Serviks Kanseri (Rahim Ağzı Kanseri)

Serviks Kanseri (Rahim Ağzı Kanseri)
Serviks kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Smear/Pap-smear testiyle tarama
sayesinde erken tanı ve etkin bir tedavi mümkündür.
Dünya ölçeğinde 45 yaş altı kadınlarda en sık görülen 2. kanser türü, meme ve
akciğer kanserinden sonra kanserden ölümlerin önde gelen 3. nedenidir.
Tarama programları, serviks kanserinin azalmasında önemli bir etkiye sahip olmasına
rağmen hala kadınlar serviks kanseri nedeniyle ölmektedir. Serviks kanseri
Türkiye'de en sık görülen 8. kanser türüdür.
Serviks (rahim ağzı), rahimin vajene açılan dar boynudur. Serviks, aynı zamanda
enfeksiyonların rahme ulaşmasını engellemeye yardımcı, önemli bir bariyer görevi de
görmektedir. Gebelik sırasında serviks, bebeği rahim (uterus) içinde tutmaya
yardımcı olmak için sıkıca kapalı durumda kalır.
Serviks Kanseri Nedir? Serviks hücreleri anormalleşip kontrolsüz bir şekilde
büyümeye başladığında serviks kanseri oluşmaktadır.
Serviks
Kanserinin
Nedeni?
Serviks
kanserinin
nedeni,
insan
papillomavirüsüdür (HPV). Yaklaşık 100 HPV tipi mevcuttur. Çoğu düşük riskli tipler
olup ancak göz ardı edilebilir bir serviks kanserine yol açma riskine sahiptir. Ancak
yüksek riskli tipleri serviks kanserine yol açabilen anormal hücrelerin gelişmesine
neden olabilmektedir. Gerçekten serviks kanseri olgularının çoğuna iki tip HPV (HPV
16 ve 18) neden olmaktadır. Serviks kanseri olgularının aşağı yukarı % 70’inde bu iki
tip bulunmuştur.
Risk Faktörleri
Serviks kanserine yol açan bazı risk faktörlerinden kaçınmak mümkündür.HPV
(human papilloma virüs insan papilloma virüs); 80 den fazla HPV virüsü serviks
kanseri için risk faktörü oluşturmaktadır. Yaklaşık hepsi cinsel yolla bulaşarak serviksi
enfekte eder. Bu enfeksiyonların yaklaşık yarısı, serviks kanseri ile ilişkilidir. HPV’ in
genital siğillerin %90’ ına ve serviks kanserlerinin %70’ ine neden olan iki tipine karşı
bir aşı geliştirilmiştir. Bu aşının en az beş yıl süre ile HPV enfeksiyonlarına karşı
koruma
sağladığı
kanıtlanmıştır.
Korumanın
ne
kadar
süreceği
de
halen
araştırılmaktadır .
Cinsel Öykü; HPV esas olarak cinsel yolla bulaşmaktadır. Cinsel hayata erken
başlayan ve çok partner değiştiren kadınlarda serviks kanseri riski artmaktadır.
Doğum kontrol yöntemleri ya da spermleri öldüren jeller korunmada önerilebilir.
Tarama; Düzenli jinekolojik muayene ve Pap-smear testi serviks kanserinden
korunmada yardımcıdır. Serviksdeki değişiklikler, Pap-smear testi ile tespit edilerek
kanser gelişmeden tedavi edilebilir. Düzenli Pap-smear testi yaptırmayan kadınlarda
serviks kanseri riski artmaktadır.
Sigara: Sigara içmek serviks kanseri riskini artırır.
HPV enfeksiyonu çok yaygın olduğundan ve her yaşta görülebileceğinden, cinsel
olarak aktif olan kadınlar hayatları boyunca bu riskle karşı karşıya kalabilirler. Eğer
HPV ile karşılaştıysanız ve enfeksiyonu geçirip iyileştiyseniz, yine de bu virüse karşı
bağışıklık kazanmış olmayabilirsiniz.
