đzmđr büyükşehđr beledđyesđ coğrafđ adres bđlgđ sđstemđ

TMMOB COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ KONGRESĐ 2009
02-06 Kasım 2009, Đzmir
ĐZMĐR BÜYÜKŞEHĐR BELEDĐYESĐ
COĞRAFĐ ADRES BĐLGĐ SĐSTEMĐ
G. Sözer1, B. Erdugan2, A.Tanrıseven3, L.Ünal4
1
Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri
2
Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri
3
Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri
4
Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri
Mühendisi, gokmensozer@izmir.bel..tr
Mühendisi, burakerdugan@izmir.bel..tr
Mühendisi, arzutanriseven@izmir.bel..tr
Mühendisi, lutfiunal@izmir.bel..tr
ÖZET
Belediye hizmetlerinin yürütülmesinde iki temel unsur; insan ve taşınmazdır. Bu hizmetlerin sağlıklı ve hızlı bir şekilde
yürütülebilmesi için güncel adres bilgisine gereksinim duyulmaktadır. Diğer taraftan Büyükşehir Belediyelerine “5216 sayılı
Belediye Kanunu” ile “Adres ve Numaralamaya Đlişkin Yönetmelik” gereğince numaralama çalışması yetki ve sorumluluğu
verilmiştir. Bu bildiride özetle, Đzmir Büyükşehir Belediyesinin 5216 sayılı yasa ile genişleyen sınırları içerisinde gerçekleştirdiği
numaralama çalışmaları ile güncel adres veri paylaşımına ilişkin Kent Bilgi Sistemi kurma görevi kapsamında yürüttüğü idari ve
teknik altyapı çalışmaları anlatılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Kent bilgi sistemleri, CABS, SDO Geometri
ABSTRACT
WORKS FOR GEOGRAPHIC ADDRESS INFORMATION SYSTEM OF IZMIR METROPOLITAN
MUNICIPALITY
Two main factors of municipal services are human and real estate. In order to carry out these services reliably and rapidly, current
address information is needed. On the other hand, municipalities have authority and responsibility for numeration in accordance
with the “Municipal Law no. 5216” and the “Regulation for Address and Numeration”. Briefly, this communiqué gives information
about numeration works, and administrative and technical infrastructure works within the scope of the task for building up Urban
Information System with relation to sharing current Address data, within the boundaries of Izmir Metropolitan Municipality
expanding by virtue of the law no. 5216.
Keywords: Urban Information Systems, Geographic Address Information Systems, SDO Geometry
1. GĐRĐŞ
Kent Bilgi Sistemlerinin en temel bileşeni olan Coğrafi Adres Bilgi Sistemi’ nin sürekli güncelliğinin sağlanarak gerçek
zamanlı paylaşıma açılmasının, adrese dayalı hizmet üreten tüm kurum ve kuruluşlar için büyük önem arz ettiği
bilinmektedir. Bu önem Kent Bilgi Sistemlerinin diğer bileşenlerinin etkin bir şekilde kurulması açısından da geçerlidir.
Bu nedenle 5216 sayılı yasa ile sınırları büyük ölçüde genişleyen Đzmir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki 21 ilçe
belediyesine eşit ve hızlı hizmet götürebilmek, planlama ve mühendislik projelerini sağlıklı bir şekilde
gerçekleştirebilmek amacıyla CBS çalışmalarına başlamış ve öncelikli olarak Đzmir Coğrafi Adres Bilgi Sistemini
kurmak için 2005 yılı sonundan itibaren ihaleler gerçekleştirmiştir.
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu gereğince Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamında kurulan Ulusal Adres
Veri Tabanı (UAVT) ile adreste bir standart ve kurumlar arası eş güdüm sağlanmaya çalışılmasına karşın UAVT’ nın
coğrafi tabanlı olmaması adresin güncellenmesinde birçok sorunu beraberinde getirmekte, ayrıca analiz, planlama ve
proje çalışmalarında etkin olarak yararlanılamamaktadır.
