İÇİNDEKİLER

 İÇİNDEKİLER
EDİTÖR NOTU ................................................................................................. İİİ YAZAR LİSTESİ............................................................................................... Xİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ’NİN
SURİYE KRİZİNDEKİ TUTUMU........................................................................... 1 Giriş ......................................................................................................... 1 1. BM Organı Güvenlik Konseyi’nin Temel İşlevi ve Karar Alma Sorunu.... 2 2. İç Savaşa Dönüşen Suriye Krizi ve BM Güvenlik Konseyi ..................... 9 3. Güvenlik Konseyi’nin Suriye’ye Müdahale Girişimleri ......................... 14 4. Güvenlik Konseyi’nin Suriye ile İlgili Alabildiği Kararlar ...................... 25 5. Güvenlik Konseyi’nin Müdahalesizliği ve Koruma Sorumluğu............. 30 Sonuç ..................................................................................................... 38 Kaynaklar ............................................................................................... 40 ULUSLARARASI KORUMA SORUMLULUĞU VE GÜVENLİK KONSEYİ’NİN
BU ÇERÇEVEDEKİ YAKLAŞIMI........................................................................ 45 Giriş ....................................................................................................... 45 1. Güvenlik Konseyi’nin Somut Örnek Olarak Libya Kararının
Koruma Sorumluluğu Yaklaşımına Sağladığı Katkı............................. 48 2. Uluslararası Hukukta Koruma Sorumluluğunu Yerine Getirme
Mükellefiyeti ..................................................................................... 51 3. Haklı Savaş ve Gücün Kötüye Kullanılması ........................................ 56 Sonuç ..................................................................................................... 58 Kaynaklar ............................................................................................... 60 v
vi
Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk
KUVVET KULLANMA HUKUKU (JUS AD BELLUM) AÇISINDAN
IŞİD İLE MÜCADELE ....................................................................................... 63 Giriş ....................................................................................................... 63 1. BM Kuvvet Kullanma Sistemi ve Devlet Dışı Aktörler ......................... 65 1.1. Kuvvet Kullanma Yasağı ve Devlet Dışı Aktörler .......................... 65 1.2. BM Kolektif Güvenlik Sistemi ve Devlet-Dışı Aktörler .................. 66 1.3. Devlet-Dışı Aktörlere Karşı Meşru Müdafaa Hakkı ...................... 67 1.4. Eylemleri Bir Devlete İzafe Edilemeyen Devlet-Dışı Aktörlere
Karşı Savunmacı Güç Kullanma............................................... 72 2. IŞİD’e Karşı Askerî Kuvvet Kullanmanın Meşruluğu ........................... 75 2.1. Irak........................................................................................... 76 2.2. Suriye ....................................................................................... 78 Sonuç ..................................................................................................... 90 Kaynaklar ............................................................................................... 91 RUS SU-24 UÇAĞININ TÜRKİYE TARAFINDAN DÜŞÜRÜLMESİ OLAYININ
ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN İNCELENMESİ ....................................... 97 Giriş ....................................................................................................... 97 1. Kuvvet Kullanma, Uluslararası Hukuk ve Söz Konusu Olay ................. 98 2. Meşru Müdafaanın Şartları................................................................ 99 2.1. Silahlı Saldırı Şartı, Düşmanca Niyet ve Olay .......................... 100 2.2. Orantılılık ve Gereklilik Şartları ve Olay ................................... 109 Sonuç ................................................................................................... 112 Kaynaklar ............................................................................................. 113 SURİYE KRİZİNDE DAVETLE MÜDAHALE SORUNU....................................... 117 Giriş ..................................................................................................... 117 1. Rusya’nın Suriye’ye Müdahalesi...................................................... 118 1.1. Rusya’nın Suriye İçin Verdiği Diplomatik Mücadele................. 120 1.2. Rusya’nın Suriye Krizine Yaklaşımının Dört Aşaması............... 124 2. Değişen Uluslararası Düzene Rusya’nın Bakışı ................................ 125 3. Arap Baharı’nın Yansımaları ............................................................ 127 4. Rusya’nın Suriye Krizinden Beklediği Maddi Çıkarlar ....................... 129 5. Rus Jeostratejisinin Radikal İslam Boyutu ....................................... 131 6. Rusya’nın Suriye’ye Davetle Müdahalesi ......................................... 135 7. Uluslararası Hukukta Davetle Müdahale Kavramı ............................ 138 7.1. Davetle Müdahalenin Koşulları ............................................... 140 İçindekiler
vii
