orta gerilim şalt tesisi

17,5 kV’a kadar
ORTA GERİLİM
METAL MAHFAZALI ve METAL-CLAD
ARABALI, VAKUM KESİCİLİ
MODÜLER HÜCRELER
1
İÇİNDEKİLER
1.
KAPSAM
2.
GENEL
2.1
2.2
2.3
STANDARTLAR VE YÖNETMELİKLER
ÇALIŞMA ŞARTLARI
DOKÜMANTASYON
3.
TESTLER
3.1
3.2
TİP TESTLER
RUTİN TESTLER
4.
YAPISAL ÖZELLİKLER
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
TASARIM VE İMALAT
BÖLÜMLENDİRME
4.2.1 Kesici Bölmesi
4.2.1.1 Vakum Kesiciler
4.2.2 Kablo Bölmesi
4.2.2.1 Topraklama Ayırıcısı
4.2.2.2 Akım Trafoları
4.2.2.3 Gerilim Trafoları
4.2.3 Bara Bölmesi
4.2.4 Alçak Gerilim Bölmesi
4.2.4.1Koruma Röleleri
İŞLETME GÜVENLİĞİ VE KİLİTLEMELER
KORUMA DERECESİ
ETİKETLEME
KOROZYONA KARŞI ÖNLEMLER VE BOYA
AMBALAJLAMA VE TAŞIMA
BOYUTLAR
5.
ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER
6.
YEDEKLER VE AKSESUARLAR
2
1.
KAPSAM
Bu teknik dökümanda, Orta Gerilim tesisleri için 17.5 kV‘a kadar METAL MAHFAZALI (Metal
Enclosed) ve METAL-CLAD (Metal Bölmeli), ARABALI VAKUM KESİCİLİ, MODÜLER hücreleri ve
bu hücrelerde kullanılacak elektrik malzemeleri belirtilmiştir. Bu hücrelerin servis süreklilik kaybı
kategorisi LSC 2B ve bölmelendirme sınıfı PM, iç ark sınıflandırması IAC A FLR hızlı müdahale için
arabalı, uzun ömürlü olması için vakum kesicili, işletmede personel ve kilitleme sistemlerinin
güvenirliği açısından önden müdahale edilebilir tipte olmalıdır. Ayrıca bu hücreler IEC 61936 ( 1
kV’un üzerindeki güç sistemlerinin tesisi) ve VDE 0101’e uygun kilitli şalt merkezlerinde tesis
edilmelidir. Yukarıda tanımlanan hücreler açıklamalar boyunca, kısaca orta gerilim (O.G) panosu
olarak adlandırılacaktır.
Kapsamdaki Orta Gerilim hücreleri, aşağıdaki bölümlerde tarif edilen şart ve özellikleri sağlayacak ve
ayrıca tek hat şemalarına ve projelere uygun olarak tasarlanıp imal edilecektir.
Kapsamdaki metal mahfazalı ve metal-clad, arabalı hücreler aşağıda belirtilen teknik özelliklere ve
tek hat şemalarına uygun olarak, 3 fazlı, bara ve geçit izolatörleri, dış bağlantılar için O.G kablo
bağlantı düzenekleri, vakum kesicileri, topraklama ayırıcıları, akım ve gerilim trafoları, koruma
kumanda ölçü cihazları ve bunlar arasında yapılan ara bağlantıları, topraklama sistemi, kilitleme
düzenleri, ve diğer yardımcı malzemelerin montaj ve bağlantıları yapılarak, fabrika montajlı ve rutin
testleri yapılmış olarak komple ünite olarak teslim edilecektir.
2.
GENEL
Tüm hücreler imalatçı firmanın sistem garantisi altında fabrika imalatı olarak üretilecektir. Panellere
ait sunulacak tip test raporları, panelleri temin edecek firma adına alınmış test raporları olacaktır.
Hücreler, fabrika imalatının herhangi bir aşamasında, önceden haber verilmek şartıyla kullanıcı
tarafından denetime tabi tutulabilecektir.
İmalatçının orijinal dizaynı olacak olan hücrelerin dizaynı, personelin ekipmana müdahale ve
bakımda emniyetine, servisin güvenilirliğine, bakımın kolaylığına, ekipmanın mekaniksel
korunmasına, ekipmanın yer değiştirilebilmesine ve gelecek yüklerin eklenmesi özelliklerine uygun
şekilde olmalıdır.
Orta gerilim hücreleri tam olarak can ve mal güvenliği sağlamaya yönelik olduğu gibi yüksek
seviyede bir işletme ve servis devamlılığı sağlamalıdır.
Tip testlerine ilave olarak, “IEC 62271-210 (Draft), IEC 68-3-3, IEC 68-2-6, IEEE 693, UBC Division
IV” uluslararası standartlara uygun olarak deprem testi yapılmış olmalıdır.
