00-O?n ve arka kapak1 (Page 1)

SERXWEBÛN
30
le soyut düflünceye geçifltir. ‹flaret yerine kavramlarla anlaflabilme, insanl›k
tarihinde büyük bir devrimdir. Art›k
yap›lmas› gereken, en zorunlu ihtiyaçlar›n› gideren nesne ve olaylara ad vermektir. Ad verme büyük bir aflamad›r.
Çeflitli adlar aras›ndaki iliflkilerin de
kavramlaflmalar› beraberinde geliflir.
Gerek adlar›n temsil etti¤i nesnenin
özellikleri, gerek aralar›ndaki ifllevler
fiil ve ba¤laçlara yol açar. Cümle düzenine geçiflle dil devrimi baflar›lm›fl olur.
Toplumsal ahlak olmadan
analitik zekâyla baş edilemez
Bu yeni bir düflünce biçimi demektir. Kelimeleri zihne yerlefltirmek,
nesneler ve olaylar olmadan da haklar›nda düflünmeyi mümkün k›lar.
Kurgusal veya teorik zekân›n bafllang›c›nday›z. Bu muazzam bir geliflmedir. Beynin yan›lm›yorsam sol ön lobundaki k›s›m tamamen bu zekâ türüyle ilgili olarak ihtisaslafl›r. Faydas›
kadar çok tehlikeli, zararl› durumlara
da yol açabilecek zekâ türüyle karfl›
karfl›yay›z. Duygulardan kopuk çal›flmas› temel özelli¤idir. Kurgusal veya
‘Analitik düflünce’ye yol açan zekâ
olarak da tan›mlanabilir. Analitik zekâ veya akl›n en önemli avantaj›, kendini fazla yormadan, gerekti¤inde
tüm evren hakk›nda düflünmesidir.
S›n›rs›z hayal kurma yetene¤idir.
Analitik zekâ müthifl bir imgeler dünyas› oluflturur. Plan, tuzak, komplo
kurma yetene¤i geliflmifltir. Do¤ay›
taklit ederek her tür icad› gelifltirebilir. Planl› tuzak ve her çeflit komployla istedi¤ine ulaflabilme yetene¤i, toplum içinde ve d›fl›nda sorunlar›n temel kayna¤› olmas›na neden olur.
Zekân›n analitik ve duygusal boyutlar›n›n iç içelik kazanmas›, kendilik
olarak insana özgü büyük bir erdemdir. Fakat daha da önemli olan, hangi
amaçla kullan›laca¤›d›r. Toplum daha
ilk aflamalarda bu ikilemi fark etmifltir. Buna verdi¤i yan›t, temel örgütlenme ilkesi olarak ‘Ahlak’› esas almad›r.
Toplumsal ahlak olmadan, analitik zekâyla bafl edilemez. Örne¤in k›zg›nl›k
hissine kap›lan biri, biraz analitik zekâs›n› çal›flt›rarak istemedi¤i, karfl› ol-
du¤u her canl›y›, insan toplulu¤unu
imha edebilir. Toplum iflte bu tehlikeye karfl› ahlak› olmazsa olmaz bir toplum ilkesi haline getirerek bafl etmek
istemifltir. Her topluluk üyelerini müthifl ahlakl› yetifltirmeyi ilk görevi bellemifltir. Ahlaktaki temel ikili olan ‘iyi ve
kötü’ bu analitik zekân›n iflleviyle ilgilidir. Faydal› çal›fl›rsa iyilik ahlak› taraf›ndan ödüllendirilir. Zararl› olmaya
çal›fl›rsa kötülük ahlak› olarak mahkûm edilir. Daha do¤rusu, kötülük
her ahlakta olmamas› gereken fley olarak bast›r›l›r, cezaland›r›l›r. Ta ki iyilik
ahlak› baflat hale gelene kadar.
Güçlü adam karşısında ilk kurban
kadın olmuştur
Fakat toplumun bu hal çaresi mutlak bir önleyici güce bir türlü eriflemez.
