GÜNDEM Bağdat Büyük Neden Saldır

ü Çiçek, değişiki.Yayın
䡵 5.Tarihi
Sayfada
: 03.01.2006
Sayfa : 1
Ulusalcı
kent: İzmir
‘Gâvur İzmir’nitelemesini hak etmeyen kent,
tarihte ulusalcı ve uygar
kimliğiyle ön plana çıkıyor. İlk Kuvayı Milliye
kongresi Erzurum ve Sıvas kongrelerinden önce
İzmir’de toplandı. ALEV
COŞKUN’un incelemesi 䡵 7. Sayfada
Orijinal Boyut :01
4 * 7 CMYK
cm
URİYET
3 OCAK 2006 SALI
CUMHURİYET
İNCELEME
Yayın Tarihi : 03.01.2006
Sayfa : 7
‘Gâvur İzmir’ nitelemesini hak etmeyen kent, tarihte ulusalcı ve uygar kimliğiyle ön plana çıkıyor
Kuvayı Milliyeci İzmir
ALEV COŞKUN
-1-
B
aşbakan Recep Tayyip Erdoğan, daha önce hazırlanan konuşma metninden uzaklaşınca, muhakkak bir hata yapıyor.
Avrupa’da AB liderlerine İslamda 4 kadınla evlenmenin şartlarını anlattı. Türban
konusunda karar veren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararını beğenmeyince, İslam ulemasından söz etti. Bu kez de
İzmir için ‘‘Gâvur İzmir’’ nitelemesini kullanarak ‘‘çam devirdi.’’
Oysa ulusalcı, Kuvayı Milliyeci, uygar nitelikleri İzmir’e çok yaraşıyor.
‹
fiGALDEN ÖNCEK‹ ‹ZM‹R
Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde Aydın ili, bugünkü İzmir, Aydın,
Manisa ve Denizli illerini içine alan geniş
bir alanı kapsıyordu.
Merkezi İzmir olan bu büyük ile Denizli, Aydın, Manisa sancakları bağlıydı.
1914 yılına ait nüfus sayımına göre, bu
ilin toplam nüfusu 1.615.000 dolaylarındaydı. Bu nüfusun:
1.250.000’i Müslüman/Türk, 300.000’i
Rum, 35.000’i Yahudi, 30.000’i Ermenilerden oluşuyordu. (1)
Osmanlı İmparatorluğu’nda İstanbul’dan
sonra en güçlü sanayi kuruluşları İzmir’de
toplanmıştı. O dönemde, İzmir’de 5 Türk
bankasına karşı 12 yabancı banka; 202
Türk işyerine karşı 213 gayrimüslim işyeri, 9 Türk avukatına karşı 27 gayrimüslim
avukat; 7 Türk doktoruna karşı 88 gayrimüslim doktor vardı. Ekonomik hayat, gayrimüslimlerin, özellikle ünlü Whittal ve
Girarud ailelerinin elindeydi. (2)
Orijinal Boyut : 28 * 22 cm
⻫
Mondoros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından henüz altı gün geçmişti ki, 6 Kasım 1918’de
bir İngiliz savaş gemisi İzmir’e geldi. Gemi komutanı, valiyi ziyaret etmek için rıhtıma çıktığında,
başlarında papazları, bir Rum topluluğu tarafından
karşılandı. Rum dükkânları, işyerleri, evleri Yunan
bayraklarıyla donatılmıştı. Rumların yaptıkları taşkınlıklar İzmir’deki yurtseverleri harekete geçirdi.
Kuşkusuz bu toplumsal ve ekonomik yapının kusuru halkın değil, Osmanlı Devleti’nindi.
M
ONDOROS
ATEfiKES ANTLAfiMASI
1918 yılının sonbaharında, 1. Dünya Savaşı’ndaki müttefiklerimiz Almanlar ve
Bulgarlar barış isteyince, Osmanlı Devleti de barış istemek zorunda kaldı. Sonunda Ege Denizi’nde Limni Adası’nın Mondoros Limanı’nda 30 Ekim 1918 tarihinde
Osmanlı İmparatorluğu ile İngilizler arasında silah bırakışması imzalandı.
