Ufuk TAVKUL: Kafkasya Gerçeği, Selenge Yayınları No:42 Tarih

Modern Türklük
Araştırmaları Dergisi
Cilt 4, Sayı 4 (Aralık 2007)
Mak. #64, ss. 137-139
Telif Hakkı©Ankara Üniversitesi
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü
Tanıtma
Ufuk TAVKUL: Kafkasya Gerçeği, Selenge Yayınları No:42 Tarih Dizisi 33, İstanbul,
2007, 515s. ISBN 978-975-8839-54-4
Kafkasya Dağlılarında Hayat ve Kültür (İstanbul, 1993), Karaçay‐Malkar Türkçesi Sözlüğü (Ankara, 2000), Karaçay‐Malkar Atasözleri (Ankara, 2001), Etnik Çatışmaların Gölgesinde Kafkasya (İstanbul, 2002), Karaçay‐Malkarlar Tarih, Toplum ve Kültür (Dr. Yaşar Kalafat ile birlikte Derl., Ankara, 2003), Karaçay‐Malkar Destanları (Ankara, 2004) gibi çalışmalarından tanıdığımız Ufuk Tavkulʹun uzmanlık alanı Kafkasya üzerine kaleme aldığı son çalışması Kafkasya Gerçeğiʹdir. Kitap ʺİçindekilerʺ (5‐8) kısmının ardından gelen ʺSunuşʺ (9‐11) ve ʺGirişʺ (11‐17) ile birlikte IX Bölüm ve ʺSonuçʺ (446‐455), ʺKaynakçaʺ (455‐
473), ʺSözlükʺ (473‐483), ʺSoy Damgalarıʺ (483‐
509) ve ʺDizinʺden (509‐515) oluşmaktadır. Ufuk Tavkul Sunuşʹunda Kafkasyaʹnın etnik ve sosyal yapısının, Kafkas halklarını karakterize eden kültürlerinin anlaşılması, buradan yola çıkılarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak yaşamakta olan Kafkas kökenli nüfusun sosyal yapısının ve kültürünün anlaşılabilmesi, Türkiyeʹnin kalıcı ve gerçekçi bir ʹKafkasya Politikasıʹ belirlemesi gibi önemli hususlara vurgu yapmıştır (9‐
11). Kitabın Giriş kısmı ʺKafkasya Neresidir?ʺ sorusuyla başlamaktadır. Bu soruya verebileceğimiz en kısa cevap Kafkasya, Karadeniz ile Hazar Denizi arasında uzanan yüksek sıradağların ve bu dağların üzerinde ve eteklerinde yer alan Abhazya, Adigey, 138 Modern Türklük Araştırmaları Dergisi
Cilt 4 . Sayı 4 . Aralık 2007
Kabardey, Karaçay‐Malkar, Osetya, Çeçen‐İnguş ve Dağıstan ülkelerinin genel adıdır (11). I. Bölüm ʺTeorik Çerçeveʺye ayrılmıştır (17‐25). II. Bölüm ʺCoğrafî Yapı‐Nüfusʺ başlığını taşımaktadır (25‐42). Bu bölümde sırasıyla ʺKafkasyaʹnın Fizikî Coğrafyası ve Nüfus Kompozisyonuʺ (25‐34), ʺAbhazyaʺ (34‐35), ʺAdigey‐Kabardeyʺ (35), ʺKaraçay‐
Malkarʺ (35), ʺOsetyaʺ (37), ʺÇeçen‐İnguşʺ (37), ʺDağıstanʺ (38) ülkeleri coğrafî olarak ele alınmıştır. Bu bölümde Adige (27), Karaçay‐Çerkes (28), Kabardin‐Balkar (29), Kuzey Osetya (30), İnguş (31) ve Dağıstan Cumhuriyetleri (32) hakkında bilgiler ile etnik yapılarını gösteren haritalara yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca ʺKafkasya Adının Kökeniʺ (39‐41) ve ʺKafkasyaʹnın Jeopolitik Önemiʺ (41‐42) üzerinde durulmuştur. III. Bölümʹün başlığı ʺTarihî Perspektif İçinde Kafkasyaʺdır (45‐122). Bu bölümde ʺTarih ve Sosyolojiʺ (45‐48), ʺTarih Öncesi Anadolu‐Kafkasya Kültürel İlişkileriʺ (48‐
