Disleksi Nedir?

Özgül Öğrenme Güçlüğü
Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
HKU Psikoloji
(Uzm. Dr. Figen Şenkösem’in katkıları ile)
NÖROGELİŞİMSEL
BOZUKLUKLAR
•
•
•
•
Anlıksal (Entellektüel) Yetiyitimleri
İletişim Bozuklukları
Otizm Açılımı Kapsamında Bozukluk
Dikkat Eksikliği/Aşırı Hareketlilik
Bozukluğu
• Özgül Öğrenme Bozukluğu
• Devinsel (motor) Bozukluklar
• Diğer Nörogelişimsel Bozukluklar
Özgül Öğrenme Bozukluğu
A.
Gerekli girişimlerde bulunulmuş olmasına karşın, en az altı aydır
süren, aşağıdaki belirtilerden en az birinin varlığı ile belirli,
öğrenme ve okul becerilerini kullanma güçlükleri
1.Sözcük okumanın yanlış, yavaş ya da çok çaba gerektiriyor
olması
2.Okunanın anlamını anlama güçlüğü
3. Harf harf söyleme yazma güçlükleri
4. Yazılı anlatım güçlükleri
5. Sayı algısı, sayı gerçekleri ya da hesaplama güçlükleri
6. Sayısal akıl yürütme güçlükleri
B. Okul becerilerinin etkilendiğinin, geçerli başarı ölçümleri ile ölçülmüş
olması ve işlevselliğinin bozulmuş olması gerekir. 17 yaş üstünde,
öyküsünde başarısızlığının belgelenmiş olması gerekir.
C. Okul yıllarında başlar ama etkilenen okul
becerileri tam olarak kendini göstermeyebilir
(zamanla sınırlı sınavlar, az zamanda uzun karmaşık
raporları okuma, okulda aşırı yüklenme durumlarında
ortaya çıkar.
D. Diğer ruhsal bozukluklar, okulda kullanılan dili tam
bilememe ile daha iyi açıklanamaz.
•Kişinin öyküsü (gelişim, sağlık, aile, eğitim)
•Okuldan edinilen bilgiler
•Ruhsal eğitsel değerlendirme
•Klinik değerlendirme
• Okuma bozukluğu ile giden
• Yazılı anlatım bozukluğpu ile giden
• Sayısal(matematik) bozukluk ile giden
• -Ağır olmayan
• -Orta derecede
• -Ağır
Öğrenme Güçlüğü
Dünyayı sağ
beyinle görmektir.
• Sağ beyin sol beyin resmi koy.
Verimli Bir Zihinsel Yapı
Aynı zamanda hem sağ hem de sol beyni
kullanabilen zihinlerdir.
CORPUS
KALLOSUM
SOL
BEYİN
SAĞ
BEYİN
Mental Retardasyon-Zeka Geriliği
Sağ ve Sol Beyinde yapısal bozukluklar vardır.
Sağ ve sol beyin kapasitesi azdır.
Corpus Kallosum incedir ya da yoktur.
CORPUS
KALLOSUM
SOL
BEYİN
SAĞ
BEYİN
Öğrenme Güçlüğü Olan Bireylerin
Zihin Yapısı
SOL
BEYİN
CORPUS
KALLOSUM
SAĞ
BEYİN
• Öğrenme güçlüğü olan çocuklar sol
beyinlerini yeterince kullanamazlar.
• Üstün olan sağ beyinlerini de
kullanmalarını kimse onlardan istemez.
Öğrenme Güçlüğü yaratan nedenler
farklıdır…
•
•
•
•
Duygusal nedenler
Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Bzk.,
Uyaran yoksunluğu,
Sosyokültürel ve sosyoekonomik
nedenler,
• Eğitim yetersizliği vs…
• ..
• Disleksi…Okuma Bozukluğu
• Diskalkuli…Matematik Bozukluğu
• Disgrafi….Yazı Bozukluğu
Tanım:
1990’da ABD Ulusal Öğrenme Bozukluğu
Komitesi;
“Dinleme, konuşma, okuma-yazma, akıl
yürütme, matematik yeteneklerinin
kazanılması ve kullanılmasında önemli
güçlüklerle kendini gösteren heterojen bir
bozukluk grubudur”.