Đzmir Büyükşehir Belediyesi hem 5216 sayılı yasa ve hem de Adres ve Numaralamaya Đlişkin Yönetmelik hükümleri
gereği sorumlu idare olması nedeni ile numaralama çalışmalarını yine 5216 sayılı yasa gereğince kurma görevi verilen
Kent Bilgi Sistemleri kapsamında değerlendirerek Đzmir Coğrafi Adres Veri Tabanı’ nı oluşturmuştur.
Đzmir Büyükşehir Belediyesi yasalar ile Adres verisini üreten yetkili idare olarak tanımlanması nedeni ile tekrarlı veri
üretimine engel olmak ve adres karmaşasını gidermek için Đzmir Coğrafi Adres Bilgi Sistemi teknik ve idari altyapısını
“gerçek zamanlı”, “ güncel” adres verisi paylaşımı ilkesi ile oluşturmuştur.
Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Adres Bilgi Sistemi Çalışmaları
2. GERÇEK ZAMANLI GÜNCEL VERĐ PAYLAŞIMI ĐÇĐN YAPILAN ÇALIŞMALAR
2.1. Đdari Altyapı
2.1.1. Đzmir’ de CBS politikalarını belirleyen kurum
Đzmir Büyükşehir Belediyesi, 5216 sayılı yasa tanımından önce Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğünü kurmuş ve
2004 yılında Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyeleri arasında düzenlenen Kent Bilgi Sistemi Đşbirliği protokolünde
yer alan hükümlere paralel olarak çalışmalarına başlamıştır. Protokol özetle; Büyükşehir Belediyesi tarafından
standartları belirlenerek oluşturulan sistem ve veri tabanının, yine Büyükşehir Belediyesi tarafından oluşturulan teknik
altyapı aracılığı ile ilçe belediyeleri tarafından gerçek zamanlı olarak güncellenmesi esaslarını kapsamaktadır. Bu
protokol CBS konusunda Đzmir için atılan en önemli adımdır.
2.1.2. Adres ve Numaralama Yetkisi
Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Coğrafi Adres Bilgi
Sistemi’ nin kurulması ihalelerine paralel olarak, projenin önemi nedeni ile Harita Şube Müdürlüğünde olan “Adres ve
Numaralama” görevi Başkanlık oluru ile Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğüne alınmıştır. Bu Kent Bilgi
Sisteminin temel bileşeni olan Coğrafi Adres Bilgi Sisteminin güncelliğinin sağlanması açısından önemli bir idari
yapılanmadır. Buna paralel olarak Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü “Adres ve Numaralama” işlemlerini yerine
getirebilmek için yaklaşık 40 teknik personel (harita mühendisi, teknikeri ve teknisyeni) istihdam etmiştir. Söz konusu
personellerin projenin kontrolünde yer alması sağlanarak eğitimleri aynı anda gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Đzmir
Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki 21 ilçede en az 1 teknik personel olacak şekilde sürekli olmak üzere
görevlendirmeler yapılmıştır. Bu görevlendirmeler ilçe belediyelerinde öncelikle Coğrafi Adres Bilgi Sistemi Veri
Tabanını güncellemek amacıyla tüm CBS faaliyetlerini (veri toplanması, girişi, güncellenmesi vb.) yerine getirmek
üzere gerçekleştirilmiştir.(Şekil 1:Numarataj uygulama programını kullanan ilçeler)
Şekil 1:Đzmir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki numarataj uygulama programını kullanan ilçeler
Sözer, Erduğan, Tanrıseven, Ünal
2.1.3.
