Nervi craniales(Kafa sinirleri)

Nervi craniales(Kafa sinirleri)
Hazırlayan:Prof.Dr.Orhan TACAR
• 12 çift kafa siniri vardır.
• I. ve II. Kafa sinirleri beynin bir uzantısı olarak kabul edilir.
• 11.kafa sinirin spinal parçası medulla spinalis’in üst cervical
•
•
•
•
•
segmentinden çıkar.
Diğer kafa sinirleri mesencephalon, pons ve medulla oblongata’dan
kafatasını terkeder veya kafatasına girerler.
8.kafa siniri kafatasını terk etmeyen sinirdir.
Kafa sinirleri 1 den 12 ya kadar romen rakamaları ile gösterilirler.
10. kafa siniri haricinde kafa sinirleri baş ve boyunda dağılırlar.
10 kafa siniri göğüs ve karın boşluğunda da dağılır.
I
II
III V1 V2
V3
IV
VI
IX
X
XI
VII
VIII
XII
CRANIAL SİNİRLERİN KAFA TABANINDAKİ
AÇIKLIKLARDAN GEÇİŞLERİ
Fossa cranii anterior
I
III
IV
V1
VI
II
V2
Fossa cranii media
V3
VII
VIII
IX
X
XII XI
Fossa cranii posterior
XI
Kafa sinirlerinin içerdikleri lif
çeşitleri
• Sensitif lif içerenler(SA):1. ,2. ,8.
• somatomotor lif içerenler(GSE):4., 6., 11., 12.
• Somatomotor(GSE) ve sensitif(GSA) lif içerenler: 5.
• Somatomotor(GSE) ve parasimpatik(GVE) lif içerenler:3.
• Somatomotor,parasimpatik ve sensitif lif içerenler:7., 9., 10.
M&M, Table 14.3
Human Anatomy, Frolich, Head/Neck IV: Cranial Nerves
n.oculomotorius
n.trochlearis
n.abducens
n.hypoglossus
n.accessorius’un
cranial parçası
Tractus corticonuclearis
• Üst motor nöron (1.Nöron)
Gyrus precentralis ile gyrus postcentralis’’in
buraya komşu kısımlarındaki pyramidal
hücreler
Ara nöron (2.Nöron)
Cranial sinirlerin motor çekirdekleri
(3.Nöron)
Cranial motor çekirdek
• İki taraflı innervasyonları vardır.
• N.facialis’in yüzün alt bölümünü innerve
eden kısmı ile N.hypoglossus’un
M.genioglossus’u innerve eden bölümü tek
taraflı cortex ile bağlantı kurar.
• Alt motor nöronlardan sadece
N.trochlearis’in lifleri çapraz yapar.
Bu nedenle alt motor nöron lezyonlarında
N.trochlearis hariç felç aynı taraftadır.
Bilateral innervasyon
Cortex cerebri
Cortex cerebri
Üst motor nöron
Truncus encephali
(Beyin sapı)
Alt motor nöron
N.trochlearis hariç
Effektör organ
-N.facialisin
yüzün
alt bölümünü
-N.hypoglossus’un
m.genioglossus’u
innerve
eden kısmı hariç
Effektör organ
N.facialis’in yüzün alt
bölümünü innerve eden
kısmı tek taraflı korteks
bağlantısı vardır.
Kafa sinirlerinin sensitif lifleri
• Kafa sinirlerine ait duyusal sinirlerin nöron
•
•
•
•
gövdeleri beynin dışında bulunan
ganglionlarda yer alır.
Kafa sinirlerine ait sensitif lifler
1.nöron: kafa sinirlerine ait ganglionlarda
2.nöron: kafa sinirlerine ait nucleuslar’da
3.nöron: thalamus’ta----------- 3,1,2
alanlarda sonlanır.
