ilaçların uygulanması-ıı - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri

İLAÇLARIN
UYGULANMASI-II
PROF. DR. AYTEN DEMIR
A.Ü. SAĞLıK BILIMLERI FAKÜLTESI
HEMŞIRELIK BÖLÜMÜ
ENJEKSİYONLARIN
UYGULANMASI
2
Enteral (oral) yol ile ilaç uygulama, sindirim kanalı
yoluyla, Parenteral terimi ise sindirim kanalı dışındaki
bütün yollarla ilaç uygulamak demektir. Ancak,
genellikle parenteral yol ile sadece enjeksiyon
yollarıyla ilaç uygulama kastedilir.
Enjeksiyon uygulamaları yaygın işlemler olup, cerrahi
aseptik teknikler gerektirir. Ayrıca uygulama
yöntemini bilmek ve beceri sahibi olmak gerekir.
Hemşireler intrakütan, subkütan, intramüsküler ve
intravenöz enjeksiyonları uygularlar. Bu yolla yapılan
uygulamaların etkisi, ilaçların emilim hızına bağlı
olarak kısa zamanda ortaya çıkar. Hemşire hastanın
ilaca karşı olan yanıtını gözlemeli ve kayıt etmelidir.
ENJEKSİYONLARIN
UYGULANMASI
3
Enjektör ve İğnenin Parçaları
4
ENJEKSİYONLARIN UYGULANMASI
5
Enjektör ve İğnenin Parçaları
ENJEKSİYONLARIN UYGULANMASI
6
7
8
Çekilmesi
9
1.Ampülün Kesilmesi
2.Ampülün Kırılması
Çekilmesi
10
İğnenin başındaki koruyucu kını
çıkarınız ve iğnenin ucunu,
ampülün dış kenarına
değdirmeden, ampülün içine
sokunuz. Ampülün dış yüzü
kontaminedir. Bu sırada
ampülü, açık ağzı yukarı
gelecek şekilde zemine dik
pozisyonda tutunuz. Ampülün
içine hava vermeyiniz. Aksi
halde ilaç ampülden taşarak,
doz kaybına neden olur
3.İğnenin Ampül İçine Sokulması
Çekilmesi
11
Ampülü açık ağzı aşağıya gelecek
şekilde ters çeviriniz. İğneyi
ampülün merkezinde tutunuz,
ampülün kenarlarına değdirmeyiniz
ya da geri çekip tekrar itmeyiniz.
İstenen miktardaki sıvıyı çekiniz.
Ampül ters tutulduğu halde, yüzey
gerilim sıvıyı ampülün içinde tutar.
Ancak, iğnenin ampülün iç
kenarlarına değdirilmesi ya da geri
çekilip tekrar itilmesi, yüzey
gerilimi kıracağından sıvı ampülden
dışarı akar.
4.Enjektördeki Havanın Çıkarılması
Çekilmesi
12
Lastik tapa yukarı bakacak şekilde
flakon dik durumda iken, iğnenin
ucunu lastik tapanın ortasından
batırarak distile suyu flakonun içine
veriniz. Sonra iğneyi çıkararak dış
yüzüne değmeden kınının içine
yerleştiriniz ve enjektörü tepsiye
bırakınız.
Flakonu metal kısmından tutup
sallayarak ya da flakonu
avuçlarınızın içinde döndürerek, toz
ilacın sıvı içinde erimesini sağlayınız. Aksi halde, ilacın erimeyen
kısmı flakonun içinde kalır ve eksik
dozda ilaç çekilmiş olur.
5.Distile Suyun Flakon İçine
Verilmesi
13
14
15
16
SUBKÜTAN ENJEKSİYON
(DERİALTI ENJEKSİYON)
Subkütan enjeksiyon ile dermisin
altındaki gevşek bağ dokusu içine ilaç
verilir. Subkütan doku, vücudun her
tarafını sardığı için pek çok bölgeden
bu enjeksiyon uygulanabilir: Üst
kolların dış yüzü; kostal hattın altından
ilyak kristalara kadar olan karın bölgesi; uyluğun ön yüzü; sırtın üst kısmı
ve arka kalça bölgesi. Kendi kendine
subkütan enjeksi-yon yapan bireyler,
kolay ulaşabildikleri için karın ve
butların ön yüzünü yeğlerler.
17
SUBKÜTAN ENJEKSİYON
(DERİALTI ENJEKSİYON)
Subkütan doku, vücudun her
tarafını sardığı için pek çok
bölgeden bu enjeksiyon
uygulanabilir: Üst kolların dış yüzü;
kostal hattın altından ilyak
kristalara kadar olan karın bölgesi;
uyluğun ön yüzü; sırtın üst kısmı ve
arka kalça bölgesi. Kendi kendine
subkütan enjeksiyon yapan
bireyler, kolay ulaşabildikleri için
karın ve butların ön yüzünü
yeğlerler.
Subkütan Enjeksiyonda Kullanılan Bölgeler
18
SUBKÜTAN ENJEKSİYON(S.C.)
 Subkütan doku, kan damarlarından19zengin olmadığı için, ilaç emilimi
intramüsküler enjeksiyondan daha yavaştır. Hasta enjeksiyon
sırasında bir miktar ağrı duyar.
