Gösterge

Gösterge
Gösterge
Arapça da yön işareti
Durum tesbiti
Değişimin ölçümü
Ölçme yeni bir şey değil ancak
koyduğumuz bir hedefe (amaca) ne
kadar yaklaştığımız konusunda bizi
bilgilendirdiği ölçüde anlamlı
Geleneksel Göstergeler:Birbirinden
bağımsız amaçlara ne derece ulaşabildiğimizin göstergesi
Çevresel
Ekonomik
Toplumsal
Su kalitesi
Üretim-Kar
Eğitim
Hava kalitesi
Fiyatlar
Sağlık
Taşıma
Kapasitesi
Ara mallar, Fiziki
sermaye
Yoksulluk
Doğal kaynaklar
İstihdam
Suç
Farklı amaçların birbiri ile
uyumlaştırılması gereği
Çevresel
Ekonomik
Toplumsal
GSYIH-GSMH-Ekonomik refah göstergesi
Hesaplama yöntemi: Harcamalar cinsinden veya üretim cinsinden
Çeşitli ekonomilerin karşılştırılması için ortak bir para birimi cinsiden
ifadesi
Satın alma paritesi ile düzeltilmesi
Dezavantajları
Manipulasyona açık- düşük dolar kuru ekonominizi oldugundan daha iyi
gösterir
Bireysel/toplumsal refah göstergesi mi? Kişi başına hesaplanırsa belki. Ama
değil
Büyüme oranları anlamlı mı? Yüksek büyüme oranları gerçekte ne ifade
ediyor? Az gelişmiş ülkelerin büyüme oranları niye çok yüksek?
Üretim yapılırken çevreye verilen zararlar dikkate alınıyormu? Bu yöndeki
çabalar neler?
Toplumsal/sosyal amaçlarla ekonomik amaçların ne
kadar uyumlaştırldığının göstergesi-İnsani Gelişme
Endeksi
Bileşik bir endeks
İki sistem: sosyal-ekonomik
Sosyal sistemde iki ana tema-üç gösterge:
Tema: Sağlık hizmetlerine ulaşım- gösterge:doğumda yaşam beklentisi
Tema: Eğitim hizmetlerine ulaşım- göstergeler: Yetişkin okur yazarlık oranı
Bileşik okullaşma oranı
Ekonomik sistemde bir ana tema-bir gösterge
Tema: Üretim- gösterge: Reel kişi başına GSMH
Hesaplama yöntemi
Tüm göstergeler 0-1 değerleri arasında bir
değer alacak şekilde standardize ediliyor
Gercekleşen değer-min değer
Max değer-min deger
Okullaşma oranı ile okur yazarlık oranı ağırlıklı ortalama alınarak
bileşik bir gösterge olarak idfade ediliyor (okur yazarlığın agırlığı
2 kat)
Üç standardize edilmiş göstergenin aritmetik ortalaması
Türkiye 92. sırada
İyi bir endeks mi?
HAYIR DEĞİL
Endeks sayılarının sağlaması gereken önemli
axiomatic özellikleri taşımıyor
Ağırlıklar normatif değer yargılarına dayanıyor
Yatay kesitde (ülkeler arası) karşılaştırmalara olanak
sağlıyor ancak dikey kesitde (zaman içerinde)
değişmeyi göstermiyor
Çevresel sistemler ile ilişki kurmuyor
DAHA İYİSİ YAPILABİLİR Mİ? EVET EKONOMİTEORİK YAKLAŞIM-OPTIMIZASYON TEKNIKLERI
Üç sistemin kesişme noktası
sürdürülebilir kalkınma
Sürdürülebilir kalkınma,
bugünkü nesillerin ihtiyaçlarını, gelecek
nesillerin kendi ihtiyaçlarını
karşılayabilmelerini tehlikeye
sokmaksızın karşılayabilen kalkınmadır.
Dünyanın pekçok ülkesinde benzer şekilde ortaya çıkan
çevre sorunlarının temelinde ekonomi ve çevre
arasındaki dengesizlik yatmaktadır.
İnsanoğlu bir yandan hızla gelişen bilim, teknoloji ve
sanayi ile ekonomik açıdan yaşam kalitesini
yükseltirken, diğer yandan da doğaya zarar
vermektedir.
Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik kalkınmanın çevreye
zarar vermeden sağlanması gerektiğine dikkat çeken bir
kavramdır.
Bu yaklaşımla,
doğal kaynaklar verimli kullanılarak,
atıklar azaltılarak,
kaynakların tekrar kullanımı sağlanarak
gelecek nesillerin ihtiyaçlarına cevap verilecek
ve çevrenin sürekli şekilde korunması
sağlanmış olacaktır.
Sürdürülebilir kalkınma sadece çevre korumanın ön plana
çıktığı bir kalkınma anlayışını ifade etmemekte, kalkınmaya
ilişkin bütün ekonomik, finansal, ticari, ve endüstriyel
politikaların, büyümeyi,
• ekonomik
• sosyal
• çevresel
açılardan sürdürülebilir kılmak amacıyla uyumlaştırıldığı bir
süreç olmaktadır.
Birleşmiş Milletler
Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu
Sürdürülebilirlik Göstergeleri
Sürdürülebilir gelişme göstergeleri sürdürülebilirlik
konusunda ne kadar ilerleme kaydedildiğini, hedeflere ne
ölçüde ulaşıldığını ölçmeye çalışan göstergelerdir.
Çevresel, ekonomik ve sosyal yönlerden sürdürülebilir
gelişmeyi sağlama yolunda karar alma sürecine yardımcı
olan önemli araçlardır.
Göstergelerde aranan özellikler
Taşıma kapasitesini gösterebilmeli
temel ihtiyaçları karşılayabilmek için günde çalışılabilmesi gereken saat sayısı
yenilenebilir kaynakların tüketilme hızı üretilme hızından dahamı yüksek. Dogal
kaynakla stoğumuz azalıyor mu?
Toplumla ilintili
Politika yapıcılar ve bireylere yol gösterebilmeli
Sistemler arası ilşkileri kurabilmeli
Neden sonuç ilişkilerini kurabilmeli
Baskı Konum Tepki
Ulasim araçlarının bir yılda kattettiği toplam kilometre-Baskı
Hava Kalitesi (bir m3 havadaki CO2 miktarı)-Konum
Exhaust kontrolünden geçirilen araç sayısı-Tepki
İyi seçilmiş ana tema ve alt temalar
Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi
(Environmental Sustainability Index-ESI)
Bu endeks 142 dünya ülkesi için geliştirilen ve
çevresel sürdürülebilirlik alanındaki
ilerlemeleri ölçmeyi hedefleyen bir araçtır.
Dünya Ekonomik Forumu’nun “Geleceğin
Küresel Liderleri Çevre Çalışma Grubu”,
Columbia Üniversitesi Yerbilimi Bilgi Merkezi
ve Yale Üniversitesi Çevre Hukuku ve
Politikası Merkezi’nin ortak çalışmaları ile
hazırlanmaktadır.
Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi-Metod
Temalar
Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi-Sıralama
2001
2002
2005
70. sırada
62. Sırada
91. sırada
Finlandiya
1
1
Norveç
2
2
Isveç
3
4
Kanada
4
6
İsviçre
5
7
ABD
45
45
Ingiltere
91
65
Türkiye
Ne kadar iyi bir bileşik endex
Insani gelişme endeksinin bütün zayıf
yönleri bu endeks içinde geçerli
Yatay kesitte karşılaştırma mümkün
ancak dikey kesitte mümkün değil.
Değişimin yönü ve hızı hakkında hiç bir
şey söylemiyor.