Sosyal Bilgilerin Temelleri

:
8. Baskı
Editör: Prof. Dr. Ali Sinan Bilgili
SOSYAL BİLGİLERİN TEMELLERİ
ISBN 978-605-5885-42-7
DOİ 10.14527/9786055885427
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2016, Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Eylül 2008, Ankara
8. Baskı: Eylül 2016, Ankara
Yayın-Proje: Elif Turanlıoğlu Bultan
Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Salmat Basım Yayıncılık Ambalaj
Sanayi Tic. Ltd. Şti.
Büyük Sanayi 1. Cadde 95/1
İskitler/ANKARA
Tel: 0312-3411020
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 26062
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
E-ileti: pegem@pegem.net
ÖNSÖZ
Eğitim fakültelerinin Sosyal Bilgiler Öğretmenliği lisans düzeyinde birinci sınıflarında “Sosyal Bilgilerin Temelleri” isimli bir ders okutulmaktadır. Yükseköğretim Kurulu’nun belirlediği içeriğe göre bu derste öğrencilere; “Sosyal Bilimler” ve
“Sosyal Bilgiler” kavramları, Sosyal Bilimlerde bilgi, Sosyal Bilimlerin temel kavramları, başlıca Sosyal Bilimler ve birbirleriyle ilişkileri, Sosyal Bilgiler programlarının geliştirilmesinde Sosyal Bilimlerin rolü, Sosyal Bilgiler öğretiminin felsefesi,
eğitsel ve tarihsel temelleri, Sosyal Bilgiler gelenekleri” konuları hakkında bilgiler
verilmesi amaçlanmıştır.
İşte yukarıdaki amacı gerçekleştirmede, dersi okutan öğretim elemanları ve
öğrenciler için önemli bir kaynak vazifesi görmek maksadıyla bu kitap kaleme
alınmıştır. Kitap yukarıdaki içeriği kapsayacak şekilde yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde sosyal bilimler ve sosyal bilgiler, ikinci bölümde sosyal
bilgilerin felsefî temelleri, üçüncü bölümde Ekonomi, Psikoloji, Siyaset Bilimi,
Sosyoloji, Antropoloji, Coğrafya ve Tarih gibi belli başlı Sosyal Bilim disiplinleri
hakkında genel bilgiler verilmiştir. Dördüncü bölümde Sosyal Bilgiler programlarında Sosyal Bilimlerin yeri, beşinci bölümde sosyal bilim dallarının birbiriyle
ilişkisi, altıncı bölümde Sosyal Bilim dallarının araştırma yöntem ve ilkeleri konuları işlenmiştir. Son olarak eserin hazırlanmasında kullanılan kaynaklar, her bilim
dalına göre ayrı ayrı verilmiştir.
Kitabın meydana gelmesinde öncülük eden Dr. İsmail Demircioğlu’na ve
yazılarıyla esere vücut veren tüm yazarlara teşekkür ederim.
Bilimsel ve pedagojik çerçevede bir ders kitabı muhtevasında hazırlanan
“Sosyal Bilgilerin Temelleri” adlı eserimizin öğretmen adaylarının yetiştirilmesine
katkı sağlaması ümidiyle...
Dr. Ali Sinan Bilgili
Editör
EDİTÖR \ YAZARLAR VE KURUMLARI
Editör:
Prof. Dr. Ali Sinan Bilgili Atatürk Üniv. Kâzım Karabekir Eğitim Fak.
YazarKurum
Prof. Dr. Ali Sinan Bilgili
Atatürk Üniv. Kâzım Karabekir Eğitim Fak.
Prof. Dr. H. İbrahim Zeybek
Ondokuz Mayıs Üniv. Edebiyat Fak.
Prof. Dr. Mesut Çapa
Ankara Üniv. Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
Prof. Dr. Sadık Sarısaman
Afyon Kocatepe Üniv. Edebiyat Fak.
Doç. Dr. İlhan Turan
Recep Tayyip Erdoğan Üniv. Eğitim Fak.
Doç. Dr. Müge Yılmaz
Canik Başarı Üniv. Eğitim Fak.
Doç. Dr. Sevgi C. Keskin
Sakarya Üniv. Eğitim Fak.
