dergısı

İLAHİYAT F AKÜLTESİ
•
•
DERGISI
CİLT: I
DiYARBAKlR • 1999
HALiFELİK İnDİASINDA BULUNANLAR
(Esmaü'l-lez'ine Ramı1 el-Hilafe ve Harebu
Aleyha Beni Ümeyye)
Yazan: EZ-ZEHEBi1
Çeviren: Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Acar
Ön söz
ez-Zehebi'nin2 1 varaktan ibaret olan bu notlan, yazann Siyeru A 'lami 'nNiibela adlı geniş hacirnli biyografik eserinin İstanbul'da ill. Ahmed Yazmalan
arasında kayıtlı olan (A.5-291 O) V. Cildinin başı,nda bulunmaktadır. Bu varakın
üzerindeki notta şu yazılıdır: '·Eserin müellif nüshası dışındaki bir nüshasının
üzerinde Esmaü '1-lezfne Ramü el-Hilafe ve Harebu Aleyha Benf Ümeyye yazılıdır."
Bu el yazması, yazar hayatta iken, müellif nüshasından nakledilmiş ve onunia
karşılaştınlmıştır. Öyle anlaşılıyor ki bu 1 varak'ı bir anı olsun diye ez-Zehebl'nin
kendisi yazmış ve Emeviler'in başlangıcından Fatı.mller'in doğuşuna kadar halifelik
davası güdenler ve Halifelik için Emevilerle savaşaniann isimlerini not etmiştir.
Ancak ez-Zehebi bu isimler arasında Ebu Muhammed Süfyarıl ve Ebu'l-Umaytır
gibi bazılanın unutmuştur. Bu metin, kısa notlada birlikte tarafımızdan ilk kez
··Mece/letii Me 'hedi '1-Mahtutat el-Arabiyye"de yayınlanmıştır (Kasım 1959, C. V,
s. 301-308). Metni, halifelik ve sultaniık davası güdenieri tanıtıcı daha geniş notlada
birlikte yeniden yayınlamayı uygun gördük. Ez-Zehebi, burada 41 isim saymıştır.
Biz de yazann zikretmediği diğer bazı isimleri Ek'te sunduk.
Salahüddin el-Müneccid
1
Şemsüddin Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed et- Türkınani ez Zehebi, Esmiiii '1lezine Ramü ei-Hildfe ve Harebu Aleyha Beni Ümeyye, neşir ve tahkik: Salahüddin el-
Müneccid, Beynıt, 1398/1978. Naşir Salahüddin el-Müneccid'in, metinden iki misli
daha fazla yer tutan notlan çevirinin sonuna alınmıştır.
~. Ez-Zehebi hakkında geniş bilgi için yazarın Siyeru A 'lami 'n-Nübela adlı eserinin I.
Cildi'ne (Kahire, 1956) yazdığıınız geniş özete, aynca A 'lamii 't-Tarih ve '1-Cuğra.fYa
III/99'a bakınız. (S.M).
205
EMEVİLER DÖNEMİNDE HALİFELİK iDDiASINDA
BULUNANLAR VE EMEVİLERLE SAVAŞANLAR
ı. Hz. Hüseyin (Şehit Hüseyin)
2. Abdullah b. Zübeyir: Bir süre halifelik yapmıştır.
3. Muhammed b. Hanefiyye: Muhtar es-Sakafi ona biat etmiş ve
onun için "Mehdrdir" demiştir.
4. Ed-Dahhak b. Kays ei-Fihri: Kendisinin halifeliği için çalışmıştır.
Mervan b.
el-Hakem onunla savaşmıştır. Sonunda Merc-i Rahıt'ta
öldürülmüştür.
etmiş,
karşı-
5. Amr b. Said el-Emevi: Şam (Dimeşk)'da Abdülmelik'e isyan
o da onu affetmiş, en sonunda da boğaziamıştır (zebihehu).
6. Abdurrahman b. ei-Eşa's b. Kays ei-Kindi: Irak'ta -Emeviler'e
ayaklanmıştır.
Askerleri bozguna uğratmış, ancak sonunda
öldürülmüştür.
7• .Katri b. ei-Fücae ve bir grup Harici liderinin isyanları: Bunlar
bir süre sonra etkisiz hale getirilmiş ve öldürülınüşlerdir.
8. Yezid b. ei-Mühelleb ei-Ezdi: isyan ederek Kendisini halife ilan
etmiş ve "Ben Kahtaniyim" demiştir. Bunun üzerine Emeviler onunla
savaşmışlardır. Basra yakınlarında öldürülınüştür.
Kurre, İbn Sirin'in şöyle dediğini nakletmiştir:" Kahtani-nin çıkışı
hak'tır, ancak o Kureyş'tendir".
İbn Ebi Zib'in, ei-Meadrden onun da Ebu Hureyre'den rivayet
ettiği Merfii' bir hadiste şöyle buyrulmuştur:" İnsanları Kahtan soyundan bir
adam yürütmedikçe (yönetmedikçe) kıyamet kopmayacaktır".
Bu hadisin bir benzerini Sevr b. Zeyd, Ebu Hureyre'den rivayet
kısa
etmiştir.
Zühri de Muhammed b. Hayyan ve Abdullah b. Amr'dan şunu
rivayet etmiştir:" Kahtan soyundan bir adam hükümdar (melik) olacaktır".
206
........•.
-
-----~---------~-
····-----·-···
9. Zeyd b. Ali b. el-Hüseyin el-Alevi: Hişam'ın halifeliği zamanında
Kı1fe'de Emeviler'e isyan etmiş en sonunda idam edilmiştir. Onun çok
sayıda çocuğu vardı.
1O. Abdullah b. Muaviye b. Abdullah b. Cafer b. Ebu Talib de
isyan etmiş ve halifeliği elde etmek istemiştir. Isfahan ve Fars civarında ona
biat edilmiştir. İsyanı büyümüş, fakat sonunda öldürülmüştür.
ll. (Son olarak) Abbasiler, -Emeviler'e- isyan etmişler ve dünyaya
hükmetmişlerdir. Böylece Emeviler tarih sahnesinden kaybolmuşlardır.
ABBASİLER'E İSYAN EDENLER:
12. Halife el-Mansôr'a amcası Abdullah b. Ali isyan etmiştir.
13. Sonra Muhammed b. Abdullah b. Hasan isyan etmiştir.
14. Sonra kardeşi İbrahim Basra'da ayaklanıruştır. Hakimiyet kurmak
üzereyken öldürülmüştür.
