Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI Cep
advertisement
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Uz.Dr.Ezgi Hacıkamiloğlu 0 5380574146 ezguner@gmail.com Türkiye’de ve Dünyada Kanser 1 2012’den 2025’e Dünyada Kanser 14 milyon yeni vaka 19,3 milyon 8.2 milyon ölüm 11 milyon *IARC Dünyada Kanser DÜNYADA ÖLÜM NEDENLERİ 7,87 Kanser İskemik Kalp Hastalığı 7,02 İnme 6,25 Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları 3,2 KOAH 2,97 İshal HIV/AİDS DiABET 1,89 1,59 1,39 Trafik Kazası 1,26 Doğum Komplikasyonları 1,17 3 Türkiye’de Ölüm Nedenleri, 2013 Erkek Kadın Toplam Kardiovasküler 35,8 44,6 39,8 Kanser 25,3 16,5 21,3 Solunum 10,7 8,8 9,8 Metabolik Hastalıklar 4,3 7,2 5,6 Intoksikasyon veya Travma 7,3 3,3 5,5 Sinir Sistemi ve Duyu Organ Hastalıkları 3,4 4,9 4,1 Diğer 13,2 Oranı 14,8% 12 13,9 2002’de Kanserden Ölüm 4 IARC Karsinojen Sınıflandırması DSÖ- IARC (Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı) Grup 2b: Şüpheli kanserojenler (Possibly Carcinogen) 5 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • Elektromanyetik ışınım; İyonlaştırıcı ve İyonlaştırıcı Olmayan Işınım olarak ikiye ayrılır… • Haberleşmede kullanılan EM ışıma «İyonlaştırmayan ışımadır… • İyonlaştırıcı olmayan ışıma tipleri; Görünür ışık, kızılötesi, RF, mikrodalga, statik ve manyetik alanlar… 6 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser 7 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser 8 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser 9 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser 10 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • BAZ İSTASYONLARI - Baz istasyonları; cep telefonu iletişimi için gerekli radyo bağlantısını sağlayan temel radyo verici ve alıcılardır. -Direk veya bina üstüne kurulan antenlerden oluşur -Antenlerin yaydığı radyo dalgalarının erişebildiği alana Kapsama Alanı denilir. -Bir bölgede cep telefonu kullanıcı sayısı arttıkça mevcut baz istasyonlarının gücü düşürülür, sayı arttırılır. 11 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • BAZ İSTASYONLARI ve SAĞLIK -EMA’lar biyolojik materyallerde ısı artışı oluşturur. - Dokunun iç sıcaklığının >0.5 derece artması o dokunun tolere edemeyeceği fark olarak kabul edilir. - Bu sınıra göre tüm vücut için ortalama özgül soğurma derecesi 4W/kg 12 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • İhtiyatlılık ilkesi ışığında DSÖ, IEEE, ICNIRP tarafından kabul edilen sınır değer 0.4W/kg • Türkiye’de BTK tarafından kabul edilen sınır değer ICNIRP/4 13 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser BAZ İSTASYONLARI ve SAĞLIK -DSÖ 2006 yılında yayınladığı yönergeye göre; «Bugüne kadar yapılan araştırmalardan elde edilen verilere göre çok düşük maruz kalma seviyeleri düşünüldüğünde baz istasyonları ve kablosuz ağlardan kaynaklanan düşük seviyeli RF alanlarının sağlığa zararlı olduğuna dair yeterli bilimsel veri bulunmamaktadır…» 14 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • Avrupa Birliği Raporu 2013 • İster bölgede kurulu (makrocell) ister evdekiler (femtocell) olsun vericilerin çıkış güçleri 1 metreden kısa bir alan içerisinde önemsenemeyecek kadar düşük düzeylere inmektedir. • Giderek artan baz istasyonu sayılarına ve mobil teknolojideki gelişmelere rağmen elektromanyetik alan seviyelerinin aynı kalmakta olduğu görülmektedir 15 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • CEP TELEFONLARI -1990 yılından beri kullanımı yaygınlaşan cep telefonlarının şu anda abone sayısı 70 milyon … -Cep telefonları RF dalgalarını kullanırlar… 16 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser 17 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • CEP TELEFONLARI-IARC 2013 • 3. ve 4. Jenerasyon cep telefonlarının eski jenerasyonlara