Sukuk

www.tunagokdemir.com
MEVZUATTA YAPILAN SON DEĞİŞİKLİKLER ÇERÇEVESİNDE TÜRK
HUKUKUNDA SUKUK
Klasik piyasalarda yatırımcıların, ihtiyaç sahiplerine fon aktarımı, genellikle bu aktarımdan
bir maddi menfaat elde etme amacıyla gerçekleşir. Bu menfaat; kredi temelinde üretilen
tahvil, bono gibi araçlarda faiz; ortaklık temelinde üretilen hisse senedi gibi araçlarda ise kâr
payı olarak gerçekleşir. İslam’da yer alan faiz yasağı, bu yasaktan kaçınmak isteyen
yatırımcının kredi temelli ürünlerden uzak durmasına neden olmuştur. Ortaklık temeline
dayalı hisse senetleri ise hem ciddi zarar riski taşıyan, hem de sadece şirket değerlerinin
menkul kıymetleştirilmesinde kullanılan ürünlerdir. İslam Dünyası ise kitlesel
yatırımyapabileceği büyüklükte ve kalitede şirketlerden çoğunlukla yoksundur. Ayrıca
yatırım yapılabilecek şirketler de çoğunlukla kredi temelli finansal ürünleri kullanmaktadır.
Dolayısıyla faiz yasağına duyarlı, ancak parasını fazlaca riske etmek istemeyen yatırımcı için
faizsiz bankacılık ürünleri bu boşluğu doldurmaktadır. Bu ürünler genellikle bir projede,
taşınmazın aynında ya da bu ikisinden elde edilecek menfaat üzerinde ortaklığa dayandığı
varsayımı ile türetilir. İslami finans ürünlerinin nispeten karmaşık görünen yapısı, riskleri
gizlemek için değil tamamen dini yasaklardan kaçınmak gayesi ile şekillenmiştir.
Türk Sermaye Piyasası Kurulu 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 61 ve 130/3
maddelerine dayanarak 7/6/2013 tarihli Kira Sertifikaları Tebliğiyle Türkiye’de sukuk
uygulamaları için gerekli olan hukuksal zemini oluşturmuştur. Bahse konu tebliğ Türkiye’de
sukuk uygulamalarının geleceği açısından hukuki mevzuatın merkezine yerleşmiş ve tebliğle
beraber konuyla ilgili birçok düzenleme ilga olmuştur
Tebliğde düzenleme bulan konular nelerdir?
Tebliğde düzenlenen konular:
A) Kira sertifikalarının nitelikleri
B) Sertifikaların ihraç usulü
C) Varlık Kiralama Şirketlerinin kuruluş ve işleyişleriyle ilgili esaslar
Devletin dış borçlanma amacıyla ikraz ettiği kira sertifikaları da bu tebliğ
kapsamında mıdır?
4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 7/A
maddesi kapsamında ihraç edilen kira sertifikaları ve bu kapsamdaki Varlık Kiralama
Şirketleri bu tebliğden istisna tutulmuştur. Bu maddeyle birlikte devletin dış borçlanma
amacıyla ikraz ettiği kira sertifikaları ve bu ikrazı gerçekleştiren Varlık Kiralama Şirketleri
hakkında bu tebliğ hükümleri uygulanmayacaktır.
Kira sertifikası nedir?
Kira sertifikası her türlü varlık ve hakkın finansmanını sağlamak amacıyla varlık kiralama
şirketi tarafından ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık ve ya haktan elde edilen gelirlerden
payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan menkul kıymeti ifade etmektedir.
Varlık Kiralama Şirketi nedir?
Varlık Kiralama Şirketleri Sermaye Piyasası Kurulunun uygun görüşü ve Bakanlar
Kurulu’nun izniyle anonim şirket şeklinde kurulan, sermayeleri kurulca belirlenen miktardan
az olmayan ve SP Kanunun 61.maddesinde yer alan diğer şartları taşıyan, münhasıran kira
sertifikası ihraç etmek üzere kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır.Varlık Kiralama
şirketlerini yurtdışında bulunan ve TRUST olarak nitelendirilen şirketlere benzetebiliriz.
Tebliğ uyarınca öngörülen kira sertifikası çeşitleri nelerdir?
Tebliğe göre 5 çeşit kira sertifikası öngörülmüştür:
A)Sahipliğe dayalı kira sertifikası
B)Yönetim sözleşmesine dayalı kira sertifikası
C)Alım-Satıma dayalı kira sertifikası
D)Ortaklığa dayalı kira sertifikası
E)Eser sözleşmesine dayalı kira sertifikası
Sahipliğe Dayanan Kira Sertifikaları hangileridir?
Bu tip kira sertifikalarında kaynak kuruluş varlık veya hakkın sahipliğini Varlık Kiralama
Şirketine devreder ve Varlık Kiralama Şirketi gerekli finansmanı sağlamak amacıyla kira
sertifikası ihraç eder.Varlık Kiralama şirketinin devraldığı varlık veya haklar şirket tarafından
kaynak kuruluşa veya üçüncü kişilere kiralanır ya da kaynak kuruluş adına yönetilir.