Doç. Dr. Ufuk Şimşek
Atatürk Üniv. Kâzım Karabekir Eğitim Fak.
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akpınar
Karadeniz Teknik Üniv. Fatih Eğitim Fak.
Doç. Dr. Rahmi Çiçek
Karadeniz Teknik Üniv. Fatih Eğitim Fak.
Yrd. Doç. Dr. Selçuk İlgaz
Atatürk Üniv. Kâzım Karabekir Eğitim Fak.
Yrd. Doç. Dr. Zekeriya Akkuş
Atatürk Üniv. Kâzım Karabekir Eğitim Fak.
Arş. Gör. Esra Akdoğan
Atatürk Üniv. Kâzım Karabekir Eğitim Fak.
Bu eserde yer alan konular ve yazarları;
Antropoloji
Dr. Mehmet Akpınar
Arkeoloji-Sanat Tarihi
Dr. Zekeriya Akkuş- Dr. Ufuk Şimşek
Coğrafya
Dr. H. İbrahim Zeybek
Ekonomi
Dr. İlhan Turan
Geçmişten Günümüze
Sosyal Bilgiler ve Sosyal Bilimler Dr. Ali Sinan Bilgili
Hukuk- Diğer Sosyal Bilimler
Dr. Selçuk İlgaz- Arş. Gör. Esra Akdoğan
Psikoloji
Dr. Müge Yılmaz
Siyaset Bilimi Dr. Sadık Sarısaman
Sosyal Bilgilerin Felsefî Temelleri Dr. Sevgi C. Keskin
Sosyal Bilgiler Programı (2004)
MEB Kılavuz Kitaptan Dr. Ali Sinan Bilgili
Sosyoloji
Dr. Rahmi Çiçek
Tarih Dr. Mesut Çapa
İÇİNDEKİLER
Önsöz������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ iii
Editör \ Yazarlar ve Kurumları������������������������������������������������������������������������������������ iv
İçindekiler�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������v
1. BÖLÜM
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SOSYAL BİLİMLER VE SOSYAL BİLGİLER
1. Giriş...............................................................................................................................2
2. Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler Kavramları..........................................................2
2.1. Sosyal Bilimler....................................................................................................2
2.1.1. Tanımlar.....................................................................................................2
2.1.2. Amaçlar......................................................................................................3
2.1.3. Sosyal Bilimlerin Özellikleri....................................................................3
2.2. Sosyal Bilgiler......................................................................................................4
2.2.1. Tanımlar.....................................................................................................4
2.2.2. Amaçlar......................................................................................................5
3. Sosyal Bilimlerin Tarihsel Gelişimi...........................................................................5
3.1. Dünyada Sosyal Bilimler...................................................................................5
3.1.1. İlim Öncesi Dönem; Sosyal Felsefe Dönemi
(İlkçağdan 19. yüzyıla)........................................................................................6
3.1.2. Kuruluş Dönemi (19-20 yüzyıllar): Sosyal Bilimlere Geçiş...............17
3.1.3. Sistemleşme Dönemi: 20. Yüzyıldan Günümüze Sosyal Bilimler.....19
3.2. Türkiye’de Sosyal Bilimler...............................................................................22
4. Sosyal Bilgilerin Tarihsel Gelişimi..........................................................................25
4.1. Dünyada Sosyal Bilgiler...................................................................................25
4.2. Türkiye’de Sosyal Bilgiler.................................................................................27
5. Sosyal Bilimler-Sosyal Bilgiler İlişkisi....................................................................29
vi
Sosyal Bilgilerin Temelleri
2. BÖLÜM
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMI (2004)
1. Giriş.............................................................................................................................36
2. Sosyal Bilgiler Ders Programının Özelliği ve Temel Yaklaşımı...........................36
3. Sosyal Bilgiler Programında Öğrenme Alanları ve Üniteler...............................38
4. Sosyal Bilgiler Programının Amaçları....................................................................44
4.1. Türk Milli Eğitiminin Amaçları.....................................................................44
4.2. Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Genel Amaçları................................45
5. Sosyal Bilgiler Programın Temel Öğeleri...............................................................46
5.1. Beceriler.............................................................................................................46
5.2. Sosyal Bilgiler Programında Kullanılan Kavramlar.....................................52
5.3. Sosyal Bilgiler Programının Değerleri...........................................................55
5.4. Etkinlikler..........................................................................................................57
3. BÖLÜM
SOSYAL BİLGİLERİN FELSEFÎ TEMELLERİ
1. Giriş.............................................................................................................................62
2. Felsefe Nedir?.............................................................................................................64
3. Felsefe-Eğitim İlişkisi...............................................................................................64
4. Eğitim Felsefeleri.......................................................................................................65
4.1. İdealizm.............................................................................................................66
4.2. Realizm..............................................................................................................67
4.3. Naturalizm........................................................................................................68
4.4. Pragmatizm (Faydacılık).................................................................................69
4.5. Varoluşculuk (Existansiyalizm)......................................................................69
