yer ve deniz bilimleri - TÜBİTAK Mam

YER VE DENİZ
BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
YER VE DENİZ
BİLİMLERİ
YER VE DENİZ
BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
YER VE DENİZ BİLİMLERİNDE
ÖNCÜ ÇALIŞMALAR
YER VE DENİZ BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü, faaliyetlerine başladığı 1984 yılından bu
yana ciddi ivmelenmelerle ülkemizde doğal afetler ve doğal kaynaklar
alanında ileri araştırmalar yapan, çok disiplinli yaklaşımlarla yürüttüğü
projelerde üniversitelerin katılımını ve koordinasyonunu sağlayan bilim ve
teknoloji merkezi olmuştur. 2000’li yılların başlarından itibaren Ülkemizde
Ar-Ge çalışmalarına sağlanan kaynakların artması ile birlikte Enstitü,
rekabete dayalı fonlardan projeler edinmiş, ulusal çapta farklı üniversiteleri
ve kurumları bir araya getirerek ve öncülük ederek konusunda bir çekim
merkezi oluşturmuştur.
TÜBİTAK
MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ
Gebze Yerleşkesi
KOCAELİ
TÜBİTAK MAM
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTITÜSÜ
ÇALIŞMA KONULARI
01 Aktif Tektonik Araştırma Teknolojileri
02 Jeofizik Görüntüleme Teknolojileri
03 İleri Jeoloji Teknolojileri
4
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TÜBİTAK
MARMARA
ARAŞTIRMA
MERKEZİ
Toplumun yaşam kalitesinin artmasına ve ülkenin
sürdürülebilir gelişimine hizmet eden, bilim ve teknoloji
alanlarında yenilikçi, yönlendirici, katılımcı ve paylaşımcı
bir kurum olan TÜBİTAK; akademik ve endüstriyel
araştırma geliştirme çalışmalarını ve yenilikleri
desteklemekte, ulusal öncelikler doğrultusunda Ar-Ge
çalışmalarını yürütmekte, ülkemizin bilim ve teknoloji
politikalarını belirlemektedir.
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) TÜBİTAK’a
bağlı en eski ve en büyük araştırma merkezlerinden biri
olarak uygulamalı Ar-Ge faaliyetleri yürütmektedir.
TÜBİTAK MAM’a bağlı yedi enstitüden biri olan Yer ve
Deniz Bilimleri Enstitüsü (YDBE), yerbilimleri alanında
proje bazlı çalışmalar gerçekleştirmektedir.
mam.tubitak.gov.tr
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
5
6
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Uzman Ar-Ge Kadromuz
%
87
42
%
Doktora
Arastırmacı
10
%
Teknisyen
31
ARAŞTIRMACI
PROFiLi
PERSONEL
Yüksek Lisans
%
3
%
20
Lisans
İdari/Destek
Multidisipliner Araştırmacı Kadrosu:
•
•
•
25
%
Jeofizik Mühendisliği
Jeoloji Mühendisliği
Jeodezi Fotogrametri Mühendisliği
•
•
•
Fizik mühendisliği
Kimya Mühendisliği
Kimya
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
7
Türkiye’nin
Alanında En Büyük
Ar-Ge Altyapısı
Sayısal Deprem Gözlem Ağı
Zemin Sınıflamasına Yönelik
Ölçüm ve Veri İşleme
Gravite Ölçüm ve Veri İşleme
Manyetik Gradiyometri Ölçüm ve
Veri İşleme
Aktif Tektonik Araştırmaları
Laboratuvarı
Sismik Veri Toplama ve İşleme
GPS Veri Toplama ve İşleme
Manyetotellürik Ölçüm ve Veri işleme
Yer Bilimleri Alanında Uzaktan
Algılama ve Coğrafi Bilgi
Sistemleri
Ulusal 1 MV Hızlandırılmış Kütle
Spektrometresi Laboratuvarı
8
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
9
TEKNOLOJI
GELIŞTIRME
VE UYGULAMAYA
YÖNELIK AR-GE
FAALIYETLERIMIZ
01
YER VE DENİZ BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
AKTİF TEKTONİK ARAŞTIRMA
TEKNOLOJİLERİ
12
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İLERİ TEKNOLOJİYLE ÇOK DİSİPLİNLİ
DEPREM ARAŞTIRMALARI
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
13
Aktif
Tektonik Araştırma
Teknolojileri
Jeolojik Tehlikelerin Çok Disiplinli
Değerlendirilmesi ve Modellenmesi
•
Deprem, tsunami, heyelan, volkan ve jeotermal
olayların izlenmesi ve modellenmesi
•
İl ve ülke ölçeğinde sismik tehlike analizleri
•