CRANIAL SİNİRLER:
MESENCEPHALON
NUCLEI
Motor
Nucleus
iskelet
kasına
duyusal
Nucleus
PONS
Parasympathetic
Nucleus
MEDULLA
OBLONGATA
BEYİN SAPI
duyusal
Ganglion
Parasympathetic
Ganglion
deri
Mucosa
Düz kas
Kalp kası
Bezler
Cranial sinirlerin ganglionlar ile olan ilişkileri
Ganglion
Cranial sinirler
Fonksiyonal tipi
Sinaps
Ganglion ciliare
III
VE(parasimpatik)
Visceral efferent
+
Ganglion
pterygopalatina
VII
VE(parasimpatik)
Visceral efferent
+
Ganglion
submandibulare
VII
VE(parasimpatik)
Visceral efferent
+
Ganglion oticum
IX
VE(parasimpatik)
Visceral efferent
+
Ganglion intramurale
X
VE(parasimpatik)
Visceral efferent
+
Ganglion semilunare
V
SA(somatik afferent)
-
Ganglion geniculi
VII
VA(visceral afferent)
tat duyusu
-
Ganglion superius ve
inferius
IX
SA,VA(tat duyusu)
-
Ganglion superius ve
inferius
X
SA,VA(tat duyusu)
-
Ganglion cochlera
VIII(cochlear)
SS (özel duyu)İşitme
duyusu
-
Ganglion vestibulare
VIII(spiral)
SS (özel Duyu) Denge
duyusu
-
CRANİAL SİNİRLERİN
DUYUSAL
GANGLİONLARI
• Ganglion semilunare
•
•
•
•
(gasseri) ( V),
Ganglion geniculi(VII),
Ganglion cochleare ve
vestibulare ( VIII),
Ganglion superior ve inferior
( IX),
Ganglion superior ve inferior
( X).
CRANİAL PARASİMPATİK
BÖLÜME AİT
GANGLİONLAR(OTONOM
SS ait)
• Ganglion ciliare ( III),
• Ganglion pterygopalatina ve
•
•
ganglion submandibulare
(VII),
Ganglion oticum (IX)
Ganglion intramurale (X).
Nervi olfactorii
• Nöronları regio olfactoria da yer alır
• Bu nöronlar bipolardır.(30-60 gün içinde yenilenme
•
•
•
•
•
özelliği vardır)
İnsanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur.
Ortalama 20 kadar lif içerirler.
Sadece duyusal lif taşır.
Her lifin çevresinde beyin zarlarından bir kılıf vardır.
Lifleri myelinsiz ve schwann hücreleri ile örtülüdür.
Regio olfactoria mucosa→ foramina Cribriformis →
bulbus Olfactorius
• Bu lifler bulbus olfactoriustaki glomerulus
•
•
içinde yer alan mitral ve yumak hücrelerle
sinaps yapar.
Mitral ve yumak hücrelerinin aksonları
tractus olfactorius’u oluşturur.
Bu hücrelerin uzantılarının bir bölümü
tractus olfactorius içinde bulunan nucleus
olfactorius anterior ile sinaps yapar. Bu
çekirdeğin bazı lifleri commissura
anteriorda çapraz yapıp karşın tarafın
bulbus olfactorius’u ile bağlantı kurar.
• Tractus olfactorius substantia
•
perforata anterior önünde ikiye
ayrılır.
Stria olfactoria lateralis
primer olfactor korteks’le ( area
periamydaloideus ve area
piriformis)
• Stria olfactoria medialis
area septalis’le(limbik Sist)
bağlantı kurarlar.
• 1.nöron(bipolar
nöronlar):Regio olfactori da yer
alır
• 2.nöron:mitral hücreler ve
yumak hücreleri
• Primer koku merkezine- primer
olfaktor korteks brodmann 34
alanın ( area periamydaloideus ve
area piriformis) – Kokuların ayırt
edildiği yerdir. Lezyonlarında kötü
karekterde koku halüsinasyonları
görülür.
