Bilimi Toplumun Hizmetine Sunmak: Kentleşme Seminerleri 27

TÜRKİYE SAĞLIKLI KENTLER BİRLİĞİ
10. Yıl Kırşehir Konferansı
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
10-11-12 Eylül 2014
Küresel Isınma ile Mücadelede Kentlerin Rolü:
Ulaşım ve Yapı Sektöründen Uluslararası
Örnekler
12 Eylül 2014
Osman Balaban
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
kapsam
 Küresel Isınma (Global Warming) ile sınırlı bir sunuş:
 Küresel Isınma, İklim Değişikliği ve Kentler arasındaki ilişkiler
 Önleme (Mitigation) ve Uyum (Adaptation) Politikaları
 Önleme politikaları bağlamında ulaşım ve yapı sektörlerinin rolü
 Delhi Metrosu Araştırması
 Tokyo Yeşil Binalar Araştırması
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
2
küresel ısınma
 Küresel ısınma, atmosfer, kara ve
denizde ölçülen ortalama sıcaklıklardaki
artıştır
 1906-2005 yılları arasında, dünyanın
ortalama yüzey sıcaklığı 0.76oC artmıştır
 2050 yılına kadar ilave 0.6oC artış
olacağı tahmin edilmektedir
 Sıcaklık artışlarına atmosferdeki sera
gazları neden olmaktadır
 Fosil yakıtların artan kullanımı ve orman
varlığının azalması sera gazlarını ve sera
etkisini arttırmakta ve sıcaklık
12.09.2014 Kırşehir
artışlarına yol açmaktadır
3
iklim değişikliği
 İklim değişikliği ise, küresel ısınmaya yani atmosferdeki sıcaklık artışlarına
bağlı olarak dünyanın ortalama iklim koşullarındaki değişmeleri ifade eder

Son 150 yılın en sıcak 12 yılı, geride kalan 13 yıllık dönemde yaşanmıştır

1998 ve 2005 yılları son 150 yılın en sıcak iki yılı olarak kayda geçmiştir

1950-2007 arasındaki 238 büyük doğal afetin üçte ikisi, iklimsel olaylar sonucu gerçekleşmiştir
 Mevcut iklim değişikliği doğal süreçlerden çok insan eylemlerinin sonucudur