4.6. Marksizm...........................................................................................................70
5. Eğitim Akımları.........................................................................................................70
5.1. Daimicilik/Evrenselcilik (Perennializm) ......................................................71
5.2. Esasicilik/Özcülük/Temelcilik (Essensializm).............................................71
5.3. İlerlemecilik/İlericilik (Progressivizm).........................................................72
5.4. Yeniden kurmacılık/ Yeniden İnşacılık/ Toplumsal Yeniden
Yapılanma (Social Constructivizm) .....................................................................73
5.5. Yapılandırmacılık/Oluşturmacılık (Constructivizm)..................................74
6. Sosyal Bilgiler Programı-Felsefe Bilimi İlişkisi.....................................................76
İçindekiler
vii
4. BÖLÜM
SOSYAL BİLİM DİSİPLİNLERİ
1. ANTROPOLOJİ.......................................................................................................81
1. Giriş.............................................................................................................................82
2. Antropoloji Biliminin Tarihsel Gelişimi................................................................83
2.1. Batıda Antropoloji ...........................................................................................83
2.2. Türkiye’de Antropoloji.....................................................................................84
3. Antropoloji Bilimiyle İlgili Bazı Temel Kavramlar...............................................86
4. Antropoloji Biliminin Amacı .. ................................................................................87
5. Antropoloji Biliminin Bölümleri............................................................................88
2. ARKEOLOJİ.............................................................................................................91
1. Giriş.............................................................................................................................92
Tanımlar.........................................................................................................................92
2. Arkeolojinin amacı ve sınırları................................................................................92
3. Arkeolojinin tarihsel gelişimi..................................................................................92
4. Arkeolojinin kolları...................................................................................................93
3. COĞRAFYA..............................................................................................................94
1. Giriş.............................................................................................................................95
2. Coğrafya Biliminin Tarihsel Gelişimi.....................................................................95
3. Coğrafya Biliminde Temel Kavramlar................................................................. 100
4. Coğrafya Öğretiminin Amaçları.......................................................................... 101
4. EKONOMİ............................................................................................................. 103
1. Giriş.......................................................................................................................... 104
2. Ekonomi Biliminin Tarihsel Gelişimi.................................................................. 105
3. Ekonomi Biliminin Temel Kavramları................................................................ 107
4. Ekonomi Biliminin Amaçları............................................................................... 111
5. HUKUK.................................................................................................................. 112
1. Giriş.......................................................................................................................... 113
2. Hukukun bilim dalları........................................................................................... 113
3. Hukuk sistemi......................................................................................................... 113
viii
Sosyal Bilgilerin Temelleri
6. PSİKOLOJİ............................................................................................................. 115
1.Giriş........................................................................................................................... 116
2. Psikoloji Biliminin Tarihsel Gelişimi................................................................... 117
3. Psikolojinin Ekolleri............................................................................................... 118
4. Psikolojinin Alanları.............................................................................................. 120
7. SANAT TARİHİ.................................................................................................... 122
1. Giriş.......................................................................................................................... 123
2. Sanat tarihi bilim dalları........................................................................................ 123
3. Sanat tarihi araştırmalarının ilgi alanları............................................................ 124
8. SİYASET BİLİMİ.................................................................................................. 125
1. Giriş.......................................................................................................................... 126
2. Siyaset Biliminin Tarihsel Gelişimi...................................................................... 127
2.1. Batıda Siyaset Bilimi;.................................................................................... 127
2.2. Türkiye’de Siyaset Bilimi; ............................................................................. 128