Nükleer ve jeotermal santraller, baraj, köprü, tüp geçit
vb. yapılar için jeolojik tehlike analizleri
Deprem Araştırmaları
•
Sismotektonik araştırmalar
•
Deprem kaynak modellemesi
•
Kabuk deformasyonları, fayların kayma hızı
•
Deprem döngüsü ve gerilme etkileşimi, uzun dönem
deprem tahmini
•
Paleosismoloji
Deprem Sonrası Acil Gözlemler
•
Gerçek zamanlı artçı sarsıntı çalışmaları
•
Jeodezik yöntemlerle deformasyon izleme (GPS,
•
PSinSAR, SAR, LİDAR)
•
Coulomb gerilme modellemesi ve artçı deprem
tehlikesi
•
Yüzey kırığı ve aktif fay haritalama
SÜREKLI GÖZLEM AĞLARI
Jeolojik Kaynaklı Afetlere Yönelik Sürekli Gözlem Ağlarının İşletilmesi
Enstitü, yer bilimleri alanında Avrupa çapında kapsamlı ortaklıkların yaygınlaşmasını
sağlamak amacıyla, mevcut araştırma altyapıları, gözlem ağları ve deneysel laboratuvar
çalışmaları ile elde edilen çok disiplinli verilerin tümleşik bir siber altyapı içerisinde
birleştirilmesi çalışmalarında yer almaktadır. Örneğin, New Directions in Seismic Hazard
Assessment Through Focused Earth Observation in the Marmara Supersite (MARsite) projesi
ile Avrupa çapında oluşturulan uydu gözlem sistemleri ve yersel gözlemler ile Marmara
Denizi ve çevresindeki deprem tehlikesini belirlemeye yönelik metotlar geliştirilmektedir.
Proje kapsamında bütünleşik veriler ile deprem tehlikesine yönelik yeni yer bilimsel
modeller oluşturularak deprem kaynaklı afet zararlarının en aza indirilmesine katkı konması
planlanmaktadır.
DEPAR
Deprem Sonrası Acil Gözlem Araştırmaları
Artçı depremleri izleme çalışmaları kapsamında Enstitü, ülkemizin herhangi bir bölgesinde
gerçekleşecek MW=6.0’dan büyük bir depremin hemen ardından bölgeye intikal ederek, 24
saat içinde depremin merkez üssünü çevreleyen geçici sismolojik gözlem ağlarını kurabilecek
bir organizasyona sahiptir. Bu sismolojik ağlardan toplanan verilerle bölgedeki aktif faylar
hakkında değerli bilgiler elde edilmektedir. (2007 Ankara- Bala ve 2010 Elazığ-Karakoçan
depremleri gibi). Bu bilgiler afet sonrası çalışmalarını organize eden AFAD ile paylaşılmakta
ve bu konudaki çalışmaların en doğru şekilde yönlendirilmesine katkı sağlamaktadır.
SİNAR
Sinop Nükleer Güç Santrali için Yer Değerlendirme Parametrelerine Yönelik
Araştırmalar
Sinop Nükleer Güç Santrali’nin yer lisansı için gerekli olan yer değerlendirme parametrelerinin
belirlenmesine yönelik araştırmalar uluslararası ölçekte kabul görecek bir kalite temin
programı çerçevesinde sürdürülmüştür
Mikro-depremler ve yer deformasyonlarını yakından izlemeye yönelik sismolojik ve jeodezik
ağlarla ile gözlemler, bölgedeki faylar üzerinde geçmişte meydana gelen depremlerin
tanımlanması için paleosismolojik araştırmalar, fayların sığ derinliklerdeki yapısının
belirlenmesine yönelik sismik yansıma çalışmaları ve Karadeniz’in bölgedeki akıntı sisteminin
detaylı şekilde ortaya konmasını amaçlayan oşinografik araştırmalar projenin başlıca
konularıdır. Sinop Nükleer Güç Santrali’nin temel tasarımı ve inşası proje kapsamında elde
edilen verilere göre gerçekleştirilecektir.
JEOTERMAL
Jeotermal Rezervuar Kapasitesi Araştırmaları
Jeotermal rezervuarların üretim kapasitesi oldukça değişken olup, rezervuarlar bulunduğu
konumun yersel jeolojik ve coğrafik özelliklerine göre üretime farklı tepkiler vermektedir. Bu
nedenle, Yönetim Planı hazırlanarak iyi bir kaynak idaresi yapılması sürdürülebilir bir kullanım
için şarttır. Enstitü jeotermal sahalarda enerji potansiyel ve kapasitenin tahmini konulu
projeler hazırlamaktadır. Ülkemizde ilk defa Jeotermal enerjinin turizm amaçlı işletilmesi
konusunda jeolojik ve jeofizik yöntemlerin bütünleşik bir uygulaması yapılmış olacaktır.