Sulak alanlar ve ormanlar gibi karbondioksit yutan doğal ortamların yok edilmesi

Fosil yakıtların artan kullanımı
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
4
iklim değişikliğinin olası
etkileri
 İklim değişikliğinin insan yaşamı üzerindeki bütün etkilerini tam
olarak bilemiyoruz
 Ancak olası bazı etki ve sonuçları, gözlem ve araştırmalara dayalı
olarak tahmin edebilmekteyiz
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
5
küresel ısınma, iklim değişikliği ve
kentler
 Küresel ısınma ve iklim değişikliği ile kentler arasında sıkı bir ilişki var
 Öncelikler kentler iklim sorununun önemli bir parçasıdır…
 küresel ısınma ve iklim değişikliğine yol açan SG’larının %75’i kent kaynaklı
 dünya nüfusunun yarısı kentlerde yaşıyor ve bu oran daha da artacak
 dünya ekonomik faaliyetinin büyük bölümü yine kentlerde gerçekleşiyor
 kentler konumları nedeniyle zaten riskli bölgelerde; dolayısıyla iklim değişikliğinin
kentlerdeki maliyeti çok yüksek olacak
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
6
küresel ısınma, iklim değişikliği ve
kentler
 Öte yandan kentler küresel ısınma ve iklim değişikliğinin çözümünün
de önemli bir parçasıdır…
 Sera gazı emisyonları ile insan topluluklarının iklim etkilerine maruz kalma
durumunun azaltılması, kentlerde alınacak önlemlere ve yapılacak
düzenlemelere bağlıdır
 Kentlerin yapısal özelliklerinden kaynaklanan avantajlar var, ölçek ekonomileri
yaratmaları, mevcut altyapı olanakları gibi…
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
7
önleme ve uyum eylemleri
 Kentlerde alınacak önlem ve uygulanacak politikaların, iklim sorununun
çözümünde etkili olacağı yaygın kabul görmektedir
 Bu eylemler iki temel hedefe yönelik olarak tanımlanmaktadır:
 Önleme hedefli eylemler (mitigation actions): SG emisyonlarını ve dolayısıyla küresel
ısınma ve iklim değişikliğini azaltmayı amaçlayan eylemler
 Uyum hedefli eylemler (adaptation actions): kentlerin ve kentlerde yaşayanların iklim
etkilerine karşı dirençli hale getirilmelerini amaçlayan eylemler
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
8
önleme eylemleri
bağlamında ulaşım ve yapı
sektörleri
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
9
ulaşım sektörü
 Ulaşım sektörü, çevre ve iklim politikası bağlamında kritik önemdedir
 Sektör, küresel ve yerel düzeylerdeki çeşitli çevre sorunları ile iklim
değişikliğinin ortaya çıkmasına ciddi düzeyde katkı yapmaktadır
 İklim değişikliği bağlamında etkileri – Küresel Etkiler:
 Dünya sera gazı emisyonlarının %15’i ve enerji tüketiminden kaynaklanan CO2
emisyonlarının ise %21’i ulaşım sektörü kaynaklıdır
 1990-2007 arası sektörden kaynaklanan emisyonlar %45 oranında artmıştır
 Çevre sorunların bağlamında etkileri – Yerel Etkiler:
 Pek çok kentte hava ve gürültü kirliliğinin birincil kaynağı kentsel ulaşım
sektörüdür
 2000-2001 itibariyle Delhi’de hava kirliliğinin %70’i kentsel ulaşım kaynaklı, pek
çok gelişmekte ülke kenti için benzer durum söz konusudur
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
10
ulaşım sektörü
 Kentsel ulaşım alanındaki politika seçenekleri, çevre sorunları ve iklim
değişikliğiyle mücadelede hayati önem taşımaktadır
 Bu politika seçenekleri geniş bir yelpaze oluşturur
 özel ulaşımdan toplu ulaşıma ve motorize ulaşımdan motorize olmayan ulaşıma geçişten
 enerji verimliliği düşük modlardan yüksek verimli modlara geçişe
 ulaşım araçlarının fosil yakıtlar yerine temiz yakıt kullanımını sağlayacak uygulamalardan
 taşıtlarda yakıt verimliliğini arttıracak teknolojik yeniliklere varan çeşitlilik söz konusu
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
11
yapı sektörü
 Ulaşım sektörü gibi yapı sektörü ve binalar da enerji tüketimine bağlı
olarak çevre sorunları ve iklim değişikliğine katkı yapmaktadır
 Konut ve ticari amaçlı yapılar:
 Dünyanın toplam sera gazı emisyonlarının %8’inden
 Dünyanın toplam elektrik tüketiminin %60’ından
 Amerika’nın enerji kaynaklı CO2 emisyonlarının %37’sinden
 AB’nin birincil enerji tüketiminin %40’ı ile CO2 emisyonlarının %25’inden
sorumludurlar
 Gelişmekte olan ülkeler ileride başı çekecek…
 Yeni ticari ve konut amaçlı bina inşaatı Çin’de %7, Hindistan’da %5 oranında
büyürken gelişmiş ülkelerde bu oran %2 düzeyindedir
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
12
yapı sektörü
 Sürdürülebilir ve Yeşil Binalar!
12.09.2014 Kırşehir

Yapı sektörünün iklim değişikliğine olan
katkısını azaltmak için son dönemde
sürdürülebilir inşaat ve yeşil bina kavramları ön
plana çıkmaya başladı

Sürdürülebilir inşaat; sürdürülebilirlik
kavramının bina inşaatının her aşamasına
uygulanması sonucunda, binaların inşaa,
kullanım ve yıkım aşamalarında çevreye olan
etkilerini en aza indirilmesini hedefler

İklim ve çevre dostu bina inşaatını dünya
kentleri genelinde yaygınlaştırmayı amaçlar