kıyasla daha düşük düzeyde RF enerji yaydıkları bilinmektedir • 3G özelliğe sahip olan 3. Jenerasyon GSM telefonların RF enerji yayma özelliği 2. Jenerasyon GSM telefonların 1/100’ü kadardır( sinyaller güçlü olduğu takdirde) 18 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • CEP TELEFONLARI-IARC 2013 Çocuklar ile Erişkinler Arası Farklılıklar • RF enerji maruziyeti kafa anatomilerindeki farklılıktan ötürü çocuklarda erişkinlerin yaklaşık iki katı kadardır • Kafatasında kemik iliğinin maruziyeti ise çocuklarda erişkinlere oranla 10 kat daha yüksektir • Diğer vücut bölümlerindeki RF enerjiye maruziyet seviyeleri aynı 19 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • CEP TELEFONLARI-IARC 2013 • RF enerji maruziyetinin en önemli kaynağı vücuda <0,01m yakında olan cep telefonlarıdır. Özellikle kulağa yakın tutulması maruziyet açısından önem arz etmektedir. Burada 10 metre mesafeden daha uzakta bulunan baz istasyonundan çok daha güçlü bir maruziyet söz konusudur. 20 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • CEP TELEFONLARI-IARC 2013 • Baz istasyonundan uzaklaşıldıkça maruziyet düzeyi artmaktadır • En yüksek maruziyet konuşma esnasında meydana gelmektedir • Konuşma süresine bakıldığında daha kısa süreli konuşmalarda daha yüksek enerji çıkışı olmaktadır 21 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser • CEP TELEFONLARI-IARC 2013 • Yeni nesil akıllı telefonlarda ise aralarda internetin açıldığı veya maillerin kontrol edildiği durumlarda düşük RF maruziyeti • SMS’lerin kullanımı ile sesli mesaj bırakılmasına kıyasla daha düşük düzeyde maruziyet ortaya çıkmaktadır • İnternet veya bas konuş gibi özelliklerde de sesli çağrıya kıyasla daha düşük maruziyet ortaya çıkmaktadır. 22 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI Cep Telefonları ve Kanser • Cep telefonları ile beyin kanseri riski arasındaki ilişkiyi değerlendirilen >10 yıl kullanıcı sayısının en fazla olduğu çalışma DSÖ-IARC tarafından yapılan INTERPHONE çalışması - 13 ülkede; Avustralya,Kanada, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, İsrail, İtalya, Japonya, Yeni Z., Norveç, İsviçre ve İngiltere) 23 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI INTERPHONE Çalışmasının Sonuçları; • Çalışmaların hepsi birarada değerlendirildiğinde gliom veya menenjiom riskinde cep telefonu kullanımı ile anlamlı artış olmadığı tespit edilmiştir, • Alt grup analizlerinde kısmen glioma artışı saptansa da artan kullanım süresi ile kanser riskinde artış saptanmamıştır, 24 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI • Biaslar ve yöntem hataları nedeniyle net çıkarım yapılamasa da Grup 2B olarak sınıflandırılmıştır. 25 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI • Çok merkezli vaka-kontrol çalışması olan CEFALO çalışmasında cep telefonu kullanımının beyin tümörü gelişim riskini artırmadığı belirtilmiştir. • Lösemi riskinin arttığını gösterilmiş çalışmalar ise hem istatistiksel yöntem olarak hem de metodolojik olarak tartışılmakta… 26 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI • Beyin kanserleri dışındaki kanserler ile ilgili yapılan çalışmalarda ilişki saptanamamıştır. 27 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser 2W ~ 666 kat daha yüksek güç 0.003 W Lönn et al., Occup Environ Med, 2004 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 • Teknolojik gelişmelerle elektromanyetik alan maruziyeti artmış olsa da yine de bu değerlerin dahi ICNIRP tarafından önerilen • Yeni cihazların daha düşük elektromanyetik alan üretiyor olması olarak gösterilmiştir. 29 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 • 2G sistemlerden 3G ve 4G’ye geçiş olması ise elektromanyetik alan maruziyetinde istatistiksel olarak anlamlı artışa yol açmamıştır. • Cep telefonu kullanımına bağlı gerçekleşen elektromanyetik alan maruziyeti çocuklarda erişkinlere kıyasla daha yüksektir. 