15. Sonra ikisinin kardeşi İdris Mağrib'te isyan etmiştir.
16. Daha sonra el-Hüseyin b. Ali b. el-Hasan b. el- Hüseyin
Haremeyn'de isyan etmiş, sonunda tuzağa düşürülerek öldürülmüştür.
17. Yahya b. Abdullah b. Hasan ortaya çıkmış ve Horasan'da
Harun er-Reşid zamanında karışıklık çıkarmıştır. Sonunda ele geçirilerek
hapse atılmış ve ölünceye kadar hapiste kalmıştır.
18. Abadan'da Ahmed b. İsa b. Zeyd b. Ali -Abbasiler'e karşı­
harekete geçmiş, altmış sene gizlenmiş ve ei-Mütevekkil zamanında 89
yaşında ölmüştür.
19. Ebu's-Serayi, Kı1fe'de (hicn") ikinci yüzyıla yakın bir tarihte Abbasiler'e- isyan etmiş ve Muhammed b. Tabataba el-Aievi'ye biat
etmiştir. Fakat el-Alevi aniden ölmüş, bunun üzerine
Ebu's-Seraya,
Muhammed b. Muhammed b. Zeyd b. Ali ei-Hüseyni'ye biat etmiştir.
Basra, Vasıt, Medain ve Kufe'yi ele geçirmişse de sonunda yakalanarak
boynu vurdurulmuştur. (Bunun sonucunda) etrafta Aleviliğin kökü
kurumuştur.
20. Ali Rıza'nın kardeşi İbrahim Yemen'de ayaklandı. Güçlendi.
21. İbrahim'in amcası Muhammed b. Cafer (es-Sadık) b.
Muhammed, (Hicıi) 200 yılında Mekke'de ayaklandı. Sonuçta esir alındı.
207
Lı
22. Irak'ta Mansur b. Mehdi ayaklandı, ancak halifeliğe geçemedi.
23. Sonra, (Hicri) 200 yılımn ilk günlerinde kardeşi İbrahim b.
Mehdi'ye biat edildi. Bir süre bu şekilde kaldı, sonra gücünü kaybetti ve
ortalıkta görünmedi.
24. ei-Mu'tasım zamanında Talekan'da Muhammed b. ei;.Kasım
el-Alevi es-Sfifi-adında biri- ortaya çıktı.
Esir düştüyse de sonunda
kaçmıştır.
EI-Vasık'a kimse isyan etmemiş, ancak el-Mütevekkil'e
karşı
ayaklananlar olmuştur. Çünkü O onlara (Alevilere) verilen maaşlan kesmiştir.
25. Hasan b. Zeyd el-Alevi Taberistan'da isyan etmiş~ir. Bunun
isyam büyümüş; Deylem'i ele geçirmiştir. 271 senesine kadar hayatta
kalmıştır.
26. Ondan (Hasan) sonra kardeşi Muhammed b. Zeyd başa
ve 288'de öldürülmüştür.
27. 270 senesinde Kufe'de Yahya b. Amr b. Yahya el-Alevi isyan
etmiştir. Sonuçta öldürülmüştür.
28. Kazvin'de el-Hüseyin b. Ahmed el-Alevi isyan etmiş, sonunda
geçmiş
öldürülmüştür.
29. Medine'de İsmail b. Yusuf b. İbrahim b. Musa b. Abdullah b.
Hasan 20 yaşında iken isyan etmiştir. Zulüm yapmış ve iki sene hüküm
sürmüştür. 252'de ölmüştür.
30. Onun (İsmail) yerine kardeşi Muhammed geçmiş, sonra
Yemame'de ortaya çıkmıştır. Çirkin işler yapmış, sonra ölmüştür.
31. Onun oğlu Yusufbaşa geçmiştir.
32. Daha sonra Medine'de başka birisi isyan etmiştir.
33. Bir başkasının isyam.
34. Daha sonra Basra'da el-Habis, Zenc topluluğuyla birlikte isyan
etmiştir. O, neredeyse ülkeyi ele geçirecekti. Abbasi ordulan onunla onbeş
sene savaşmıştır. Sonunda öldürülmüştür. O kendisinin Ali b. Muhammed
b. Ahmed b. İsa b. Zeyd olduğunu ileri sürerdi. Ancak gerçekte o
Abdülkays'tan idi.( ... )
Bundan sonra İranlılardan (min evladi'l-' Acem) Ali b. Muhammed
b. Abdürrahman b. Habib isyan etmiştir.
l-
208
l
>, •..35.
Etrafta· bazı :zorbalar. · (zalimi'n} isyan ·eihliŞ; fakat' ':lJi( 'şey· elde
.e.dememişlerdtr.~:i·.,-~.:.
::..~.:;.:i·.~-~:;:-
· ·--
~-~r:::-::-·-:::~ ·:·~::.:
_
- ,·. . ·. ;" 36~. • Sonra :. E bu'l~Mahzfıl '~:isyan etmiş; keiı.disiiiin ~: ;·Talibi'lerd.~n
olduğunu iddia etmiştir. Zulmetmiştir. İbn Tuğc oriuiila saviŞ'İ:nlŞ; sÔfiuiıda
Mısitlılar onu öldürmüştür.• O :ha:bls bir Kiırmtıti·3 idi! :'- ·->··,~_-ı
.· .) ·• 37 ~:Daha sonra ~o nuri kardeşi i'syan 'etmiş aİıcak'Ö 'da:-"öldüfülmuş'tür: ·_;
,!.·.•._38.•Daha·.sohra babalan:Zikreveyh Kutıriuti•isya.n:etirtlŞtir:i: Y Oğıiİı
birmücadeleden sonra öldürülmüştu'r'.'
. . . ; ,--c' < ;;: i
- · . ~39~ Yahya b~ Hüseyin b;Tabataba er-Ressi: Saniiyci 'hakim oİinuş
V~ daha sonra·Ya'fer'e ·Savaş açmıştır. : Sonra daAii b: Fi!Zi oiıa. isyan etini ş;
:pejgamberlikiddiasındabuluninuştur:·-':. ;: ·
·
:c :~.· ··,
. .· _· ,40~ . Eı.:ce:nnabi; -Bahreyn'e hakim ohnuştur: ö ·. k~ndisiniİFl.Aıe..Vi ·''soyundan-:oldtiğunu iddia ediyordu. -~
, ... .