 Sadece küçük hacimdeki (0.5-1 ml) suda eriyebilen ilaçlar, subkütan
yolla verilebilir. Bu yol genellikle insülin, heparin gibi ilaçların ve
çeşitli aşıların uygulanmasında kullanılır. Subkütan doku tahriş
edici ve büyük hacimdeki ilaçlara duyarlıdı. İlacın dokuda birikmesi,
deri altında sert ve ağrılı şişlikler oluşturan steril apselere yol
açabilir. Bu komplikasyonla karşılaşmamak için, eğer hastaya sık sık
enjeksiyon yapılıyorsa, enjeksiyon bölgelerini sırasıyla değiştirmek
gerekir. Derin kas dokusu içine verilmesi gereken çok tahriş edici
ilaçlar yanlışlıkla cilt altına verilirse nekrozların oluşacağı
unutulmamalıdır.
 Subkütan tabakanın kalınlığı, hastanın vücut yapısına ve ağırlığına
bağlıdır. İğnenin uzunluğu ve dokuya giriş açısı buna göre saptanır.
Normal yapıdaki bir hasta için 25 numara, 1.5 cm iğne ile
45 lik dokuya giriş açısı uygundur. Çocuklara 1.25 cm iğne
kullanılır. İğnenin giriş açısı 45-90 olmalıdır. Çok zayıf hastaların
ise, cilt altı dokusu çok incedir. Bunlar için en uygun enjeksiyon
bölgesi karındır.
Subkütan Enjeksiyon
20
Enjektörü kalem gibi veya
elinizin ayası ve
parmaklarınızın altında
kalacak şekilde
tutunuz. İğneyi eğimi
yukarı bakar durumda
iken, 45-90 lik açı ile
dokunun gevşek olan
noktasından çabucak
batırınız. İğnenin yavaş
batırılması ağrıyı
artırır.
21
22
İNTRADERMAL ENJEKSİYON
(DERİ İÇİ ENJEKSİYON)
23
 İntradermal
enjeksiyon ile ilaç, tam
epidermisin altına
bırakılır. Sıklıkla
kullanılan bölgeler ön
kolun iç yüzü, üst
kolun arka yüzü, sırtın
üst yüzü ve üst göğüs
bölgesidir.
İNTRADERMAL ENJEKSİYON (I.D)
24
 Deri alkolle, yağlı ise
aseton ile silinir ve
kuruması beklenir.
Hemşire enjektörü
avcunun ve parmakların
altında kalacak şekilde
kavrar. Ön kolun iç yüzü,
pasif el ile ön kolun dış
yüzünden kavranarak
gerilir. İğnenin ucundaki
eğim yukarı bakar
durumda iken, iğne
deriye adeta paralel bir
şekilde 5-15 lik açı ile
sokulur. İğnenin
ucundaki eğim deri içine
tamamen girene kadar
iğne 0.3 cm itilir.
25
İNTRADERMAL ENJEKSİYON (I.D)
İlaç verildiğinde, epidermis
tabakası bir mercimek
büyüklüğünde kabarır. Eğer
bu kabarcık meydana
gelmemişse, ilaç cilt altına
verilmiş demektir ve bu
testin geçerliği kalmaz.
Eğer ilaç verilirken kabarcık
oluşmuyorsa, iğne geri
çekilmelidir. İğneyi
çıkarırken, dokuyu
zedelememek için giriş
açısı korunmalıdır.
26
İNTRADERMAL ENJEKSİYON (I.D)
27
İntradermal Enjeksiyon Sırasında Derideki Kabarcığın oluşması
İNTRAMÜSKÜLER ENJEKSİYON (KAS İÇİ
28
ENJEKSİYON)
 İntramüsküler enjeksiyonda ilaç, kas dokusu
içine verilir.
29
Dorsogluteal Bölgeye
Enjeksiyon
30
Dorsogluteal Bölgeye
Enjeksiyon
31
Ventrogluteal Bölgeye Enjeksiyon-Gluteus
Medius ve Minimus Kasına Enjeksiyon
32
Ventrogluteal Bölgeye Enjeksiyon
33
34
35
Vastus Lateralis
Kasına Enjeksiyon
36
Vastus Lateralis Kasına Enjeksiyon
37
38
39
40
Deltoid Kasına Enjeksiyon
41
Deltoid Kasına Enjeksiyon
42
Triseps Kasına Enjeksiyon
43
Triceps Kasının Üst Kolun Arkasın-dan Görünüşü
44
45
Hava Kilidi Tekniği
46
Hava Kilidi Tekniği
47
Z-yol Teknik (Zikzak Teknik)
48
Z-yol Teknik (Zikzak Teknik)
İlaç verildikten sonra iğne 10 saniye kadar dokuda bırakılır. İğne geri çekilir
çekilmez yana kaydırılmış olan doku serbest bırakılmalıdır ki, ilaç iğnenin açtığı
delikten yukarı sızmasın. Doku serbest bırakıldığında iğnenin deri, deri altı ve
kas dokusunu kat ettiği yolların birbirinden bağlantısı kesilmiş olur. Dokuya bir
süre hafif bir basınç uygulanmalıdır. Ovma hareketi, ilacın yukarı sızmasına
neden olabileceği için yapılmamalıdır.
49
50
Antekübital Fossa’da Arter ve Venlerin Yakın Komşuluğu
51
52
İNTRAVENÖZ UYGULAMALARDA
VEN SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
53
54
55
56
57
58
TEŞEKKÜRLER
59