Neolife SRS Deneyimi

Radyoterapi Cihazlarının Teknik Özelliklerinin Hasta Seçimindeki Etkisi
Basri Günhan (Ph.D)
Tıbbi Radyofizik Uzmanı
Neolife Tıp Merkezi
X.Ulusal Radyasyon Onkolojisi Kongresi Antalya 19‐23 Nisan 2012
NeoLife Tıp Merkezi
Önemli Tarihler
• Neolife Tıp Merkezinde hasta tedavisine mart 2011 de başlandı.
• İlk srs hastası 6X de Mayıs 2011 tarihinde 6xFFF ile ilk SRS hastası ise Eylül 2011 tarihinde tedaviye alındı.
• SRS i kranial içi ve kranial dışı olarak yapıyoruz.
SRS Yapılan Hasta Sayıları
•
•
•
•
•
•
Beyin SRS ~ 50 hasta
Akciğer SRS ~ 12 hasta
Sürrenal SRS ~ 8 hasta
Karaciğer SRS ~ 3 hasta
Kemik/Vertebra SRS ~ 45 hasta
Spinal SRS ~ 2 hasta
SRS
• SRS‐ Cerrahi ile müdahale edilemeyen veya edilmesi riskli olan tümörlere tek veya <5 fraksiyonda yüksek hassasiyetle yüksek dozlar verilerek yakınındaki sağlam dokuyuda koruyarak yapılan radyasyonla tedavi işlemi olarak tarif edebiliriz.
• Anteriovenous malformation (AVM), Trigeminal neoralgia (TN), malin ve benign tümörlere uygulanabilir.
• Sadece kranyum içi olabileceği gibi kranyum dışıda olabilir.
• İlk başlarda kranyum içi yapılan SRS de frame kullanılırken modern linaklarla birlikte frame kullanılmadan da (maske ile) yapılmaya başlandı. SRS in Gelişimindeki Önemli Tarihler
SRS için Cihazlar
Cihaz Donanımı
• Cihaz teknik ve donanım olarak SRS yapmaya uygun olmalıdır.
• Alan boyutları küçük tümörleri <2mm şekillendirecek özellikte olmalı
• Planlama sistemi küçük alan dozimetrisi yapmaya uygun olmalı
• Cihazda imrt seçeneği olmak zorunda değil (konformal SRS)
• Cihazda IMRT seçeneği olması konformaliteyi arttıracak planlamada elimizi güçlendirecektir.
• İzosantr ve alan boyutu açılımlarındaki hata toleransları
mm altında olmalı
• Cihazdaki görüntüleme modaliteleri SRS yapmaya uygun olmalı
Devam…
• Aynı bölümde MRI ve PET/CT olması planlama BT si pozisyonunda MRI çekilip füzyon yapılması olasılığını artıracak.
• Gerektiğinde radyolog (lar) dan destek alınmalı (sadece SRS için değil )
• TrueBEAM STx
TrueBeam STx
• HD MLC (120 yaprak. High‐Definition HD120™ MLC
Ortada 2,5mm dışlar 5,0mm)
• Alan boyutu 22cmx40cm açılıyor
• MV, kV imaj çifti ve cbct
• BrainLab sistemi Field Size: 40*22 cm
• Exact Track 6D masa (Kaymalar + rotasyon) Center leafs (8 cm): 2.5 mm
Outer leafs: 5 mm Trilogy
Millennium™ MLC‐120
2
Field Size: 40*40 cm2
Center leafs (20 cm): 5 mm
Outer leafs: 10 mm TrueBEAM/Trilogy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
TrueBEAM
HD MLC BrainLab Exact Track sistem takılı 6 Boyutta Hareket Serbestliği (6 DOF)
X,y,z kaymalarına ek olarak exact track ten dolayı masa açılarıda verilebiliyor.
Varian görüntüleme sistemlerine ek olarak BrainLab in ortogonal görüntü
alan kameraları kullanılıyor.
Filtresiz modla birlikte daha fazla foton enerjisi seçeneği
Filtresiz enerjilerde daha yüksek doz hızları (6XFFF‐1400MU/min)
10xFFF‐2400MU/min)
Daha kısa tedavi süresi olarak dönüyor.
Milimetre altında izsantr hassaslığı
•
•
•
•
•
•
• Trilogy
Millennium MLC (HD MLC takılabilir)
Varian karbon fiber masa Sadece standart masa hareketleri verilebiliyor.
Kv‐kv, mv ve cbct imkanı
SRS seçeneği var Doz Rate 1000MU/min
Milimetre altında izosantr hassaslığı
Hasta Sabitleme Sistemleri
SRS
•
•
•
•
•
•
Beyin SRS
Akciğer SRS
Adrenal SRS
Karaciğer SRS
Spinal SRS
Vertebra /Kemik SRS
Neden SRS?
• Kısa fraksiyonasyon (uzaktan gelen hasta için iyi bir seçenek 1‐5fraksiyon) • Daha az yan etki (Örneğin pelvis bölgesinde vertebra/Kemik ışınlanıyorsa barsak konvansiyonel ışınlamaya göre daha az doz alacaktır.)