., ·
- ~- · ·
•:. · · 41. Mağrib'te Menili olduğunu iddia edert'kişi-·isyafi:ederek,- ülı<~Yi
ele geçirdi, sonra Şeriat'ı değiştirdi. Bunun çocuklan Mısır've'Suriye'd~-' illi
yüz yıldan fazla bir süre · hüküm sürdlllef
:. ' .,
··EK:
Burada .·. isimleri :ez.;Z'ehebi'rün listesinde. _:buliinmayan :'halifeilk
müddei'leri ve bunların isyarilanlşunlardır:::~, '
·
· ·:
ı. Abdurrahman b.·, ıvıuaviye' b.- :Hişam ..·b. Abdülmelik:·· ~Bu
:'~Sakaru Kureyş'' .. ve·:"ed-'Dahil'I -'Hıkaplarıyla · arnlan kiŞidir. Ed-Dahil
lakabıhı. alması onun :Endülüs~e: girmesi· nedeniyledir: Em evi Devleti·;' yıi{ıldiğı
sırada:Mağrib'e .kaçmış; ;burada Yemenli kabilelerirr desteğini- alirııŞtir'::.:s.öri[a
Endülüs'e girerek buranın yöneticisi \Yusuf"b~'Ab'du·rtabman ei;;FiiırFile
savaşmış ve onu .y-enmiŞtiF. 13 8. seriesinin Kurban Baytam.ı:: günü. Kürtuba'yı
ele geçirmiştic Keıfdisiniml721788'de ölmesindeı:i'sönra yerin~ bglıJ::IIiŞafu.
geçmiştir. Endülüs · 400 ·yı lllanna kad~r, Em evilerin :·'idaresi·:.. altiri d~
kalrriıştır(ez-ZehebkeJ. . 1ber.fiHeberi meiıGeber., I /261-262). <: -~
2. Osman b~ Sürake el.,.Ezdi: DımeŞk~teki Şeri:fletdeıt'biridii\':Es;.
Seff'ah'ın ölül)1üyle birlikte ayaklandı. Dirrieşk:minberlerinde AbbasoğUHanna
~övdü. Halifefiğe ~de ~Haşim b;:Yezid b.'Halid·:b~- :Yezid b~ :Mu~viye; 'eı..:
--"::=-:-:c--:c-'----:--.........,--.,..,-c.,--......,-:-,..,-• ..
3
.
''
' ·'
r ·.
:K.~~~~!i keliı;rıe.di pu :şekil d~ ·har~k:e.lenmiştir . .(çev:)·
'209
:,;
--~<~-·
._: -~- ,. .···;: :-;
···- . , -~.. .,....
Emevi'yi getirdi. Es-Seffiih'ın amcası Salih bunlar (Emeviler) üzerine ani
bir baskın yapt, İbn Sürake, kendisinde onunla savaşacak gücü bulamadı,
Haşim de gizlendi. İbn Sürake'nin boynu 13 7 senesinde vurduruldu. (ezZehebi, el- 'İber, I/187).
3. Ebu'l-'Umeytır es-Süfyani: Adı Ali b. Abdullah b. Halid b.
Yezid b. Muaviye'dir. Dimeşk'te 195 senesinde ortaya çıktı.Şam halkı ona
biat etti. Buranın valisi ('funil) Emir Süleyman b. ei-Mansôr'u şehirden
çıkardı. (ez-Zehebi, el- 'İber, I/318). 198 senesinde Muhammed b. Salih
b. Beyhes el-Kilabi, Suriy~ Araplarının emiri Ebu'l-'Umeytır'la savaşmakla
görevlendirildi. Ebu'l-'Umeytır Dimeşk yakınındaki el- Mezze'ye kaçtı.
Ancak İbn Beyhes ona yetişti; onu yanındakilerle birlikte öldürdü ve yeniden
Abbasi halifesi el-Me'môn adına hutbe okuttu (ez-Zehebi, el- 'İber, I/328).
4. İdris b. Musa b. Abdullah b. Musa b. Hasan b. Hasan b. Ali b.
Ebu Talib. 250 senesinde isyan etti. İbn Kesir el-Biddye'de bundan
sözetmiştir (XI/6).
5. 251 senesinde Küfe'de Talibilerden Hüseyin b. Muhammed b.
Hamza b. Abdullah b. Hüseyin b. Ali b. Hüseyin Ali b. Ebu Talib
adında bir adam isyan etti. Halife ei-Müsta'in bunun üzerine Muzahim b.
Halciin'ı gönderdi. İkisi savaştı. Alevi adam bozguna uğradı. Muzahim
Küfe'ye girince burada bin ev yaktı, isyana katılanların mallarını yağmaladı.
Hüseyin b. Muhammed'in bazı cariyelerini sattı.
6. 255 senesi Receb ayında KUfe'de Hz. Hüseyin'in çocuklarından
İsa b. Cafer ve Ali b. Zeyd ortaya çıktılar ve burada Abdullah b.
Muhammed b Davud b. İsa ile savaştılar. Bunun sonucunda güçlendiler.
(İbn Kesir, el-Biddye ve 'n-Nihaye, XI/16).
7. 256 senesinde Küfe'de Talibilerden Ali b. Zeyd ortaya çıktı.
Halife tarafindan üzerine bir ordu gönderildi. Ancak Talibi isyancı onu yendi.
Bunun sonucunda da gücü arttı(İbn Kesir, el-Biddye ve 'n-Nihaye XI/24)
8. 397 senesinde Ebu Rekve adında biri Fatımi Halifesi el-Hakim
Biemrillah'a isyan etti. Ebu Rekve, Emevi ailesine mensup olup Hişam b.
Abdülmelik'in zürriyetinden idi. Seferde maşrapa (er-rikve) taşır ve zahidlik
taslardı. İnsanları Erneviierden el-Kaim'e itaate çağırarak Suriye ve Yemen'e
girdi. Burada sakin sakin oturdu, etrafina toplanan Arapların akıllarını çeldi
ve onlara, gizliden gizliye, kendisinin İmam olduğunu söyledi ve kendisine es210
Sair Biemrillah lakabını verdi. Berka'ya yönelerek burayı ele geçirdi. Kendi
adına sikke kestirdi. Fatımi halifesi ei-Hakim'i ve atalannı lanetledi. EIHakim de onunla savaşmak üzere on altı bin kişilik bir ordu hazırladı.
Sonuçta ei-Hakim'in askerleri ona galip geldiler ve onu yakalayıp eiHakim'in yaruna getirdiler. O da onu bu senede öldürdü.( Geniş bilgi için
bkz.: ez-Zehebi, el-1ber, IW62-63).