Toplumsal yar›klarda her zaman kurnazlar, tuzak ve komplo peflinde koflanlar olacakt›r. Kald› ki, bunda temelde rol oynayan çok eski bir kültür de
vard›r: Avc›l›k. Avc›l›k kültürünün ilkesi, di¤er canl›lara karfl› tuzak ve komplodur. Hayvanlar, hatta bitkiler âleminde bile kökleri olan bir kültürdür
bu. Bu kökler ayn› zamanda analitik
zekân›n da biyolojik kökleridir; insan
toplumunda daha farkl› olan bu avc›l›k
kültürünün analitik zekân›n geliflmesiyle birleflerek, sentezlenerek, toplumsal bünyede ve çevre ekolojisinde erkenden bir katman, hiyerarfli oluflturma yetene¤ini veya gücünü kazanmas›d›r. Felaket böyle bafllam›flt›r. Cennet-cehennem ayr›m› analitik zekân›n
toplumsal hiyerarfli kurma gücüyle el
ele gider. Hiyerarflik toplumda bir avuç
‘güçlü erkek adam’ toplumun üstünde
kurulup cennetsel yaflam tahayyülüne
yol açarken, alttaki toplum için gittikçe
derinleflen, nedeni ve ç›k›fl› anlafl›lamayan cehennemin yolu aç›l›r.
Güçlü adam karfl›s›nda ilk kurban
kad›n olmufltur. Yaflamla ba¤›n›n daha güçlü olmas›, kad›nda do¤al duygusal zekây› daha geliflkin k›lar. Çocuklar›n anas› olarak ac›yla yo¤rulu
bir emekle toplumsal yaflam›n esas sorumlusudur. Yaflam›n fark›nda olmas›
kadar, nas›l sürdürüldü¤ünü de daha
çok bilmektedir. Toplay›c›d›r; toplay›-
Haziran 2009
c›l›¤› hem duygusal zekân›n bir sonucu, hem de do¤adan ö¤renmifl olmas›n›n bir gere¤idir. Toplumsal birikimin
uzun bir tarihi boyunca ana-kad›n etraf›nda gerçeklefltirildi¤i, ana-kad›n›n
bir nevi zenginlik, de¤er merkezi rolü
oynad›¤› antropolojik verilerdendir.
Art›k-de¤erlerin de anas› oldu¤u kestirilebilir. Esas rolünü avc›l›k olarak belirleyen güçlü erkek adam›n bu birikime göz koymas› anlafl›l›rd›r. Hâkimiyet kurmas› halinde yüklü avantajlar
sa¤layabilecek durumdad›r. Kad›n›n
cinsel obje durumundan tutal›m çocuklar›n babal›¤›na, bir nevi efendili¤ine geçifl, di¤er maddi ve manevi kültürel birikimler üzerinde söz sahibi olmas› hayli ifltah kabart›c›d›r. Avc›l›kla
kazand›¤› gücün örgütlülü¤ü, ona egemen olma, ilk toplumsal hiyerarfliyi
kurma flans›n› tan›maktad›r. Analitik
zekân›n toplumsal bünyede ilk kötücül amaçla kullan›m›n› ve sistematik
hale gelmesini bu tip olgu ve olaysal
geliflmelerde gözlemleyebiliriz.
Kutsal ana kültünden baba kültüne
geçifl, kurgusal zekân›n kutsall›k z›rh›na bürünmesini de sa¤lar. Ataerkil sistemin bu biçimde kök ba¤lad›¤› güçlü
bir varsay›m olarak ileri sürülebilir.
Ataerkil zihniyetin olanca görkemli ç›k›fl›n› Dicle-F›rat havzas›nda güçlü kan›tlar›yla tarihen de tespit edebiliyoruz. Yaklafl›k M.Ö. 5500-4000’lerde
Afla¤› Mezopotamya ç›k›fll› olarak tüm
Mezopotamya’da yay›ld›¤›n›, baflat toplumsal kültür haline geldi¤ini görüyoruz. Bu kültüre geçmeden, daha çok
Yukar› Mezopotamya’n›n da¤-ova eteklerinde ürün bitekli¤ine dayal› bir anaerkil toplumun milattan önce tüm mezolitik ve neolitik evrelerde baflat oldu¤unu da özellikle arkeolojik kay›tlardan ç›karsamak mümkündür. Yaz›l›
kültürde de bunun birçok ipucuna
rastl›yoruz. Kad›na dayal› din ve dil
ö¤eleri hayli geliflkindir.
Toplumsal sorunun ilk defa ciddi
boyutlarda güçlü erkek adam›n etraf›nda giderek kültleflen ataerkil topluluklarda boy gösterdi¤ini söylemek
mümkündür. Kad›n köleli¤inin bu bafllang›c›, çocuklardan bafllamak üzere
erke¤in de köleli¤ine zemin haz›rlar.
Kad›n ve erkek köleler baflta art›k-