Hücreler dahili ve modüler tip olacaktır. Birbirine benzer yapıdaki hücreler aşağıdaki kriterleri
sağlamalıdır:






Sonradan soldan veya sağdan hücre ekleme olanağı tanıması,
Kolay montaj,
Güvenli ve kolay işletme,
Kompakt ve standart boyutlar,
En az bakım ihityacı gösterme,
Kuvvete dayanmayan perdeleme sistemiyle çalışan kilitleme düzeni olacaktır.
3
2.1
STANDARTLAR VE YÖNETMELIKLER
Orta gerilim şalt tesisinde kullanılacak hücreler ve içinde kullanılacak ekipmanlar, aşağıdaki
uluslararası standartların yürürlükteki en son baskılarına uygun olarak tasarlanmış, elektriksel tip
testleri yapılmış panel gruplarından oluşacak ve ilgili standartlara ve projeye ilişkin özel şartlara
uygun olarak yapılacaktır. Hücreler, işletme güvenliği yönünden ise bu konuda yürürlükte olan kanun
ve yönetmeliklere uygun olacaktır
IEC standartdı
VDE standardı
EN standardı
IEC 62271-1
VDE 0671-1
EN 62 271-1
IEC 62271-200
VDE 0671-200 EN 62 271-200
Kesiciler
IEC 62271-100
VDE 0671-100 EN 62 271-100
Vakum kontaktör
IEC 60470
VDE 0670-501 EN 60 470
Ayırıcılar ve topraklama şalterleri
IEC 62271-102
VDE 0671-102 EN 62 271-102
Yüksek gerilim sigortaları
IEC 60282
VDE 0670-4
Gerilim test sistemi
IEC 61243-5
VDE 0682-415 EN 61 243-5
Koruma sınıfı
–
IEC 60529
VDE 0470-1
EN 60 529
İzolasyon
–
IEC 60071
VDE 0111
EN 60 071
Ölçü transformatörleri
Akım transformatörleri
Gerilim transformatörleri
IEC 61869-2
IEC 61869-3
–
IEC 61936-1
VDE 0101
–
Şalt panosu
Anahtarlama cihazları
Kurulum, montaj
2.2
EN 60 282
ÇALIŞMA ŞARTLARI
Bina içi (dahili) kullanıma uygun O.G. modüler metal-clad hücreler aşağıda belirtilen ortam
koşullarına anma değerleri, çalışma özellikleri ve işletme ömründe hiçbir olumsuz etki ve değişiklik
görülmeden çalışabilmelidir.
Ortam sıcaklığı
Kısa zamanlı max.değer
24 saatlik periyod’da ortalama max.değer
Min. değer
Atmosferik şartlar
Normal iklim şartları (IEC 62271-200)
Bağıl nem
85%, 40 OC‘de
Yükselti
1000 m aşmayan yükseklikte bulunan tesisler
1000m aşan yüksekliklerdeki tesislerde yükseklik düzeltme faktörü ile
2.3
: +40 OC
: +35 OC
: - 5 OC
DÖKÜMANTASYON
Teklifle birlikte aşağıdaki dökümanlar verilecektir:
a)
b)
c)
Teklif edilen panellere ait yerleşim planları ve öngörünüş çizimleri,
Teklif edilen panellere ve tüm ürünlere ait teknik broşür,
Teklif edilen panellere ve ana ürünlere (kesiciler, ayırcılar, röleler, v.b) ait tip test raporları.
4
Teslimatla birlikte aşağıdaki dökümanlar verilecektir:
a)
b)
c)
Teslim edilen panellere ait yerleşim planları ve öngörünüş çizimleri,
Teslim edilen tüm ürünlere ait işletme ve bakım kitapçıkları,
Kablaj (akım yolu) şeması.
3
TESTLER
3.1
TİP TESTLER
Hava izoleli metal mahfazalı arabalı veya çekmeceli vakum kesicili orta gerilim modüler panolar
IEC 62271-200’de belirtilen tip testlerden ve vakum kesiciler IEC 62271-100’e uygun tip
testlerden geçmek zorundadır. Belirtilen orta gerilim panolarının bahsedilen tip test sertifikalarına
sahip olması gerekmektedir.
1- İzolasyon testleri
1.1 Yıldırım darbe dayanma testi
Standartta belirtilen tablolardaki test gerilimleri uygulanır.
1.2 Şebeke frekansı gerilim testi
Bir dakikalık süre içinde standartta belirtilen test gerilimleri uygulanır.
2- Sıcaklık artışı ve direnç ölçüm testi
Test edilecek olan orta gerilim modüler hücresinin donanımlarının normal işletme koşulları
altında, IEC 62271-200’ün belirttiği tablodaki sıcaklık değerlerinin artış limitleri altında
kalmasının doğrulanmasıdır. Isınma testinden önce ve sonra ölçülen dirençler arasındaki
farkın % 20’den fazla olmaması gerekir.
3- Ana devrenin ve topraklama devresinin anma kısa süreli dayanım ve anma tepe dayanım
akımı kapasitelerinin doğrulanması
Standart içerisinde belirtilen test koşullarında, kısa devreye karşı panonun dayanım
limitlerinin doğrulanması için yapılan testlerdir. Belirli bir süre içinde ana devre ve topraklama
devresinin kısa devre akımına karşı dayanımın doğrulanması ve bu kısa devre akımının aynı
kısımlar için tepe değerlerinin doğrulanması amacıyla yapılmaktadır.