3. Siyaset Biliminde Temel Kavramlar..................................................................... 129
4. Siyaset Biliminin Amacı ve Konusu..................................................................... 130
9. SOSYOLOJİ............................................................................................................ 132
1. Giriş.......................................................................................................................... 133
2. Sosyoloji Biliminin Konusu, Amacı ve Sınırları................................................. 133
3. Sosyoloji Biliminin Tarihsel Gelişimi.................................................................. 134
4. Sosyoloji Biliminde Temel Kavramlar................................................................. 138
5. Sosyolojinin Bilim Dalları..................................................................................... 141
10. TARİH................................................................................................................... 143
1. Giriş.......................................................................................................................... 144
2.Tarih Biliminin Tarihsel Gelişimi......................................................................... 145
3. Tarih Biliminde Temel Kavramlar....................................................................... 149
11. DİĞER SOSYAL BİLİM DALLARI................................................................. 152
1. EPİGRAFİ............................................................................................................... 152
2. KRONOLOJİ........................................................................................................... 152
3. ONOMASTİK ........................................................................................................ 152
4. NÜMİZMATİK (MESKÛKÂT)........................................................................... 153
5. HALK BİLİM (FOLKLOR=HALKIYAT)............................................................ 153
6. PALEOGRAFYA.................................................................................................... 153
7. DİPLOMATİK........................................................................................................ 154
8. SOSYAL POLİTİKA............................................................................................... 154
İçindekiler
ix
5. BÖLÜM
SOSYAL BİLGİLER PROGRAMLARINDA SOSYAL BİLİMLERİN YERİ
1. Giriş.......................................................................................................................... 158
2. Antropoloji Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri........................................... 158
3. Coğrafya Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri .. ............................................. 159
4. Ekonomi Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri .............................................. 160
5. Psikoloji Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri................................................. 162
6. Siyaset Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri.................................................... 163
7. Sosyoloji Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri................................................ 164
8. Tarih Biliminin Sosyal Bilgiler İçindeki Yeri...................................................... 165
6. BÖLÜM
SOSYAL BİLİM DALLARININ BİRBİRİYLE İLİŞKİSİ
Giriş.............................................................................................................................. 168
1. Antropoloji Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçindeki Yeri ve İlişkisi............. 168
2. Coğrafya Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçindeki Yeri ve İlişkisi.................. 173
3. Ekonomi Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçindeki Yeri İlişkisi....................... 178
4. Psikoloji Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçerisindeki Yeri ve İlişkisi ........... 181
5. Siyaset Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçindeki Yeri Ve İlişkisi..................... 183
6. Sosyoloji Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçerisindeki Yeri ve İlişkisi............ 187
7. Tarih Biliminin Diğer Sosyal Bilimler İçindeki Yeri ve İlişkisi........................ 192
7. BÖLÜM
SOSYAL BİLİM DİSİPLİNLERİNİN ARAŞTIRMA YÖNTEM VE İLKELERİ
1. Antropoloji Biliminin Araştırma Yöntemleri..................................................... 198
2. Coğrafya Biliminin Araştırma Yöntemleri......................................................... 201
3. Ekonomi Biliminin Araştırma Yöntemleri......................................................... 202
3.1. Tümdengelim Yöntemi................................................................................. 202
3.2. Tümevarım Yöntemi..................................................................................... 203
4. Psikoloji Biliminin Araştırma Yöntemleri.......................................................... 203
5. Siyaset Biliminin Araştırma Yöntemleri............................................................. 205
x
Sosyal Bilgilerin Temelleri
6. Sosyoloji Biliminin Araştırma Yöntemleri.......................................................... 207
7. Tarih Biliminin Araştırma Yöntemleri................................................................ 209
OKUMA PARÇASI
TÜRKİYE’DE TARİH EĞİTİMİ.............................................................................. 213
KAYNAKLAR............................................................................................................. 219
Ekler............................................................................................................................. 231
1. BÖLÜM
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
SOSYAL BİLİMLER VE
SOSYAL BİLGİLER
İçindekiler
1.
Giriş
2.
Sosyal bilimler ve Sosyal Bilgiler kavramları
3.
Sosyal bilimlerin tarihî gelişimi
4.
Sosyal Bilgilerin tarihî gelişimi
5.
