Yaşlı Bakım Teknikerliği Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Dersi 2

Yaşlı Bakım Teknikerliği Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Dersi 2. Ders Notu
6-13 Ekim 2011
Dr.Sedat Yıldız
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları
Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi
1- Terapötik (tedavi edici) egzersizlerin hedefi nedir?
Fiziksel engellilik/özürlülük oluşturan sorunların önlenmesi veya tedavisi amacı ile,
kişinin hareketliliğini sağlamaya yönelik ve kişinin fonksiyonlarında artışın hedeflendiği
egzersizlerdir. Terapötik egzersizlerin amacı; bireyin hareketliliği ve esnekliğini, kas
kuvvetini, dayanıklılığını, koordinasyonu ve becerisini geliştirmektir.
2- Egzersizin akut ve kronik etkileri nelerdir?
Akut etkiler: Hareketin başlangıcında, erken cevap olarak, kalp atım hızı, atım hacmi
ve kan basıncı artar, vazodilatasyon (damarlarda genişleme) meydana gelir. Egzersize devam
edilirse, kalp hızı, kan basıncı ve kalp atım hacmi stabil hale gelir. Egzersiz kesilince kalp
hızında ani bir düşme olur ve sonra yavaş yavaş normale döner.
Kronik etkiler: Miyoglobin içeriği artar, karbonhidratların oksidasyonu artar, yağ
oksidasyonu artar. Dakikadaki solunum sayısı ve akciğer volümleri artar. Vücuttaki toplam
yağ miktarı azalır. Toplam vücut ağırlığı azalır, ancak kas kitlesi artar. HDL (yüksek dansiteli
lipoprotein – iyi kolesterol) hafif artarken, kolesterol ve trigliserit seviyeleri düşer.
Hipertansiyonlularda hem sistolik ve hem de diastolik kan basıncında düşme görülür.
3- Terapötik egzersizler nelerdir?
Eklem hareket açıklığı (EHA, range of motion-ROM) egzersizleri
(aktif, aktif asistif, pasif EHA egzersizleri)
Germe egzersizleri
Güçlendirme egzersizleri
(İzometrik, izotonik, izokinetik egzersizler)
Dayanıklılığı arttırıcı egzersizler
(Anaerobik, aerobik egzersizler, fitnes egzersizleri)
4- Kontraktür nedir?
Kontraktür eklem hareketinde oluşan kısıtlılıktır. Uzun süreli immobilizasyon, hastalık
veya travma sonucu ortaya çıkan inflamasyon, ödem, spastisite, ağrı, paralizi ve atel
uygulanması ile eklem hareketinin kısıtlanması gibi durumlarda fibrotik değişikliklerin
gelişmesi ile bağ dokusu boyunda kısalma olabilir, sonuç olarak kontraktür ve eklem
hareketlerinde kısıtlılık gelişir. Konnektif doku, immobilizasyonla 7 gün içinde
sertleşmektedir. Ödem, travma, dolaşım bozukluğu varsa bu süre 3 güne kadar inebilmektedir.
Kaynak: Dr. Sedat Yıldız Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon / Akupunktur Uzmanı
Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi
www.drsedatyildiz.com
5- Eklem hareket açıklığı egzersizlerinin özellikleri nelerdir?
Aktif, pasif veya aktif yardımlı olarak uygulanabilir. Sarkaç, parmak eşeli, omuz çarkı,
makara gibi sistemler uygulamaları kolaylaştırır. Sürekli pasif hareket (CPM, Continue
Passive Motion) cihazı genellikle hastanelerde eklem cerrahisi sonrası kullanılır.
Kaynak: Dr. Sedat Yıldız Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon / Akupunktur Uzmanı
Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi
www.drsedatyildiz.com
6- Aktif ve pasif EHA egzersizlerinin uygulanmaması gereken durumlar nelerdir?
Tendon, ligament veya kas yırtığının erken dönemi, iyileşmemiş kırıklar, tendon,
ligament, sinir, kas, kapsül veya cildin cerrahi onarımından hemen sonra, derin ven trombozu,
aktif heterotopik ossifikasyon (kas içi kemik doku oluşumu) varlığı.