7.2. Davetle Müdahalenin Sınırları................................................. 141 7.3. Rusya’nın Suriye’ye Müdahalesinin Hukuki Boyutu ................. 143 8. Davetle Müdahaleye Devletlerin Tepkisi .......................................... 146 8.1. Amerika.................................................................................. 146 8.2. Suudi Arabistan ..................................................................... 148 8.3. İtalya ...................................................................................... 149 8.4. İngiltere ................................................................................. 150 Sonuç................................................................................................... 151 Kaynaklar ............................................................................................. 152 SURİYE İÇ SAVAŞI’NA ÜÇÜNCÜ DEVLETLERİN MÜDAHALESİ VE
ULUSLARARASI HUKUK................................................................................ 157 Giriş ..................................................................................................... 157 1. Suriye İç Savaşı ve Devlet Uygulamaları .......................................... 159 1.1. Suriyeli Muhaliflerin Desteklenmesi ........................................ 160 1.2. Esad Rejiminin Desteklenmesi ................................................ 162 2. Kuvvet Kullanma Yasağı ve Müdahale Etmeme İlkesi ...................... 163 3. Muhaliflere ve Hükûmet Güçlerine Yardım Konusunda
Hukuki Argümanlar ......................................................................... 168 3.1. Meşru Müdafaa ve BM Güvenlik Konseyi Yetkilendirmesi ....... 168 3.2. Tek Yanlı İnsani Müdahale ve Koruma Yükümlülüğü
Doktrini (R2P) ........................................................................ 169 3.3. Davetle Müdahale .................................................................. 171 3.4. Karşı Müdahale ...................................................................... 174 3.5. Self-determinasyon ............................................................... 176 4. IŞİD ile Mücadele ............................................................................ 177 Sonuç ................................................................................................... 177 Kaynaklar ............................................................................................. 179 SURİYE İÇ SAVAŞI VE DEVLET DIŞI AKTÖR OLARAK PYD’NİN ETKİSİ......... 183 Giriş ..................................................................................................... 183 1. Kavramlar ....................................................................................... 185 1.1. Uluslararası Silahlı Çatışmalar ................................................ 185 1.2. Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışmalar ................................. 186 1.3. Uluslararasılaşmış Silahlı Çatışmalar ...................................... 189 1.4. Müdahale .............................................................................. 189 1.5. İnsani Müdahale .................................................................... 190 viii
Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk
2. Müdahalenin Aktörleri ve Gerekçeler............................................... 192 2.1. Aktörler.................................................................................. 192 2.2. Müdahalenin Terörizmle Mücadele ile Gerekçelendirilmesi..... 196 Sonuç ................................................................................................... 202 Kaynaklar ............................................................................................. 205 YABANCI SAVAŞÇILAR SORUNU VE SURİYE KRİZİ ..................................... 209 Giriş ..................................................................................................... 209 1. “Yabancı Savaşçı” Kavramının “Yabancı Terörist Savaşçı”
Kavramına Evrimi ........................................................................... 213 1.1. Dünden Bugüne Yabancı Savaşçılar ....................................... 213 1.2. Yabancı Savaşçı Sorunsalı ve BMGK 2178 Sayılı Kararı .......... 217 1.3. “Yabancı Terörist Savaşçılar”ın Kovuşturulmasında
Yürürlükte Olan Düzenlemeler: BMGK 2178 Sayılı Karar......... 228 2. Yabancı Terörist Savaşçı Olgusu ve IŞİD ......................................... 234 3. Yabancı Terörist Savaşçıların Uluslararası Hukuk Açısından Analizi .... 238 3.1. Yabancı Terörist Savaşçıların Statüsü..................................... 238 3.2. Yabancı Terörist Savaşçıların Cezai Sorumlulukları................. 241 Sonuç Yerine: Yabancı Terörist Savaşçı Dilemması ............................... 245 Kaynaklar ............................................................................................. 247 KABUK DEVLET VE IŞİD ............................................................................... 253 Giriş ..................................................................................................... 253 1. Klasik ve Modern Ayaklanma Ayrımı: Selefi-Cihadist Örgüt
Olarak IŞİD ..................................................................................... 256 2. Tarihsel Bağlamda IŞİD’in Ortaya Çıkışı ve Gelişimi ......................... 257 2.1. Ebu Musab El Zerkavi’nin Hükümranlığı: 1999-2006 .............. 258 2.2. Irak El-Kaidesi’nin Düşüşü: 2006-2011 .................................. 260 2.3. Ebubekir el-Bağdadi Kontrolünde Genişleme: 2012-2016 ...... 261 3. IŞİD’in Amaçları ve İdeolojisi ........................................................... 263 4. IŞİD’in Finans Kaynakları ................................................................ 266 5. IŞİD’in Devlet Olma Statüsü ............................................................ 269 Sonuç ................................................................................................... 272 Kaynaklar ............................................................................................. 274 İçindekiler