4- Anahtarlama cihazları pano içerisinde iken kısa devre kapama ve açma kapasitelerinin
doğrulanması
Pano içerisinde bulunan anahtarlama cihazlarının işletme durumunda tesis edildikleri şekilde
kısa devrede açma ve kesme kapasitelerinin doğrulanması için yapılmaktadır.
5- Pano içerisinde kullanılan anahtarlama ve hareketli kısımların mekanik olarak çalışmasının
doğrulanması
Kesicilerin ve hareketli kısımların işletmede güvenli çalışmalarının doğrulanması için ve
ayrıca kilitleme sistemlerinin düzgün çalıştığının doğrulanması için yapılmaktadır.
6- Kişilerin tehlikeli bölümlere erişimine ve yabancı cisimlerin girişine karşı korumanın
doğrulanması
IP testlerinin yapılarak belirtilen koruma sınıfının doğrulanması testidir.
7- İç arkın meydana getirdiği etkilere dayanımın belirlenmesi testi.
5
İç arkın meydana getirdiği tehlikeli durumlar karşında operatörün korunma seviyesini
doğrulamak amacıyla yapılan testtir.
RUTİN TESTLER
3.2
Şalt panolarının üretim ve işçilik açısından doğruluğunun kontrol edilmesi amacıyla üreticinin
fabrikasında aşağıdaki testlerin yapılması gerekmektedir. Bu amaç ile yapılan testlere ait raporlar
üretici tarafından kullanıcıya verilecektir.
1234567-
Ana devrede şebeke frekanslı gerilim testi.
Yardımcı ve kontrol devrelerinin testi
Ana devrenin direnç ölçümü
Kablaj kontrolü
Tasarım ve çizimlere uygunluk kontrolü
Mekanik çalışma testi
Görsel uygunluk
Kullanıcı önceden bildirmek şartıyla rutin testlere katılabilir. Rutin testler örnekleme yöntemiyle, tüm
sistemdeki panoların test edilmesiyle veya yetki verilen personelin gözetiminde ve seçimine bağlı
olarak yapılabilir.
4.
YAPISAL ÖZELLİKLER
4.1
TASARIM VE İMALAT
Tüm sistem, tek baralı, hava izolasyonlu, bakır baralı, vakum teknolojisine sahip arabalı kesiciler ile
birlikte nümerik koruma rölelerini ihtiva eden tamamen kapalı tip, modüler yapıda, çelik sacdan
konstrüksiyona sahip, 17,5 kV’a kadar anma geriliminde çalışmaya müsait, metal bölmeli, serbest
dikili tip, yere monteli, önden kontrollü, panel gruplarından oluşacaktır.
Hücreler, çelik sac levhalardan imal edilecektir. Hücre iskeleti, soğuk haddelenmiş ve galvaniz ile
kaplanmış, çelik sac konstrüksiyon olacaktır.
Hücrelerin arka ve üst yüzeyleri tamamen civatalı kapaklardan meydana gelecek ve her hücre için
müstakil olarak açılabilen yapıda olacaktır.
Her bir hücre gerektiğinde yoğuşmaya karşı termostat tarafından kontrol edilen bir ısıtıcı ile
donatılacaktır.
Paneller, herhangi bir bölme içerisinde oluşabilecek aşırı basınç yükselmeleri ve dışarıdan
uygulanacak mekanik darbelere karşı hasar görmeden dayanacak sağlam bir yapıda olacaktır. Fare
ve böceklerin hücre içine girmemesi için de tedbir alınmış olacaktır.
Panonun iç kompartmanları birbirinden metal perdelerle ayrılmış olmalı ve aşağıdaki bağımsız
bölümlerden oluşmalıdır :
 Kesici bölmesi (arabalı kesici bölümü),
 Kablo bölmesi (güç kablolarının bağlantısının yapıldığı bölüm),
 Bara bölmesi (ana barayı barındıran bölüm),
Kesici bölmesinin kapısı ile alçak gerilim bölmesinin kapısı özel anahtarla veya mekanızma ile
açılabilir ve menteşeli olacaktır.
Kesici bölmesi, bara bölmesi ve kablo bölmesi arasındaki metal bölme perdeleri üzerinde, hareketlli
kontakların (arabalı kesiciye ait) girişi için öngörülen geçit kovanları olacaktır.
Kesici bölmesinde, kesicinin mekaniki sürülmesi ile açılan veya kapanan otomatik metal perdeler
bulunmalıdır. Bu metal perdeler, kesicinin hareketi ile yönlenen, içeri sürüldüğünde açılan, geri
6
çekildiğinde otomatik olarak kapanan ‘’perde’’ kapatma düzeneğine haiz olacaktır. Ana bara ve
kablo bölmelerine ait perdeler, birbirinden bağımsız olarak açılıp kapanabilmelidir. Perdelere asma
kilt takılabilmelidir.
