KARIN TRAVMALARI Karın yaralanmaları ister penetran ister künt

KARIN TRAVMALARI
Karın yaralanmaları ister penetran ister künt mekanizmaya bağlı olsun ciddi
morbidite ve mortalite ile seyrederler.
Amaçlar
• Karnın anatomik sınırlarını,
• Penetran ve künt travmalar arasındaki farkı,
• Retroperitoneal, intraperitoneal ve pelvis yaralanmalarının belirtilerini,
• Spesifik karın travmalarında tanı ve tedavi yaklaşımlarını,
• Özel tanı yöntemlerinin karın travmalarının teşhisinde yerinde ve
zamanında kullanılmasını öğretmektir...
Karın travmaları, baş, boyun ve toraks travmalarından sonra üçüncü en sık
ölüm nedenidir. Tüm travmaya bağlı ölümlerin % 10’u karın travmalarına
bağlıdır. Karın travmalarının önemi kendisine bağlı ölümlerin erken tanı ve
tedavi ile yüksek oranda önlenebilir olmasıdır.
Karın travmaları
A) Künt Travmalar
B) Penetran Travmalar
- Kesici-Delici alet yaralanmaları
- Ateşli Silah Yaralanmaları
Karın travmalarının değerlendirilmesi
FM günümüzde acil laparatomi endikasyonu koyulması açısından hala en
önemli araçlarımızdan biridir. Ancak bazı durumlarda FM yeterli olmayabilir
ve ek yöntemlere gerek duyulur.Değerlendirme yaparken sistematik bir yol
izlenmelidir.
A. Anamnez
B. Fizik muayene
– İnspeksiyon
–
Oskültasyon
–
Perküsyon
–
Palpasyon
–
Rektal muayene
– Vajina ya da penis muayenesi
C. Kateterizasyon
– İntravenöz kateter
– Nazogastrik tüp
– Mesane kateteri
– Santral venöz basınç kateteri
D. Laboratuvar muayenesi
– Kan tetkikleri
– İdrar tetkikleri
– Radyoloji
• Direkt radyolojik incelemeler
– Akciğer grafisi
– Pelvis grafisi
– Direkt karın grafisi
• Kontrastlı radyolojik incelemeler
– Üretrografi
– Sistografi
– İntravenöz piyelografi
– Kontrastlı gastrointestinal sistem grafileri
E. Özel teşhis yöntemleri
– Noninvaziv
Ultrasonografi (USG)
Bilgisayarlı tomografi (BT)
– İnvaziv
Tanısal peritoneal lavaj (TPL)
Tanısal laparoskopi (TL)
Endoskopi
Özel teşhis yöntemlerinin endikasyonları
• Karın muayenesi şüpheli bulgular veren hastalarda (alt kaburga kırıkları,
pelvik ve lomber fraktürler, hafif hassasiyet, v.s.)
• Karında fizik bulgularının gelişemeyeceği hastalarda (şuuru kapalılığı ve
parapleji, ağır kafa travması, zehirlenme, alkol, v.s.)
• Karın dışı yaralanmalar nedeniyle anestezi alması gereken hastalarda
• Fizik muayene ile güvenilir sonuç alınamayacağı bilinen organlarda
yaralanma düşünülen hastalarda (retroperitoneal organ yaralanmaları,
diyafragma yaralanması gibi) özel teşhis yöntemlerine ihtiyaç duyulur.
BT- Karaciğer yaralanması
BT-Dalak ve böbrek yaralanması
BT- Karaciğer ve böbrek yaralanması
Kesin laparotomi endikasyonları;
Fizik muayene ile
•
Karın yaralanma bulguları ile birlikte hipotansiyon olması,
•
Peritonit bulgularının varlığı,
•
Peritona penetre ateşli silah yaralanması,
•
Yeterli resüsitasyona rağmen karın travması nedeni ile tekrar eden
hipotansiyon (Özellikle solid organ yaralanması tespit edilen ve
konservatif tedavi kararı alınan hastalarda.),
•
Nazogastrik aspirat içeriğinde ve rektal tuşede kan görülmesi
(kanamanın burun ağız içi nazofarinks ve perine yaralanması gibi
nedenlere bağlı olmadığından emin olunmalıdır.).
•
İçeri itilemeyen eviserasyon olması
Yardımcı tanı yöntemleri ile
•
Direkt grafilerde ekstraluminal hava görülmesi (özellikle künt karın
travmalarında)
•
Ameliyat gerektirecek ciddiyette TPL, TL ve endoskopi bulgularının
olması,
•
BT’de pankreas ve içi boş organ yaralanması tespiti (BT ile solid
organlarda tespit edilen her yaralanmada laparotomi endikasyonu
yoktur. Şayet yaralanma ile birlikte hipovolemi mevcut ise laparotomi
gerekir).