Sadece yeni binalar ile ilgili olmayıp, mevcut
binaların rehabilitasyonu ve yeniden kullanımı
süreçlerinde de dikkate alınmaktadır
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
13
sürdürülebilir ve yeşil binalar
 Pek çok ülkede iklim dostu-yeşil bina inşaatını teşvik etmek için yeşil bina
konseyleri kurulmuş durumda…
 Bunların başında LEED ve BREEAM gelmektedir. CASBEE ise Japonya’nın
öncülüğünde Asya’da yaygınlık kazanmaktadır
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
14
ulaşım ve yapı
sektörlerinden uluslararası
örnekler
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
15
Delhi
Metro
 Kentin ulaşım sorunlarını çözmeyi amaçlayan ve finansmanın %65’ini kredi olarak
Japonya’nın karşıladığı bir proje
 2021’e kadar toplam 414 km uzunlukta ve 4 aşamada tamamlanması planlanmış
 Halihazırda 200km’si tamamlanmış ve hizmete girmiş durumda
 Dünyanın ilk CDM kayıtlı projesi, özel fren sistemi tükettiği enerjinin %35’ini geri
kazanıyor ve yılda 41,160 ton CO2 emisyonu azalttığı hesaplanmıştır
Source: Doll, C.N.H., Balaban, O., 2013. A methodology for evaluating environmental co-benefits in the transport sector: application to the
Delhi Metro. Journal of Cleaner Production 58, 61-73.
Source: Doll, C.N.H., Balaban, O., 2013. A methodology for evaluating environmental co-benefits in the transport sector: application to the
Delhi Metro. Journal of Cleaner Production 58, 61-73.
Pasif Tasarım
Stratejileri
 ECO-BOŞLUK
 Bina içine doğal ışığı daha
fazla almak amaçlı boşluk
 Boşluğun etkin çalışması için
çatıda güneş sensorları ve
ayna sistemleri
 Boşluk aynı zamanda hava
dolaşımı sağlamak ve
kullanılmış havayı bina dışına
enerji harcamadan atmak için
tasarlanmış
 %15 elektrik tasarrufu
sağladığı hesaplanmış
Pasif Tasarım
Stratejileri
 CEPHE LOUVERLARI
 Bu louver’lar güneş ışığının binaya
doğrudan girmesini engelliyor
 Işığının, iç mekanın fazla ısınmasını
engelleyecek şekilde bina içine
dağılmasını sağlayan bir sistem
 Ayrıca doğal ışığı iç mekanı en
etkin biçimde aydınlanlatacak
şekilde bina içine sokmak için
tasarlanmış, tavandaki sensörlerle
destekli
 Amaç klima yükü ile ışıklandırma
için enerji kullanımını azaltmak
Pasif Tasarım
Stratejileri
 YEŞİL ÇATI VE CEPHELER
 Oldukça yaygın ve giderek artan
bir diğer strateji
 Amaç, ısı adası etkisini azaltarak
binanın aşırı ısınmasını
engellemek
 Böylece binanın klima yükünü
ve soğutma için harcanan enerji
miktarını azaltmak
 Bir diğer strateji, binaların çatı
ve yer seviyesinde su tutan
döşeme kullanımıdır
 Binanın doğal yollardan
soğutulmasına yardımcı olur
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
20
Aktif Tasarım
Stratejileri
 ÖZEL PENCERE SİSTEMLERİ






Low-E (Düşük Yayımlı) Çift Camlar
Binaların termal yalıtım performansını
iyileştirmek için kullanılır
İki cam arasında özel bir kaplama/film
bulunmakta ve bu film içeriye yüksek
düzeyde güneş ışığı alırken ısının bir
bölümünü iki cam arasında hapseder
Hava Akımlı Pencere Sistemleri
Yatay ve dikey yönde hava akımları
yaratarak yazın sıcak havanın, kışın ise
soğuk havanın pencerelerden bina
içine geçişini engellemeyi amaçlar
Böylece binanın klima yükü, yani
ısıtma ve soğutma için enerji tüketimi
azaltılır
Aktif Tasarım
Stratejileri









MERKEZİ ISITMA VE SOĞUTMA SİSTEMLERİ
Binaların ısıtma ve soğutma için ihtiyacı olan buhar,
sıcak su ve soğutma suyunun merkezi bir sistemden
temin edilmesine dayanır
Önemli oranda enerji tasarrufu sağlar
BİNA ENERJİ YÖNETİM SİSTEMLERİ
Binalarda tüketilen enerjiyi azaltmak için binanın
enerji kullanım paternini bilgisayar sistemi ile izler
değerlendirir ve performans artırımı için alınabilecek
önlemleri belirler
SOLAR PV PANELLER
Henüz yüksek kapasiteli sistemlerin yaygınlaştığını
söylemek zordur
Binalarda tüketilen enerjinin küçük bölümüne
karşılık gelecek enerji üretimi söz konusu
Yüksek maliyet önemi engel
İlginiz ve sabrınız için
… TEŞEKKÜRLER!
12.09.2014 Kırşehir
Küresel Isınma ve Kentlerimizin Geleceği
23