OSTEOPOROZ

OSTEOPOROZ
Uz. Dr. Zerrin ŞAHİN
• Düşük kemik kütlesi ve kemik
dokusunun mikroyapısının bozulması
sonucu kemik kırılganlığında- kırık
olasılığında artma
• Osteoporoz çoğunlukla yavaş yavaş –
bazen de kırık oluşuncaya kadar fark
edilmeden sessizce gelişir.
• Kırık-ağrı-hareketsizlik-sekeller
• Ülkeler için kayda değer tedavi
maliyetleri söz konusudur.
• Amerika’da postmenapozal kadınların
%21’inde osteoporoz ve %16’sında
kırık öyküsü var
• 80 yaşından büyük kadınların %40’ı
kalça, vertebra, kol ya da pelvis kırığı
geçirmiş
• populasyonda yaşlı insan sayısı arttıkça
osteoporoz görülme sıklığı artıyor
• Vücudumuzda 220 kemik bulunur.
• Destek, koruma, depo görevi görür
• %70 mineraller
• %5-8 su
• %25 kadarı organik
normal
Osteopeni
osteoporoz
Ciddi Osteoporoz
• Sınıflama
• Primer OP
•
-postmenapozal
•
-senil
•
-Jüvenil
•
-idyopatik
Sekonder OP
•
•
•
•
•
•
•
•
Endokrin hastalıkları
GIS hastalıkları
KOAH
Bağ dokusu hastalıkları
Malignite
İmmobilizasyon
Diyet, sigara-alkol alışkanlığı
İlaçlar
Risk Faktörleri
• Yapısal ve genetik faktörler
Yaşlanma
Düşük kemik kitlesi
Kadın olmak
Beyaz ırk
Erken menapoz
Narin yapı
Genetik faktörler (ailede osteoporoz varlığı)
• Yaşam biçimi ve beslenme
İnaktif ve sedanter yaşam
Kalsiyum ve D vitamininden fakir diyet
Aşırı kahve tüketimi
Alkol kullanımı
Sigara tüketimi
Aşırı tuz(2300mg -20-60mg), protein
alımı(1 gr –1mg)
• Tıbbi Koşullar
İlaçlar (kortikosteroid, tiroid ekstreleri, heparin,
diüretikler, siklosporin, antikonvulzan, metotreksat,
fosfat bağlayan antiasitler, fenitoin)
Cerrahi menapoz
Malabsorpsiyona neden olacak GİS sorunları
Kronik böbrek yetmezliği
Hiperparatiroidizm
Tirotoksikoz
• Kemik kütlesi genetik, biyomekanik,
beslenme ve hormonal faktörlerle ilgili
Doruk kemik kitlesi
Klinik Bulgular
• Ağrı:
Postür bozukluğu, ligamanlarda gerilme veya
kronik vertebra kırıklarına bağlı künt ağrı
Akut vertebra kırıklarına bağlı ani ve şiddetli ağrı,
paravertebral adale spazmı
• Boy kısalması
• Kifoz
• Protrude karın
(intratorakal ve intraabdominal
organlarda fonksiyon bozukluğu)
Kalça kırıkları
• yaşlılarda bağımsızlık kaybının en önemli
sebeplerinden
• K/E = 2/1
• Yana ve arkaya düşme sonrası daha sık
• Çoğu düşme sonrası, %5 spontan
Vertebra kırıkları
• DEXA(Dual energy Xray
Absorptiometry):
En sık kullanılan teknik
Doğruluğu ve kırık riskini
vermesi ile ilgili geniş çalışmalr var
Kemik ölçümü endikasyonlarım
• pozitif aile öyküsü
• ilaçlar
• herediter iskelet hastalıkları(o.imperfekta,
raşitizm, hipofosfataziya)
• endokrine, metabolik hastalıklar,
• anoreksiya
• malabsorpsiyon
• kistik fibrozis
• kemik iliği hastalıkları
• böbrek yetmezliği
•
•
•
•
•
•
•
•
•
hiperkalsiüri
hepatik hastalıklar
depresyon
spinal kord yaralanması
sistemik lupus
sağlık sınırının altında kilo
sigara içmek
nontravmatik kırığı olan genç hasta
Xray’de demineralizasyon saptanan genç hasta
Beslenme
• Normal kalori alımı
• Hayvansal protein alanlarda BMD yüksek,
ama fazla P hiperkalsiüri yapabilir
• Vit A fazlası BMD’yi azaltır, kırık
• Vit K bazı çalışmalarda olumlu bazılarında
olumsuz
Alışkanlıklar
• Sigara içenlerde kalça kırığı fazla
Miktar = kırık riski
• Kafein
idrarda Ca atılımı
• Çay
osteoporoz
östrojenik flavinoidler ?
