www.calisma-kitabi
advertisement
243 Çevre Sorunları ve Etkileri Asit yağmurları; bitkilerin gelişimine, ekosistemdeki diğer canlılara, binalara ve tarihî eserlere de zarar vermektedir. Asit yağmurlarının olumsuz etkileri azaltılabilir mi? Siz de asit yağmurlarının zararlı etkilerinin nasıl azaltılabileceğini düşünüp arkadaşlarınızla tartışın. Hava kirliliğin bir diğer sonucu da sera etkisidir. Atmosfere gelen güneş ışınlarının bir kısmı yeryüzü tarafından soğurulurken, bir kısmı geri yansır. Atmosferde bulunan gazlar, yansıyan bu ışınların bir kısmını tutar ve havanın ısınmasına sebep olur. Bu olaya sera etkisi denir. Atmosferdeki sera etkisi yapan gazların miktarının artması (fosil yakıtların kullanımı sonucunda açığa çıkan karbon dioksit ile azotlu ve kükürtlü gazlar) soğrulan ışınların da artmasına sebep olur. Bunun sonucunda küresel ısınma gerçekleşerek iklim değişikliğine neden olur. Küresel ısınmaya bağlı olarak kutuplardaki buzullar erimekte ve denizlerdeki su seviyesi sürekli yükselmektedir. Sizce bu durum hayatımızı nasıl etkiler? Hava kirliliğine sebep olan gazlar (parfümler ve sanayide kullanılan bazı gazlar), atmosferdeki ozon tabakasının da incelmesine ve delinmesine sebep olmaktadır. Ozon tabakası güneşten gelen mor ötesi ışınları süzer, atmosfer sıcaklığının dengede kalmasını sağlar. Ozon tabakasının incelmesi ve delinmesi mor ötesi ışınlarının daha çok yeryüzüne inmesine ve atmosferdeki sıcaklığın artmasına neden olmaktadır. Bu da bitki ve hayvanlar üzerinde istenmeyen sonuçlar doğurabilmekte ve biyolojik çeşitliliği olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durum tüm canlıların bağışıklık sistemini bozmaktadır. Sizce ülkemizde hava kirliliğinin en çok görüldüğü yerler nerelerdir? Su Kirliliği Orman tahribi, bilinçsiz avlanma, ev ya da iş yerlerinde ısı yalıtımı, gereksiz enerji tüketimi, konularında var olan çevre sorunlarını araştıralım. Bu sorunlar karşısında ne tür önlemler alınabilir, çözüm önerileri neler olabilir? Bunlarla ilgili hazırlayacağımız raporu sınıfa sunalım. yansıyan ışın gelen ışın soğurulan ışın Sera etkisi E.9 s.138 Su, tüm canlıların temel besin kaynağı olduğu için, kirlenmesi doğadaki biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açar.Bu yüzden kısıtlı olan su kaynaklarının bilinçli kullanılması gerekmektedir. Çeşitli nedenlerle suya karışan maddeler göl, nehir, deniz, okyanus ve yer altı suları gibi su kaynaklarının kimyasal, fiziksel ve biyolojik özelliklerini değiştirerek kirliliğe yol açar. Tarımda kullanılan ilaçlar, endüstriyel atıklar, yerleşim alanlarından kaynaklanan evsel atıklar, suların kirlenmesine neden olur. Bu durum besin zincirindeki canlıları olumsuz etkilerken insan sağlığını da tehdit eder. Su kirliliğinden dolayı bazı canlılar ölürken bazıları da besin zinciri ile kirliliği taşır. Bunun önüne geçmek için doğal su kaynaklarını korumalı ve bilinçsiz tüketimin önüne geçmeliyiz. E.10 s.138 * Çevrede yetişen sebze ve meyveler yıkanmadan yenmemeli. * Katı atıkların herhangi bir hastalığa neden olmaması için düzenli olarak kontrol edilmesi, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması gerekir. Doğru yerlere götürerek doğru şekilde imha edilmeli, gerekirse üzerleri kireçle örtülmeli. Öğrenciler çalışma kitabındaki “Asit Yağmurlarının Çevremize Etkisi” adlı 9. etkinliğe yönlendirilir. Bu etkinlikte amaç, öğrencilerin verilen resimden yola çıkarak asit yağmurlarının nasıl oluştuğunu, çevreye etkilerini açıklayabilmeleridir. Daha sonra öğrencilerin “Araştıralım Hazırlanalım” bölümü ile ilgili olarak daha önceden hazırladıkları bilgileri sınıfta sunmaları sağlanır. Asit Yağmurlarının Çevremize Etkisi Fosil yakıtların kullanıldığı ............................................................ ................................................................. fabrika bacalarından ve araba ................................................................. egzozlarındn çıkan gazlar hava................................................................. daki su molekülleri ile birleşe................................................................. rek asit yağmurlarını oluşturur. ................................................................. Bu asitler, kar ve yağmurla bir................................................................. likte toprağa ulaşır. Su kaynak................................................................. ları, sularda yaşayan canlılar, ................................................................. toprak ve topraktaki canlılar, ta................................................................. ................................................................. rım alanları bu durumdan olumsuz etkilenir. Çevre Sorunlarını Belirleyelim Aşağıda verilen karikatürleri inceleyelim. Her karikatürde ele alınan çevre sorununun adını ve bu sorunların giderilmesi için çözüm önerilerini karikatürle aynı numaralı kutucuklara yazalım. 1 * Yağmur suları kullanılmamalı. Su birikintilerinden faydalanmamalı. Çevremize Etkisi Aşağıda verilen resmi inceleyelim. Asit yağmurlarının nasıl oluştuğunu ve çevreye etkilerinin neler olabileceğini noktalı yerlere yazalım. 10. Etkinlik: • Yakıtların tekniğe uygun olarak yakılabilmesi için kazanın, yakıtın yanma özelliğine göre standartlarına uygun olarak üretilmesi ve uygun yanma şartlarının sağlanması gerekmektedir. Uzmanlar, yağışla meydana gelecek asit yağmurlarından korunmak için şu önerilerde bulunmaktadır : 9. Etkinlik: Asit Yağmurlarının 138 9. Etkinlik: • Yoğun hava kirliliği yaşanan illerimizde doğal gazın kullanımının sağlanması gerekmektedir. 2 Öğrenciler verilen konularla ilgili olarak çevre sorunlarını araştırırlar. Konu ile ilgili çözüm önerilerini sınıfa sunarlar. Öğrencilerin bu araştırma sonucunda orman tahribinin çölleşmesi ve erozyona sebep olduğunu, ayrıca yaşam için gerekli olan oksijen üretiminin azalmasına sebep olduğunu öğrenir. Bilinçsiz avlanmanın ise besin zincirinde, dolayısıyla besin ağındaki dengeyi bozduğu çıkarımını yaparlar. Isı yalıtımı ve gereksiz enerji tüketiminin önlenmesinin ise tasarruf ve ülke ekonomisine katkı sağlayacağı çıkarımını yapar. 3 Öğrencilerin ders kitabındaki su kirliliği ile ilgili bölümü okumaları sağlanır. Daha sonra öğrenciler çalışma kitabındaki “Çevre Sorunlarını Belirleyelim” adlı 10. etkinliğe yönlendirilirler. 1 Su kirliliği. Çözüm: Ev ve sanayi atıklarının, denizlere ve göl........................................................................................................................................... lere atılmaması gerekir. Öğrencilerden gelen uygun cevaplar değer................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ lendirilir. ................................................................................................................................................ 2 Hava kirliliği. Çözüm: Fosil yakıtlar yerine farklı enerji kaynak........................................................................................................................................... ları kullanılmalı. Öğrencilerden gelen uygun cevaplar değerlendirilir. ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ 3 Küresel ısınma. Çözüm: Fosil yakıtlar ve orman alanlarının ........................................................................................................................................... azalması sera etkisini arttırır. Öğrencilerden gelen uygun cevaplar ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ değerlendirilir. 10. Etkinlik: Çevre Sorunlarını Belirleyelim Bu etkinliğin amacı öğrencilerin verilen karikatürlerdeki çevre problemlerini belirleyerek bu çevre probleminin giderilmesi için çözüm önerileri sunmalarını sağlamaktır. ................................................................................................................................................ 243 www.calisma-kitabi-cevaplari.com