Sosyal bilimler-Sosyal Bilgiler ilişkisi
Düşünme Zamanı
Bölümü okumaya başlamadan önce aşağıdaki sorular üzerinde düşününüz.
••
Sosyal bilimler ve Sosyal Bilgiler kavramlarını açıklayınız?
••
Sosyal bilimler ve Sosyal Bilgiler arasındaki farklar nelerdir?
••
Sosyal Bilgiler ne zaman ve neden doğmuştur?
••
Sosyal Bilgiler ilköğretim öğrencilerine ne tür kazanımlar sağlamalıdır?
2
Sosyal Bilgilerin Temelleri
1. Giriş
İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren başlayan toplumsal ve bireysel
sorunlara çözüm çabaları Sosyal Bilimlerin doğuşunu sağlamıştır. İnsanın belirli
bir toplum içerisinde yaşama ihtiyacı beraberinde sorunları getirince, Sosyal Bilimlere sorun çözme misyonu yüklenmiştir. Bunun içindir ki Sosyal Bilim denilince akla ilk önce “sorun çözücü bilim” gelir. Bu sorun çözücü bilim üstlendiği
görev gereği tarihî süreçte gelişerek ve artarak devam eden önemle günümüze kadar gelmiştir. Sosyal Bilimin toplum hayatındaki rolü ve katkısı fark edildiğinde
de bundan istifade etme yolu olarak Sosyal Bilgiler ortaya çıkarılmıştır. Zira Sosyal
Bilgiler, 19. yüzyıl sonlarında ABD’de yaşanan sosyal, kültürel ve ekonomik sorunlara ilişkin Sosyal Bilimlerce önerilen çözümleri vatandaşlara aktarma vasıtası
olarak ortaya çıkmıştır.
2. Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler Kavramları
2.1. Sosyal Bilimler
Sosyal Bilim, bilimler tasnifi içerisinde “insan bilimi” olarak nitelendirilmektedir. Bu haklı sınıflandırma içerisinde sosyal bilimler kavramı hakkında şu şekilde tanımlar yapılmıştır;
2.1.1. Tanımlar
Toplumu ve insan ilişkilerini inceleyen bilimler,
••
Toplumsal olayları ve insanların toplumsal özelliklerini inceleyen bilimler
••
Birey ve toplum sorunlarına çözüm üreten bilim dalları
Yukarıda verilen tanımlardan da anlaşılacağı üzere sosyal bilim, tek başına
bir bilim dalı olmayıp, çeşitli disiplinlerden oluşmaktadır. Bu disiplinlerin neler
olduğu hakkında muhtelif görüşler vardır.
Türkiye’de en yaygın görüş; sosyoloji, tarih, coğrafya, psikoloji, siyaset bilimi, ekonomi, hukuk, antropoloji, eğitim, halk bilim (folklor), iletişim, etnoloji,
sanat tarihi ve arkeolojinin sosyal bilimleri oluşturduğudur. UNESCO da sosyoloji, psikoloji, kültürel antropoloji, uluslar arası ilişkiler, siyasal bilimler, ekonomi,
hukuk, suçbilim (kriminoloji) ve istatistiği sosyal bilim olarak kabul etmektedir.
Sosyal bilimler kavramı yerine bazen de, “Toplum Bilimleri” kavramı kullanılmaktadır. 20. yüzyıl ikinci yarısından itibaren ABD’de “Toplum Bilimleri” yerine,
“Davranış Bilimleri” teriminin kullanılması benimsenmiş, bu bilim kapsamına
fizikî antropoloji, dilbilim ve psikoloji alınmıştır.
Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler
3
Disiplin; Kendine has bir yapısı, araştırma ve ispat metotları olan organize bilgi
alanı
Sosyal bilimler tek başına bir bilim dalı olmadığından genel bir sosyal bilim
teorisi ve yöntemi kurulamamıştır. Bu yüzden sosyal bilimi oluşturan her disiplin
kendi teorisini ve yöntemini oluşturmuştur. Sosyal olgunun bütünündeki bölümler arasındaki bağlantıları kurabilmek maksadıyla da disiplinler arası ilişki geliştirilmeye çalışılmıştır. Tarih-coğrafya, sosyoloji-siyaset bilimi, tarih-sosyoloji gibi.