• Alkol
kemik formasyonu azalır
malnütrisyon
Düşmenin Önlenmesi
-- Işıkların açık kalması
-- Tutunacak bar yapılması
-- Kıvrılan halıların kullanılmaması
-- Takılıp düşmeye sebep olacak
eşyaların kaldırılması
-- Kalça çevresine şok absorbe edici
pedlerin yerleştirilmesi
Egzersiz
•
•
•
•
•
•
Kemik yapımı , yıkımı
kitle
Kas gücü ve dayanıklılığı
düşme
Denge -koordinasyonu
düşme
Eklem fleksibilite ve stabilitesi
Postürü koruyarak deformiteleri engeller
Kardiyorespiratuar dayanıklılığı arttırır
genel performans artar
• Aktif kadınlarda sedanter yaşayanlara göre
kalça kırığı daha az
•
•
•
•
Germe egzersizleri
Denge egzersizleri
Vücut ağırlığıyla yapılan egzersizler
Yüksek güçlü egzersizler
zıplama, step
• Kuvvetlendirme
Önerilen egzersizler
•
•
•
•
•
•
Step aerobik
Su aerobiği
Yürüme, koşma
Tai Chi
Dans
Yüzme
Düzenli yürüyen kadınların BMD’si kontrol
grubuna göre yüksek
OSTEOPOROZ
TEDAVİSİNDE
KULLANILAN
İLAÇLAR







•
•
Hormon replasman tdv-Östrojen
Kalsitonin
Bifosfonatlar
Kalsiyum
Vit D
PTH
Stronsiyum ranelat
raloksifen
Kalsiyum
• 1000-1500mg/gün
• Ca carbonate
en etkili kaynak ve ucuz
• Yemekle beraber absorpsiyonu iyi
• Akşam alınması gece olan Ca kaybını önler
• Demir absorpsiyonunu inhibe eder
• Tiroid ilaçlarının absorpsiyonunu inhibe
eder
• Oxalate’ı bağladığı için böbrek taşını
• Konstipasyon ?
•
•
•
•
•
Diyette protein, kafein
idrarda Ca atılımı
Lifli gıdalar emilimi
PTH sekresyonunu inhibe ederek kaybı önler
Fazla Ca fazla kemik yapmaz, ama eksik Ca
kemiklerleri kötü yapar
D Vitamini
• Deri-diyet KC
25(OH)D böbrek
1,25(OH)2D
•
• Fazla Dvit kemik resorpsiyonunu arttırır
Yetersiz güneş
Yetersiz diyet
400-1000 U/L
Yaşlılık
•
•
•
•
Bifosfonatlar
Sabah aç karnına –su ile alıması
Yarım saat başka bir besin alınmamalı
En az yarım saat yatmamalı
Kontrendikasyonlar
•
•
•
•
•
Hamile olan ve hamilelik planlayan hastalar
Böbrek yetmezliği
Düşük serum Ca
Osteomalazi
Oral bifosfonatlar şu durumlarda
kullanılmamalı
-- ciddi ösafageal hastalıklar
-- bir saat dik duramayacak yatalak hastalar
• Stronsiyum ranelat
• Yatmadan önce akşam yemeğinden iki
saat sonra
PTH
•
•
•
•
•
Osteoblastik hücre sayısını arttırır
Böbrek 1alfa hidroksilaz
vit D
Barsaktan Ca emilimi
Böbrek distal tubulusunda Ca emilimi
İdiyopatik Juvenil Osteoporoz
• 1965’de tanımlanma, bugüne kadar 100 hasta
• 8-14 yaş arası , ama daha küçükte de olabilir
• Belde, kalçalarda ve ayaklarda ağrı,
yürümede güçlük
• Deformite: Kifoz, boyda kısalma, çökük göğüs
(deformiteler bazen düzelebilir)
• X-ray’de düşük kemik yoğunluğu, yük taşıyan
kemiklerde kırık, vertebralarda çökme
• DEXA, DPA, QCT ile erken ve doğru tanı
Tedavi
• Kesinleşmiş medikal-cerrahi tedavi yok
• Remisyona girene kadar vertebraları ve
kemikleri kırıktan korumak
• Güvenli olmayan aktivitelerden
kaçınmak, baston vs.
• Bifosfonatlar ve calsitriol gibi osteoporoz
ilaçları kullanılabilir
seyir
• 2-4 yılda remisyona giriyor
• Hastalık döneminde büyüme geri
kalabilir, ama sonra yaşıtlarını yakalıyor
• Bazı vakalarda kalıcı kifoskolyoz veya
göğüs kafesinin kollapsı olabilir
• O imperfektadan ayrılmalı
ERKEKTE OSTEOPOROZ
• Daha az, çünkü;
Kemikler daha büyük
Daha geç başlayan ve yavaş ilerleyen
kemik kaybı
Kadınlardaki hızlı hormonal değişiklik yok
65-70 yaşından sonra kayıp hızı
K=E
• Primer
• Sekonder
senil ( >70 yaş)
idiyopatik ( <70 yaş)
glukokortikoid fazlalığı (BMD ,
testosteron )
immunsup ilaç (öz. Prostat ca )
hipogonadizm
alkol, sigara
Hipogonadizm
• Osteoporozlu erkeklerin %30’unda
testosteron düşük
• Yaş, glukortikoid ve immunsupresif tedavi
testosteron seviyesi düşer
• replasman tedavisi kontraendike değilse
yapılmalı
• Ca, vit D, gerekirse bifosfonatlar
tedavi
• Ca 1000-1500 IU
• Hiperkalsiüri varsa tiyazid (12mg/gün)
• D vit (400-800IU)
düşük idrar Ca, malabs, böbrek yet
calcitriol
• Gonadal steroidler
• Calcitonin, bifosfonatlar