Bunun iki nedeni vardır:
Bağışıklık sisteminiz uzun süreli koruma sağlayacak kadar ‘kuvvetli’ olmayabilir. Eğer
vücudunuz enfeksiyona karşı kuvvetli bir cevap veremediyse, aynı HPV tipi ile tekrar
enfeksiyon riski ile karşılaşabilirsiniz.
HPV virüsü için bağışıklık cevabınız çok spesifiktir. Bağışıklık sisteminiz virüs ile
savaştığında, virüsün özellikle o tipine karşı bağışıklık oluşturur. Bu nedenle çok fazla
grip olmaktasınız; bütün grip virüslerine karşı bağışık olamazsınız. HPV ile de durum
aynıdır. HPV’ nin bir tipine çok kuvvetli bir bağışık yanıt verseniz de, diğer tip
enfeksiyonuna karşı sizi koruyamayacaktır.
Virüs Nasıl Yayılmaktadır?
HPV oldukça yaygındır, cinsel temasla kolayca geçebilmektedir. Gerçekte cinsel
yönden aktif kadınların % 80’e varan bölümü yaşamlarının bir anında, bir HPV virüs
tipiyle enfekte olmaktadır. HPV virüslerini aldığımızın farkında olmasak bile bağışıklık
sistemimiz HPV enfeksiyonlarını savaşarak uzaklaştırabilmektedir.. Ancak bazen
yüksek riskli virüs tipleri servikste kalmakta ve zamanla serviks kanserinin
gelişmesine neden olabilmektedir.
Kanser Öncülü Lezyonlar Anormal Hücreler Nelerdir?
Bazen Pap-smear testi sonuçları bazı serviks hücrelerinizin anormal göründüğünü
saptayabilir.
Paniğe
kapılmayın!
Bu,
hücrelerin
şekil,
büyüklük
veya
düzenlenmelerinin değiştiği anlamına gelir. Kendiliğinden kanserli oldukları anlamı
taşımaz. Anormal Pap-smear testi sonuçlarına yol açabilen birçok serviks iltihabı
nedeni vardır.
Örneğin:
Yakın zamanlı cinsel aktivite
Vajinal duş
Herpes (uçuk) gibi cinsel yolla bulaşanları da içeren maya enfeksiyonları veya başka
enfeksiyonlar
Gebelik, düşük
İlaçlar
Hormonal değişiklikler
Genital siğillere neden olan HPV tipleri
Pap-smear testi sonuçları size anormal hücreler veya hücresel değişiklikler olduğunu
bildirilebilir: Bu ‘bir anormal sonuçtur.’ Laboratuvarın ileri araştırmayı gerektiren bazı
hücresel değişiklikleri ayırt ettiği anlamına gelir. Hücresel değişikliklerin tümü acilen
tedavi edilmeniz anlamına gelmez. Bazıları tedavi gerektirmeden kaybolabilir.
Değişikliklerin derecesine bağlı olarak bir Pap-smear testi veya kolposkopi istenebilir.
Kadınların küçük bir bölümünde, birincisinin yetersiz olduğu düşünüldüğünden, ikinci
bir Pap-smear testi istenir. Bu, laboratuvarın lam üzerindeki hücreleri tam ve doğru
değerlendiremediği anlamını taşır. Bunun nedeni, kan hücrelerinin diğer hücreleri
maskelemesi veya hücre örneklerinin çok kalın veya ince sürülmesi olabilir. Size Papsmear testi sonucunuzun "sınırda" olduğu söylenebilir. Bu, hücresel değişiklerin
görüldüğü, ancak değişikliklerin normale çok yakın olduğu ve genellikle kendiliğinden
normale dönebileceğini göstermektedir. Ancak, emin olmak için hekiminizin
belirteceği bir süre sonra tekrar kontrol yaptırmanız gerekmektedir. Pap-smear testi
sonucunuz anormalse, doktorunuz bu hücreler hakkında daha fazla bilgi edinmenize
yardımcı olacaktır.
Kanser Öncülü Hücreler Nelerdir?
Bu anormal hücreler, normal hücrelerden farklı yapıda kanserleşme potansiyeline
sahip olan hücrelerdir. Bu nedenle kanser öncülü hücreler denmektedir. Ancak,
gerileyebilir ve normale dönebilir. Kanser öncülü serviks hücreleri, kanser olduğunuz
anlamına gelmemektedir. Kanser öncülü hücre kümelerine genellikle lezyon denir ve
bunlar gelişmenin evresine göre hafiften şiddetliye göre derecelendirilir.
