Hattâ herbir nevi -meselâ, nev-i beşer- dahi bir
advertisement
Sorularlarisale.com "Hattâ herbir nevi -meselâ, nev-i beşer- dahi bir ağaçtır. Kökü ve çekirdeği mazide ve semereleri, neticeleri müstakbelde olarak hayat-ı cinsiye ve beka-yı nev'î içinde gayet muntazam kanunların bulunması gibi,.." İzah eder misiniz? "Hattâ herbir nevi-meselâ, nev-i beşer-dahi bir ağaçtır. Kökü ve çekirdeği mazide ve semereleri, neticeleri müstakbelde olarak hayat-ı cinsiye ve beka-yı nev'î içinde gayet muntazam kanunların bulunması gibi, hâl-i hazır vaziyeti dahi, hayat-ı şahsiye ve hayat-ı içtimaiye düsturlarının hükmü altında bir sikke-i tevhid ve zâhirî karışıklıklar altında gizli, muntazam bir hâtem-i vahdet ve müşevveş ahvâl-i beşeriye altında mukadderat-ı hayatiye denilen kaza ve kaderin düsturlarının hükmü altında bir mühr-ü vahdâniyet taşıyor."(1) Bir insanın başlangıcı olan meni, sonucu olan evladı, zahiri olan kalıbı, iç organları olan batını nasıl tevhide işaret ve delalet ediyor ise, aynı şekilde bütün insanlığın da başı olan mazi, sonu olan istikbal, zahiri olan şimdiki vaziyette tevhide işaret ve delalet ediyor. Yani cüzde olan delil küllide de görünüyor, demektir. Bir çiçeğin tevhide olan işareti cüzi iken, bütün çiçeklerin işareti külli oluyor. Aynı şekilde bir insanın evvel, ahir, zahir ve batın ciheti ile tevhide olan işareti cüzi iken, bütün insanlığın evvel, ahir, zahir ve batın ciheti ile tevhide olan işareti külli oluyor. İnsanlığın toplumsal yapısı görünüşte karmaşık ve düzensiz gibi dursa da, hakikat noktasında çok mükemmel bir intizam ve ahenk ile yönetiliyor. Görünüşteki bu karmaşa ve düzensizliğe bakarak insanlığın genel halini şirke ve tesadüfe havale etmek tam bir hamakattır. Mesela dünya nüfusunun gün içinde ölenler ile doğanların dengeli bir şekilde olması, insanlığın genelindeki intizama işaret eder. Buna benzer kader insana ve insanlığa öyle muazzam ve mükemmel bir intizam ve ahenk çizmiş ki, bu intizam ve ahenge bakarak insan hem kaderi hem de tevhidi katiyet ile anlar ve kavrar. Hatta sosyoloji ilmi bu intizama işaret eden küçük bir levha hükmündedir. (1) bk. Şualar, İkinci Şua, Üçüncü Makam. page 1 / 1 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
