müzakereler sonunda ingilizlere kabul ettirilebilmişti. Anlaşmaya

—3—
müzakereler sonunda ingilizlere kabul ettirilebilmişti. Anlaşmaya bağlı listedeki diğer ihraç mal­
larımız hakkında kabul ettirilen (münhasıran İngiltere'de istihlâk) şartı
tütünlerimize teşmil
olunmamış, bu suretle satışı çok zorluklar gösteren yıllar mahsulü tütünlerimizin bir taraftan bu
yolla ihracı sağlanırken, diğer taraftan İngiltere aracılığı ile bütün dünya ve bilhassa Yunanis­
tan lehinâ kaybedilmiş bulunan, Batı - Almanya piyasalarına girmek ve yerleşmek gayesi güdülmüştür.
Anlaşmaya bağlı listeye ithal edilecek 10 milyon liralık Türk ihraç mallarının tesbiti için de
uzun ve çetin müzakereler cereyan etmiş, İngilizlerin 'bütün ısrarlarına karşı mukavemet gösteri­
lerek Avrupa ve dünya piyasalarında serbest dövizle kolayca müşteri bulan ihraç .mallarımızdan
hiç birisi listeye sokulmayarak ihracında ^devamlı zorluklara tesadüf edilen tâli ehemmiyetteki gayrimamul ihraç mallarımızla Dünya fiyatlarına nazaran maliyeti yüksek sınai mamullerin (ve mese­
lâ pamuklu /mensucatın) bu listeye sokulmasına mûvaffakıyet hâsıl olmuştur.
5. Mezkûr Anlaşmanın 31 . 5 . 1961 tarihinde yeniden gözden geçirilmesi, vâki tatbikatın
tetkiki, bunu göre Anlaşmanın ipka, tadil veya iptali hakkında mutabakata varılması derpiş
edilmiş olduğundan ibu ımevzuda 10 . 5 . 1961 tarihinde Maliye Bakanlığında yapılacak müşterek
toplantıda Ticaret Bakanlığım temsil edecek olan Dış Ticaret Dairesi Başkan Yardımcısı, 'Tica­
ret Bakanından ttalimat almak üzere bizzat Bakanla şifahi bir görüşme yapmış ve Bakan (İngiliz­
lerin silâhlanma kredisi ile Türkiye'ye verdiği malzeme ve yaptıkları tesisatın bir işe yaramaz çü- rük çarık şçyleır olduğunu, askerî maksatlarla alınan bir kredinin iktisadi kıymeti haiz madde­
lerle ödenmesinin yerinde bir tutum olmadığını, efvelce kararlaştırılan 10 milyon Türk liralık
listede mal cinsi ve miktarla ilgili hiçbir değişiklik kabul edilmemesini, isterlerse İngilizlerin es­
ki yıllar mahsulü tütünlerimizi almalarını, istemezlerse daha da çok memnun kalacağımızı ve bu
itibarla hiçbir taviz vermeye yanaşılmamasını) telk&n etmiş ve toplantıya katılacak Ticaret Bakan­
lığı temsilcisine bu şekilde kati talimat vermiştir.
6. 12 . 5 . 1961 günü İngiltere'den gelen BRTC2&AR Firmaâmm Umum Müdürü Dış Ticaret Da­
iresine müracaatla, %, 35 i İstikraz Anlaşmasından mütevellit Türk borçlarına mahsuben /e
% 65 i serbest sterlingle ödenmek şartiyle Ofis ^linde buludan 60 000 ton beyaz arpaya FOB. 49
dolar fiyatla talip olmuştur. Görüşmede Dış Ticaret Dairesi II nci Başkanı, İhracat ve İki Ta­
raflı Anlaşmalar Servisleri Başkan Yardımcıları ^ e diğer ilgili personel hazır bulunmuştur. £'Bu
teklif, Ticaret Bakanına, Başkan ve Başkan Yardımcıları tarafından arz ve izah olunduğu zaınau
Bakan aşırı bir sertlikle İstikraz Anlaşması mevzuundaki görüşünü (Yukarıki maddede özetle­
nen şekilde Jtekrarlıyarak böyle bir satış teklifinin Dış Ticaret Dairesi erkânı tarafından,
kendisine aksettirmeye; lüzum görülmeden derhal reddedilmesi gerektiğini söylemiş ve Dış Tica­
ret Dairesi mensuplarını şiddetle tenkid etmiştir.
7. Bu hâdisenin cereyanından beş gün sonra Ticaret Bakanlığı Müsteşarı Mahmut Şeyda,
17 . 5 . 1961 tarihinde Dış Ticaret |Dairesinin ih-acaat işlerini tedvirle görevli Başkan Yardımcı­
sını çağırarak, Ofiste mevcut arpaların kısmen İstikraz Anlaşması borçlarına mahsuben ihracı
hakkındaki noktai hazarını sormuş, Başkan Yardımcısı arpaların bu suretle satışını muvafık
mütalâa etmediğini ifade ile esasen Ticaret Bakanı Mehmet Baydur'un da buna şiddetle mu­
halif olduğunu beyan etmiştir. Bunun üzerine Müsteşar Mahmut Şeyda, Ticaret Bakanı Mehmet'
Baydur'un bir -hafta kadar evvel, altı Bakandan müteşekkil (İktisadi Hareketle» Tanzim> ve
Süratlendirme Komitesi) nden Ofis elinde mevcut arpaların İstikraz Anlaşmaları kanalnidan
ihracı için salâhiyet aldığını ve kendisine bu hususta talimat verdiğini beyanla gereken hazır­
lıkların yapılmasını Başkan Yardımcısına tebliğ etmiştir. Ticaret Bakanı Mehmet Baydur'un
mezkûr İstikraz Anlaşması hakkındaki noktai nazarını yakinen bilen ve bu konuda bir haf­
ta evvel bizzat Bakanttarafından sarf edilmiş (5 ver 6 neı maddelerde açıklanan), sözlere nuıhatabolan Dış Ticaret Dairesi Başkan Yardımcısı, Bakan Mehmet Baydur'un bir taraftan İstikraz
Anlaşması yoliyle arpa satışına şiddetle muhalefet eder i; görünür ve BREMAR Firmasının 49
dolarlık teklifi dolayısiyle Dış Ticaret Ejairesi mensuplarını muahaze ederken diğşr taraftan arT. B, M. M.
(S. Sayısı: 2 )