Doktorunuz lezyonları, Servikal İntraepitelyal Neoplazi (CIN) olarak adlandırabilir ve
hafiften (CIN1) şiddetliye (CIN3) doğru derecelendirir.
CIN ölçeğinin özeti: CIN1: Bu sonuca sahip kadınların yarısından fazlasında anormal
hücreler zamanla kendiliğinden kaybolduğundan tedaviye gerek duyulmayacaktır.
CIN2: CIN2 olarak sınıflandırılan anormal hücrelerin, ilerleme olasılığı daha yüksektir.
Bu nedenle anormal alan ortadan kaldırılarak serviks kanser gelişimi riski
azaltılacaktır.
CIN3: CIN3 olarak sınıflandırılan anormal hücrelerin ilerlemesi olasıdır. Bu sonuca
sahip kadınların tümüne tedavi önerilir. Böylece serviks kanseri gelişme olasılıklarını
azaltmak için anormal alan ortadan kaldırılabilir.
Kanser Öncülü Lezyonların Tedavisi; Doktorunuz anormal lezyonlara sahip
olduğunuz ve ilave tedaviye gerek duyduğunuzu saptarsa, birçok tedavi yöntemi
mevcuttur. Bu tedavilerin çoğu, muayenehane veya hastanede, kadın-doğum
polikliniğinde uygulanmaktadır. Gerekirse lokal anestezi kullanılacağından bu tedavi
metodları size acı vermeyecektir.
Kriyoterapi: Bu yöntemde küçük bir metal plaka donma derecelerine kadar soğutulur
ve daha sonra anormal hücrelerin bulunduğu alana yerleştirilerek anormal hücreler
yok edilir.
LEEP ( Loop Electrosurgical Excision Procedure [Elektrocerrahi Lupla Eksizyon
İşlemi]) Halen en çok kullanılan basit bir tedavi yöntemi olup anormal hücreleri yok
etmek için ısıtılmış bir ince tel halka kullanılır.
Konizasyon: Anormal hücreleri yok etmek için serviksten koni şeklinde bir doku
parçası çıkartılır.
Lazer tedavisi: Anormal hücreleri yakıp yok etmek için lazer kullanılır.
En iyi tedavinin belirlenmesi için doktorlarınızın görüşlerini dinlemeli ve seçenekleri
tartışmalısınız.
Farklı Serviks Kanseri Tipleri
Kanserin tipine bağlı olarak doktorunuz durumunuzu tanımlamak için adenokarsinom
ve yassı epitel hücreli karsinom gibi invaziv kanserler dahil çeşitli terimler kullanabilir.
Adenokarsinom; saptanması zor, daha nadir olan göreceli agresif serviks kanseri
tipidir. Düzenli aralıklarla Pap-smear testinden geçen ve olası tedavilere uyan
kadınların çoğu, başlıca HPV tip 18 ve tip 16'nın neden olduğu serviks kanserine
karşı iyi bir korunma sağladıklarından emin olacaktır. Serviksin dış yüzeyinde oluşma
yerine, adenokarsinomlar genellikle serviksin iç yüzeyinde oluşmaktadır. PAP testleri
serviksin
dış
yüzeyindeki
hücre
örneklerini
kullanmaktadır.
Bu
nedenle
adenokarsinom tanısı konduğunda, kanserin daha ileri evrede olma potansiyeli
mevcuttur. Özellikle genç kadınlarda HPV’nin kansere neden olan 16, 18, 45 ve 31
gibi tipleriyle daha fazla adenokarsinom oluşmaktadır.
Serviks Kanserinden Korunma
Bir kişinin kansere yakalanma olasılığını artıran faktörlere, risk faktörleri, buna karşın
kanser gelişim riskini azaltan faktörlerse koruyucu faktörler denir. Genetik faktörler
gibi bazı risk faktörlerinin ortadan kaldırılması mümkün değilken diyet, sigara gibi
bazı risk faktörlerinin önlenmesi mümkündür. Kanserden korunma önlenebilir risk
faktörlerinin
azaltılıp,
koruyucu
faktörlerin
artırılarak
kanser gelişim
riskinin
azaltılmasıdır. Pap-smear testi ile serviks kanseri riski oldukça azalmıştır.