İbn Tağrıbirdi ise Ebu Rekve isyanının 395 senesinde olduğunu
(IV/212), 397 senesinde tehlikeli boyutlara ulaştığını ve onun adının Velid
olduğunu anlatıyor. El-Hakim onu ele geçirince bir deveye bindirilerek
şehirde (Kahire'de) dolaştınlmasını emretti. Bu sırada Kahire en iyi şekilde
süslendi. Bu merasimlerin sonunda boynu vurduruldu ve cesedi asıldı (enNücumü 'z-Zahire, IV/215-217)4
DiPNOTLAR•:
1. Hüseyin b. Ali b. Ebi Tilib: Hicri 61 yılı Aşura günü Kerbela'da
şehit oldu. O Yezid b. Mu'aviye'ye biat etmek istememiş ve ona biat
etmell).İşti. ez-Zehebi şunu demiştir:" Kiifeliler ona mektuplar yazmış ve
onu yanlanna gelmeye teşvik etmişlerdi. O da gururlanıp ailesi ( ehl-i beyt) ile
birlikte harekete geçti (ez-Zehebi el-'İber fi Heberi men Geber I/65).
Ktifeliler ona yardım konusunda gevşek davrandılar. Hz. Hüseyin'in şehadeti
olayının aynntılan için İbn Kesir'deki Ebu Mihnef rivayetine bakınız (elBidaye, VIW172-198; Mekdtilü't-Talibiyyin, 95-122). Yezid onun
. öldürülmesi için emir vermemiştir (İbn Teymiyye, Fetvô. fi Yezid b.
Muaviye, s.
2i
4
5
Ebu Rekve'nin isyanı lıakkkında geniş bilgi için bkz: İbrahim Sançam, Ernevi/er'in
Fiitımiler 'e Karşı Bir İktidar Denemesi, AÜİFD, C. XXXV, Ankara, 1996, s.309-320.
(çev.)
'" Notlar, Slahuddin el-Muneccid'e aittir. Her dipnot numarası metin
içerisinde
sırayla verilen 41 halifelik mürldeisi içindir. (çev.)
İbn Teymiyye'nin Yezid ile ilgili fetvasının Türkçe tercümesi ve bir değerlendirmesi
için bkz.: İrfan Aycan ve Mabfuz Söylemez, İdeolojik Tarih Okumaları, Ankara,
1998, s. 81-142. (çev.)
•
211
,,
2. Abdullah b. Zübeyr b. ei-'Avvam ei-Esedi: "Farisu Km:eyş"
diye adlandınlmıştı. Y ezid b. Muaviye'nin ölümünden sonra 64 yılında
kendisine halife olarak biat edilmiştir. Mısır, Hicaz, Yemen, Horasan, Irak ve
Suriye'nin büyük kısmına hükmetmiştir. Abdülmelik b. lVlervan onun
üzerine Hacdie b. Yusuf es-Sakafi'yi yolladı. O da Mekke'ye geçti. Hacdie
onu kuşattı; sonuçta öldürüldü. Bu Hicn 73 yılında olmuştur (Ez-Zehebi, el'İber, I/81-82; el-A '/dm, IV/214).
3. Muhammed b. Ali b. Ebu Talib: İbnü'I-Hanefiyye olarak
tanınır. Mu h tar es-Sakafi, Y ezid'in ölümünden sonra onun İmamlığı
(halifeliği) için çalışmış ve
İbnü'I-Hanefiyye'nin kendisini halef tayin
ettiğini ileri sürmüştür. Bunun üzerine insanlar da ona gizlice biat etmiştir.
İbnü'I-Hanefiyye hicri 81 yılında ölmüştür. Keysaniyye firkası İbnü'l­
Hanefiyye'nin ölmediğini; onun kıyamete yakın ortaya çıkacak olan Mehdi
olduğunu
ve onun Rıdva Dağı'nda saklandığını ileri sürer. Küsyyir
'Azze'nin bunun hakkında bir şiiri vardır (ez-Zehebi, el- 'İber, I/93; İbnü'I­
'İınad, Şezerdtü'z-Zeheb, I/89-90).
4. Ed-Daiıhak b. Kays ei-Fihri: Hicr! 64 senesinde Şam(Dimeşk)'ı
ele geçirdi. Kendi halifeliği için propaganda yaptı. Mervan b. el-Hakem
hükümdarlık isteğiyle ayaklanmıştı. İkisi savaş meydanında karşılaştı. EdDahhak, Şam (Dimeşk) Guta'sının doğusundaki Merc-i Rahıt'ta öldürüldü
(ez-Zehebi el- 'İber, I/70).
5. 'Amr b. Said el-Ümevi: Abdülmelik b. 1\tlervan'ın Şam'dan
uzakta olmasını firsat bilerek insanları kendi halifeliğine davet etmiştir.
Abdülmelik dönerek onu tutuklatmış ve en sonunda da 70 senesinde
öldürtmüştür(Mu 'cemu Ricdli Beni Ümeyye, ez-Zehebi, el- 'İber I/78).
6. Haccac, 84 senesinde İbnü'l-Eş'as'ı Sicistan'a vali olarak
gönderdi; onu orada öldürdüler (Ez-Zehebi, el-1ber, I/97; İbnü'I-'İmad,
Şezerdtü'z-Zeheb, I/87, 88, 94)
7. Katri b. ei-Fücae: Hariciler'in başkanı idi. Hicrl 79 senesinde
Taberistan'da zora düştü ve helak oldu. Haccac onunla savaşmak için ordu
üstüne ordu hazırlamış, ancak Katri onları bozguna uğratmıştı. Sonuçta
başı kesilerek Haccac'a getirilmiştir.(İbnü'I-'İmad, Şezerdtü'z-Zeheb, I/8687).
212
~
~~~
-~
~--
-----------------~----
8~ Yezid: Basra hakimi(emir) idi. Ancak Ömer b. Alıdülaziz onu
görevden alarak hapse atmıştı. Ömer ölünce arkadaşlan onu hapisten
çıkarmışlardı. O da Basra'da hakimiyeti sağlayarak halifelik davasında
bulunmuştur. Siyah bayraklar dikmiş ve el-Kahtani olarak adlandınlmıştı.
Mesleme b. Abdülmelik
onunla savaşmış ve Hicıi 102 senesinde
öldürmüştür (İbnü'I-'İmad, Şezerdtü'z-Zeheb, I/124).
