Hayatımızı Zora Sokan Kişilik Özelliklerimiz

Hayatımızı Zora Sokan Kişilik Özelliklerimiz
Şükran Telci
Hayatımızı zora sokan kişilik özelliklerinden bahsetmeden önce “Kişilik Nedir?”
sorusuna cevap vermek gerekir. Kişilik; bir
insanı diğerlerinden farklı kılan temel özelliklerdir. Bireyin kendine ait yönlerini ifade
eder. Bunu inanç, ahlak, kültür, arkadaşlık
ilişkileri, sosyallik, çıkarcılık, göz rengi, konuşma üslubu, sorumluluk, candanlık, kıskançlık, hüzün, sinirlilik, güvenilirlik yanında, davranış tarzları, olaylara ve insanlara
bakış açıları, alışkanlıklar, algılar gibi daha
pek çok özellik belirlemektedir. İnsanda ergenlik döneminde veya daha önce şekillenmeye başlar. Kişilik özellikleri kalıtımsal olmakla birlikte ebeveyn ve sosyal çevrenin
tutumlarıyla şekillenir. Kişilik aslında her
zaman değişebilecek bir nitelikte olmakla
beraber, genelde insanlarda oldukça sürekli ve kararlı bir görünümdedir.
olmaktan, oturup sohbet etmekten zevk
almaz, aksine böyle ortamlardan hemen
uzaklaşır. Kişi, hiçbir konuda düşüncesini dile getirmez; beklentilerini, ideallerini,
planlarını açıklamaz. Kendisine yöneltilen
eleştiri veya övgüleri de dikkate almaz,
bunlara karşı umursuz davranır.
Kişide insanlar arası ilişkilerde sorun yaşama, kişinin kültürüne göre beklenenden
önemli ölçüde sapmalar gösteren davranış
örüntüsü var ise kişilik bozukluğu söz konusudur. Sıkıntı ve işlevsellikte bozulmaya
yol açar. Kişinin normal dışı davranışları
kendini rahatsız etmez, tersine haz vericidir. Yani kişilik bozukluğu olan bir kimse
kendini çevreye değil, çevreyi kendisine
uydurma yolunu seçer.
Kişi toplum içinde rahat edemez, son derece çekingen, utangaç ve ürkektir. Eleştiriye
karşı aşırı derecede hassasiyeti vardır. Sıradan bir eleştiride bile sarsılabilir.
Hayatımızı Zora Sokan Kişilik
Özellikleri:
Antisosyal Kişilik Özellikleri:
Obsesif Kompulsif Kişilik Özellikleri:
Kişi düzenli, mükemmeliyetçi ve katıdır. İyi,
doğru ve güzel gibi olumlu duygularını ifade etmekte zorlanır. Genelde yargılayıcı bir
tutum içindedir. Kararsızlığı dikkat çeker.
Detaya dalmaya yatkın olduğundan yaptığı
işin veya sergilediği davranışın amacından
ya sapar ya da unutur.
Şizoid Kişilik Özellikleri:
Kişi soğuk ve ilgisizdir. Sanki duyguları
körelmiş gibidir; sevinç, neşe, keder, kaygı, üzüntü, öfke gibi duyguları gereği gibi
hissetmez veya dışarı yansıtmaz. Yakın
çevresiyle hatta kendi ailesiyle bile doğru
dürüst iletişim kurmaz, kursa bile bunu devam ettiremez. Kimseyle duygu ve düşüncelerini paylaşmaz. Annesiyle, babasıyla,
arkadaşlarıyla, kardeşleriyle bir arada
Şizotipal Kişilik Özellikleri:
Kişinin düşünce, görünüş ve davranışlarında acayiplikler vardır. Kuşkucudur ve
insanlarla yakın ilişki kuramaz. Altıncı his,
telepati, geleceğe dair haberler alma, batıl
inanışlar, diğer insanların kendi duygularım algılayabileceği şeklinde düşünceleri
vardır.
Çekingen Kişilik Özellikleri:
Reddedilmeyi hazmedemez. Başkaları tarafından onaylanmamak veya kınanmak
kişide ciddi boyutlarda ruhsal travma etkisi
yapar. Bu kişilerin en korktukları şeylerden
biri, başkalarına alay konusu olmaktır.
Düzensizlik, uyumsuzluk, dengesizlik ve
saldırganlık bu kişilerin yaşam biçimini
ifade eder. Çalışma verimleri düşük, performansları bozuktur. İçinde yaşadıkları
toplumun temel davranış kurallarına ve
prensiplerine uymaz, aksine onlara saldırır, şiddetle reddederler. Bu kişiler çocukluk dönemlerinden itibaren bazı belirtiler
gösterirler. Okuldan kaçma, kopya çekme,
hayvanlara kötü davranma veya eziyet
etme, kaba kuvvete dayalı kavga, saldırganlık, yangın çıkartma, çalma, silah kullanma bu belirtilerdendir.
Sosyopat Kişilik Özellikleri:
Birey, toplumun koyduğu ahlaki ve sosyal
kurallara uymada güçlük çekmekte, çevresine zarar vermekte ve bundan pişmanlık
duymamaktadır. Bu kişiler diğer insanlara
karşı sevgi, saygı, ilgi ve sempati duymaz,
zayıf olanı ezerler. Davranış ve anlatımları çelişkilidir. Hep kargaşa çıkarma arzusu
içindedirler, toplum ve ahlâk kurallarını hiçe
sayarlar.