Đzmir Coğrafi Adres Veri Tabanı ve UAVT
CABS veri tabanında yapılan güncellemelerin eş zamanlı olarak UAVT ’da da yapılabilmesi konusunda Nüfus ve
Vatandaşlık Đşleri Genel Müdürlüğü ile görüşme ve yazışmalar gerçekleştirilmiş kurum tarafından gerekli altyapı
hazırlıkları sürdürülmesine karşın bu konuda henüz bir aşama kaydedilememiştir. Diğer taraftan Nüfus ve Vatandaşlık
Đşleri Genel Müdürlüğü ile gelecekte gerçekleştirilmesi hedeflenen web servisleri ile gerçek zamanlı veri alışverişi için
gerekli veri altyapısını oluşturmak üzere ilgili kurumdan tüm Đzmir Veri Tabanı bilgisi alınmış ve eşleştirme
çalışmalarına başlanmıştır. Yapılan ilk eşleştirmede ilçe/mah-köy/yol verilerinin büyük oranda eşleştiği görülmüştür.
Eşleştirme çalışmalarının yıl sonuna kadar bağımsız bölüm düzeyinde tamamlanması öngörülmektedir.
Ayrıca Đzmir PTT Başmüdürlüğü ile yapılan ortak çalışma ile posta kodlarının CABS veri tabanı ile eşleştirme
çalışmaları da sürdürülmektedir.
Büyükşehir Belediyesinin Yönetim Bilgi Sistemi ile olan entegrasyon çalışması da %90 oranında tamamlanmış olup
halen devam etmektedir.
2.2. Teknik Altyapı
2.2.1. Donanım/Yazılım
“Gerçek Zamanlı” ve “Güncel” coğrafi verilerin depolanıp paylaşılabileceği donanım ve yazılım mimarisi araştırılmış,
gerekli performans ve güvenlik ölçütlerine göre güçlü bir donanım ve yazılım altyapısı oluşturulmuştur.
Güncelleme işlemlerinde, ArcGIS tabanlı uygulama yazılımları kullanılmakta olup bu yazılımlar verilerin belli bir
standartta CBS sunucularında depolanmasını sağlamaktadır. (Şekil 2 : Numarataj uygulama programı)
Şekil 2: ArcGIS tabanlı numarataj uygulama programından ekran görüntüsü
Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Adres Bilgi Sistemi Çalışmaları
CABS’ni oluşturan verilerin kayıt edildiği veri tabanı Oracle olarak belirlenmiştir. Standart grafik veri kayıt metodu
olan SDO Geometri seçeneği sayesinde veri tabanında bulunan grafik verilerin gerektiği durumlarda diğer CBS
programlarına da hizmet verebilmesi sağlanmıştır. Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube
Müdürlüğü Tarafından yaptırılan Üç Boyutlu Kent Rehberinin ve Đki Boyutlu Kent Rehberinin yayınladığı grafik veriyi
SDO Geometri kayıt biçimi sayesinde oracle veri tabanından okuması buna örnek olarak gösterilebilir. Đlişkisel veri
tabanları ile birlikte çalışabilen ArcSDE yazılımı ile veriler versiyonlanarak ilçe belediyelerinden anlık veri güncelleme
işlemleri yapılabilmektedir. Güncellenen veriler replikasyon işlemi vasıtası ile bir veri tabanından diğer veri tabanına
aktarılmaktadır. Ayrıca Oracle Real Application Clusters (Oracle RAC), opsiyonu kullanılarak güncel CABS bilgileri
bir sunucuda yaşanabilecek olası bir aksiliğe karşı ikinci bir sunucuda yedeklenmiş olmakla beraber veri tabanını
kullanan uygulamaların kesintisiz bir şekilde çalışması sağlanmıştır. (Şekil 3 : CABS sistem mimarisi)
Şekil 3 : CABS sistem mimarisi
2.2.2. Yerel Bilgi Ağı
Ayrıca Đzmir Büyükşehir Belediyesinin gerçekleştirmiş olduğu ĐzmirNET projesi ile oluşturulan fiberoptik ağ
bağlantıları ve olmayan yerlerde kiralık hatlar (G.SHDSL) ile ilçe belediyelerinde görevlendirilen personellerimizin
gerçek zamanlı veri güncellemelerine olanak sağlanmıştır.