02
YER VE DENİZ BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
JEOFİZİK GÖRÜNTÜLEME
TEKNOLOJİLERİ
18
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İLERİ
TEKNOLOJİYLE
JEOFİZİK
GÖRÜNTÜLEME
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
19
Jeofizik
Görüntüleme
Teknolojileri
Sığ (<1km) Araştırmalar
•
Sismik kırılma/yansıma, yüzey dalgaları, mikrogravite,
manyetik, elektromanyetik, GPR yöntemleri ile
3-Boyutlu görüntüleme, kömür, jeolojik depolama,
gömülü fay, arkeojeofizik
•
Mühendislik sismolojisi, mikrobölgelendirme, zemin
Vs30, Vp/Vs, ana kaya derinlik
•
Heyelan, aktif fay haritalama ve izleme, kuyu içi
jeofizik, yer tabanlı SAR, LIDAR
Derin Araştırmalar
•
Aktif/pasif sismik tomografi, yüzey dalgaları, alıcı
fonksiyonları, anizotropi, gravite, MT yöntemleri ile
basen, kabuk ve üst manto yapısı çalışmaları
•
Aktif/pasif sismoloji, sismik, elektromanyetik, gravite
ve manyetik yöntemler ile jeotermal rezervuar
görüntüleme ve izleme
Deniz Jeofiziği
•
Deniz tabanı batimetri
•
Deniz sismiği, gravite, manyetik
•
Deniz tabanı sismolojik gözlemler
HEYELAN
Beylikdüzü ve Büyükçekmece İlçelerindeki Muhtelif Heyelan
Sahalarının Araştırılması, İncelenmesi ve İzlenmesi
Proje kapsamında, araştırma alanlarındaki yer hareketleri (heyelan) saptanarak, kayma
yüzeyleri/derinlikleri tespit edilmiştir ve heyelanlar sınıflandırılmıştır. Ayrıca, tespit edilecek
zemin hareketlerinin boyutlarının, yapılarının ve mekanizmalarının ortaya konulabilmesi
amacıyla, heyelanlar farklı yöntemler kullanılarak izlenmiştir. Proje boyunca, LİDAR ölçüm
ve haritalama çalışmaları, GPS ve yer tabanlı SAR ve PS-InSAR çalışmaları, jeofizik saha
ölçümleri, gözlem kuyuları açılarak bu kuyularda inklinometre, piyezometre, TDR periyodik
ölçümleri gerçekleştirilmiştir.
SİSMİK TEHLİKE
İl Bazında Zemin Sınıflaması ve Sismik Tehlike Değerlendirme
Enstitü, kentsel dönüşüm kapsamında Kocaeli ve Bursa ile başlattığı çalışmalarına Balıkesir
ili için devam etmektedir. İlin zemin özelliklerine göre deprem enerjisinin hangi bölgede
ne kadar hissedileceğine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bunun yanı sıra kurulan deprem
gözlem istasyonları ile mevcut ve muhtemel fayların etkinliği sürekli gözlenmektedir.
Senaryo deprem çalışmalarıyla bu fay sistemlerinin olası bir depremde hangi bölgeyi
ne kadar etkileyeceği yani Sismik Tehlikesi belirlenmektedir. Deprem Master Planı’nın
hazırlanmasında büyük katkı sağlayan proje çıktıları, yerleşim alanlarının planlanması,
yapıların sismik sağlamlaştırması ve tasarımı gibi mühendislik çalışmalarına yönelik altlık
veri tabanının oluşmasını sağlamakta, kentsel dönüşüme esas teşkil edecek güvenli bölgeler
tüm özellikleriyle ortaya çıkarılmaktadır.
KÖMÜR YAYILIM
Soma Tersiyer Havzasında Entegre Sismik Yöntemlerle Kömür Yayılımının
Tesbiti
Pilot çalışma alanı olarak seçilen Soma Tersiyer Havzasında linyit kömürü yayılımı entegre
sismik yöntemlerle görüntülenmiştir. Çevreye zarar vermeyen vibro-sismik kaynak olarak
kullanılmıştır Linyitlerin hızlı ve ekonomik tespiti amacı ile kömür aramacılığında yaygın olarak
uygulanagelen sondaj kuyusu açtırma işini asgariye çeken bu entegre yöntem ülkemizde
ilk defa gerçekleştirilmiştir. Linyit aramacılığında bu yöntemle maliyette % 90 zamanda ise
%75’e varan tasarruf sağlanabilmektedir.