• Sekonder koku merkezinesekonder olfaktor korteks(area
entorrhinalis-entorhinal korteksbrodmann 28 alanı)
• Diğer duyulardan üç farkı vardır
-Özel reseptörü yok
-Thalamus’a uğramaz
-2 nöron aracılığıyla merkeze gider
Koku yolları
klinik
• Anosmi (kafa travmalarında, tümör
•
•
•
v.s)
Hiposmi
Hiperosmi (Nörotiklerde,hamilelik ve
menstruasyon sırasında)
Parosmi (psikozlarda ve temporal lop
epilepsisinde)
N.opticus(görme siniri)
• Duyusal lifler içerir.
• Retina da bulunan multipolar nöronların
•
•
•
aksonları tarafından oluşturulur.
N.opticus ve retina beynin bir uzantısı
olarak kabul edilir.
4 cm uzunluğunda
3 parçası var. Pars orbitalis, pars
intracanalicularis,pars intracranialis
Optik sinir
• Schwann kılıfı yok.
• Scleradan geçen 1 mm lik kısımda myelin
•
•
yoktur. Buradan itibaren myelin ile
örtülüdür.
Sinirin üzerinde üç beyin zarı vardır.
Orbital parça 2-3 cm olup S şekilinde
Tractus opticus ve
Görme alanı
Görme yolları
• Görme duyusu 4 nöron aracılığıyla kortikal
görme merkezine ulaşır.
• 1.nöron: koni ve basiller
• 2.nöron:bipolar ganglion hücreleri
• 3. nöron:Multipolar nöronlar
(bu üç nöronda retinadadır)
• 4.nöron:corpus geniculatum laterale-----Radiatio optica-------- görme merkezi
Normal retina
Papilla ödemi
N.oculomotorius
• Somatik efferent ve parasimpatik efferent lifleri vardır.
• Fissura orbitalis superior
• Somatik efferent lifleri
M.rectus lateralis
M.obliquus superior dışında kalan göz kaslarını innerve
eder.
Parasimpatik efferent lifleri ganglion ciliare’ye preganglioner
lifler getirir.
İnnerve ettiği kaslardan proprioseptiv duyular
Nuc.mesencephalicus nervi trigemini’ de sonlanır.
N.oculomotorius felci
• Ptozis
• Göz dışa kayar
• Midriasis
• Akkomodasyon kaybı
• Weber sendromu, Benedict sendromu
N.trochlearis
• Somatomotor
• Nuc.nervi troclearis
• Lifleri velum medullare superius içinde
çapraz yaparak beynin arka yüzünden
çıkar.
• Aynı zamanda cavitas cranii’deki seyri
nedeniyle en uzun olan cranial sinirdir.
• M.obliquus superior
• İnnerve ettiği kastan proprioseptiv duyular
nuc.mesencephalicus nervi trigemini de
sonlanır.
N.trochlearis
N.oculomotorius
N.trochlearis felci
• N.oculomotorius ile birlikte görülür.
• Hasta aşağı ve dışa bakamaz.
• Diplopi
• Başın diğer omuza eğilmesi sinir felcinin
özelliği
N.trigeminus
• En kalın kafa siniri
• Somatomotor ve duyusal
• Somatomotor liflerin çıkışı yeri
nuc.motorius nervi trigemini
Efferent lifleri
• Çiğneme kaslarında
• M.tensor veli palatini
• M.tensor tympani
• M.mylohyoideus
• M.digastricus’un ön karnında dağılır.
ÇİĞNEME KASLARI
• Sensitif lifleri
Yüz derisi
Ağız ,burun boşlukları
Paranasal sinuslar
Fornix pharyngis
Ductus nasolacrimalis
Konjunctiva
Dişler
Dil mukozasının sulcus
terminalis’in önünde
kalan kısmından ağrı ve
ısı ve temas duyuları
N.TRİGEMİNUS’UN DUYUSAL
LİFLERİNİN DAĞILIMI
• Çiğneme kaslarından, mimik kasları ve
•
gözün çizgili kaslarından gelen
proprioseptiv duyuları alır.
Ganglion trigeminale sinire ait
ganglion’dur.