• Milimetre altında hassaslıkla tedavi imkanı
(SRS yapan cihazların ortak özelliği)
• Daha homojen bir doz dağılımı
Hasta sabitleme
Planlama BT
Imajlar planlamaya gönderilir
Planlama BT si ile MR ve PET/BT füzyon
Kontur çizimi
Planlama
işlemi
Değerlendirme
OK
E
Plan QA
IGRT
TEDAVİ
H
MR
SRS de nelere dikkat etmeliyiz?
• 1) Hasta sabitlemesi önemli [frame li/ frame siz (IMRT maskeli)]
• 2) Görüntüleme (BT, MRI, PET/CT) ve füzyon
• 3) Tedavi Planlaması (Enerji,alan/ark sayısı?? Planar/non coplanar?)
• 4) Doz tanımlaması / Doz dağılımı
• 5) Plan verifikasyonu (QA)
• 6) IGRT
• 7) Tedavi
Beyin SRS
• Hastaya IMRT baş
maskesi yapılır.
• 1,25mm kesit kalınlığı ile planlama BT si çekilir.
• Hasta MR a götürülerek mümkünse planlama şartlarında hastanın görüntüsü alınarak BT görüntüsü ile füzyonu yapılır.
BT/MR Füzyonu
KHDA Ca/ Beyin Met
KHDA Ca/ Beyin Met
SRS de IGRT
• Tedavi öncesi cbct veya BrainLab sistemi kullanılarak ortogonal görüntüler alınır ve masa kaymalarına ek olarak rotasyon, tilt ve pitch kaymalarıda uygulanarak tam olarak planlama ve tedavi şartları aynı yapılmaya çalışılır.
Referans Array/ Video ve IR Kamera Exact track IGRT
Akciğer SRS
• 1) Hastaya vakumlu yatak yapılmalı
• 2) İnce kesitle planlama BT si çekilmeli
• 3) Nefes kontrollü ve farklı fazlarda planlama BT si çekilerek maks. Tümör hareketi göz önünde bulundurulur.
• 4) PET/CT füzyonu mutlaka yapılmalı
KHDA Ca SRS 6xFFF
KHDAkc. SRS 6xFFF
Mesane‐ Akc Met
Kolon Adeno Ca. Karaciğer Met.
10Gyx5fr
Akc Adeno Ca Bi‐Lat Adrenal Met. (5Gyx10fr)
Cilt Ca.Vertebra Met.
Kritik Organ Doz Sınırlamaları
Kritik Organ Doz Sınırlamaları
Kalibrasyon Aletleri
Cihaz Kalite Kontrolü
• Günlük linak kalite kontrolde SN Daily QA3 kullanarak Output, simetri/flatness, ışık‐ışın alan kontrolü ve enerji kontrolü gibi değişkenleri kontrol edliyor
• Küp fantomla OBI ve MV kontrolleri yapılıyor
• Exact Trak için her sabah tüpler ısıtılıp
• Video ve IR kamera kontrolü
• Izosantr kontrolü yapılıyor.
Hasta Plan Kontrolü
• Hasta plan kontrolünde SN MapCheck2 kullanılıyor. Dedektör çözünürlüğü 7mm bir çok durumda yeterli oluyor.
• SRS hasta plan kontrolünde nokta doz ölçümüde yapılıyor. Çok küçük hacimlerle uğraşıldığı için iyon odasının yeri çok önemli çok küçük kaymalar bile farklı dozlar okunmasına neden olabilir.
• Bu durumlarda fantomun AP/ Lat kV görüntüsünü
alıp iyon odasını tam olarak ölçüm noktasına oturtuyoruz. Sonuçlar <%3 çıkıyor.
Sonuç
• Son dönemlerde teknolojideki ilerlemeler cihaz donanımını inanılmaz derecede ilerletti.
• Daha yüksek hassasiyette daha kaliteli tedaviler sunma şansı veriyor.
• Cihaz özelliklerinin çok iyi bilinmesi gerekiyor.
• Cihaz kalibrasyonlarının zamanında yapılarak test edilmesi cihaz fonksiyonlarının düzgün çalıştığından emin olunmasını sağlar.
Devam…
• Diğer disiplinlerde (Radyoloji ve Nükleer Tıp) yeterince faydalanılmalı
• Hastanın Planlama BT si masasına yatmasıyla birlikte herşey başlıyor. Dolayısıyla her aşamasında aşırı bir dikkat ve özen istiyor.
• Frame siz (imrt maskesili) yapılan SRS de maske içinde hastanın hareket etme riski her zaman var. Dolayısıyla IGRT sırasında hasta pozisyonlaması
için dikkatli olunmalı. Eğer 6D masa varsa büyük bir hareket esnekliği sağlayacaktır.
Devam…
• Hasta ve cihaz kalite kontrolleri yükü daha da artacak. Daha detaylı kontroller yapılması
gerekecek. Derece ve mm altında hassaslıkla çalışıldığı için kontroller yine dikkatli ve özenli yapılmalı.
• Plan değerlendirmesinde dta ve gamma analiz toleransları aşağı çekilebilir. (%2 ‐2mm gibi)
• Veya küçük alanlarda iyon odası ile nokta doz ölçümü ‐ film dozimetrisi mutlaka yapılmalıdır.
TEŞEKKÜRLER