7- Germe egzersizlerinin özellikleri nelerdir?
Kısıtlılık (kontraktür) olan dokularda uygulanır. Düşük yüklenme/germe ile yavaş
fakat kalıcı bir uzama meydana getirilir. Bu nedenle yavaş, uzun süreli germe tercih
edilmelidir. Germe öncesi sıcak uygulama yapılabilir. Germe 30-60 saniye kadar
uygulandığında germe refleksinin kas gerilimi üzerindeki etkisi ortadan kasta gevşemeye yol
açar.
8- Kas kuvveti elle nasıl değerlendirilir?
Kas kuvvetinin elle değerlendirilmesi Oxford skalasına göre (0-5) yapılır.
0- Aktif hareket yok
1- Gözle görülen kasılma var ancak hareket yok
2- Yerçekiminin elendiği ortamda hareket var. (Masanın üzerinde kolun hareketi gibi)
3- Yerçekimine karşı hareket var
4- Kısmi dirence karşı hareket var
5- Normal kas gücü
Daha objektif ölçüm için dinamometreler, izotonik ve izokinetik ölçüm yapan cihazlar,
serbest ağırlıklar kullanılabilir.
9- Kas kuvvetinin arttıran egzersizler nelerdir?
İzometrik güçlendirme egzersizleri,
izotonik güçlendirme egzersizleri,
izokinetik egzersizler
10- İzometrik egzersizlerin özellikleri nelerdir?
Eklem hareketi olmaksızın kas kasılmasının olduğu statik egzersizdir. Kuvvet
artışının sağlanabilmesi için her bir kasılmanın en az 5-6 saniye sürmesi gerekmektedir.
Günlük egzersiz programı, her seansta bir kaç saniye süren ve aralarında 2-3 dakikalık
dinlenme periyotları olan, en az 5 maksimum kontraksiyon olarak kabul edilmektedir. Önemli
problem izometrik egzersiz sırasında arteriyel kan basıncında ortaya çıkan artıştır.
Kaynak: Dr. Sedat Yıldız Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon / Akupunktur Uzmanı
Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi
www.drsedatyildiz.com
11- İzotonik egzersizlerin (Progresif dirençli egzersizler) özellikleri nelerdir?
Eklem hareket açıklığı boyunca sabit bir dirence karşı yapılan dinamik kas
kontraksiyonlarıdır. Dambıl, kum torbaları, el ve bileğe takılabilen ağırlıklar ve çeşitli ev
eşyaları egzersiz amacıyla kullanılabilir.
12- İzotonik egzersiz çeşitleri nelerdir?
De Lorme tekniği: Önce her kas grubu için her hafta, 10 defa kaldırılabilen maksimal
ağırlık (10 repetition maximum = 10 RM) saptanır. Her seansta 10 RM için saptanan ağırlığın
sırasıyla %50'si, %75'i ve %100'ü ile, üç set halinde 10'ar tekrar ile haftada en az 3 gün ve
günde tek seans olmak üzere egzersiz yapılır. Tekrarlar arasında 2 dakika kadar bir süre
olmalıdır. Hasta 2 gün istirahatten sonra 5 gün süre ile yeni RM'yi çalışır.
Oxford tekniği: DeLorme'nin tersidir. Çalışmaya 10 RM (kaldırılabilen maksimum
ağırlık) ile başlanır (%100). Sonra yük %75 ve %50'ye düşürülür. Bu şekilde yorgunluk
engellenebilmektedir.
De Lateur tekniği: Sabit ağırlıkta hafif bir yük, kas yorulana kadar hareket ettirilir.
Kişi rahatlıkla 20 tekrar yapabildiğinde uygulanan ağırlık arttırılır. Ekleme daha az yük
yüklediğinden artritli (eklem sorunu olan) hastalarda tavsiye edilmektedir.
13- Pratik sorusu: Ekteki bağlantılarda verilen boyun, bel, omuz, kalça ve diz egzersiz
formlarını inceleyiniz.
Kaynak: Dr. Sedat Yıldız Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon / Akupunktur Uzmanı
Eğirdir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi
www.drsedatyildiz.com