de Truva, Yozgat’ta Alişar, Çorum’da
Alacahöyük bu tür yerleşmelere örnek gösterilebilir. Hacılar Höyüğü’nün etrafı duvarlarla çevrilidir. Bu
duvar, düşman tehlikesine karşı yapılan surların ilk örneklerindendir.
Truva’da yapılan kazılarda üst üste dokuz şehir kurulduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu şehirlerin ilk beşi, Tarih Öncesi Çağlara,
dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar’da yapılan kazılarda buranın yedi yerleşim katından oluştuğu anlaşılmıştır. Bunlardan ilk üçü,
Tarih Öncesi Çağlara, dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar’dan elde edilen buluntulardan burada yaşayanların çanak ve çömlek
yapımında ilerlemiş oldukları anlaşılmaktadır. Alacahöyük ise dört yerleşim merkezinden oluşmaktadır. Bunlardan ilk ikisi
tarih öncesine, diğerleri ilk Çağa aittir. Kazılarda bulunan altın, gümüş ve bakırdan yapılmış güneş kursları, Orta Anadolu’da
ileri bir uygarlığın varlığını göstermektedir.
Alacahöyük
BİLGİ NOTLARI
İnsanlar tarih öncesi dönemlerden;
•Orta Taş Devrinde, klan
•Yeni Taş Devrinde, köy
•Tunç Devrinde, site şehir devletleri
Günümüze yaklaştıkça tarihi çağlar arasındaki mesafenin giderek
daralması;
•Bilgi
birikiminin
artması,Teknolojinin
gelişmesi,
İnsanlar
arasındaki etkileşimin artmasından kaynaklanmıştır.
•Demir Devrinde, büyük devletler halinde yaşamışlardır.
Ateşin bulunmasıyla insanlar ısınmışlar, yiyeceklerini pişirmişler,
Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitiş zamanları dünyanın her
aydınlanmışlar,
yerinde aynı zamanda olmamıştır. Kimi yerler Taş Devrini
haberleşmişlerdir.
madenleri
işlemişler
ve
birbirleriyle
yaşarken, kimi yerler maden devrini yaşamış olabilir. Bunun
nedeni;
•Coğrafya, iklim koşulları ve iletişimin zayıf olmasıdır.
Yapılan bir kazıda sırasıyla;
Kil tabletler–Demirden araç gereçler–Tunçtan araç gereçlerBakırdan araç gereçler–Topraktan araç gereçler-Taştan araç
gereçler bulunur.
Tarih Öncesi Çağlarda olduğu gibi Tarih Çağları da bölümlere ayrılmıştır: İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ
adlarını almıştır.
TARİH ÇAĞLARI
MÖ. 3200
375
ORTA ÇAĞ
İLK ÇAĞ
M.Ö.3200
Sümerlerin
bulmasıyla başlar.
1453
yıllarında
yazıyı
M.Ö.375
yılında
1789
YENİ ÇAĞ
Avrupa
Hunları’nın
Avrupalı Kavimleri göç ettirmesiyle başlar.
1453 yılında İstanbul'un
yıkılmasıyla başlar.
YAKIN ÇAĞ
fethi ve Bizans’ın
1789'da Fransız İhtilalı İle başlar.
Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında aşağıdaki gelişmelerden hangisi daha çok etkili olmuştur?
A) Bazı hayvanları evcilleştirme
B) Giyim kuşamda değişme
C) Tarımla uğraşma
D) Araç ve gereç yapma
E) Toplumsal dayanışma
Paleolitik Dönem'de insanlar;
•Mağara ve ağaç kovuklarında yaşamıştır.
•Avcılık ve toplayıcılıkla geçinmişlerdir.
•Mağara duvarlarına resimler yapılmıştır.
Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişme olduğu söylenemez?
A) Sanat anlayışı B) Ticari faaliyetleri
D) Geçim kaynakları
C) Yaşam tarzları
E) Barınma şartları
Anadolu'da Tarih Dönemlerinin Mezopotamya ve Mısır'dan daha geç başlaması, Anadolu'nun aşağıdaki özelliklerinden
hangisinin bir sonucudur? (1994-ÖYS)
A) Yazının kullanılmasına daha geç başlanması
B) İstilaların daha çok olması
C) Siyasi birliğin daha geç kurulması
D) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması
E) Çeşitli inançlara sahip insanların bulunması
Sümerlerin yazıyı kullanmaya başlamalarının aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez?