• Assendan sistografide intraperitoneal mesane rüptürü tespiti (Ekstra
peritoneal rüptür tespiti her zaman operasyon gerektirmez )
• Diafragma rüptürü
tespitinde laparotomi yapılmalıdır.
KÜNT KARIN TRAVMALARI
Künt karın yaralanması denildiğinde ne tür nesne ile oluşursa oluşsun karın
duvarı bütünlüğü bozulmaksızın karın içi organlarda yaralanma oluşturan
travma anlaşılır.
Künt karın travması nedenleri sırası ile trafik kazaları, yüksekten düşmeler ve
darptır. En sık yaralanan organlar karaciğer, dalak ve böbreklerdir. Diyafragma,
duodenum, pankreas ve içi boş organ yaralanmaları daha az sıklıkta görülürler.
Künt karın travmalarına % 90 oranında diğer sistem yaralanmaları eşlik eder.
Yani çoğunlukla multitravmalı hastalardır.
Künt karın travmalarında sistematik yaklaşım aşağıda özetlenmiştir.
Künt karın travmalarında karın bölgeleri
• Peritoneal bölge( Yukarı karın bölgesi, Aşağı karın bölgesi)
• Retroperitoneal bölge
• Pelvik bölge
Penetran karın travmaları
Pnetran travmada karın duvar bütünlüğü bozulmuş ve dış dünya ile bir ilişki
ortaya çıkmıştır.
Karına penetre ateşli silah yaralanmalarında karın içi organ yaralanma
ihtimali % 90–98 gibi yüksek orandadır. Karına penetre kesici-delici alet
yaralanmalarında organ yaralanma ihtimali % 55-60’dır. Alt torakal bölge
yaralanmalarında karın içi organların yaralanması oranı % 25-30’dur.
Penetran karın travmalarında karın bölgeleri
• Karın ön duvarı
• Alt torakal bölge
• Sırt
PERİTONA PENETRAN KARIN TRAVMASI
-Konservatif izleme
-Tanısal periton lavajı
-Tanısal laparoskopi
-Cerrahi eksplorasyon
Kesici-delici aletkarın travmalarında sistematik yaklaşım aşağıda
özetlenmiştir
Karın Yaralanmasında Tanısal Periton Lavajı
-Hızlı
-Ucuz?
-İnvazif
-Duyarlı
-Hastanın başka bir yere gitmesi gerekmez
-Hemodinamik stabilite gerekmez
-Karın içi sıvının karakterini gösterir
-Aktif kanama var mı?
-İçi boş organ yaralanmalarında erken dönemde yetersiz
-Solid organ yaralanmalarının yerini belirleyemez
-Diyafragma ve retroperitoneal organlarda başarısız
Karın Yaralanmasında Bilgisayarlı Tomografi
-Uzun sürer
-Pahalı
-İnvazif değil
-Çok duyarlı
-Hastanın Radyoloji departmanına gitmesi gerekir
-Hemodinamik stabilite şart
-Karın içi sıvının karakterini göstermez
-Aktif kanama var mı?
-İçi boş organ yaralanmalarında çok güvenilmez
-Solid organ yaralanmalarında çok güvenilir
-Diyafragma ve retroperitoneal organlarda başarısız
-Yapan kişinin yorumu önemli
Karın Yaralanmasında Ultrasonografi
-Pahalı değil
-İnvazif değil
-Oldukça duyarlı
-Hastanın Radyoloji departmanına gitmesi gerekir
-Hemodinamik stabilite şart
-Karın içi sıvının karakterini göstermez
-Aktif kanama var mı?
-İçi boş organ yaralanmalarında başarısız
-Solid organ yaralanmalarında güvenilebilir
-Diyafragma ve retroperitoneal organlarda başarısız
-Yapan kişinin deneyimi ve yorumu çok önemli
Karın Yaralanmasında Anjiografi
-Uzun sürer
-Pahalı
-İnvazif
-Her yerde yapılamaz
-Çok duyarlı
-Hastanın radyoloji departmanına alınması gerekir
-Hemodinamik stabilite şart
-Aktif kanama var mı ve yerini gösterebilir
-Solid organ yaralanmalarında ameliyatsız tedavi yapılıp yapılamayacağı
hakkında fikir verir
-Kanama bölgesine coil uygulaması ile tedavide kullanılabilir
ÖZET
• Temel yaşam desteğini sağlamak,
• Yaralanma mekanizmasını saptamak,
• Retroperitoneal yaralanmalarda ve aşikar olmayan vasküler
yaralanmalarda şüpheci ve ihtiyatlı davranmak
• Detaylı bir şekilde sık aralıklarla fizik muayeneyi tekrarlamak ve
değişiklikleri kaydetmek,
• Yaralanma mekanizması ve hastanın hemodinamik durumuna göre özel
tanı yöntemini seçmek,
• Cerrahi müdahale ve acil laparotomi için erken tanı koymak gereklidir.