9. Zeyd b. Ali b. el-Hüseyin b. Ebu Talib: Halifelik davasında
bulunmuş; Kı1feliler'den bir grup ona biat etmiştir. Hişam'ın Kı1fe, valisi
('am1l) Yusuf b. Amr es-Sakafi onu öldürmüş ve cesedini mezardan
çıkartarak astırmıştır (Hicrl 121 ). Şia'nın Zeydiye kolu adını bundan almıştır
(Ebu'I-Ferec Isfahani, Mekdtili't-Talibiyyin, s. 129-144; İbnü'I-'İmad
Şezerdtii'z-Zeheb, I/158-159).
10. Abdullah b. Muaviye b. Abdullah b. Cafer b. Ebu Taiib:
Hicri 127 senesinde, Yezid b. ei-Velid'e biat edilmesi sırasında isyan etmiş
ve Küfe'de insanları kendisine biat etmeye çağırmıştır. Ona çok sayıda insan
biat etmiştir. Daha sonra Fars bölgesine geçmiş ve burada da biat almıştır.
En sonunda Horasan'a kaçmıştır. Burada Ebu Müslim onu hapishanesine
atmıştır. Hicıi 131 senesinde ölmüş veya öldürülmüştür.( Ebu'l-Ferec
Isfahani, Mekdtili't- Talibiyyin, s. 165-169; Tarihu Jsfahan, II/43).
ll. Bunların isyanları Hicıi 132 senesinde olmuştur. Bkz.: Et-Taberi
ve İbn Kesir, el-Biddye ve'n-Nihdye.
12. Abdullah b. Ali: Hicrl 137 senesinde kardeşi Ebu'i-Abbas esSeffah'ın ölüm haberini almış
ve Suriye'de halifeliği için propagandaya
başlamıştır. Dabik'te karargah kurdu. Es-Seffah'ın halifeliği kendisine
bıraktığı iddiasında bulunmuştur.
Abbasi halifesi Ebu Cafer ei-Mansur
onunla savaşmak üzere Ebu .Müslim Horasani'yi görevlendirdi. İkisi
Nusaybin'de karşılaşmış ve Abdullah b. Ali bozguna uğramıştır. Ebu Cafer
aynı sene onu ele geçirmeyi başarmış ve öldürmüştür(Ez-Zehebi, el- 'İber,
I/185-186).
13. Muhammed b. Abdullah b. Hasan b. el-Hasan b. Ali b. b.
Ebu Talib. Kendisi ve kardeşi İbrahim, Ebu Cafer ei-Mansur'a isyan
etmişlerdir. El-Mansfır da babaları Abdullah b. Hasan'ı tutuklayarak
Medine'de hapse atmıştır. Abdullah burada Hicıi 144 senesinde veya 145
senesi başında Ehl-i Beyt'ten bir grupla birlikte ölmüştür. Söylendiğine göre
213
j
onları bir eve atmışlar ve ölünceye kadar üzerlerine balçık atmışlar. Bunun
ardından Muhammed b. Abdullah Hicıi 145 senesinde
Medine'de
ayaklanmıştır.
Çok sayıda insan isteyerek veya istemeyerek ona biat ~tmiş;
insanlar ona sempati duymuşlardır. Bundan sonra halife el-Mansur, Isa b.
Musa b. Muhammed b. Ali'yi dört bin askerle üzerine göndermiştir. Bu
sonuncusu Muhammed'i öldürüneeye kadar savaşmış ve o da şehit
düşmüştür. Aynı sene. (İbnü'l-'İmad, Şezerdtü'z-Zeheb, I/196-198).
14. İbrahim b. Abdullah b. Hasan: Hicıi 145 senesinde Basra'da
isyan etmiş ve gizliden gizliye halifelik davası gütmüştür. Halife el-Mansur
da onunla savaşmak üzere dört bin kişilik bir ordu hazırlamıştır. İbrahim
neredeyse galip gelecekti. Ancak sonuçta onu yakalayıp öldürdüler ve başını
el-Mansur'a gönderdiler. (Ez-Zehebi, el- 'İber, I/199-202).
15. İdris b. Abdullah b. Hasan: Babası ve iki kardeşinin
öldürülmesinden sonra Hicıi 169 senesinde Mağrib'e kaçmıştır. İdris, adı
biraz sonra gelecek olan Hüseyin b. Ali b. el-Hasan ile birlikte firsat
kolluyordu. Onunla birlikte Tanca halkı da ayaklanmış ve ona biat etmiştir.
Bu, idrisiler eşrafinın atasıdır. Daha sonra Harun er-Reşid bir hileye
başvurdu ve adamlarını göndererek onu zehirletti. Ondan sonra İdris b.
İdris ·İşbaşına geçti, o da bir müddet hüküm sürdü(ez-Zehebi, el-1ber
I/256; İbnü'I-'İmad, Şezerdtü 'z-Zeheb, I/269).
16. El-Hüseyin b. Ali b. el-Hasan b. el-Hüseyin: Hicıi 169
senesinde Medine'de isyan etti. Çok sayıda insan ona biat etti . Sonra
Mekke'ye gitti. Burada da çok sayıda insan etrafina toplandı. Bir Irak
keıvanı onunla karşılaştı. Bazı Abbasi komutanları bu keıvanın arasına
karışarak ona tuzak kurmuşlardı.
Yüz adamıyla birlikte öldürüldü(ezZehebi, el-1ber, I/256; İbnü'l-'İmad Şezerdtü'z-Zeheb, I/169).
17. Yahya b. Abdullah b. Hasan: Harun er-Reşid ve el-Hadi
zamanlarında ayaklanmıştı. Yandaşiarı etrafa yayılmıştı. Haremeyn, Yemen,
Mısır ve Irakeyn halkından çok sayıda insan ona biat etmişti. Er-Reşid, onun
yakalanması için asker gönderdi. O da Türk hükümdan Hakan'a sığındı.
Onun yanında iki buçuk sene kaldıktan sonra Taberistan'a döndü, buradan
da Deylem'e gitti. Bunun üzerine er-Reşid, el-Fazi b. Yahya'yı seksen bin
kişililik bir ordu ile üzerine gönderdi. Er-Reşid kendisine güvence verdi o da
onun yanına geldi. Ancak er-Reşid verdiği sözü ve yemini bozarak onu
214
----~--
-~---------------------
hapse attı. Ona işkence yaptı, bu işkence altında hapiste öldü. Bir rivayete
göre duvara bağlanarak ellerine ve ayaklanna çivi çakılmış ve bu işkence
sonucunda Hicri 193 senesinde ölmüştür. (İbnü'I-'İmad, Şezerdtü 'z-Zeheb,
I/338-339).