A) Bilgi birikimi ve aktarımı kolaylaşmıştır.
B) Tarihi çağların başlamasını sağlamıştır.
C) Bilimsel gelişmeler artmıştır.
D) Toplumların ekonomik uğraşları değişmiştir.
E) Yönetim, hukuk ve ticaret alanındaki bazı işlem ve uygulamalar kolaylaşmıştır.
İnsanların, toprağı işleyerek tarımsal üretime geçtikleri, ilk yerleşim yerlerini kurdukları, yiyecek ve içecekleri
korumak için kilden çanak çömlek yaptıkları çağ, aşağıdakilerden hangisidir? (2013 LYS)
A)Orta Taş (Mezolitik)Çağı
B)Eski Taş (Paleolitik) Çağı
C)Yeni Taş (Neolitik) Çağı
D)Bakır Çağı
E)Demir Çağı
Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu savunulamaz?
(2010 YGS)
A) Köylerin kurulması
B) Tarımla uğraşılması
C) Araç ve gereç yapılması
D) Dokumacılığın başlaması
E) Hayvanların evcilleştirilmesi
Eski Taş Dönemi, insanlığın en ilkel dönemidir. İnsanlar mağara ve ağaç kovuklarında yaşamışlar, göçebe gruplar
halinde avcılık ve toplayıcılıkla uğraşmışlardır.
Buna göre bu dönemle ilgili olarak,
I. Tüketici bir özellik gösterir.
II. Yerleşik hayata geçilmemiştir.
III. Etkileşim ve kültürel ilişkiler hızlıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
Neolitik dönemin önemli merkezlerinden Çayönü'nde yapılan kazılarda:
l. Pazar yerleri.
II.Tapınak kalıntıları.
III.Sulama kanalları
buluntularına ulaşılmıştır.
Yukarıda verilenlerden hangileri Çayonü'nde ticari faaliyetlerin yoğunlaştığının kanıtı sayılabilir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II C)Yalnız III
E) I, II ve III
Tarım, ticaret ve sanayiye dayalı bir güce sahip olan "Çatalhöyük" Anadolu ve Dünya'da insanlık tarihinin ilk
şehir yerleşmesidir.
Yalnız bu bilgilere göre Çatalhöyük İçin,
l. Sosyal dayanışma ve işbirliği vardır.
II. Değişik toplumlarla etkileşim içerisindedir.
III. Tarih Öncesi Devirler sırasıyla yaşanmıştır.
yargılarından hanelilerine kesinlikle ulaşılamaz?
A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I. II ve III
Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken dönemlerde
bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir? (2012 YGS)
A)Av
etkinliklerinde
B)Tarımsal
etkinliklerde
evcilleştirilmiş
değirmen
taşları
köpeklerin
ve
C)Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz kabuklarının kullanılması
D)Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması
E)MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının bulunması
orakların
kullanılması
kullanılması
KONU KAZANIMI:
Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde;
oİlk
Çağ
uygarlıklarının
oluşumuna
ve
yayılışına
etki
eden
faktörleri
açıklayabileceğiz.
oMezopotamya, Mısır, İran, Hint, Çin ve Doğu Akdeniz’de kurulan ilk uygarlıkların
siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yapıları ile bu uygarlıkların birbirleriyle
etkileşimini kavrayabileceğiz.
İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI
1.Kültür ve Uygarlık
2.Mezopotamya Uygarlığı
a.Sümerler (MÖ. 4000 – MÖ.2350)
b.Akadlar (MÖ.2350 – MÖ.2100)
c.Elamlar (MÖ.3000 – MÖ.640)
d.Babiller (Amurrular) (MÖ.2100 -MÖ.539)
e.Asurlular (MÖ.2000 – MÖ.609)
KÜLTÜR VE UYGARLIK
Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe
kültür denir. Bu değerler göç, savaş, ticaret gibi yollarla dünyanın farklı bölgelerine taşınmış ve kültürler arası etkileşim
meydana gelmiştir. Bunun sonucunda zaman içerisinde uygarlık adı verilen milletlerarası ortak değerler oluşmuştur.
İnsanlar, ilk çağlardan itibaren verimli tarım alanlarını, su kenarlarını yerleşim yeri olarak seçmişler ve buralarda ilk
uygarlıkların temellerini atmışlardır.