N.trigeminus’un afferent lifleri
• Nuc.mesencephalicus
nervi trigemini
• Nuc.pontinus nervi
trigemini
• Nuc.spinalis nervi
trigemini
• Lemniscus trigemini -------------------Thalamus(nuc.ventralis
postromedialis----------------gyrus
postcentralis’te 3,1,2 alanlarda
sonlanır.
N.trigeminus’un dalları
• N.ophtalmicus
• N.maxillaris
• N.mandibularis
Efferentleri
gangliondan sonra
N.mandibularis’e
katılır.
N.TRIGEMINUS’UN DALLARI ÇIKIŞ DELİKLERİ VE SEYRİ:
V1 :Fissura orbitalis superior
Orbita
Foramen(incisura)
supraorbitalis
V2 : Foramen rotundum
fossa pterygopalatine
fissure orbitalis Inferior
foramen infraorbitalis
V3: Foramen ovale
fossa infratemporalis
canalis mandibula
foramen mentale
N.TRIGEMINUS’UN DALLARI 4
PARASİMPATİK GANGLİONA BAĞLANIR
• GANGLION CILIARE
V1
• GANGLION PTERYGOPALATINA
V1, V2
• GANGLION SUBMANDIBULARE
V3
• GANGLION OTICUM
V3
Preganglionik lifler cranial sinirlerden(3, 7,9) bu ganglionlara gelir.
Hedef organlara postganlionik lifler N.trigeminus’ın
dalları tarafından taşınır. N.trigeminus’un beyin sakından
doğan preganlionik lifleri yoktur.
N.opthalmicus
• Dalları:
N.lacrimalis
N.frontalis
N.nasociliaris
A. N.infratrochlearis
B. N.ethmoidalis Anterior
C. N.Ethmoidalis Posterior
D. N.Lacrimalis
E. N.Supraorbitalis
F. N.Supratrochlearis
G. N.Nasociliaris
NEP
NL
NSO
NST
NEA
NF Nnc
NO
NZT
GS
NZF
GC
NİO
NAPS
NAAS
NAMS
NZ
NMan
GPP
NM
NPM
et m
PAS
N.maxillaris
• Rr.ganglionares
• N.zygomaticus
• Nn.alveolares
superiores
• N.infraorbitalis
A.N.Zygomaticotemporalis
B. N.Zygomaticofacialis
C. N.Alveolar Sup. Post.
D. N.Nasopalatine
E. N. Palatina major
F. N.Palatine minor
G. N.Alveolar sup. Ant. Medii
H. N.Infraorbitalis
N.mandibularis
• En kalın sinir
• Motor ve duyusal
• Dallar
R.meningeus
N.pterygoideus
medialis
N.musculi tensoris
tympani
N.musculi tensoris veli
palatini
A. N.Auriculotemporalis
B. N.Lingualis
C. N.Alveolar Inferior
D. N. Mylohyoideus
E. N. Mentalis
F. N.Buccalis
• Truncus anterior ve truncus posterior
• Truncus anterior
N.buccalis- duyusal
N.massetericus
N.temporales profundi
N.pterygoideus lateralis
N.mandibularis’in dalları
Truncus posterior’ dalları
• N.auriculotemporalis
• N.lingualis
• N.alveolaris inferior(N.mylohyoideus)
N.trigeminus’un lezyonları
Santral
periferik
Truncus
anterior
Nn.Temporales profundi
Truncus
posterior
N.alveolaris
inferior
N.buccalis
N.mylohyoideus
N.lingualis
Ganglion
submandibulare
Trigeminal neuralgia
N.Mandibularis felci
N.trigeminus dallarını tutan HERPES ZOSTER (ZONA)
N.abducens
•
•
•
•
Somatomotor
Sulcus bulbopontinus
Nuc.nervi abducentis
Fissura orbitalis
superior
N.abducens’in sağ gözdeki hareketi
1
2
3
4
5
N.Abducens
felci
N.Oculomotorius felci
N.Abducens felci
Orbita’daki sinirlerin sinus
cavernosus ile olan ilişkileri