03
YER VE DENİZ BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
İLERİ JEOLOJİ
TEKNOLOJİLERİ
24
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İLERİ TEKNOLOJİYLE
JEOLOJİK ARAŞTIRMALAR
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
İleri Jeoloji
Teknolojileri
Jeokimyasal Araştırmalar
•
Doğal gaz, kaya gazı, kömür gazı
•
Jeotermal ve su jeokimyası
•
Jeoloji kaynaklı sağlık tehlikeleri
•
Duraylı izotop çalışmaları
Deniz Jeolojisi
•
Sedimentoloji
•
Kıta sahanlığı araştırmaları
•
Gaz hidrat
•
Deniz tabanı sınıflaması
Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi ile Yaş Tayini
•
Jeolojik, arkeolojik, hidrolojik ve iklimsel yaş tayini
25
ULUSAL 1MV
AMS LABORATUVARI
AMS
Jeolojik ve Arkeolojik Örneklerin Yaş Tayinini Yapabilecek Ulusal 1 MVoltluk
Hızlandırılmış Kütle Spektroskopi Laboratuvarının Kurulumu
Arkeolojik ve yer bilimleri araştırmalarına büyük katkı sağlayacak olan ülkemizin ilk Ulusal
1 MegaVolt Hızlandırılmış Kütle Spektroskopi Laboratuvarı Enstitü bünyesinde kurulmuştur.
Bu altyapı sayesinde araştırmalarda elde edilen örneklerin yaş tayini dünyada mevcut en
hassas analiz yöntemi olan Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi (AMS) ile ülkemizde de
gerçekleştirilmektedir. Radyokarbon yöntemi ile organik örneklerin yaş tayini günümüzden
50.000 yıl öncesine, çeşitli kayaç örneklerinin yaş tayini ise içerdikleri daha uzun yarı ömürlü
izotopların (10Be, 26Al ve 41Ca) analizi ile yaklaşık 5 milyon yıl öncesine kadar yapılabilecektir.
Aynı zamanda Ortadoğu ve Balkanlarda bir ilk olacak laboratuvar ile bu konuda yurt dışına
bağımlılık ortadan kalkacak, çok disiplinli yeni araştırma imkanları sağlanmış olacak ve ülkemizin
kültürel mirası, tektonik ve çevresel özelliklerine ait stratejik veriler ülkemizde üretilecektir.
28
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TEST VE ANALİZ
HİZMETLERİ
Aktif Tektonik Laboratuvarı Analizleri
•
Gravite ölçümleri
•
Sismik yansıma veri toplama ve değerlendirme (196 kanallı ölçüm alabilme, vibro ve
buffalo kaynak kapasitesi bulunmaktadır.)
•
Aktif çok kanallı 1 boyutlu yüzey dalgası ölçümleri (MASW)
•
Pasif çok kanallı 2 boyutlu yüzey dalgası ölçümleri (SPAC, FK)
•
Mikrotremör H/V ölçümleri
•
Manyetik gradiyometri ölçümleri
•
Sürekli veya kampanya GPS ölçümleri
•
Manyetotellürik Ölçümler
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
29
TÜBİTAK MAM
Endüstriyel Hizmetler Birimi
Tel: 0(262) 677 21 90
E-Posta: analiz@tubitak.gov.tr
AMS (Hızlandırılmış Kütle Spektroskopisi)
Laboratuvarı Analizleri
•
Karbon14 ile yaş tayini analizleri
•
Kömürleşmiş bitkiler, tohumlar, ağaçlar gibi örneklerin standart asit baz asit protokolleri ile kimyasal ön hazırlığı yapılarak AMS ile yaş tayini
•
Kemik örneklerinin ultrafiltrasyon yöntemi ile protein ekstresinin çıkartılması ve AMS
ile yaş tayini
•
Ağaç örneklerinin alfa selüloz ekstrasyonu yapılması ve AMS ile yaş tayini
•
Deniz kabukları örneklerinin kimyasal ön-hazırlığı yapılması ve AMS ile yaş tayini
30
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ÖNCÜ
ÇALIŞMALARIMIZ
2001-2003
2005 - 2008
2007 - 2008
Marmara Bölgesi ve İstanbul Metropolitan