4.2
BÖLÜMLENDİRME
4.2.1
Anahtarlama Bölmesi
Bu kompartman, arabalı vakum kesiciyi ve işletimine ilişkin tüm yardımcı ekipmanları ihtiva
etmektedir. Bu kompartmanda;
 Vakum kesicili araba
 Kesicinin giriş ve çıkış kutupları için bağlantı amaçlı izole buşingler
 Kesici yerine sokulup çıkarılırken açılıp kapanan ve bara bölümü ile kesici bölmesinı ayıran
metal perdeler
 Pozisyon kontakları
 Kontrol ve kumanda devreleri için fiş priz düzeni
 Kesici ile topraklama ayırıcısı arası kilitleme düzeni
 Opsiyonel olarak, kesici arabasının altında, ayrı bir çekmece üzerinde primer sigortalı blok tipi,
dökme reçineli gerilim trafoları bulunmalıdır.
4.2.1.1 Vakum Kesiciler
Kesiciler vakum tüplü , çekmeceli veya arabalı olacaktır.
Kesicinin giriş ve çıkışa ait hareketli kontakları düşük kontak direnci ve iyi havalandırma sağlamaya
yönelik olarak, gümüş kaplı, yaylı ve lale kontak yapıda olacaktır.
Aynı anma değerindeki devre kesicileri, kendi aralarında değiştirilebilir yapıda olacaktır. Devre
kesicisi herhangi bir bölmesi sökmeksizin ayrılabilir özellikte olacaktır.
Vakum kesiciler nominal akımda en az 10.000 açma kapamaya, kısadevre akımında en az 25 açma
kapamaya müsait olmalıdır.
Devre kesicisi aşağıdaki pozisyonları sağlamalıdır:
 İşletme pozisyonu (Servis pozisyonu veya devrede pozisyonu)
Ana ve yardımcı devreler bağlıdır. Kesici enerjilenebilir. Bu pozisyonda devre kesici arabası
topraklanmış olacaktır.
 Test(Ayrılmış) pozisyonu
Ana devreler ayrılmış ve yardımcı devreler bağlıdır. İzole pozisyonundaki kesici arabası tamamen
cihaz bölmesinin içinde bulunacak ve ana devredeki metal klapeler ve kompartman ön kapısı
kapalı olacaktır. Devre kesicisinin test pozisyonunda kontrol ve kumandası fiş priz düzeni
(yardımcı bağlantılar) takılı olmalıdır.
Her bir devre kesicisinde aşağıdaki temel ekipmanlar bulunmalıdır:







Açma bobini,
Kapama bobini,
Kapama bobiniyle tekrar kapamaya uygun motor tahrik mekanizması,
64 kutuplu fiş-priz bağlantısı,
Açma –kapama sayacı,
12A/12K kapalı yardımcı kontak,
Kapama yayı kurulu sinyali için 2 konumlu kontak,
7
Açma yayı, kesici kapandığında otomatik olarak kurulacaktır.
Kapama yayı, hem elektriksel motor kurmalı olmalı ve hem de bağımsız manuel operasyona imkan
tanımalıdır. Devre kesicisi yay kurma göstergesi içermelidir.
Yay kurma motoru, anma besleme geriliminin %85 ve %110’unda düzenli olarak çalışabilecek
şekilde dizayn edilmelidir.
Çalışma mekanizması ayrı bir işleme gerek duyulmadan bir açma-kapama işlemi çevrimi için yeterli
enerjiyi depo edebilecek ve kapama yayının tam kurulmamış durumunda kesicinin kapatılmasını
önleyecek kilit düzeni bulunacaktır.
Devre kesicisi mekaniki olarak çalışmada anahtarlama durumunu gösteren bir cihaza ve mekaniki
operasyon sayacına sahip olmalıdır.
Her bir kesicinin ön yüzeyinde mekaniki açma / kapama butonları bulunacaktır.
Devre kesicileri mekaniki sürgülenmiş olacak ve elektriki ve mekaniki olarak trip verilebilecek
özellikte olacaktır. Operasyon mekanizması "trip-free" olacak ve bir "anti-pumping" cihazı içerecektir.
Çekilebilir devre kesicileri üzerindeki kontrol ve kumanda devre bağlantıları, çoklu iletkenli esnek
kablo ile olacak olup fişli ve soketli düzeneğe sahip olacaktır.
4.2.2
Kablo Bölmesi
Bu bölme aşağıda belirtilen ekipmanları içerecektir:




Yardımcı kontaklı topraklama ayırıcısı (tek hat şemasında belirtilen yerlerde),
Akım trafoları(blok tipi, opsiyonel olarak ring tipi)
Gerilim trafoları,
Kablo bağlantı düzeni.
Bu kompartmana ulaşım, önden erişimli hücreler için, kesici arabası hücre dışına alındıktan sonra,
kesici bölmesindeki ara plakanın sökülmesiyle mümkündür. Arkadan erişimli hücrelerde ulaşım ise,
ana gövdeye vidalanmış arka plakaların ayrılmasıyla mümkün olabilecektir.