500 YIL SONRA GELEN
‹LK SAVAfi GEM‹S‹
Mondoros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından henüz altı gün geçmişti ki, 6
Kasım 1918’de bir İngiliz savaş gemisi İzmir’e geldi. 500 yıldır ilk kez bir yabancı
savaş gemisi İzmir Limanı’na giriyordu.
Gemi komutanı Binbaşı Dickson, valiyi
ziyaret etmek için rıhtıma çıktığında, başlarında papazları, bir Rum topluluğu tarafından karşılandı.
Rum dükkânları, işyerleri, evleri mavi-
⻫
Ulusal bağımsızlık savaşından önce, Anadolu’da
30 kongre toplanmıştı. Bu kongreler, 5 Kasım
1918 ve 8 Ekim 1920 tarihleri arasında
Anadolu’nun dört bir yanında Kuvayı Milliye
ruhunu canlandırmak için harekete geçti. Bu
kongrelerin sekizincisi İzmir’de 17-19 Mart
1919’da yapıldı. Kongre İzmir Müdafaai Hukuk
Cemiyeti tarafından gerçekleştirildi.
beyaz Yunan bayraklarıyla donatılmıştı;
gösteriler yapılıyordu. Aya Fotini kilisesine Yunan bayrağı törenle çekildi. Bu gösterilere engel olmak isteyen Türklerle Rumlar arasında yer yer çatışmalar çıktı. Bu
olayın etkileri günlerce sürdü.
O günleri anımsayıp ayırdına varabilmek
için olaydan iki gün sonraki, 8 Kasım 1918
tarihli İzmir’de yayımlanan Anadolu gazetesinde Vasıf (Çınar) Bey’in yazdıklarına
bir göz atalım:
‘‘... Ellerinde, göğüslerinde, kollarında
birçok mavi-beyazlı bayraklar taşıyan sarhoşlardan kurulu kafileler saatlerce gemiyi tavaf, papazlar da takdis etti. Sevinçlerinden denize atlayanları, küçük yük arabalarının merkeplerine, köpeklerin kuyruklarına bile Yunan bayrakları takarak zafer ilan
edenlerini gördüm. Bazı evlerin önünde Yunan bayrağı... Her bakkal çırağının, her çocuğun elinde Yunan bayrağı... Sanki Türk’ün
gafletini, aczini göstermek, bize bir ibret
dersi vermek isteyen ilahi bir tecelli idi.’’ (3)
‹
ZM‹R MÜDAFAA‹
HUKUK CEM‹YET‹
İzmir’e gelen bir İngiliz savaş gemisi ne-
deniyle yerli Rumların yaptıkları taşkınlıklar, zaten uzun süredir arayış içinde olan İzmir’deki yurtseverleri harekete geçirdi, İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyeti (İzmir Haklarını Savunma Derneği) kuruldu.
Bu derneğin kurucuları Moralızade
Halit Bey, kardeşi Nail Bey, Maliye Müfettişi Muvaffak Bey (Menemencioğlu),
emekli Binbaşı Sami Bey, Tokatlızade
Şekip Bey, Salepçizade Hacı Mithat Bey
ve Albay Selahattin Bey kuruluş dilekçesini 1 Aralık 1918’de vilayete verdiler. (4)
A
NADOLU’DA
ÇOBAN ATEfiLER‹
Ulusal bağımsızlık savaşından önce, Anadolu’da 30 kongre toplanmıştı. Bu kongreler 5 Kasım 1918 ile 8 Ekim 1920 tarihleri arasında çoban ateşleri gibi Anadolu’nun
dört bir yanında Kuvayı Milliye ruhunu
canlandırmaya başladılar.
Bu çoban ateşlerinin ilk altı kongresi Kasım 1918-Ocak 1919 tarihleri arasında Kars
ve Ardahan’da, 7’ncisi Trabzon’da (23 Şubat 1919) ve 8’incisi İzmir’de (17-19 Mart
1919) yapıldı. (5)