30 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 • Cep telefonları tarafından yayılan radyofrekans dalgalar; • Beyin tümörleri veya diğer kanser riskinde artışa yol açmamaktadır, • RF maruziyeti ile akustik nörinom arasındaki olası ilişkinin bilimsel olarak kanıtlanmamıştır 31 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 • RF maruziyeti ile akustik nörinom arasındaki olası ilişkinin daha fazla bilimsel çalışmayla incelenmesi gerekmektedir. 32 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 Mobil telefonlar ile ilgili teknolojik gelişmeler ile; • Daha az enerji çıkışına yol açan cihazların üretilmeye başlanılmıştır. • Teknolojik gelişmelerle bu cihazların çıkış güçlerinde %30-50 arası düşüş olmuştur. 33 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 • Özellikle 3G sistemde izlenen teknoloji ile bu enerji düşüşü çok daha belirgin izlenmektedir. • Ayrıca kulaklık kullanımı ile de elektromanyetik alan maruziyeti azalmaktadır (<%10’una inmekte) 34 Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2013 35 Türkiye’de Yıllara Göre Cep Telefonu Kullanımı 36 Menenjiom, Gliom, Akustik Nörinom Kanser İnsidansları (YSH-100.000 ) 250 219,25 200 189,6 198,1 226,25 207,25 Türkiye Akciğer 150 Meme Menenjiyom Gliyom 100 50 65,1 65,9 68,9 73 69,2 34,7 35 37,6 35,9 40,7 2004 2005 2006 2007 2008 0 Akustik nörom Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Kablosuz İnternet ve Tablet Bilgisayarlar İngiltere Sağlık Ajansı (UK Health Agency); • 1 yıllık kablosuz ağ maruziyeti ancak cep telefonuyla 20 dk konuşmak kadar düşük bir dozda radyasyona yol açmakta 38 Elektromanyetik Alanlar ve Kanser Avrupa Birliği Raporu-2013 • Kablosuz internet ile ilgili olarak; yapılan ölçümlerde uluslararası standartları belirleyen ICNIRP tarafından belirlenen standart değerin çok daha altında değerler elde edildiği, bunun yakın zamana dek yapılan çalışmalarda da doğrulandığı belirtilmiştir. 39 Yüksek Gerilim Hatları ve Kanser • Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilim • Yüksek gerilim hattı yakınında yaşayanlarda artmış kanser riski? 40 Yüksek Gerilim Hatları ve Kanser • 1999 yılında İngiltere’de yapılan çalışmada kanser türlerinde risk artışı bulunmamıştır. • İngiltere’de 2000 ve 2005 yılında, Asya ülkelerinde 2007 ve 2010 yıllarında) ve 2011 yılında Brezilya’da yapılan ve lösemi riskinde artış olduğunu gösteren çalışma sonuçları güvenilir değil; 41 Yüksek Gerilim Hatları ve Kanser -Çalışmaya alınan birey sayısı az, -Şans faktörü, karıştırıcı faktörlerin etkisi -İstatistiksel olarak anlamlı olmayan sonuçlar gibi nedenlerle sonuçlarda çelişkiler mevcut -Bu konuda yapılacak geniş çaplı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır… 42 Hidroelektrik Santraller ve Kanser • Hidroelektrik santraller; suyun akış ve düşüş gücünden yararlanılarak elektrik enerjisi üretimi. • Üretilen elektrik enerjisinin dağıtımı için kullanılan yüksek gerilim hatları ve bunlara ait EMA’lar ve Kanser?? 43 Hidroelektrik Santraller ve Kanser • Yüksek gerilim hatları ve kanser ilişkisini gösteren kesin bilimsel veri YOK, • 1994 ve 1996 yıllarında Norveç ve Fransa’da yapılan çalışmalarda kanser riskinde anlamlı artış saptanmamıştır. 44 Hidroelektrik Santraller ve Kanser • Yüksek gerilim hatlarına dair veriler yetersiz olsa dahi DSÖ ve ICNIRP gibi uluslararası kuruluşlarca «ihtiyatlılık ilkesi» gereği standartlar, denetim, düzenleme ve kontrol önlemleri belirlenmiştir. 45 Hidroelektrik Santraller ve Kanser • Ülkemizde yüksek güce sahip HES’lerin bulunduğu iller ile diğer illerdeki kanser sıklıkları ve türleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamakta!!! 46