Psikopat Kişilik Özellikleri:
Birey insanlara ilgi duymaz fakat onları güç
kullanarak etkilemede aktiftir. Bu gibi kişiler
suç işlemekten zevk alırlar. Geçmişlerine
bakıldığında, küçüklüklerinde ihmal edilmiş, dengesiz anne ve babaların çocukları
oldukları ortaya çıkmaktadır.
Bağımlı Kişilik Özellikleri:
Birey birilerine bağımlıdır ve teslimiyetli bir
tutum içerisindedir. Tek başına hiçbir işe
kalkışamaz. Hep yalnız kalma ve terk edilme korkusu içindedir. Yalnız kaldığında ise
kendini boşlukta ve çaresiz hisseder. Hemen her konuda kararsızlık yaşadığından
sürekli birilerinin vereceği güven ve desteğe ihtiyaç duyar.
Bu kişiler kendilerine yöneltilen eleştirilere
kolayca alınırlar. Çoğunlukla başkalarının
fikirlerine katılır, kendileri yeni bir fikir üretemezler.
Histrionik Kişilik Özellikleri:
Bu kişilerin en belirgin özellikleri sürekli
dikkat çekme, ilgi odağı olma istek ve ihtiyacı içinde olmalarıdır. Hep beğenilmek,
övülmek, onaylanmak isterler. Aşırı duygusaldırlar. Hislerini abartılı bir coşkunlukla
dışa vururlar. Duygu durumları yüzeysel ve
değişkendir. Olmadık bir konuya sıkılıp ağlarken, bir arkadaşlarının kaza geçirmesine
hatta ölümüne ilgisiz kalabilirler. Bu tip kişiler tavır ve davranışlarını gereği gibi kontrol
edemezler. Tüm davranışlarının, konuşmalarının hatta konuşmamalarının ardında ilgi
çekme çabası olduğu için, insanlarla sürekli ve esaslı bir iletişim kuramazlar.
Narsistik Kişilik Özellikleri:
Birey kendini diğer insanlardan farklı ve
üstün görür. Güzel, zeki, yetenekli, güçlü
ve başarılı oldukları konusunda iddialıdırlar. Zihinleri sürekli kendilerini düşünmekle meşguldür. Bu kişiler adeta kendilerine
aşıktırlar, en çok kendilerini sever kendilerini önemserler. Başkalarına ise önem
ve değer vermezler. Onların duygu ve düşüncelerini anlama yönünde bir gayretleri
olmaz. Bu kişiler kendilerinin bir benzeri
olmadığına, eşsiz olduklarına inanmaktadırlar. Her şartta kendilerini ön plana çıkarmak, ilgiyi üzerlerine çekmek, başkalarında hayranlık uyandırmak gayretindedirler.
İnsanlarla olan diyaloglarında üstünlük ve
bilmişlik taşlarlar. Başkalarının duygu ve
düşüncelerini kullandıkları gibi emeklerinden ve onların ürettikleri değerlerden de
menfaat sağlarlar. Düşüncenin tasarlayabileceği bütün üstün niteliklerin kendilerinde
toplandığını sanır, kendilerince diğer insanları aşağılarlar.
Pasif Agresif Kişilik Özellikleri:
Kişinin kin, nefret, kızgınlık, düşmanlık,
öfke gibi agresif davranışlara sebep olan
ruhsal hareketliliği, pasif direniş şeklinde
kendini göstermektedir. Pasif agresif kişilik
özelliği olan bireyler geleceğe karamsar
bakarlar. Sıradan işlerde bile beklenen çabaya karşı negatif yaklaşım ve pasif direnç
gösterirler. Değerinin verilmediğini ve hep
yanlış anlaşıldığını düşünür, küskün, asık
suratlı ve tartışmacı davranışlar sergilerler.
Otorite sahibi kişileri ve kurumları sürekli
eleştirme ve küçümseme, başkalarını kıskanma ve kendi şanssızlığını vurgulama,
bir yandan saldırgan ve küstah davranırken diğer taraftan pişmanlık gösterme eğilimindedirler.
Depresif Kişilik Özellikleri:
Ümitsizlik, kederlilik, neşesizlik, mutsuzluk
ile belirgindir. Kendisi hakkındaki düşünceleri yetersizlik, değersizlik ve düşük benlik
saygısı çerçevesindedir. Kendisine karşı
eleştirel, küçültücü ve suçlayıcıdır. Sürekli
düşünceli ve endişelidir. Başkalarına karşı
negativist, eleştirel ve yargılayıcıdır. Kötümserdir. Suçluluk ve pişmanlık duymaya
eğilimlidir. Sessiz, içe dönük, pasif olurlar.
Liderlik etmek yerine başkalarını izlemeyi
tercih ederler.
Bu davranışlar aşırıya kaçtığında, zaman
içinde sürekli tekrarlandığında ve sağlıklı
bir yaşam sürdürülmesine engel oluşturmaya başlandığında bir psikolog veya psikiyatriste başvurmak gerekli olabilir.