Kablo girişi, hücre altı canlı kısımlara ulaşımı önlemek için metal levhalarla ve plastik geçiş
rakorlarıyla kapalı olacaktır.
4.2.2.1 Topraklama Ayırıcısı
Topraklama ayırıcıları sabit, hızlı tip olacaktır .
Hücrenin kısadevre dayanım akımına eşit değerde kısadevreye kapatabilme özelliğine haiz olacaktır.
Topraklama ayırıcısının konum göstergesi doğrudan topraklama ayırıcısının ana mili üzerinden
alınan bilgi ile ön yüzde görülebilecektir.
Topraklama ayırıcısının kumandası, panelin önünden ve taşınabilir bir kol vasıtasıyla yapılacaktır.
4.2.2.2 Akım Trafoları
Tüm akım trafoları IEC 61869-2’ye uygun olacaktır. Akım trafoları, ihtiyaca uygun şekilde ve tek hat
şemalarında belirtilen değer ve oranlarda olacak ve kuru tip olacaktır.
Akım trafolarının anma yükü bağlı olduğu tüm rölelerin, ölçüm cihazlarının ve ilgili yüklerin
toplamından az olmayacaktır.
Tüm akım trafoları, dökme reçineli, kutup blok tipi veya ring tipi olacaktır.
Genel olarak, akım trafoları doğruluk limit faktörü ve doğruluk sınıfı, kullanılan ölçü veya koruma
cihazlarının özelliklerine göre belirlenecektir.
8
4.2.2.3 Gerilim Trafoları
Tüm gerilim trafoları IEC 61869-3’e uygun olacaktır. Gerilim trafoları, dökme reçineli blok tip olacak
ve ihtiyaca uygun şekilde ve tek hat şemalarında belirtilen değer ve oranlarda olacaktır.
Giriş / çıkış devre kesicili hücrelerde bulunan gerilim trafoları, kablo bölümü veya bara bölümünde
olabilir. Bu durumda, gerilim trafolarının primer taraflarında sigorta kullanılmayabilir.
Gerilim Trafoları istendiğinde, Kesici arabası üzerine monte edilebilir ve YG sigortaları ile korunabilir
yapıda olmalıdır.
Gerilim trafoları, sekonder sarımları sigorta ile korunacaktır. Uygun koruma, kumanda, ölçüm ve
yardımcı devreler seçici olarak koordineli olacaktır.
Gerilim trafolarının anma yükü bağlı olduğu tüm rölelerin, ölçüm cihazlarının ve ilgili yüklerin
toplamından az olmayacaktır.
Ölçü hücrelerinde kullanılan gerilim trafoları, araba üzerinde bulunacak ve primer akım sınırlama
sigortalarına sahip olacaktır.
Genel olarak, gerilim trafolarının doğruluk sınıfı, kullanılan ölçü veya koruma cihazlarının özelliklerine
göre belirlenecektir.
4.2.3
Bara Bölmesi
Bara bölmesi panelin üstünde, topraklı metal perde ile diğer bölümlerden ayrılmış olup, döküm reçine
izolatörlerle desteklenmiş 3 adet tek faz düz bakır barayı ve devre kesicisine bağlantıyı içermektedir.
Baralar 3 fazlı olacak ve tüm şalt merkezi dahilinde tüm dinamik, termik ve dielektrik streslere
dayanacak değerlerde olacaktır.
Baralar katı çekilmiş, yüksek iletkenlik katsayılı, elektrolitik bakırdan imal edilecektir. Düşey baralar
ile ana bara arası bağlantılar, katı bara ile sağlanacak olup, esnek bağlantı ekipmanları kabul
edilmeyecektir.
Baralar ve bağlantıları için, anma kısadevre akımı sonucu oluşan termik ve manyetik kuvvetlere
dayanacak şekilde yeterli destekleme ve sağlamlaştırma sağlanacaktır.
Bara sistemi, panellerin her iki tarafından genişlemeye müsait olacaktır. Tüm bara uçları
genişlemeye imkan sağlanması için mevcut şalt tesisinde herhangi bir tadilata gerek duyulmaksızın
delinebilen ve birleştirilebilen yapıda olacaktır.
Bara bölmesinde yalıtım hava ile sağlanacaktır. İstendiğinde , ana baralar, kontak uçlarına kadar,
PVC ve büzüşen makaron ile izole edilebilmelidir.
4.2.4
Alçak Gerilim Bölmesi
Bu bölüm, O.G hücresinin ön üst bölümünde yer alacak ve tamamen kapalı, müstakil yapıda
olacaktır.
Çekmece kumanda kabloları, 64 kutuplu fişle bağlı olup esnek kablolar metal spiral içinde yer
olacaktır.
Alçak gerilim bölmesi, modüler yapıda, komple sökülebilir özellikte olacaktır.
Alçak gerilim bölmesinde hücreler arası kontrol-kumanda kablo bağlantılarını ihtiva eden bir kablo
oyması olacaktır. Panolararası sürekli iletkenler ve kontrol kabloları soketli yapıda olacaktır.
Pano içi kumanda devreleri kablolarla yapılacak ve metal/plastik muhafaza içinde yer alacaktır.