Sözer, Erduğan, Tanrıseven, Ünal
2.2.3. Veri Modeli
Her bilgi sistemi projesinde tasarlanması gereken ilk unsurlardan biri veritabanı modelidir. Bu nedenle CABS
projesinde kullanılan adres modeli 31.07.2006 tarih 26245 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Adres ve Numaralamaya
Đlişkin Yönetmelik” hükümleri ve ilçe numarataj birimlerinin istek ve önerileri dikkate alınarak oluşturulmuştur.
Gerekli katmanlar, tablolar ve aralarındaki ilişkiler ayrıntılı bir şekilde irdelenerek tasarlanmış ve sahadan hangi
verilerin hangi standartlarda toplanacağı ve depolanacağı belirlenmiştir.
Đzmir Coğrafi Adres Veri Tabanı Verileri
21
749
36492
147097
617223
660152
1161588
1759504
Đlçe
Mahalle/köy
Yol
Yol fotoğrafı
Bina
Bina fotoğrafı
Kapı no
Bağımsız bölüm
Saha çalışmalarında ayrıca yolların kaplama ve kullanım bilgileri de toplanmış ayrıca yol üzerindeki trafik işaret
levhaları, levhaların durumu, sinyalizasyon sistemi, hemzemin geçitler, üst geçitler, yapay kasisler gibi bilgiler de
Ulaşım Bilgi Sistemi projesinde yararlanılmak üzere Coğrafi Adres Bilgi Sistemi kapsamında veri tabanına
aktarılmıştır. Toplanan bağımsız bölüm bilgilerinin kullanım şekilleri, NACE (Avrupa Topluluğundaki Ekonomik
Faaliyetlerin Sınıflandırılması) standardından yararlanılarak ve mevcut durum dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Dini Tesisler
Eğitim
Eğlence/Dinlence
Hizmet
Konaklama
Kurum/Kuruluş
Kültür/Sanat
Sağlık
Spor
Ticaret
Ulaşım
Üretim
Yapılar
Yiyecek/Đçecek Hizmetleri
Olmak üzere 14 kullanım ana tipi oluşturulmuş olup, her ana tipin alt tipleri ve detay kullanımları belirlenmiştir.
2.2.4.
Veri güvenliği ve tarihçe
21 ilçede görevli personellerimiz tarafından sürekli olarak güncellenen Đzmir Büyükşehir Belediyesi CBS sunucularında
tutulan verilerin güvenliği için kullanıcıların katmanlar ve tablolar üzerindeki görme ve güncelleme yetkileri
tanımlanabilmekte, veri tabanında yapılan değişiklikler ile ilgili sınırsız tarihçe ve kullanıcı izi tutulabilmektedir.
Gerek grafiksel gerekse tablosal bir değişikliğin hangi kullanıcı tarafından ne zaman yapıldığı ve değişiklikten önceki
ve sonraki durumu istenildiğinde programın tarihçe kısmından sorgulanabilmektedir. Veri güvenliği dışında, yaşayan
bir kentin gelişimine ilişkin kayıtların tutulması da analiz ve planlama açısından önem taşıdığı bilinmektedir.
SONUÇ
Đzmir Büyükşehir Belediyesi yasalar gereğince kendisine verilmiş olan adres verilerine ilişkin tüm idari ve teknik
altyapı konusunda sorumluluklarını yerine getirerek adrese dayalı hizmet üreten tüm birim, kurum, kuruluş ve
kamuoyunun gereksinimlerine gerçek zamanlı ve güncel olarak cevap verebilecek Đzmir Coğrafi Adres Bilgi Sistemini,
işleyen bir sistem olarak kullanılır duruma getirmiş ve Kent Bilgi Sisteminin oluşturulmasına yönelik güçlü ve önemli
bir adım atmıştır.
TEŞEKKÜR
Sistemin oluşturulması ve verilerin güncelliğinin sağlanması konusunda ortak yoğun zaman ve emek harcadığımız ĐBB
Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü tüm personeline teşekkür ederiz.