a) Moleküler Yapılı Bileşikler

ATOM ve YAPISI
Maddelerin gözle görülmeyen (bölünmeyen) en parçasına atom
denir. Atom kendinden başka hiçbir fiziksel ya da kimyasal metotlarla
kendinden farklı atomlara dönüşemezler. Atomda (+) yüklü
protonlar,(-) yüklü elektronlar ve yüksüz nötronlar bulunur. Atom
çekirdek ve elektron olmak üzere iki temel parçacıktan oluşur
Atomun merkezini oluşturur. Hacim olarak çok küçük(1/10000) olmasına
karşın tüm ağırlığın(1/1840) toplandığı kısımdır.
Protonlar:Bir element için proton sayısı sabittir. Elementin tümünü ve tüm
özellikleri belirleyen protondur.Proton sayısı değiştiğinde elementin türü ve
tüm özelliği değişir.”p” harfiyle gösterilir.
Elektron:”e” harfiyle gösterilir. Çekirdek çevresinde ,belirli yörüngelerde
bulunurlar. Elektronlar bağımsız yörüngelerde bulunamazlar.
Pozitif(+) ya da negatif(-) elektrik yüküyle yüklenmiş atom veya
atom gruplarına iyon denir. İki tür iyon vardır;
Pozitif iyon: Nötr atomdan elektron uzaklaştırılması sonucu
oluşmuştur
Negatif iyon: Nötr atoma elektron ilavesi sonucu oluşur.
İZOTOP ATOM
Proton sayıları aynı ,nötron sayıları farklı atomlara izotop
atomlar denir. İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı,fiziksel
özellikleri farklıdır.
Yanda gördüğümüz gibi iki atom var, ve bunların nötron
sayıları(22,18) farklı ama proton sayıları(20,20) aynıdır. Bu
nedenle yandaki iki atom izotop atomlardır.
ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI
Elementler kendilerinden başka daha saf maddelere ayrışamazlar.
Kısaca içerisinde bir cins atom bulunduran maddelere element denir.
Doğada 115 tane element bulunur. Bu elementleri üç grupta
inceleriz. Bunlar metaller,ametaller ve yarı metaller(soy gazlar)dır.
1) Metaller:
Elementlerin çoğunluğu metal şeklinde bulunurlar. Sanayi ve
teknolojinin ham maddesidir. Isı ve elektriği ileten ve dövülerek
işlenebilen (biçimlendirilen) ,genellikle katı halde bulunan parlak
cisimlere metal denir. Altın,gümüş,demir vb. Metallerin özellikleri
şunlardır;
_Doğal ortam şartlarında ,cıva hariç hepsi katıdır.
_Tel ve levha haline gelirler
_Elektriği ve ısıyı iletirler.
_Parlak renklidirler
2) Ametaller:
Isı ve elektriği iletmeyen,dövülerek işlenemeyen katı, sıvı ve
gaz halinde bulunan maddelerdir. Azot, oksijen,klor,karbon vb.
Ametaller doğada 20 tanedir. Ametallerin özellikleri şunlardır:
_Doğal ortam şartlarında gaz halinde bulunurlar.
_Genellikle mat renklidirler.
_Grafit hariç ısı ve elektriği iletmez.
_Canlıların yapısında bol bulunurlar.
3)-Yarı metaller(soy gazlar):
Bazı özellikleriyle metallere ,bazı özellikleriyle de ametallere
benzerler. Bu elementlere geçiş elementleri de denir. Arsenik,
antimont ,germanyum ,silisyum, polonyum ,tellür vb.
BİLEŞİKLER
İki ya da daha fazla elementin kendi özelliklerini kaybederek
belirli oranlarda ve kimyasal tepkimeler sonucu oluşturdukları
saf maddelere bileşik denir
Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi
doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek
ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani
madde yani bileşik oluştururlar. Elementler doğada genelde saf
halde değil de bileşikler halinde bulunurlar.
Bileşiklerin Oluşması :
Elementler bileşik oluştururken, elementi oluşturan aynı cins
element atomları arasındaki kimyasal bağlar kopar ve element
atomları birbirinden ayrılır. Birbirinden ayrılan element atomları,
farklı cins element atomları ile yeni kimyasal bağlar oluşturarak bir
araya gelir ve bunun sonucunda da bileşikler meydana gelir. Bu
nedenle bileşikler oluşurken farklı element atomları kimyasal
bağlar sayesinde bir araya gelir ve yeni maddeler oluşur.
Bileşiklerin Bazı Özellikleri :
1-) Bileşikler, kendini oluşturan elementlerin özelliklerini göstermezler ve
kendini oluşturan elementlerden tamamen farklı fiziksel ve kimyasal
özelliklere yani kimliklere sahiptir.
2-) Bileşiği oluşturan elementler kendi özelliklerini yani kimliklerini
kaybederler.
3-) Bileşiği oluşturan elementler belirli oranlarda birleşirler.
4-) Bileşiği oluşturan element atomları arasında kimyasal bağlar bulunur.
5-) Bileşikler oluşurken enerji alışverişi olur.
6-) Bileşikler, kimyasal değişmeler sonucu (tepkimelerle) oluşur ve
kimyasal yollarla ayrılırlar.
