9. sınıflar dil ve anlatım

9. SINIFLAR DİL VE ANLATIM
2014-2015 ÖĞRETİM YILI, H. AHMET KANATLI ANADOLU LİSESİ, DİL VE ANLATIM DERSİ,
9 SINIFLAR,
I. DÖNEM, I. YAZILI SINAV SORULARIDIR.
ADI SOYADI:
SINIFI:
NO.:
PUANI:
1. Aşağıdaki karikatürde bir iletişim söz konusudur. Bu iletişimdeki ögeleri yazınız. (10 puan)
GÖNDERİCİ (KAYNAK):
ALICI:
MESAJ:
KANAL:
DÖNÜT:
2. Aşağıda belirtilen dilin işlevlerine, örnek birer cümle yazınız. (10 puan)
Göndergesel işlev
Kanalı kontrol işlevi
Alıcıyı harekete geçirme işlevi
Heyecana bağlı işlev
Dil ötesi işlev
3. Dil ailelerinden Ural-Altay dil ailesine ait olan dillerden beşini yazınız. (10 puan)
4. Aşağıdaki ifadeler doğru ise cümlenin başına (D), yanlışsa (Y) yazınız. (10 puan)
Türkçe yapısı bakımından bükümlü diller grubuna girer.
Türkçede konuşma dilinde kullanılan sesler, yazı dilinde kullanılan harflerin sayısı kadardır.
Yazın bitmesiyle ağaçların yapraklarını dökmesi, havaların soğuması sonbaharın geldiğinin göstergesidir. Bu tür göstergelere
dil biliminde “simge” denir.
Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma diline “şive” denir.
“Gözlerin gözlerime değince / Felaketim olurdu, ağlardım.” dizelerinde dil, kanalı kontrol işleviyle kullanılmıştır.
5. Aşağıdaki eserler, Türkçenin hangi dönemlerine aittir? Karşılarına yazınız. (10 puan)
Orhun Abideleri
Kalyanamkara ve Papamkara
Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacib)
Atabetü’l Hakayık
Çalıkuşu (Reşat Nuri Güntekin)
6. Aşağıdaki görsellerin dil dışı göstergelerden hangisine girdiğini altlarındaki noktalı yerlere yazınız. (10 puan)
........................................
...................................
.....................................
.............................................
9. SINIFLAR DİL VE ANLATIM
7. Aşağıda boş bırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız. (10 puan)
* Meslek sırlarını saklamak ve meslekî dayanışmayı sağlamak amacıyla bir grubun kendi arasında konuştuğu özel dile ........................................
adı verilir.
* Geçmişin kültürel değerlerini bugüne ve bugünden geleceğe aktaran dilin, kültürü ............................................ özelliği vardır.
* Altın Yaruk, Irk Bitig adlı eserler, dinî nitelikte eserler olup bu eserler ................................ Dönemi Türkçesine ait eserlerdir.
* Seslerin bir araya gelerek oluşturduğu sözcüklere (k.i.t.a.p / kitap) gösterge biliminde ........................................... bu sözcüklerin zihnimizde
canlandırdığı resme .............................................. adı verilir.
* Sözcükler, birer dil göstergesidir. Bu göstergelerin gösterdiği varlığın kendisine gösterge biliminde .............................................. denir.
* Amacı olmayan ve istem dışı gelişen doğal göstergelere .................................................. adı verilir.
* Bir ileti, dille ilgili bilgi vermek üzere oluşturulmuşsa o iletide dil, ..................................................... işlevde kullanılmıştır.
* İngilizce, Almanca gibi diller ....................................................................... dil ailesindendir.
* Yeryüzündeki diller, yapı bakımından tek heceli, eklemeli ve ................................................... diller olmak üzere üç gruba ayrılır.
8. Aşağıda, bir paragrafın giriş cümlesi verilmiştir. Bu giriş cümlesini geliştirerek bir paragraf oluşturunuz. (10 puan)
Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat ediniz.
Dil, benim aynalı evimdir. ............................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
9. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız. (20 puan)
I. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır?
A) Kültür, bir milletin ortak biçimde uyması gereken kurallar, inançlar, görüşler ve ilkeler bütünüdür.
B) Dil, içinde konuşulduğu toplumun kültürünü kuşaktan kuşağa
aktarır.
C) Bir insan hangi kültürde yetişirse yetişsin o kültürün dilini değil,
kitaplarda okuduğu dili öğrenir.
D) İnsan, dili sayesinde çevresiyle iletişim kurarak kendi kültürünü
öğrenir.
E) Kültür ile dil arasında sıkı bir ilişki ve etkileşim vardır.
II. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) “Ağarmıştı.” sözcüğünde birden fazla ses olayı vardır.
B) “Çevre” sözcüğünde herhangi bir ses olayı yoktur.
C) Türkçe sözcüklerin başında iki ünsüz bulunmaz.
D) Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelmez.
E) “Anne” sözcüğü, zamanla söylenişi değişmiş Türkçe bir sözcüktür.
III. I. Yazı dili günlük yaşamda farklılık gösterirken konuşma dili
farklılık göstermez.
II. Bir dilin bilinen tarihinden önce kendisinden ayrılmış olup çok
büyük yapısal farklılıklar gösteren şekline şive denir.
III. İnsanların geçmişten geleceğe birbirlerini etkileyerek oluşturdukları değere kültür denir.
IV. Mardinliyle Konyalının konuşurken sözcükleri farklı söylemesine ağız denir.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde bilgi yanlışı
vardır?
A) I. ve II.
D) II. ve IV.
B) I. ve IV.
E) III. ve IV.
C) II. ve III.
IV. Dışarıda mevsim baharmış.”
Altı çizili sözcükteki ses olayının bir benzeri, aşağıdakilerin
hangisinde vardır?
A) Siren sesleri, buradan bile duyuluyordu.
B) İki gündür bir şey yemeyince çok acıkmış.
C) Nihat Genç’in son yazısını okuyorum şu an.
D) Cevap anahtarını almayı unutmayın.
E) Bir soğuk yel eser, üşür ölüm bile.
V. (I) Herkes her şey olamaz. (II) Nasıl iyi asker olmak için disiplin,
iyi öğretmen olmak için bilgi, iyi tüccar olmak için para yeterli değilse nasıl bütün mesleklerin, kendilerine göre biraz doğuştan gelme,
çoğu da sonradan öğrenilen incelikleri varsa politikacıların da rastgele, herkesin beceremeyeceği yönleri vardır. (III) Bunları becerebilen kimseler, on binlerce kişinin karşısına çıkıp nutuk çekebiliyor;
binlerce kişinin elini sıkabiliyor, çömelip ayran içebiliyor.
Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
A) İlk cümlede ünsüz türemesi vardır.
B) II. cümlede ünsüz benzeşmesine bir örnek vardır.
C) II. cümlede ünsüz yumuşamasına uğramış dört sözcük vardır.
D) III. cümlede büyük ünlü uyumunu bozan ek yoktur.
E) III. cümlede ünsüz türemesi örneği vardır.
SINAV SÜRESİ 1 DERS SAATİDİR.
BAŞARILAR DİLERİZ.
9. SINIFLAR DİL VE ANLATIM