(Sosyal Bilimlerin Birbiriyle İlişkisi bölümüne bakınız)
Olgu; Tam bilinen, objektif olarak ispatlanan, somut şey, olay ve düşünceler
Sosyal bilim tanımları çerçevesinde sosyal bilimlere yüklenen misyonun
oluşturduğu amaçlar vardır. Bu amaçlar;
2.1.2. Amaçlar
••
Bilgiyi, araştırmalarla geliştirmek,
••
Beşeri anlayışı geliştirerek iyi bir insan (ideal insan) yaratılmasına yardımcı olmak,
••
İnsanın içerisinde yaşadığı toplumu ve bu toplumdaki insan ilişkilerini
veya “öteki” dünyayı öğrenmek, olaylar arasındaki ilişkileri bulup çıkarmak,
••
İnsanı rahatsız eden sorunlara çözüm yolları önermek ve insan mutluluğunu yükseltmek
2.1.3. Sosyal Bilimlerin Özellikleri
Sosyal bilimleri bir bütün olarak ele alırsak aşağıdaki özelliklere sahip olduğunu görürüz;
1. Çok sebepli bilimlerdir. Sosyal olay veya olgunun izahında tek bir sebebe
dayanılamaz.
2. Objektif bilimlerdir. Sosyal olayların izahında objektifliğin delili olarak
belge veya delil kullanılır.
3. Pozitif nitelik taşır. Bu yönüyle metafizik ve teoloji ile ilişkisi bulunmamaktadır.
4. Faktörlerin ağırlığına göre olaylar hakkında devirlerine göre farklı yorumlar yapılabilir.
5. Bir olayın izahında sebep-sonuç ilişkisi önemli yer tutar.
4
Sosyal Bilgilerin Temelleri
6. Kuralları olmakla birlikte, cemiyette meydana gelen olaylar farklı yönleriyle tenkide tabi tutulabilir. Ancak coğrafya biliminin bazı konularında
(Mevsimler, ay tutulması gibi) olduğu gibi, somut olaylarda, kesin bilgiye
dayalı konularda farklı yorumlar yapılamaz.
7. Genel bir sosyal bilim teorisi kurulamamıştır. Gerçekte tek olan sosyal
olgu, her sosyal bilim disiplinince kendi boyutlarından ele alınıp incelenir. Bu yüzden sosyal olgunun bütünündeki bölümler arasındaki bağlantılar gözden kaçmaktadır. Bunun için disiplinler arası ilişkilendirme
yapılmaktadır.
8. Her sosyal bilim dalında bilim dalının kendisine özel bir teorisi bulunmaktadır.
9. Sosyal bilimlerde araştırma yönteminin temel öğesi olan gözlem, sistematik ve metodik olarak yapılır.
10. Olayları sentez ve analiz ederek sosyal problemleri çözmeye yönelen bir
bilimdir.
2.2. Sosyal Bilgiler
Sosyal bilimlerin içerisinde yer alan farklı disiplinlerin birleştirilmesiyle ortaya çıkarılmış bir öğretim programı olan Sosyal Bilgiler kavramı hakkında da farklı
tanımlar yapılmaktadır. Bunlar;
2.2.1. Tanımlar
••
Öğrencileri sorumlu birer vatandaş olarak yetiştirme girişimleri.
••
İlkokul ve ortaokullarda iyi ve sorumlu vatandaş yetiştirmek amacıyla,
sosyal bilimler disiplinlerinden seçilmiş bilgilere dayalı olarak, öğrencilere toplumsal yaşamla ilgili temel bilgi, beceri, tutum ve değerlerin
kazandırıldığı bir çalışma alanı.
••
Bireyin toplumsal var oluşunu gerçekleştirebilmesine yardımcı olması
amacıyla; tarih, coğrafya, ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, felsefe, siyaset bilimi ve hukuk gibi sosyal bilimleri ve vatandaşlık bilgisi
konularını yansıtan; insanın sosyal ve fizikî çevresiyle etkileşiminin geçmiş, bugün ve gelecek bağlamında incelendiği; toplu öğretim anlayışından hareketle oluşturulmuş bir ders programı. (MEB Kılavuz Kitap)