www.company.com ETİK www.company.com Etik nedir? Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır. www.company.com sokrates(KS).pps www.company.com Etik, neyin doğru neyin yanlış olduğuna inceleyen bir felsefe dalıdır. "evrensel iyi", "evrensel doğru" olup olmadığını ve bunlara ulaşılıp ulaşılamayacağını araştırır. www.company.com Etik değer örnekleri Dürüstlük Yardımseverlik Adaletli olmak Sadakat Yalan söylememek Hırsızlık yapmamak Cana kıymamak gibi evrensel değerlerdir. www.company.com Etik’e yakın kavramlar Ahlak, belli bir dönemde, belli insan topluluklarında benimsenen, kişilerin uymak zorunda oldukları örf, adet, yaşam biçimi gibi davranış ve kuralların toplamı. Deontoloji, aynı meslek grubunda olan kişilerin mesleklerini icra ederken uymakla yükümlü olduğu kuralların tamamıdır. Hukuk, toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür. www.company.com Kurallar, belli bir durumda yapılması gereken şeyi gösterir ya da buyururlar. Kesindirler Örnek: kürtajın yasak olması www.company.com İlkeler, temel düşünce, temel unsur, ana prensiplerdir. Davranış biçimini kesin olarak belirlemezler Genel niteliklidirler Kuralları değerlendirme/doğrulama yetkinliğine sahiptirler Örnek: Özerkliğe saygı ilkesi. Yalan söylemenin yanlış olduğunu bildiren kuralı gerekçeleriyle birlikte değerlendirerek tutum ve davranışlarımıza rehberlik eder. www.company.com Etik henüz çözümü belirlenmemiş, yerleşik kuralların dışında kalan sorunlarla ilgilenir. Açık uçlu sorularla ilkelerin belirlenmesine yönelik çalışmalar yaptığı için her zaman tartışmaya açık bir alandır. Etiğin üzerinde çalıştığı sorunlar çözüme kavuştuğunda yani kurallar belirlendiğinde söz konusu bilgiler deontoloji olur. Etik önemlidir, etiğin bittiği yerde hukuk başlar. www.company.com Meslek etiği Belirli bir meslek grubunun Mesleğe ilişkin olarak oluşturduğu Üyelerini belli bir şekilde davranmaya zorlayan Kişisel eğilimlerini sınırlayan Yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan Meslek içi rekabeti düzenleyen Ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür. www.company.com Meslek etiği uzmanlık gerektiren ne kadar meslek varsa hepsini kapsar. Tıp etiği, çevre etiği, bilim ve araştırma etiği, medya etiği, mühendislik etiği vb… www.company.com www.company.com Meslek etiği patlaması Bilim ve teknolojinin ‘değer dışı’ gelişmesi, kişisel ve siyasal çıkarlarla birleşerek insanlığı bazı çıkmazlara götürmüştür. Bu durum evrensel olarak geçerli kılınabilecek ortak kurallar arayışına yol açmıştır. Günümüzde çeşitli meslek etikleri patlamasına yol açan en önemli etkenin bu olduğu söylenebilir. www.company.com Tıp etiği Tıp etiği, tıbbın ve sağlık alanındaki bilimsel ve pratik çalışmaların etik yönden değerlendirilmesini ve ahlaki ikilemlere bir çözüm bulunmasını hedefleyen disiplindir. www.company.com Etik ilkeler Evrensel kabul gören 4 temel ilke: Zarar vermeme Yararlılık Adalet Özerklik www.company.com Diğer Etik İlkeler Dürüstlük Yaşama saygı Yansızlık Sır saklama Mesleğini ticari amaçlara alet etmeme Meslektaşlara saygı Mesleki dayanışma www.company.com Örnekler… Organ nakillerinde ‘zarar vermeme’ ilkesi gönüllü verici için tamamen tersine uygulanmaktadır Acil kan transfüzyonu gereken bir hasta için elde bulunan tek ve HIV + olduğu bilinen kandan başka seçenek yoksa hastaya bu kanı vermek yarar-zarar dengesinde yarar yönü ağır basan ve ölümü geciktiren bir karardır www.company.com Örnekler… Terminal dönem hastasının ileri tetkik ve tedaviyi reddetmesi ya da ötenazi istediği durumlar Evli olmayan, acil ektopik gebelik tanılı hastanın bilgilerinin yakınlarına açıklanmaması talebi www.company.com Örnekler… Terminal dönem hastaların durumu önemli bir emek, zaman ve para harcamanın gerektiği bir durumdur. Pahalı bir gereci veya ilacı böyle bir hastada kullanmak adil midir? Peki ya kullanmamak adil midir? Hekimin ve sağlık personelinin zamanının paylaştırırken iyileşme umudu daha fazla olan hastaları öncelemeleri adil midir? Bu sorunlara etik açıdan kesin yanıtlar vermek mümkün olmamaktadır. www.company.com Örnekler… Organ naklinde hastaların sırasının nasıl belirleneceği (tıbbi öyküye göre mi, başvuru sırasına göre mi, ödeme gücüne göre mi, yaşına göre mi) Yaş…Örneğin yaşamı tehdit altında acil bir genç hasta ile aynı durumda yaşlı bir hastaya canlandırma işlemine hangisinden başlanacağı www.company.com Örnek: Yehova Şahidi www.company.com Bazı Tıbbi Etik Sorunlar Hayvan Deneyleri Sakat olduğu anlaşılan fetusun yaşamına son verilmesi Doğum kontrol yöntemleri Ötenazi Beyin Ölümü ve Organ Transplantasyonu www.company.com Küretaj www.company.com Estetik müdahaleler www.company.com Genetik Çalışmalar www.company.com Neden etik davranmalıyız? Doğru, haklı ve iyi olanı yapmak ahlakidir. Yasalar yanlış eylemi cezalandırır. Saygınlık; doğru olanı yapmak kişinin veya kurumun saygınlığını artırır. İş pratiği açısından; doğru olanı yapmak iş yaşamında iyi sonuç verir. Değişim açısından; politika ve teamüllerin yokluğunda yapmak için doğru şeyi bilmek amacıyla. www.company.com HASTA HAKLARI www.company.com www.company.com www.company.com Hasta hakları nedir? İnsan haklarının sağlık hizmetindeki yansımasıdır. Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı olan kişilerin Sadece ve sadece insan olmaları nedeniyle sahip oldukları T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile tanınan teminat altına alınan haklarıdır. www.company.com Hasta haklarının kapsamı Sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşlar Sağlık hizmetine katılan her kademedeki ve unvandaki ilgililer Hizmetten faydalanma hakkına sahip bütün bireyler www.company.com Hasta Hakları Adaletle Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma www.company.com Bilgi İsteme www.company.com Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme www.company.com Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme www.company.com Kayıtları İnceleme, Düzeltilmesini İsteme www.company.com Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma www.company.com Bilgi Verilmesini Yasaklama www.company.com Mahremiyete Saygı Gösterilmesi www.company.com Rıza Gösterme, Aydınlatılmış Onam www.company.com Bilgilerin Gizli Tutulması www.company.com Tedaviyi Reddetme ve Durdurma www.company.com İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi www.company.com Güvenliğin Sağlanması Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma Ziyaretçi Bulundurma Refakatçi Bulundurma Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı www.company.com ayferzengin@yahoo.com 0 232 4333333/2337 www.company.com