Anadolu, Mezopotamya, Mısır, iran, Çin ve Hindistan önemli uygarlıkların kurulmuş olduğu bölgelerdir. Sümer, Akad,
Elam, Babil, Asur kültürleri Mezopotamya’yı; Hitit, Frigya, İyon, Lidya ve Urartu kültürleri ise Anadolu’yu önemli bir
uygarlık merkezi hâline getirmiştir. Anadolu ve Mezopotamya’da olduğu gibi Orta Asya bozkırları ve Çin’in Sarı Irmak
bölgesi de birer uygarlık merkezidir.
Kültür: Bir millete ait özelliklerdir ve bu nedenle daha çok milli özellikler gösterir.
Medeniyet: Birçok toplumun katkısıyla oluşur ve evrensel değerler içerir.
Buna göre İlk çağ'da görülen,
l. Piramitlerin yapılması.
II. Takvimin bulunarak geliştirilmesi.
III. Yazının kullanımının yaygınlaşması
durumlarından hangileri kültürel özellikler gösterir?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) I,II ve III
C) Yalnız III
MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
Mezopotamya Neresidir?
Anadolu, Akdeniz, Arabistan, İran, Hindistan ve
Türkistan’da kurulan uygarlıkların kesişme noktası
Mezopotamya Yunanca’da “iki nehir arasındaki
Fırat
Dicle
ülke” olarak tanımlanmıştır. Fırat ve Dicle Irmakları
arasında yer alan, oldukça verimli bir tarım
havzasıdır.
Mezopotamya;
Göç yolları üzerinde bulunması, Topraklarının verimli olması, İklimin elverişli olması,
Irmaklarından sulama yapılabilmesi nedeniyle çok sayıda uygarlığa beşiklik yapmıştır.
MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI
a. Sümerler (MÖ 4000 - MÖ 2350)
Mezopotamya’da
ilk
şehir
devletlerini
Sümerler kurmuşlardır. En önemlileri; Ur, Uruk, Kiş,
Lagaş olan bu şehir devletlerine “site” adı verilmiştir.
Bu devletler arasında siyasi ve ekonomik nedenlerle
sık sık savaşlar yapılmıştır. Siteler, etrafı surlarla
çevrili, “ziggurat” adı verilen tapınak ve onun
etrafındaki evlerden meydana gelmiştir.
Yönetim: Sitelerin başlarında patesi veya ensi adı verilen krallar bulunur ve Tanrı adına ülkeyi yönettiklerini
iddia ederlerdi. Patesi çevresindeki sitelere hakim olursa “lugal” (Kral) Sümer ülkesine hâkim olursa “lugal
kalma” (Büyük Kral) unvanını alırdı. Devlet yönetiminde krala yardımcı olan danışma meclisleri de bulunurdu.
Aynı zamanda Sümer kralları, dinî törenleri idare eder, savaş sırasında ordunun başında bulunur ve hukuki
yetkileri elinde toplardı. Kraliçe devlet işlerinde oldukça etkiliydi.
Sosyal Hayat: Sümer Devleti’nde krallar ve rahipler en üst sınıfı oluştururken halk, hürler ve köleler olmak
üzere sosyal sınıflara ayrılmıştı.
Ordu: Sümerlerde köleler haricinde her erkek asker sayılmış, ordu yaya ve savaş arabalarını kullanan
süvarilerden oluşmuştur.
Din ve İnanış: Çok tanrılı bir inanca sahip Sümerler ölümden sonraki yaşama inanmamışlardır. Gılgamış,
Tufan ve Yaratılış destanları Sümerler tarafından meydana getirilmiştir.
Sanat-Mimari: Sümerler, ev ve tapınaklarını ateşte pişirilmiş kerpiç ve tuğlalardan yapmışlardır. Mimaride
sütun, kubbe, kemer tarzını kullanmışlardır. Oymacılık, kuyumculuk, heykel vb. sanat dallarıyla
ilgilenmişlerdir.
Ekonomi:
Sümerler
kara
sabanı
kullanarak
kanallar,
barajlar ve
bentlerle
seli
önleyip bataklıkları kuruttular, hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği de icad
edip tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla sürüyorlardı.
Hukuk: Tarihte ilk yazılı kanunları Sümerlerde Lagaş kralı Urugakina MÖ. 2750 yılında yapmıştır.