18. Bunun öldüğü seneyi bulamadım. İbn Kesir onun hakkında
şunlan yazmıştır:" 250 senesi Arefe günü Rey'de Ahmed b. İsa b. Hüseyin
b. es-Sağir b. Ali b. el-Hüseyin b. Ali b. Ebu Talib ve İdris b. Musa b.
Abdullah b. Musa b. Tasan b. Hasan b. Ali b. Ebu Talib ortaya çıktılar.
Ahmed b. İsa, insanlan "Al-i Muhammed"den er-Rıza'mn İmamlığına
çağırdı. Muhammed b. Ali b. Ali b. Tahir bununla savaştı. Ancak Ahmed
b. İsa onu bozguna uğratarak durumu güçlendirdi(İbn Kesir, el-Biddye
ve'n-Nihciye, XI/6).
19. İbn Tabataba: Bu; Muhammed b. İbrahim b. İsmail b.
İbrahim b. el-Hasan b. Ali b. Ebu Talib'tir. Küfe'de ortaya çıkmıştır.
Onun işlerini Ebu's-Seraya es-Sirri b. Mansôr eş-Şeybani yürütmüştür. O
insanlan İbn Tabataba'mn etrafina toplamış, sonra Küfe'ye hakim
olmuştur. Zübeyr b. el-Müseyyeb on bin kişilik bir orduyla onunla savaşa
çıktı, cı-ncak bozguna uğradı. Ertesi günü İbn Tabatabil ölü olarak
bulundu. Bir rivayete göre Ebu's-Serraya onu zehirletmiştir. Bu Hicri 199
senesinde olmuştur(ez-Zehebi,
el- 'İber,
I/328-329; İbnü'I-'İmad,
Şezerdtü-z-Zeheb,
I/356).
Ebu's-Serrayya'ya gelince ei-Me'môn'un adamlan Hicri 200
senesinde onu ele geçirip öldürdüler(ez-Zehebi, el- 'İber, I/231; İbnü'I­
'İmad, Şezerdtü'z-Zeheb, I/358).
20. Bu, İbrahim b. Musa ei-Ekber'dir.
Yemen'de ortaya
çıkmıştır.
EI-Me'môn zamanında
Zeydiye imamlanndan biridir. (Sirrü's-Silsileti'l-
Aleviyye, s. 37-38).
21. Muhammed b. Cafer es-Sadık b. Muhammed el-Bakır b. Ali
Zeynü'I-Abidin b. el-Hüseyin b. Ali b. Ebu Talib: Buna Ed-Dibac
lakabı verilmiştir. Hicri 200 senesinde Mekke'de ortaya çıkmış, sonra gücünü
kaybetmiş ve kendisini azletmiştir. Sonra EI-Me'môn'a gönderilmiştir.
Gurgan(Curdin)'da ölmüştür. EI-Me'môn mezanm ziyaret etmiştir (23
senesi). (ez-Zehebi, el- 'İber, I/342; İbnü'I-'İmad, Şezerdtü 'z-Zeheb, II/7).
215
22. Hicıi 221 senesinde halife el-Me'mun, halifeliği Ali b. Musa'ya
verdi ve ona er-Rıza lakabını verdi. Ancak bu
durum Bağdad'daki
Abbasoğullan'na ağır geldi. Bunlar El-Me'mun'a karşı ayaklanarak
elMansur b. el-Mehdi'yi el-Murtaza lakabıyla halifelik tahtına oturttular.
Fakat o bu işte zayıf kaldı ve "Ben ancak el-Me'mun'un halefiyim" dedi.
Bunun üzerine Abbasoğullan onu bırakarak kardeşi İbrahim b. el-Mehdi elEsved'e meylettiler; onu halife olarak tanıdılar ve ei-Me'mun'u Hicıi 222
senesinde halifelikten azlettiler. Daha sonra Irak'ta savaşlar oldu ( ezZehebi, el- 'İber I/335; İb~ü'l-'İmad Şezertitü 'z-Zeheb, II/2). Ali er-Rıza
Hicıi 203 senesinde Tus'ta öldü. EI-Memun, onun cenaze namazını kıldı
ve babası er-Reşid'in mezannın yakınına gömdü. Er-Rıza bir rivayete göre
de zehirletilrniştir(ez-Zehebi, el- 'İber, I/340; İbnü'I-'İmad, Şezertitü 'zZeheb, W6).
23. Buna Hicıi 202 senesinde halife olarak biat edildi. Sonra elMe'mfin'u halifelikten azlettiler. El-Me'mun kızı Ümmü Babibe'yi Ali b.
Musa er-Rıza ile evlendirdi. Bir diğer kızı Ümmü'I-Fazl'ı da Muhammed
b. Ali b. Musa ile evlendirdi. EI-Me'mun daha sonra Hicri' 203 senesinde
Horasan'dan Bağdad'a döndü. Halifeliği istikrara kavuştu. İbrahim b. elMehdi kaçtı ve gizlenmeye başladı(İbnü'l-'İmad, Şezertitü 'z-Zeheb, II/56). Sonunda el-Me' m un onu affetti.
24. İbn Kesir Hicıi 219 senesi olaylan arasında şunlan anlatıyor: "
Bu yıl Horasan'daki Talekan'da Muhammed b. el-Kasım b. Ömer b. Ali
b. el-Hüseyin b. Ali b. Ebu Talib ortaya çıkarak insanlan "Al-i
Muhammed"den er-Rıza'nın halifeliğine davet etti. Etrafında çok sayıda
insan toplandı. Sonunda Abdullah b. Tahir'in komutanlan onunla defalarca
savaştılar ve ona galip geldiler. O da kaçtı, ancak yakalanarak el-Me'mun'a
götürüldü. El-Me'mfm onun üç zira' boyunda iki zira' eninde daracık bir
mekanda hapsedilmesini emretti. Muhammed b. el-Kasım burada üç sene
kaldı, sonra daha geniş bir yere konuldu. Ramazan Bayramı gecesine kadar
hapis hayatı yaşadı. O gece ona ışıkların süzüldüğü bir küçük pencereden
kendisine bir ip uzatıldı ve o şekilde çıktı. Onun buradan nasıl çıktığı ve
nereye gittiği öğrenilemedi(İbn Kesir, el-Biddye ve 'n-Nihdye, X/282).
25. Hasan b. Zeyd: Hicıi 250 veya 251 senesinde Taberistan'da
halifeliği için propagandaya başladı. Taberistan eı:nlrleri onun etrafına
216
toplandı.