ix
SAVAŞ SUÇLARI VE SURİYE KRİZİ ............................................................... 279 Giriş ..................................................................................................... 279 1. Suriye İç Savaşı’na Uygulanabilecek Silahlı Çatışmalar Hukuku
Kuralları .......................................................................................... 281 1.1. Suriye İç Savaşı: Uluslararası Olmayan Silahlı Çatışma ........... 281 1.2. Suriye’deki Silahlı Çatışmalarda Tarafların Uyması Gereken
Yükümlülükler ve İhlaller ........................................................ 291 2. Suriye İç Savaşı’nda Bireysel Cezai Sorumluluk ve
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi ............................... 305 Sonuç ................................................................................................... 310 Kaynaklar ............................................................................................. 312 DEVLET DIŞI SİLAHLI AKTÖRLERİN İNSANCIL HUKUK SORUMLULUĞU VE
SURİYE KRİZİ ............................................................................................... 315 Giriş ..................................................................................................... 315 1. Uluslararası Hukukun Yapısı, İnsancıl Hukuk ve Devlet Dışı
Silahlı Aktörler ................................................................................ 317 2. Uluslararası Nitelikte Olmayan Silahlı Çatışmalar ve Devlet Dışı
Silahlı Aktörler ................................................................................ 318 3. Devlet Dışı Silahlı Aktörlerin İnsancıl Hukukla Bağlanması Sorunu
Üzerine Yaklaşımlar ........................................................................ 321 3.1. Teamül Hukuku (Customary Law) Yaklaşımı ......................... 322 3.2. Yasama Yetkisi (Legislative Jurisdiction) Yaklaşımı .............. 323 3.3. Rıza (Consent) Yaklaşımı ....................................................... 323 4. Devlet Dışı Silahlı Aktörler, Başarısız Devletler ve De Facto
Rejim Sorunu .................................................................................. 325 5. Paylaşımlı Sorumluluk Yaklaşımı ve Devlet Dışı Silahlı Aktörler ..... 326 6. Devlet Dışı Silahlı Örgütler ve Suriye Krizi........................................ 328 6.1. IŞİD’in Gerçekleştirdiği Bazı İnsancıl Hukuk İhlalleri................ 330 6.2. El Nusra, YPG ve Özgür Suriye Ordusu Tarafından
Gerçekleştirilen Bazı İnsancıl Hukuk İhlalleri........................... 331 7. Değerlendirme ................................................................................ 332 Sonuç ................................................................................................... 335 Kaynaklar ............................................................................................. 336 x
Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk
SURİYELİ MÜLTECİLER VE ULUSLARARASI HUKUK..................................... 339 Giriş ..................................................................................................... 339 1. Mülteci Hukuku .............................................................................. 340 1.1. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK)..... 346 1.2. Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler........................................ 348 2. Suriyeli Mülteciler ........................................................................... 352 2.1. Suriye Dışındaki Mülteciler..................................................... 352 2.2. Suriye’deki “Mülteciler” ......................................................... 355 Sonuç ................................................................................................... 361 Kaynaklar ............................................................................................. 364 BİR SAVAŞ SİLAHI OLARAK CİNSEL ŞİDDET: SURİYE İÇ SAVAŞI VE
MÜLTECİ KAMPLARINDA KADIN.................................................................. 369 Giriş ..................................................................................................... 370 1. Uluslararası Hukukta Cinsel Şiddet.................................................. 371 2. Bir Savaş Silahı Olarak Cinsel Şiddet............................................... 374 2.1. Tecavüz ................................................................................. 376 2.2. Alıkoyma/Kaçırma .................................................................. 378 2.3. Erken/Zorla Evlilik .................................................................. 379 2.4. Hayatta Kalmak İçin Seks (Survival Sex) ................................. 382 3. Suriye İç Savaşı’nda ve Mülteci Kamplarında Yaşanan
Cinsel Şiddet Olayları ...................................................................... 382 3.1. Tecavüz vb. Şiddet Olayları .................................................... 383 3.2. Suriyeli Mülteci Kadınların Maruz Kaldıkları
Cinsel Şiddet Olayları ............................................................. 389 Sonuç ................................................................................................... 396 Kaynaklar ............................................................................................. 398