Genel olarak artık dünyada Özel Öğrenme
Güçlüğü için Disleksi ifadesi kullanılmaktadır.
Disleksi Nedir?
Zeka sorunu olmamasına rağmen
öğrenememektir.
Okumayı
Çarpım tablosunu
Ayları, Günleri,
Giyinip soyunmayı,
Zamanı
Yazmayı
İşlem yapmayı
Ritmik Saymayı,
Planlı olmayı,
Top yakalamayı…
•
•
•
•
•
•
Yapısaldır,
Beynin işleyiş bozukluğundan kaynaklanır.
Ömür boyu sürer.
Sosyal etkileşim sorunları da eşlik eder.
Zekada sorun yoktur,
Okumada, yazmada ve aritmetikte sorun
vardır.
• Farklı düşünme yolları vardır.
• Özgüvenleri düşüktür.
• Dahi yönlerini fark etmezler.
Disleksideki Okuma Sorunları
• Harfleri öğrenememe,
• Hece oluşturamama,
• Okumayı sökememe,
• Heceleyerek okuma,
• Okuma hızını artıramama
“Berberinde çürük dik
ılık ba yuvalar keçiler
ona şekil ediyordu.
Dayan Paring paha
önce ve Beter dan’ı
yürasınba dönmüştü”.
Beter dan
“Beraberinde küçük
bir ışık da yuvarlaklar
çizerek ona eşlik
ediyordu. Bayan
Darling daha önce de
Peter Pan’ı rüyasında
görmüştü”.
Peter Pan
Disleksideki Yazı Sorunları
Yazıda şekil bozukluğu:
Yanlış Tutum;
“Sil ve tekrar yaz!”
Yazarken harf atlama:
gülleri…….güleri
babasına…….babsna
yakalamış………yaklamış
• Yavaş yazma,
• Yazarken çabuk yorulma,
• Akıldan işlem yapmaya çalışma.
Sonuç olarak;
• Yazı ödevlerini yapmak istememe,
• Tahtadan ödevlerini geçirememe,
• Ev ödevlerini yazmadan gelme.
Dislekside Matematik Sorunları
Sayıları tersten yazma ve okuma
123......…321………213
Cevabı 53 olarak bulup 35 olarak
işaretleyebilir.
İşaretleri karıştırma:
54+3=162
Artıyı çarpı, bölmeyi eksi olarak
görebilir.
Çarpım tablosunu öğrenememe ?
Öğrenir ama klasik bir öğrenci gibi
değil.
Dislekside Ödevler
•
•
•
•
•
•
•
•
Başına oturmama,
Dikkatini vermeme,
Yavaş yapma,
Ödevlerin çok uzun sürmesi,
Hep başkasına onaylatma ihtiyacı,
Hep yardım alma ihtiyacı,
Hiç ödev yapmama,
Yalan söyleme………
Dislektikler Nasıl Öğrenir?
• Sağ beyini kullanarak öğrenirler.
• Görsel materyal çok kullanarak,
• Sık tekrar yaparak,
• Kendi düşünce sistemlerini geliştirerek,
• Yaratıcı yöntemlerle
Çok iyi düşünürler ama ezberleyemezler.
Öğrenmesi için zaman tanıyın, acele etmeyin.
Destekleyin
Yardım edin
Kolaylaştırın
Gelişmesi için itekleyin
Destekleyin
Yardım Edin
Okul ve Disleksi
• Dünyanın her yerinde klasik okullardaki
eğitim sistemlerinde sol beyin işleyişine
uygun görevler istenmektedir.
• Tüm klasik okullarda, bilgiyi olduğu gibi
alan, akılda tutan ve istendiğinde geri
veren çocuklar başarılı
olabilmektedirler.
Disleksiden Nasıl Şüpheleneceğiz?
• Zeki olduğunu düşündüğümüz öğrencimiz
koordinasyon, okuma, yazma ya da
matematik alanlarında yaşına göre
kendinden beklenen beceri düzeyini
gösteremiyorsa,
• Zeka düzeyinden beklenenden daha
düşük akademik başarısı varsa
Disleksi Kimi Etkiler?
• Çocuğu
• Anneyi-Babayı
• Öğretmeni
• Toplumu
Disleksi ve Çocuk
• “Herkesin
yapabildiklerini
yapamıyorum”
• “Sanırım bir aptalım”
• “Her an yanlış
yapabilirim”
• “Öğretmenim yazımı
beğenmiyor”
Disleksi ve Anne Baba
• Benim tatlı ve zeki çocuğum nasıl olur
da okumayı öğrenemez.