9
Bu bölümde proje gereklerine uygun tüm malzeme gerekli bağlantıları yapılmış ve işletmeye hazır bir
şekilde monte edilecektir.








Nümerik tip koruma röleleri
Koruma ve ölçü cihazları,
Sigortalar,
Klemensler,
Minyatür devre kesicileri,
Enstrümanlar,
Yardımcı röleler,
İsteğe bağlı olarak, ark oluşması halinde giriş kesicisini açtırmak için gerekli olan basınç şalteri
ve rölesi vb.
Alçak gerilim bölmesina sistem gerilim altında iken erişilebilecektir. Bütün bağlantı iletkenleri
terminalini gösterecek şekilde işaretlenecek kodlanacaktır.
4.2.4.1 Koruma Röleleri
Her bir kesici bir adet röle ile kumanda edilecektir. Röleler panelin alçak gerilim bölmesinda kapı
montajlı olacak ve aşağıdaki özelliklerde olacaktır.
Röleler mikro-işlemci teknolojisine sahip olacak ve enerji otomasyon sistemine uyumlu olmalıdır.
Koruma röleleri nümerik tip olmalı ve nümerik tekniğin sağladığı, arıza kaydetme, ölçüm yapma gibi
özelliklere sahip olmalıdır.
Koruma röleleri tek başlarına kullanılabileceği gibi, istendiğinde bir haberleşme ve bilgisayar sistemi
üzerinden de bilgi alışverişine müsait olmalıdır. Kurulması söz konusu bilgisayar sisteminde
kullanılacak olan yazılım Windows işletim sisteminde çalışabilmeli ve kullanıcıya kolaylık sağlayacak
şekilde olmalıdır. Bu yazılım üzerinden, röle tek başına çalışırken arıza analizi, ayarlama, kontrol gibi
işlemlerin tümü yapılabilmelidir.
Tüm fonksiyonlar birbirlerinden bağımsız çalışabilmeli ve istenildiğinde bloke edilebilmelidirler.
Röleler aşağıdaki özelliklere haiz olmalıdır:
 Üç faz ve toprak için ters zamanlı ve/veya sabit karakteristikli aşırı akım, kısadevre, toprak
kaçağı koruması özelliği olmalıdır.
 Ters zamanlı aşırı akım açma eğrisi seçeneği ve kullanıcı tarafından tanımlanabilen en az 1
adet açma eğrisi bulunmalıdır.
 Cihaz standart olarak üç faz true RMS akımlarını, nötr akımı, akım demandı (üç faz için ayrı
ayrı ve ortalama) ölçümlerini yapabilmelidir.
 İstenmesi halinde üç faz true RMS gerilimleri ve ortalama RMS gerilimleri, aktif güç, reaktif
güç, görünen güç, aktif güç demandı, reaktif güç demandı, aktif ve reaktif enerjiler, güç
faktörü, frekans ölçümlerini yapabilmelidir.
 Cihaz standart olarak, aşırı akım korumaları (50/51), Toprak arızasıı korumaları (50N/51N),
aşırı yük koruması (iki zaman sabitli), ters bileşen koruması (46), kesici arızası koruması
(50BF), açma devresi denetimi (74TC), lock out (86), demaraj akımlarına karşı blokaj
fonksiyonlarına sahip olmalı ve içerisinde seçilebilir 4 adet parametre ayar grubuna sahip
olmalıdır.
 İstenmesi halinde aşırı ve/veya düşük gerilim koruması (59/27), yönlü aşırı akım/toprak kaçağı
koruması (67/67N), yüksek ve/veya düşük frekans koruması (81O/U), gerilimde faz sırası
koruması (47), hassas toprak arızası koruması (67Ns), rezidüel gerilim koruması (64), düşük
akım koruması (37), kalkış zamanın izlemesi (48), tekrar kapama (79) ve arıza yeri tesbiti
fonksiyonlarını da ilave olarak sağlamalıdır.
 Arıza eğrisi yakalama fonksiyonu olarak minimum 5 saniyelik hafıza birimine sahip olmalı ve bu
5 saniyelik hafıza birimi içerisinde en az 8 arıza saklanabilmelidir. Saklanan bu arıza eğrileri
10




4.3
vasıtasıyla detaylı akım ve gerilim eğrilerini tutmak sureti ile bilgisayar üzerinden arıza analizi
yapma ve harmonikleri izleme olanağı vermelidir.
Arızadan açma kaydında son sekiz arıza için pick-up’a girme ve arızadan açma zamanlarını,
pick-up ve arızadan açma anlarındaki akım ve gerilim değerlerini, pick-up’ta kalış süresini vs.
kaydederek arızanın analizini yapma imkanı tanımalıdır.
Olay kaydı olarak konum değişikliklerini, rölenin bu durumlarda gerçekleştirdiği fonksiyonları ve
diğer benzeri bilgileri kaydetmelidir ve röle içerisinde son 200 olayın kaydı saklanabilmelidir.