Pap-smear testi neleri gerektirir?
Pap-smear testi serviksinizden bir sürüntü almayı gerektirir. Bu test, bir spatül veya
özel bir fırça kullanarak serviksinizin yüzeyinden nazikçe birkaç hücre alacak bir
sağlık personelini gerektirir. Alınan bu örnekler daha sonra olası erken anormallikler
açısından mikroskop altında incelenir. Anormallikler saptandığında sizle hemen
temasa geçilecek, ileri testler ve olası tedavi için önerilerde bulunulacaktır.
Aşağıdaki belirti ve bulgular serviks kanserinde görülebilir
Vajinal kanama
Beklenmeyen anormal vajinal akıntı
Pelvik ağrı
Cinsel ilişki sırasında ağrı veya lekelenme
Bu belirti ve bulgular serviks kanseri dışında başka hastalıklarında belirtisi olabilir.
Doktorunuz hastalığı teşhis edebilmek için size çeşitli testler uygulayacaktır.
Hamilelik sırasında teşhis edilen serviks kanserinin tedavisi gebelik süresi ve
hastalığın evresine bağlıdır. Gebeliğin son üç ayında teşhis edilmiş erken evre
serviks kanserinde tedavi gebelik sonrasına ertelenebilir.
Doktorunuza Sorun Kimlerin serviks kanseri geliştirme riski taşıdığının
farkında mısınız? Hastalık çok yanlış anlaşıldığı için ilk adımınız doğru bilgi
edinmek olmalıdır. “... Diğer kanserlerin çok daha sık olduğundan emin miyiz ?” Dünyada her 2 dakikada
bir, bir kadın serviks kanserinden ölmektedir. Dünya çapında 45 yaş altı kadınlarda
meme ve akciğer kanserinden sonra ikinci büyük ölüm sebebidir.
“... Artık çok geç olmadan serviks kanserini saptamanın herhangi bir yolu yoktur.” Bu
doğru değil. Serviks kanserini geliştirme riskini azaltmada en etkin yol düzenli
taramadır. Taramayla birlikte yeni aşılar bu riski daha fazla azaltacaktır.
“... Ailemde kimsede serviks kanserine rastlamadığına göre ben risk altında değilim.”
Serviks kanseri kalıtsal değildir. Bilim adamları ana nedenin Human Papilloma Virus
(HPV) olduğunu kanıtlamıştır.
“... Risk altında değilim.” Her kadın risk altındadır. Kadınların yaklaşık % 80’i
yaşamlarının bir anında serviks kanserine neden olabilen bir virüsle enfekte olacaktır.
“…Yalnızca yaşlı kadınlar için geçerlidir” Yanlış. Gerçekten serviks kanserine
evrimleşebilen bir virüsle enfekte olmanın yaşı yoktur. Kırk beş yaş altı kadınlarda en
sık görülen kanser türü serviks kanseridir.
“… Sağlıklı besleniyorum, sigara içmiyorum ve egzersiz yapıyorum o halde ben
serviks kanserine yakalanmam.” Yanlış. Sağlıklı yaşam tarzı enfeksiyonlarla
savaşmanıza
yardımcı
olabilmesine
rağmen,
virüse
yakalanmanızı
engellemeyecektir. Aşılanmayla birlikte düzenli Pap-smear testi taraması en iyi
korunma yolunuzdur.
“… Yalnızca bir partnerim var, o halde ben risk altında olamam.” Risk altında olmanız
için yalnızca bir partneriniz olması bile yeterli. Birden fazla partnere sahip olmanız
gerekmiyor.
“… Ama her zaman güvenli seks yapıyorum.” Kondomlar enfeksiyon riskini
azaltabilmesine rağmen virüs genital derilerin teması yoluyla da yayılabilmektedir.
NOT: Bu yazı Sağlık Bakanlığı bilgi ve verilerini içermektedir