Bu tip kira sertifikalarının ihraç tutarı konusunda herhangi bir düzenleme var
mıdır?
Evet vardır. Sahipliğe dayalı kira sertifikası ihraçlarında varlığın veya hakkın, VKŞ’ye devri ile
VKŞ’den kaynak kuruluşa veya üçüncü kişilere devri halinde,uluslar arası standartlara uygun
olarak ve SPK’nın düzenlemeleri doğrultusunda varlık veya hakların gerçek değerinin tespit
edilmesi amacıyla değerleme raporu hazırlanması zorunludur.İhraç tutarı değerleme
raporunda tespit edilen gerçeğe uygun değerin %90’ını aşamaz.
Yönetim Sözleşmesine dayanan kira sertifikaları hangileridir?
Kaynak kuruluş ile VKŞ arasında, kaynak kuruluşa ait varlık veya hakların mülkiyeti
devredilmeksizin varlık ve hakların VKŞ lehine yönetilmesini konu alan sözleşme düzenlenir
ve bu yönetim neticesinde elde edilen gelirlerin sözleşme hükümleri çerçevesinde VKŞ’ye
aktarılması amacıyla kira sertifikası ihraç edilir.
Alım-satıma dayalı kira sertifikaları hangileridir?
® VKŞ bir varlık veya hakkı satın almak için kira sertifikası ihraç eder.
®Bu ihraçla edindiği finansmanla satın aldığı varlık veya hakkı tebliğin 12/1 maddesinde
belirtilen şirketlere vadeli olarak satar.
VKŞ varlık veya hakkı satın almak amacıyla yaptığı ihraçtan elde ettiği fonların hesabına
aktarıldığı günü izleyen iş günü varlık veya hakları spot piyasadan almak ve maliyetinin
üstünde bir bedelle vadeli olarak satmak zorundadır.
Bu alım-satım işlemleri hangi yolla yapılacaktır?
Alım-satım işlemlerinde bahsedilen varlık veya hakların Borsa İstanbul Anonim Şirketi veya
diğer likit piyasalarda alınıp satılması zorunludur.
VKŞ’nin aldığı varlık veya hakları satmak zorunda olduğu 12/1 maddede sayılan
şirketler hangileridir?
®Bankalar,
®Portföy aracılığı,genel saklama hizmeti veya aracılık yüklenimi faaliyetlerinden herhangi
birini yürütecek olan aracı kurumlar,
®İpotek finansmanı kuruluşları,
®Payları borsada işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları,
®Birinci ve ikinci grupta yer alan halka açık ortaklıklar,
®Derecelendirme kuruluşlarından isteğe bağlı olarak belli seviyede yatırım yapılabilir notu
alan ortaklıklar,
®Sermayelerinin % 51 veya daha fazlası doğrudan Hazine Müsteşarlığı’na ait olan
ortaklıklar.
Ortaklığa dayalı kira sertifikaları hangileridir?
Varlık kiralama şirketinin belli bir ortak girişime ortak olmak amacıyla ihraç ettiği kira
sertifikalarıdır. İki türlü yapılabilir:
a)Münhasıran VKŞ’nin sermaye koyduğu ortak girişimler için ihraç edilen kira sertifikaları
b)VKŞ’nin nakdi sermaye,diğer ortakların ise kişisel emek veya ticari itibar haricinde
sermaye koyduğu ortak girişimlerin finansmanı için ihraç edilen kira sertifikaları.
Ortaklığa dayalı kira sertifikası ihraçlarında, sertifika sahiplerine güvence olmak amacıyla
ortak girişimin veya ortak girişim dışındaki mal varlıkları üzerinde VKŞ lehine rehin
kurulması zorunludur.
Eser sözleşmesine dayalı kira sertifikaları hangileridir?
Bu işlemde VKŞ belli bir eserin meydana getirilmesi amacıyla kira sertifikası ihraç eder.VKŞ
yükleniciyle kendi adına ve kira sertifikası sahipleri hesabına eser sözleşmesi yapar. Yapılan
eser VKŞ tarafından kiralanabilir veya kiralanmaksızın doğrudan satılabilir.Kira
sertifikasının vade bitim tarihi itibariyle satış bedelinin tamamı VKŞ tarafından tahsil edilir
ve kira sertifikası sahiplerine ödenir.
Eser sözleşmesine dayalı kira sertifikası ihracı ve finansman edinilmesi ile
başka hangi tür projeler yapılabilir?
®Hizmet Sözleşmeleri kurulabilir,
®Kat karşılığı veya arsa karşılığı inşaat veya ortaklık projeleri gibi sair birçok proje ve
sözleşme yapılabilir.
Kira sertifikaları halka arz yoluyla ihraç edilmek zorunda mıdır?
Hayır. Kira sertifikaları halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin ihraç edilebilir.
Fakat halka arz edilmeksizin yapılacak satışlar, tahsisli satış ve nitelikli yatırımcıya satış
olmak üzere iki şekilde yapılabilir.
Halka arz edilecek kira sertifikalarının ise borsada işlem görmesi zorunludur.
ERSİN GÖKDEMİR
Partner
ersin.gokdemir@tunagokdemir.com