Sümer Çivi Yazısı
Bilim: Sümerler, astronomi alanında gelişmiştir.Ayrıca matematik ve geometride gelişme göstererek dört
işlemi kullanmışlar, bölme ve çarpma cetvelleri hazırlamışlar, yüzey ve hacim ölçmeyi gerçekleştirmişler,
daireyi 360 dereceye bölmüşlerdir.
Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca güneş saatini icat
etmişlerdir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır.
Günümüz uygarlığının temeli olan ilk yazıyı (çivi yazısı), MÖ 3200 yıllarında, ilk kez Sümerler
bulmuştur. İlk yazıları şekiller üzerine kurdular. Her varlık ve olay için bir şekil kullandılar.
Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?
Aşağıdakilerden hangisi Sümerlerin yapmış oldukları Zigguratların kullanım alanlarından birisi
değildir?
A)Din
B)Eğitim
Tapınak Olarak
Okul Olarak
C)Askeri
D)Ekonomi
E)Bilim
Tahıl Ambarı Olarak
Gözlemevi Olarak
b. Akadlar (MÖ 2350 - MÖ 2100)
Sami
kökenli
Yarımadası’ndan
Akadlar,
gelerek
MÖ
Orta
4000’de
Arap
Mezopotamya’ya
yerleşmişlerdir. Kral Sargon döneminde devlet hâline
gelmişler; kısa sürede Mezopotamya’ya hâkim olmuşlardır.
Başkentleri Agade şehridir. MÖ. 2100’de Gutiler, Akad
İmparatorluğu’na son verdiler.
Sümer kültüründen etkilenen Akadlar, onlar gibi çok tanrılı
bir inanca sahiptiler; kurdukları imparatorluk sayesinde
Sümer kültürünü Ön Asya’ya yaymışlardır.
Tarihte İlk düzenli orduyu ve tarihte bilinen ilk
imparatorluğu kurmuşlardır. Dünyada bilinen ilk
haritayı da Akadlar çizmiştir.
c. Elamlar (MÖ 3000 - MÖ 640)
Mezopotamya uygarlığı içerisinde incelenen Elamlar,
Mezopotamya bölgesinin dışında; Sümer ülkesinin
doğusunda yaşamışlardır. Başkentleri Sus şehridir.
Mezopotamya kültürü içerisinde eriyerek yok oldular.
Elamlar madencilik, çömlek yapımı ve seramik
sanatında (Güzel Sanatlar) ilerlemişlerdir. Elamlar çivi
yazısını kullanmışlardır.
d. Babiller (Amurrular) (MÖ 2100-MÖ 539)
Samilerinceza,
bir kolu
olan Amurrular
tarafındandöneminin
kurulmuştur.
Hammurabi,
mülkiyet,
ticaret alanlarında
en
Başkenti
Babil’dir. yapmıştır.
I.Babil Devleti’nin Hititler tarafından
gelişmiş kanunlarını
yıkılmasından sonra MÖ 612’de II. Babil Devleti kurulmuş ve bu
Babiller, Sümerlerin etkisi altında kalmışlar, tapınaklarına
devlet MÖ 539 yılında Persler tarafından ortadan kaldırılmıştır.
ziggurat adını vermişlerdir. Babiller, tıp ve astronomi alanında
I. Babil Devleti’nin en güçlü Kralı Hammurabi dine dayalı devlet
ilerlemişlerdir. Başlıca geçim kaynakları tarım ve ticarettir.
anlayışı yerine, gücünü ordudan alan mutlak krallık anlayışını
Mimari açıdan Mezopotamya’nın en gelişmiş uygarlığı
getirmiştir. II. Babil Devleti'nin en güçlü hükümdarı
Babillerdir. Babil’in Asma Bahçeleri bu alandaki en güzel
Nabukadnazer'dir. Babil Kulesi ve Asma Bahçeleri bu dönemde
örnektir.
yapılmıştır.
NOT: Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu
özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Lagaş Kralı Urukagina
tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu.
Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından yararlanarak yeni kanunlar yapmıştır.