Akım, gerilim, güç, frekans vb. ölçülen değerlerin minimum ve maksimum değerlerini zaman
etiketli olarak kaydetmelidir.
Rölede bulunacak RS-232 haberleşme portu, bilgisayar ile röleye doğrudan bağlanarak cihazın
her türlü ayar ve ölçüm bilgilerini alma, cihazı bilgisayar üzerinde parametreleme olanağı
tanımalıdır.
İŞLETME GÜVENLİĞİ VE KİLİTLEMELER
Hücrelerdeki tüm mekanik kilitlemeler, kuvvete dayanmayan perdeleme sistemi ile sağlanmalıdır.
Bütün Açma kapama işlemleri sadece , Yüksek Gerilim Kapısı kapalıyken yapılabilir.
Hücrede gerilim olup olmadığı, Ana Bara ve Kablo bölmeleri için , kapasitif gerilim dedektörleri
vasıtası ile ölçüm yapılarak belirlenmelidir.
İşletme anahtarları yerlerine ancak gerekli kilitleme koşullarının sağlanması halinde yerleştirilebilmeli,
aksi takdirde anahtarların yerine oturmasını sağlayan metal perdeler açılmamalıdır. Bu perdeler
kilitleme mekanizmalarının gereksiz yere zorlanmasını önleyecek şekilde dizayn edilmelidir.
Kesici özel anahtar ve takım gereksinimi olmadan tek kişi ile hücre dışına çıkartılabilmelidir.
İç ark oluşumunda, basınç deşarjını sağlamak için hücre tavanında sac klapeler bulunmalıdır.
Hücrelerin kapısında bir gözetleme penceresi bulunmalı ve bu pencere iç ark oluşumundaki basınca
dayanmalıdır.
Vakum kesici, hücre kapısı kapalı iken bir kol vasıtası ile mekaniki olarak kurulabilmelidir.
Röleler, koruma, kumanda, ölçü ve sayıcı cihazlar hücrede ayrı kapısı olan bir dolaba yerleştirilmeli
ve bu dolap orta gerilim bölmesinden dokunmaya ve oradan gelebilecek arklara ve basınca karşı
emniyetli olarak ayrılmalıdır.
Her bir devre kesicisi aşağıdaki belirtilen ve istenmeyen durumları önlemeye karşı kilitlenmelidir.
 Kesici devrede ise, kesici arabasının test pozisyonundan işletme pozisyonuna sürülmesi veya
işletme pozisyonundan test pozisyonuna sürülmesine karşı kilitlenmelidir.
 Kesici arabası hareket halinde iken, kesicinin işletmede veya ayrılmış pozisyonları arasında
bulunduğunda kesicinin kapatılmasına(kesici “ON”) karşı kilitleme bulunmalıdır.
 Kapı açık durumda, araba ayrılmış konumdan hareket veya işletme pozisyonuna alınamaz.
 Topraklama ayırıcısı kapalı durumda, kesici arabasının işletme pozisyonuna alınmasını
engelleyici kilitleme düzeni bulunmalıdır. Ayrıca kesici işletmede pozisyonunda iken,
topraklama ayırıcısının kapanmasını engelleyen kilitleme bulunmalıdır.
 Kesici arabası test pozisyonuna getirilmeden hücre kapısı açılmayacak şekilde tasarlanmalıdır.
 Orta gerilim kapısının kapatılabilmesi için fiş-priz düzeneğinin yerine takılması gereklidir.
Ayrıca kesici bölmesi kapısı açılmadan kesici test konumuna getirilebilmelidir.
Orta gerilim şalt tesisinin topraklaması için ana gövde, klapeler ve diğer tüm akım taşımayan metal
aksamlar birbirine bakır bara ile bağlanacak, uygun bir topraklama barasına harici olarak
irtibatlandırılarak etkili bir topraklama sağlacaktır. Hücrenin boyalı gövdesi, uygun bağlantı
elemanları yardımıyla topraklanmalıdır.
11
4.4
KORUMA DERECESİ
Orta gerilim hücreleri, IEC 62271-200, IEC 60529, VDE 0470-1, VDE 0671-200 standartlarına ve
gereklerine uygun olarak asgari aşağıda belirtilen koruma sınıflarına sahip olacaktır:
YG Kapısı kapalı iken
Panel
Mahfaza koruma sınıfı
(opsiyonel)
Mahfaza koruma sınıfı
(havalandırmalı)
Bölmeler için koruma sınıfı
4.5
:
NXAIR
P3XD, IP4X, IP50, IP51
IP3XD, IP4X
IP2X
ETİKETLEME
Panel önü etiketleme,işlenmiş siyah etiketler veya şeffaf kapaklı değiştirilebilir etiketler kullanılarak
yapılacaktır. İmalatçının adı, tipi ve seri numarası, uygulanabilen anma değerleri, hücrenin tanımı
gibi tanımlamalar etiketler üzerinde bulunacaktır.
4.6
KOROZYONA KARŞI ÖNLEMLER VE BOYA
Panellerde kullanılan her türlü malzeme; civata, rondela somun, pul vs., paslanmaya ve korozyona
karşı mukavim metalden yapılmış olacaktır.