7-) Bileşikler en az iki farklı elementten yani atomdan oluşurlar.
Bileşik Çeşitleri :
Bileşikler moleküler yapılı bileşikler ve moleküler yapılı olmayan
bileşikler olarak iki grupta incelenirler.
a) Moleküler Yapılı Bileşikler :
Bileşikler, farklı cins element atomlarından oluşan
moleküllerden oluşmuşsa böyle bileşiklere moleküler yapılı
bileşikler denir.
• Moleküler yapılı bileşikler moleküllerden oluşur.
• Bileşiklerdeki molekülleri oluşturan atomlar arasında kovalent
bağ bulunur.
Bileşiğin
İsmi
Bileğin Formülü
Bileşik Molekülünü
Oluşturan Atomlar
Su
H2O
1 Su molekülü; 2 H, 1 O atomundan oluşur.
Amonyak
NH3 (KÖK)
1 Amonyak molekülü; 1 N, 3 H atomundan oluşur.
Karbon Di Oksit
CO2
1 Karbon Di Oksit molekülü; 1 C, 2 O atomundan oluşur.
Kükürt Di Oksit
SO2
1 Kükürt Di Oksit molekülü; 1 S, 2 O atomundan oluşur.
Hidrojen Klorür
HCl
1 Hidrojen Klorür molekülü; 1 H, 1 Cl atomundan oluşur.
Hidrojen Florür
HF
1 Hidrojen Florür molekülü; 1 H, 1 F atomundan oluşur.
Azot Di Oksit
NO2
1 Azot Di Oksit molekülü; 1 N, 2 O atomundan oluşur.
Karbon Mono Oksit
CO
1 Karbon Mono Oksit molekülü; 1 C, 1 O atomundan oluşur.
Kükürt Mono Oksit
SO
1 Kükürt Mono Oksit molekülü; 1 S, 1 O atomundan oluşur.
Azot Mono Oksit
NO
1 Azot Mono Oksit molekülü; 1 N, 1 O atomundan oluşur.
Basit Şeker (Glikoz)
C6H12O6
1 Basit Şeker molekülü; 6 C, 12 H, 6 O atomundan oluşur.
Amonyum
NH4 (KÖK)
1 Amonyum molekülü; 1 N, 4 H atomundan oluşur.
Fosfat
PO4
(KÖK)
1 Fosfat molekülü; 1 P, 4 O atomundan oluşur.
Sülfat
SO4
(KÖK)
1 Sülfat molekülü; 1 S, 4 O atomundan oluşur.
Nitrat
NO3 (KÖK)
1 Nitrat molekülü; 1 N, 3 O atomundan oluşur.
Hidroksit
OH
(KÖK)
1 Hidroksit molekülü; 1 O, 1 H atomundan oluşur.
Karbonat
CO3 (KÖK)
1 Karbonat molekülü; 1 C, 3 O atomundan oluşur.
Hidrojen Sülfat
H2SO4
1 Hidrojen Sülfat molekülü; 2 H, 1 S, 4 O atomundan oluşur.
b) Moleküler Yapılı Olmayan Bileşikler :
Bileşikler, moleküllerden oluşmayıp bileşiği oluşturan farklı cins
element atomları bir yığın oluşturacak şekilde bir araya gelmişse
böyle bileşiklere moleküler yapılı olmayan bileşikler denir.
• Moleküler yapılı olmayan bileşiklerdeki iyonlar düzenli bir yığın
oluştururlar.
• Moleküler yapılı olmayan bileşikler sonsuz örgü tipi bileşiklerdir
• Moleküler yapılı olmayan bileşiklerdeki iyonlar düzenli bir örgü
oluştururlar.
• Moleküler yapılı olmayan bileşikleri oluşturan zıt yüklü iyonlar
arasında iyonik bağ bulunur. (İyon sayısı yığının büyüklüğüne göre
değişir).
Bileşiğin İsmi
Bileğin Formülü
Bileşiği Oluşturan İyonlar
Kalsiyum Oksit
CaO
Ca+2 ve O–2 İyonları
Sodyum İyodür
NaI
Na+1 ve I–1 İyonları
Sodyum Klorür
NaCl
Na+1 ve Cl–1 İyonları
Alüminyum Klorür
AlCl3
Al+3 ve Cl–1 İyonları
Kalsiyum Florür
CaF2
Ca+2 ve F–1 İyonları
Alüminyum Sülfür
Al2S3
Al+3 ve S–2 İyonları
Bakır (I) Klorür
CuCl
Bakır (II) Klorür
CuCl2
Demir (II) Bromür
FeBr2
Demir (III) Bromür
FeBr3
Gümüş Nitrat
AgNO3
Kalsiyum Karbonat
CaCO3
Çinko Sülfat
ZnSO4
Alüminyum Sülfat
Al2(SO4)3
Sodyum Sülfat
Na2SO4
Sodyum Karbonat
Na2CO3
Bakır Sülfat
Klorat (*)
Kromat (*)
Bi Kromat (*)
CuSO4
ClO3 (KÖK)
CrO4 (KÖK)
Cr2O7 (KÖK)