Hicrl 271 senesinde öldü. Hakimiyeti 19 sene sekiz ay ve altı gün
sürmüştür.
Kendisinden sonra kardeşi Muhammed b. Zeyd hüküm
sürmüştür(İbn Kesir, el-Biddye ve 'n-Nihaye XI/47).
26. Muhammed b. Zeyd b. Muhammed b. İsmail b. el-Hasan b.
Zeyd b. el-Hasan b. Ali b. Ebu Talib: Ed-Da'i olarak ün yapmıştır.
Horasan'a hükmeden İsmail b. Ahmed, komutanlanndan birini onunla
savaşınağa gönderdi. Gurgan kapısında yapılan savaşta öldürüldü. Bu savaş
Hicri 208 senesi Ramazan ayında olmuştur (Ebu'l-Ferec Isfahani,
Mekô.tilii't-Talibiyyin, s. 693-694).
27. Yahya b. 'Umar b. Yahya b. Zeyd b. Ali b. el-Hüseyin b. Ali
. b. Ebu Talib: Hicrl250 senesinde gurura kapılarak isyan etti ve Samerra'ya
girdi. Burada bir hizmetçi ondan kendisi için yiyecek bir şeyler istediğinde
onu ağır sözlerle karşıladı. O da ona ağır sözler söyledi. Bunun üzerine o da
Kufe yöresine döndü. Burada etrafina çok sayıda Bedevi (A'rab) topladı.
Kufelilerden bir grup onu karşılamaya çıktı,o da Kufe'ye girdi. Buranın
hazinesine (Beytülmal) el koydu, ancak onda iki bin dinar ve 70 bin
dirhemden başka bir şey bulamadı. Kufe hapishanesinin kapılarını açtırarak
buradaki mahpusları serbest bıraktı... Durumu güçlendi. Zeydiye'den ve
başkalarından çok sayıda insan etrafina toplandı. Gücü gerçekten arttı. Halife
onunla savaşacak kimseler gönderdi . Sonunda onu esir aldılar ve başını kesip
halifeye gönderdiler. Başı köprübaşına dikildi. Bütün bunlar Hicrl 250
senesinde oldu.(İbn Kesir, el-Bid{tye ve 'n-Nihaye, XI/5 ve sonrası).
28. El-Biddye'de 251 senesi Olayları: Bu yılın Rebiü'l-Evvel ayında
Kazvin ve Zencan'da Ehl-i Beyt'ten de bir adam ortaya çıktı. Bu ei-Kevkebi
olarak bilinen el-Hüseyin b. Ahmed b. İsmail b. Muhammed b. İsmail eiErkat (Erkut ?) b. Muhammed b. Ali b. el-Hüseyin b. Ali b. Ebu
Talib'tir.( İbn Kesir, el-Biddye ve 'n-Nih{tye, XI/5).
29. Hicrl251 senesinde İsmail b. Yusuf b. İbrahim el-Alev! ortaya
çıktı. Bu Musa b. Ubeydullah el-Heseni'nin kızkardeşinin oğludur (İbn
Kesir el-Biddye ve 'n-Nihaye, XI/9). İbn Kesir ayrıca şunları yazmıştır: Bu
senede İsmail b. Yusuf b. İbrahim b. Abdullah b. el-Hsan b. el-Hüseyin
b. Ali b. Ebu Talib Mekke'de ortaya çıktı. Buranın naibi Cafer b. el-Fazi
evleri
b. İsa b. Musa onun önünden kaçtı. Naib ve adamlarının
yağmalandı. Mekke'de bir grup askerle birlikte halktan bazı kişileri öldürdü.
217
Kabe'nin içinde bulunan altın ve güriıüşleri, güzel kokulan ve Kabenin
örtüsünü aldı. İnsanlardan -zorla- iki yüz bin dinar kadar para aldı. Sonra
Medine-i Münevvere'ye doğru yola çıktı. Buranın naibi Ali b. el-Hüseyin b.
Ali b. İsmail de önünden kaçtı. Sonra İsmail b. Yusuf Mekke'ye döndü ve
burayı kuşattı. Halk açlık ve susuzluktan helak oldu. ... Mekke halkı ondan
her türlü zulmü gördü. Onlann başında elli yedi gün kaldıktan sonra onlan
Cidde'ye götürdü.
Buradaki tüccann mallannı da yağmaladı..., binek
hayvanlarını aldı, Mekke halkına giden gıdaya el koydu, sonra da Mekke'ye
döndü. Arefe günü insanları gece gündüz yürüttü, 1200 hacıyı öldürdü ve
mallarını gaspetti (İbn Kesir el_Bidaye, XI/9-10). 252 senesinde öldü(elBiddye, XI/ll; es-Sehavi, et-Tuhfetü'l-Latife, I/63, 308).
30. Et-Tuhfetü'l-Latife'de
İbn Hazm'dan naklen şunlar
anlatılmaktadır: " Onun (yani İsmail b. Yusufun) yerine
kardeşi
Muhammed el-Uheydir geçti. Muhammed -kardeşi İsmail'den-yirmi yıl
daha büyüktü. Y emame'ye doğru gitti ve oranın yönetimini ele geçirdi. İbn
Hazm devamla şunlan söyledi: "Oranın bugünkü yöneticileri onun
çocuklarıdır. Çirkin işler yaptı(Es-Sehavi, et-Tuhfetü '1-Latife, I/61 ve 300).
31. Buna ait herhangi bir bilgiye rastlayamadım.
32. Et-Tuhfe'tü '1-Latife'de şunlar yazılıdır:" 271 senesinde Hüseyin
b. Cafer b. Musa b. Cafer b. Muhammed b. Ali b. Ebu Talib'in oğullan
Muhammed ve Ali Medine'de halifelik isteğinde bulundu. (İki kardeş)
buranın halkıyla savaştılar, maliarına el koydular ve şehri harabeye çevirdiler.
Medine'de tam bir ay boyunca Cuma ve cemaat namazlan kılınamadı. Hatta
Muhammed, Cafer b. Ebu Talib'in çocuklanndan on üç kişiyi acımasızca
öldürdü (I/61).
34. İbn Kesir el-Biddye ve'n-Nihaye'de 255 yılı olaylan arasında
şunlan yazmıştır:" Bu yıl Şevval ayı ortasında Basra'nın kenar mahallelerinde
bir adam ortaya çıkarak kendisinin Ali b. Muhammed b. Ahmed b. İsa b.