52), ʺAndronova Kültürüʺ (52‐53), ʺKimmerlerʺ (53‐57), ʺİskitlerʺ (57‐63), ʺKafkasyaʹda Yunan‐Roma Kolonileriʺ (63‐65), ʺHunlar‐Bulgarlarʺ (65‐70), ʺAlanlarʺ (70‐74), ʺHazarlarʺ (74‐80), ʺKıpçaklarʺ (80‐87), ʺKafkasya‐Rus Savaşlarıʺ (87‐123) başlıkları yer almaktadır. IV. Bölüm ʺKafkasyaʹdaki Etnik Topluluklarʺa ayrılmıştır (125‐187). Buna göre Kafkasyaʹda yaşayan etnik topluluklar Abhazlar‐Abazalar, Adigeler, Abzehler, Şapsığlar, Bjeduğlar, Natuhaylar, Janeler, Temirgoylar, Besleneyler, Kabardeyler, Karaçay‐Malkarlılar, Osetler, Çeçen‐İnguşlar, Dağıstan halkları, Lezgiler, Dargılar, Laklar, Avarlar ve Kumuklardır. Kitabın V. Bölümünde ʺKafkasya Halkları Arasındaki Etnik İlişkilerʺ başta etno‐
linguistik ilişkiler olmak üzere irdelenmiştir (191‐247). Bu bölümde Ufuk Tavkul Kafkasya halklarını konuştukları dillere göre şu biçimde sınıflandırmıştır: 1) Kafkas Dilleri: Abhaz‐Adige dilleri, Çeçen‐Lezgi dilleri; 2) Türk Dilleri: Karaçay‐Malkar, Kumuk; 3) İran Dilleri: Oset, Tat (191‐192). VI. Bölüm ʺSosyal Yapıʺ başlığını taşımaktadır (251‐319). Bu bölümde yer alan bazı alt başlıklar şunlardır: ʺToplumsal Sınıfların Ortaya Çıkışıʺ (251‐253), ʺKafkas Toplumlarında Sosyal Tabakalaşmaʺ (253‐256), ʺKafkasyaʹdaki Sosyal Tabakalaşma Sisteminin Analiziʺ (315‐319). VII. Bölümde ʺGeleneksel Hukukʺ başlığı altında ʺKaraçay‐Malkarʹda Geleneksel Hukukʺ (325‐337) ve ʺAdige, Abhaz, Çeçen‐İnguş ve Dağıstan Toplumlarında Geleneksel Hukukʺ (337‐347) konuları üzerinde durulmuştur. VIII. Bölüm ʺAileʺ kavramına ayrılmıştır (351‐377). ʺKafkasya Toplumlarında Aileʺ yapısı tek tek ele alınmış ve Kafkasya toplumlarında aile içi ilişkilerde görülen ʺsakınmaʺ geleneği üzerinde durulmuştur. Kitabın son bölümü olan IX. Bölüm ʺDin ve Eski İnançlarʺdır (381‐445). Bu Haberler 139
bölümde yer alan bazı alt başlıklar: ʺİlkel Toplumda Dinî İnançların Doğuşuʺ (381‐
382), ʺTotemizmʺ (382‐386), ʺKafkaslarda Eski İnançlar ve Dinʺ (386‐390), ʺKafkasyaʹda Eski İnançlarla Semavî Dinler Arasındaki Çatışmaʺ (443‐446). Çalışma ʺSonuçʺ (446‐455), ʺKaynakçaʺ (455‐473), ʺSözlükʺ (473‐483), ʺSoy Damgalarıʺ (483‐509) ve ʺDizinʺ (509‐515) bölümleriyle son bulmaktadır. Soy damgaları bölümünde Abaza, Abhaz, Adige, Karaçay‐Malkar ve Osetʹlere ait soy damgaları tek tek gösterilmişlerdir. Sözlük kısmı ise daha çok Kafkas halklarında gözlemlenen tanrı ve tanrıça isimleri ile yerleşim yeri adlarına yönelik olarak hazırlanmıştır. Abhaz, Adige, Karaçay‐Malkar, Oset, Çeçen‐İnguş, Lezgi, Avar, Kumuk, Lak, Dargı halklarından oluşan Kafkasya halklarını ırk ya da etnik köken kriterlerine göre sınıflandırmanın ve farklı milletler olarak değerlendirmenin bilimsel açıdan doğru olmadığını, Kafkasya halklarının ancak dil gruplarına göre birbirlerinden ayrılarak sınıflandırılabileceğini düşünen Ufuk Tavkulʹu, Kafkasya halklarını her yönüyle ele alan, bu kapsamlı çalışmasından ötürü kutluyoruz. G. Selcan Sağlık (Ankara) (E-yayın tarihi: 3 Ocak 2008)