• Oysa akıldan matematik problemlerini
çözüyor.
Disleksi ve Öğretmen
• Bu çocukta bir farklılık
var.
• Ama ne olduğunu
bilmiyorum.
• Aslında çok zeki.
• Zor soruları biliyor ama
daha doğru düzgün
okuyamıyor.
• Derste hiç bir şey
öğrenmiyor.
Disleksi Tedavisi
• Anlaşılmak-Kabullenilmek
• Uygun Tutumlar
• Özel Eğitim Tedbirleri
• Kaynaştırma
• Özel Eğitim
• Duyusal - Motor İntegrasyon
Terapileri
• Farmakoterapi
Ülkemizde Durum
Kaynaştırma Uygulamaları Genelgesi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayı : B.08.0.ÖRG.0.20.03.01 /
3601
02.9.2008
Konu : Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları
...................................... VALİLİĞİNE
(Millî Eğitim Müdürlüğü)
GENELGE NO : 2008 / 60
Madde 5 :
c) Öğrencilerin başarılarının
değerlendirmesinde kullanılacak yöntem,
teknik, ölçme araçları ve değerlendirme
süresi, değerlendirme zamanı,
değerlendirme aralıkları,
değerlendirmeden sorumlu kişiler ve
değerlendirmenin yapılacağı ortam BEP
geliştirme biriminin görüş ve önerileri
doğrultusunda belirlenecektir.
ç) Yazma güçlüğü olan öğrenciler ve özel
öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin
değerlendirilmesi sözlü, sözlü ifadede
güçlük yaşayan öğrencilerin
değerlendirilmesi ise yazılı olarak
yapılacaktır. Yazılı ve sözlü ifade etme
becerilerinde yetersizliği olan bireyler
ise davranışlarının gözlemlenmesi
yoluyla değerlendirilecektir.
d) Yazılı sınavlar öğrencilerin yetersizlik
türüne, eğitim performanslarına ve
gelişim özelliklerine göre
çeşitlendirilecek, sınavlar kısa cevaplı ve
az sorulu olarak düzenlenecektir.
e) Öğrenciler, yetersizliklerinden
kaynaklanan güçlüklerini gidermek
amacıyla sınavlarda
uygun araç-gereç, cihaz ve yöntemlerden
yararlandırılacaktır. İhtiyacı olan
bireyler için yazılı
sınavlarda refakat etmek üzere bir
öğretmen görevlendirilecektir.
ı) Dikkat eksikliği ve hiperaktivite
bozukluğu olan öğrencilerin
değerlendirilmesi, bu öğrencilerin
özellikleri dikkate alınarak daha sık
aralıklarla ve kısa süreli sınavlarla
yapılacaktır.
7) Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilerin
ders ile ders dışı sosyal ve kültürel
etkinliklere etkin
olarak katılımlarının sağlanması yönünde
gerekli tedbirler okul ve kurum
yönetimlerince alınacaktır.
8) Kaynaştırma uygulaması yapılan okul ve
kurumlarda özel eğitime ihtiyacı olan
öğrencilere bireysel ve grup eğitimi
verilebilmesi için destek eğitim odası
açılacaktır.
KAYNAŞTIRMA YOLUYLA EĞİTİM
UYGULAMALARINDA
ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER
(02/9/2008 tarihli ve 3601 sayılı
Kaynaştırma Yoluyla Eğitim Uygulamaları
konulu
2008/60 numaralı Genelgenin ekidir.)
Disleksi ve Yanlışlar
• “Kaynaştırma ya da heyet raporu alırsam
çocuğum damgalanır, ileride karşısına çıkar”
• “Okumayı öğrenince disleksi geçecek”
• “Okumayı sevse herşey hallolacak”
• Oyun çocuğu, büyüyünce geçer”
• Sağ beyin sol beyin resmi koy.
www.disleksidernegi.org
Disleksi Derneği Kursları
• Disleksi Ebeveyn Kursu
• Disleksi Öğretmen Kursu
• Disleksi Eğitmenliği Kursu
İLETİŞİM: 0.543.447.22.18