Zeyd b. Ali b. el-Hüseyin b. Ali b. el-Hüseyin b. Ali b. Ebu Talib
olduğunu iddia etti. Fakat bu iddiası doğru değildi. O bir ırgat idi, yani
Abdülkays'ın ücretli bir arnelesinden başka bir şey değildi. Adı Ali b.
Muhammed b. Abdurrahim .. .idi. Aslen Rey köylerinden birinden idi. İbn
Cerir şunu söylemiştir: "Yine 249 senesinde en-Necdeyn'de ortaya çıkıp
kendisinin Ali b. Muhammed b. el-Fazi b. el-Hüseyin b. Abdullah b.
218
Abbas b~Aii b. Ebu Talib olduğunu iddia etti. Hicr'de insanlan kendisine
itaat etmeye çağırdı... Basra'nın dışında bu ikinci isyanını çıkardığında
işetilmeyen topraklan ele geçiren Zenc'lerden çok sayıda insan etrafina
toplandı... Halkın alt tabakasına mensup cahilleri e işsiz-güçsüzler ona tabi
oldu .... Basra'dan üzerine dört bin asker gönderildi. Yapılan savaşta askerler
bozguna uğradı. Bunun sonunda durumu güçlendi. 356 senesinde Übülle
ve Abadan'ı ele geçirdi (XI/24). 270 senesine kadar insanlan öldürdü,
servetleri yağmaladı ve gasp faaliyetlerinde bulundu. En sonunda öldürüldü
(İbn Kesir, El-Bidô.ye ve'n-Nihaye, XI/44) Bu isyanın aynntısı için Taberi
tarihine bakınız.
35. Ekiere bakınız.
36. Ebu'l-Mehzôl'un adı Yahya b. Zikreveyh ei-Karmati'dir.
Karmatller Hicrl 278 senesinde Küfe Sevadı'nda
harekete
geçmişlerdir(İbnü'I-Cevzi, el-Muntazam VIII O; İbn Kesir, el-Bidô.ye ve 'nNihdye, XI/61, 96 ; ez-Zehebi el- 'İber ll/50; İbnü'l- İmad, Şezerdtü'z­
Zeheb, II/206). Ebu'l-Mehzfil Hicrl 289 senesinde Suriye'de ortaya çıktı,
önce Dirneşk üzerine yürüdü. Tuğc b. Cüff onunla savaştı. 290 senesi
başınd~ Dimeşk kapısında öldürüldü(ez-Zehebi, el- 'İber, II/82-84).
·
37. Bu
eş-Şame'nin sahibi el-Hüseyin
b. Zikreveyh elKarmati'dir. 291 senesinde öldürülmüştür(İbnü'I-Cevzi, el-Muntazam,
VI/43; İbn Kesir, XI/56 ve 97; ez-Zehebi, el- 'İber, ll/87;; İbnü'I-İmad,
II/206;).
38. Zikreveyh b. Mihreveyh, Hicrl 293 senesinde ortaya çıkmış ve
294 senesinde öldürülmüştür (İbnü'I-Cevzi, el-Muntazam, VI/59-60; İbn
Kesir Bidaye ve'n-Nihaye, XI/100-101;).
39. Yahya b. el-Hüseyin b. el-Kasım b. İbrahim b. İsmail b.
İbrahim b. el-Hasan b. el-Hasan b. Ali b. Ebu Talib. Mhammed b.
Muhammed b. Zeyd'den sonra Yemen'e hakim oldu. Hicrl 280 senesinde
San'a'ya girdi ve Karmatilerle savaştı. El-İmam el-Hadi diye
isimlendirilmiştir. Mekke'de adına yedi sene hutbe okutulmuştur. Çok sayıda
eseri vardır. Hicrl298 senesinde ölmüştür(EI-Ehdel, Ebnaü'z-Zaman, Darü'lKütüb'te el yazması ve ei-Yemani, Ferecetü'l-Humiim adıyla bilinen
Tarihü'l-Yemen).
219
']
i:
40. Bu, Hicr, Bahreyn ve ötesindeki beldelerin hakimi Ebu Said elHasan b. Behram el-Cennabi'dir. Hicri 301 senesinde bazı hizmetçileri
tarafindan öldürülmüştür .( İbn Kesir, Bidaye ve 'n-Nihaye, XI/121; . ezZehebi el- 'İber, III117). O, Cennabi adını Fars sahillerinde bir belde olan
O ilk kez
286 senesinde Bahreyn'de ortaya
Cennabe'den almıştır.
çıkmıştır. (ez-Zehebi el- 'İber, II/76). Öldürülmesinden sonra yerine Ebu
Tahir el-Cennabi Süleyman b. el-Hasan geçmiştir ki Hacer-i Esved'i
Mekke'den alıp götüren kişi budur.
41. Hicri 288 senesinde Mağrib'te Ebu Abdullah eş-Şii ortaya çıktı
ve halkı İmam Mehdi UbeyduHah'ın halifeliğine itaate çağırdı.Hicr1 290
senesinde Ubeydullah el-Mehdi gizli bir biçimde Mağrib'e girdi ve burada
hakimiyet kurdu. O önceleri Suriye'de Selmiye'de idi. Kendisinin. el-Hüseyin
b. Ali b. Ebu Talib'in soyundan geldiğini ileri sürmüştür. . Bu, Fatımi
Ubeydi halifelerinin atasıdır. 322 senesinde ölmüştür (Ez-Zehebi, el- 'İber,
-III193).
Ubeydilerin(Fatı:mllerin)
Cevher koroutasında Kahire'ye gelişleri
358 senesinde olmuştur. 362'de Fatımi halifesi ei-Mu'izz Kahire'ye geldi.(
Ez-Zehebi, el- 'İber, I/310, 326). 402 senesinde -Abbasi halifesinin
girişimleriyle- Fatımİ halifelerinin
neseblerinin sahih olmadığı, bunlann
Deysan b. Said el-Hurremi'nin soyundan gelen "Zındıklar" olduğu ve Ali
b. Ebu Talib'in soyuyla bir bağlantılan bulunmadığı konusunda Bağdad'da
bir rapor hazırlandı. Bu raporu aralannda ünlü Şii alimi eş-Şerif eiMurtaza, eş-Şerif er-Razi ve Alevi büyüklerinden bir grup ile Ehl-i Sünnet
ve'l-Cemaat'e mensup kişilerin de bulunduğu çok sayıda kişi imzalamıştır
(ez-Zehebi, el- 'İber, III/76-77).
220