Ön kapama plakaları ve kapılar elektrostatik toz boyalı, boya rengi standart RAL 7035, boya kalınlığı
75+25 mikron olacaktır. Diğer metal parçalar sıcak daldırma galvaniz veya sarı renkte pasivize edilmiş
elektrogalvanizli olacaktır.
4.7
AMBALAJLAMA VE TAŞIMA
Tüm paneller naylon ambalaj malzemesi ile sarıldıktan sonra tahta paletlere sabitlenerek nakliyeye
hazır hale getirilecektir.
Paneller konulacakları en son yere kadar palet üzerinde taşınmalıdır. Bu konumda çekmeceler pano
içinden çıkarılarak hücreler kablo kanalı üzerine kaydırılacaktır.
Panel grupları yanyana çok sayıda panelden oluştuğu zaman yükleme grupları en fazla 3 panelden
oluşacaktır.
12
4.8
BOYUTLAR
İmal edilecek orta gerilim hücrelerinin boyutları standart olarak aşağıdaki değerleri aşmamalıdır.
Boyutlar
Genişlik B
Yükseklik
mm
Kesici panosu
≤ 1000 A
≤ 4000 A
Kontaktör panosu
≤ 400 A
Ayırıcı panosu
≤ 4000 A
Kuplaj panosu
≤ 4000 A
Ölçü panosu
Bara bağlantı panosu
≤ 4000 A
H1 Standart pano veya doğal
havalandırmalı standart pano
H2 Yükseltilmiş alçak gerilim
bölmesiyle, ya da ana bara bölmesi
için ilave bölmeyle
H3 Cebri Havalandırma (4000 A)
Derinlik
H4 12 kV için opsiyonel ark sönümleyici '²' ,
> 25 kA, veya genel olarak 17,5 kV için
T
Tek ana bara, tüm pano tipleri
(kontaktör panosu hariç)
Kontaktör panosu
600 '¹'
800/1000
435
800/1000
2 x 800/1000
800
800/1000
2300/ 2500’4’
2350 / 2550’4’
2450/ 2650’4’
2500 /2680’4’
1350'¹'/1500'³'
/ 1650’4’
1400'¹'/1500 /
1650’4’
'¹' ≤ 31.5 kA
'²' Sönümleyici sayısı şalt panosunun konfigürasyonuna
bağlıdır.
'³' 3150 A / 4000 A panoda gerilim transformatörüyle 1540 mm
'4' 50kA
13
Tek sıra yerleşim (tek ana baralı şalt panosu için plan görünümü)
B (genişlik) ve T (derinlik)
Sırt sırta ve yüz yüze yerleşime karşılık gelen oda boyutları, tek sıra yerleşime göre uygulanır.
Sırt sırta yerleşim için, şalt panosunun sağ ya da sol tarafında 1200 mm genişliğinde bir servis
koridoru gerekir.
14
ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER
5.
Anma değerleri
Anma
Gerilimi
Frekansı
Kısa süreli şebeke frekansı dayanım gerilimi
(faz-faz ve faz-toprak)
Yıldırım darbe dayanım gerilimi
(faz-faz ve faz-toprak)
Kısa devre kesme akımı
kV
Hz
kV
7,2
50/60
20 '¹'
12
50/60
28 '¹'
17,5
50/60
38
kV
60
75
95
max. kA 50
50
50
Kısa süreli dayanım akımı,
3 saniye
max. kA 50
50
50
Kısa devre üzerine kapama akımı'²'
Tepe dayanım akımı'²'
Ana bara anma akımı
Çıkışların anma akımları:
Kesici panosu
Kontaktör panosu '³'
Ayırıcı panosu
Kuplaj panosu
Bara bağlantı panosu
max. kA 125/130 125/130 125/130
max. kA 125/130 125/130 125/130
max. A 4000
4000
4000
max. A
max. A
max. A
max. A
max. A
4000
400
4000
4000
4000
4000
400
4000
4000
4000
4000
4000
4000
4000
'¹' 32 kV veya GOST standardı için opsiyonel 42 kV
'²' Değerler 50 Hz: 125 kA
60 Hz: 130 kA
'³' Primer sigortalara bağlı akım değerleri, GOST
standartı kısa süreli şebeke frekanslı dayanım gerilimi
maksimum 32 kV için:
Kontaktörün açık kontak aralığında yıldırım darbe
dayanım gerilimi: 7.2 kV'de 40 kV, 12 kV'de 60 kV.
Kontrol Gerilimi : 24 veya 110 VDC
'4' 50kA
6.
YEDEKLER VE AKSESUARLAR
Teklif edilen hücrelerle birlikte işletme ve bakımda kolaylık sağlanması amacıyla aşağıdaki
aksesuarlar teklif edilecektir.
AKSESUARLAR:




Kesici hareketini temin etmek için kumanda kolu,
Kesici yayını el ile kurmak için kurma kolu,
Kapıları açıp kapamak için kapı anahtarları,
Topraklama ayırıcısı var ise topraklama ayırıcısı kolu,
15