Ancak Hammurabi kanunları Sümer kanunlarından daha serttir.
e. Asurlular (MÖ 2000 - MÖ 609)
Asya
Başkentleri
kökenli kavimlerle
Ninova olan
Arabistan
Asurlular,
kökenliAnadolu’da
Samilerin
karışımından
Kültepe,
Alişar
oluşan
ve Asurlular,
Boğazköy’de
Yukarı ticaret
Mezopotamya’da
kolonileri
yaşamışlardır. BuYaşadıkları
kurmuşlardır.
koloniler aracılığıyla
topraklar yazıyı
tarıma
Anadolu’ya
elverişli
olmadığı için Ticareti
taşımışlardır.
hayvancılık
canlandırmak
ve ticaret amacıyla
ile uğraşmışlardır.
Sard’dan
Askerî güceNinova’ya
başlayıp
dayalı bir imparatorluk
kadar uzanan
kurmuşlardır.
Kral Yolu’nu
kullanmışlardır.
Asurlular, Mezopotamya’da kurulan diğer devletlerde olduğu gibi çivi yazısı kullanmışlardır. Anadolu’daki
ilk yazılı kaynaklar Asur tüccarlarının bıraktıkları Kültepe tabletleridir. Asurlular, tarihte bilinen ilk
kütüphaneyi Ninova’da kurmuşlardır. Heykeltıraşlıkta önemli gelişmeler gösteren Asurlular kabartmaları
ünlüdür.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI DEĞERLENDİRME SORULARI
Mezopotamya’da kurulan ilk devlet hangisidir?
SÜMERLER
Tarihte bilinen ilk kanunları kim yapmıştır?
SÜMERLER (Urugakina)
Mezopotamya’da en gelişmiş kanunları kim yapmıştır?
BABİL KRALI HAMMURABİ
Tarihte bilinen ilk imparatorluğu kim kurmuştur?
AKADLAR
Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kim kurmuştur?
AKADLAR
Tarihte bilinen ilk kütüphaneyi kim kurmuştur?
Anadolu’ya yazıyı kimler getirmiştir?
Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?
Anadolu’daki ilk yazılı kaynaklar hangisidir?
Tarihte ilk kez yazıyı kimler kullanmıştır?
ASURLULAR
ASURLULAR
GÖZLEMEVİ-OKUL-TAHIL AMBARI-TAPINAK
KÜLTEPE TABLETLERİ
SÜMERLER
Aşağıdaki başkentlerden hangisi Mezopotamya'da yer almaz?
A)Agade
D) Sus
B) Babil
Akadlar
E) Gordion
C) Ninova
Babiller
Elamlar
Aşağıdakilerden hangisi Sümerlere ait bir özellik değildir?
A) Tarih çağlarını başlattılar
B) Patesi denilen rahip - krallar tarafından yönetilirlerdi.
C) Museviliği din olarak kabul ettiler.
D) Zİggurat adı verilen tapınakları vardı.
E) İlk yazılı kanunları yaptılar.
Asurlular
Frigyalılar-Ankara/Polatlı
Tarih çağları Mezopotamya'da başlamıştır.“ diyen bir tarihçi aşağıdakilerden hangisini, bu yargısına kanıt
olarak gösterebilir?
A) Yazının ilk defa Sümerliler taralından kullanılması
B) Sümerlerin kurdukları şehir devletlerinde yaşamaları
C) Bölgede temel ekonomik uğraş alanının tarım olması
D) Babillerin yazılı kanunlar hazırlamaları
E) Akad dilinin pek çok toplum tarafından diplomasi dili olarak kullanılması
İPUCU: Mezopotamya toplumlarının hangi alanlarda öncülük yaptığına dikkat etmelisin.
Mezopotamya toplumları, diğer bölgelerle kurdukları ticareti ilişkilerle komşularına genelde arpa,
Sümerlerin yaptığı Urgakina Kanunlarında görülen;
buğday ve darı gibi ürünler satmışlardır.
I. mülkiyet hakkının güvence altına alınması.
Buna göre Mezopotamya'yla ilgili olarak,
II. çeşitli alanlarda halka özgürlüklerin tanınması.
I.Tarıma elverişli bir bölgedir.
III.yoksulların ezilmesinin önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması
II.Eşitliğe dayalı bir toplum yapısı vardır.
özelliklerinden hangilerinin sosyal bir devletin görevlerinin yerine getirilmesinin sağlanmak istendiği
III.Üretimi, komşularının ihtiyaçlarını karşılayacak niteliktedir.
söylenebilir?
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A)Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve II
E) I, II ve III
D) I ve III
E) II ve III