Kocaeli İli İçin Zemin Sınıflaması
Marmara Bölgesinin Deprem Aktivitesinin Çok
Alanındaki Deprem Riskine Yönelik Acil
ve Sismik Tehlike Değerlendirme
Disiplinli Yöntemlerle İzlenmesi ve İstanbul
Gözlem Çalışmaları: Marmara Bölgesi Sürekli
Projesi
Kıyı Şeridi/Kıta Sahanlığı Zeminine Olası
Sismoloji Gözlem Ağı (MARSİS)
Etkilerinin Araştırılması (MAZDDA)
2003-2005
2006-2008
Yalova Yerleşim Merkezi İçin
Deprem Sonrası Acil
Sismik Bölgeleme ve CBS
Gözlem Araştırmaları
Çalışmaları
(DEPAR)
2001-2004
Marmara Bölgesi Sürekli GPS Gözlem
Ağı
2005 - 2010
2009 - 2015
Türkiye’nin Deprem Riski Yüksek Jeo-
Ulusal 1MV Hızlandırılmış
Stratejik “Ancak Tektonik Rejimleri Farklı”
Bölgelerinde Deprem Davranışının Çok
Disiplinli Yaklaşımlarla Araştırılması
(TÜRDEP)
2004-2006
Kütle Spektroskopisi
Laboratuvarı Kurulumu(AMS)
2006 - 2009
Frequent Observation-Driven
Marmara Denizinde
Realistic Evaluation and Simulation
Depremsellik Gözlem
of Interacting Geophysical Hazard
Alt Yapı Kapasitesinin
Triggers (FORESIGHT) –AB 6. Çerçeve
Güncellenmesi Projesi
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
2009-2012
2011-2013
31
2014-2015
Soma Tersiyer Havzasında Entegre
Bursa İli İçin Zemin Sınıflaması ve
Sismik Yöntemlerle Kömür Yayılımının
Sismik Tehlike Değerlendirme Projesi
Test Sistemi Sahası Yeraltı
Yapısının Jeofizik Yöntemlerle
Tesbiti ve Kömür Gazı Potansiyelinin
Görüntülenmesi
Araştırılması ve Modellenmesi
2010 - 2014
2012-2016
European Plate Observing System (EPOS)
New Directions in Seismic Hazard
-AB 7. Çerçeve
Assessment Through Focused Earth
Observation in the Marmara Supersite
(MARsite) -AB 7. Çerçeve
2009-2012
İstanbul Kara Alanındaki Olası Diri Fayların
Araştırılması ve Öncelikli Heyelanlı
Alanlarda Çok Disiplinli Araştırmalar
Yapmak Suretiyle Heyelan Tespit ve İzleme
2012-2016
2015-2019
Sinop Nükleer Güç Santrali İçin Yer
Balıkesir İli İçin Zemin
Değerlendirme Parametrelerine
Sınıflaması ve Sismik Tehlike
Yönelik Araştırmalar
Değerlendirme Projesi
Yöntemlerinin Geliştirilmesi
2010 - 2012
Okullarda Sismoloji Projesi (SİSMOKUL)
2013-2016
Beylikdüzü ve Büyükçekmece
İlçelerindeki Muhtelif Heyelan
Sahalarının Araştırılması,
İncelenmesi ve İzlenmesi (HEYZEP)
BIRLIKTE NASIL
ÇALIŞABILIRIZ?
ÖZEL SEKTÖR AR-GE PROJELERI
KAMU KURULUŞLARI AR-GE PROJELERI
ULUSLARARASI AR-GE KURULUŞLARI ILE ORTAK PROJELER
TEST VE ANALIZ HIZMETLERI
TEKNOLOJİ TRANSFERİ
Ulusal Destek Programları Başvuruları
Uluslararası Destek Programları Başvuruları
• TÜBİTAK ARDEB (1003, 1004, 1007)
• TÜBİTAK IKILI/ÇOKLU IŞ BIRLIĞI PROJELERI
• TÜBİTAK TEYDEP (1501, 1505, 1511)
• AVRUPA BIRLIĞI PROJELERI
Detaylı Bilgi İçin: www.mam.tubitak.gov.tr
AR-GE İŞ BIRLIĞI İÇIN
AÇIK KAPI
Birlikte çalışabileceğimizi düşündüğünüz projeleriniz için:
dahaiyisimumkun.com/anket
ÇEVRE VE TEMİZ ÜRETİM ENSTİTÜSÜ
ENERJİ ENSTİTÜSÜ
GEN MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ
GIDA ENSTİTÜSÜ
KİMYASAL TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ
MALZEME ENSTİTÜSÜ
YER VE DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
YER VE DENİZ BİLİMLERİ
ENSTİTÜSÜ
ydbe@tubitak.gov.tr
www.ydbe.mam.tubitak.gov.tr