omurgalılarda sindirim otçul-etçil karşılaştırma insanda sindirim

-Sindirimin (Hidroliz) amacı Karbonhidrat , Yağ , Protein gibi
kompleks organik polimerleri monomerlerine kadar parçalayarak hücre zarından geçmelerini sağlamaktır.
-Su , mineraller ve vitaminler sindirilmezler.
SİNDİRİM
GERÇEKLEŞTİĞİ YERE
GÖRE
ÇEŞİDİNE GÖRE
MEKANİK SİNDİRİM
KİMYASAL SİNDİRİM
HÜCRE DIŞI SİNDİRİM
POLİMER
SAFRA (ÖD) SIVISI
LİPAZ ENZİMİ
KÜÇÜK YAĞ
DAMLALARI
KÜÇÜK YAĞ
DAMLALARI
MEKANİK SİNDİRİM
YAĞ ASİDİ +
GLİSEROL
POLİMER
KİMYASAL SİNDİRİM
-Amaç substrat yüzeyini arttırmaktır.
-Enzim kullanılmaz , bağ koparılmaz.
-Mekanik sindirim olmadan kimyasal
sindirim yavaş gerçekleşir.
-Dişler , mide , safra sıvısı ve taşlıkta
mekanik sindirim gerçekleşir.
MONOMER
-Amaç polimer besinleri monomerlerine parçalamaktır.
-Su ve enzim kullanılır. Bağ koparılır.
-ATP harcanmaz ve üretilmez.
-Tükürük bezleri , mide özsuyu ,
incebağırsak özsuyu ve pankreas
özsuyundaki enzimler gerçekleştirir.
-Süngerler, sölenterler ve yassı solucanlarda sindirim
sistemi tek açıklığa sahiptir.
MONOMER
SİNDİRİM
ATIKLARI
-Besin endositozla polimer şeklinde
hücreye alınır.
-Hücre
içinde
monomerlerine
parçalanır.
-Amip , öglena , sünger , sölenter ve
akyuvarlarda görülür.
-Polimer besinler hücre dışında
enzimlerle monomerlerine parçalanır.
-Besin monomer şeklinde hücreye
alınır.
-Salyangoz , deniz kestanesi , saprofitler ve tüm omurgalılarda görülür.
OMURGASIZLARDA SİNDİRİM
TOPRAK SOLUCANINDA
SİNDİRİM
HİDRADA SİNDİRİM
ÇEKİRGEDE SİNDİRİM
AĞIZ
ATIK
YUTAK
TENTAKÜL
BÜYÜK POLİMER
ENZİM
HİDROLİZ
BÜYÜK YAĞ
DAMLASI
BESİN
HÜCRE İÇİ SİNDİRİM
ARKA
BAĞIRSAK
YEMEK BORUSU
ORTA
BAĞIRSAK
ÖN
BAĞIRSAK
KURSAK
TAŞLIK
ENZİM
KÜÇÜK POLİMER
BAĞIRSAK
KURSAK
YEMEK BORUSU
AĞIZ
ANÜS
MİDE
ANÜS
-Tek sindirim açıklığı bulunur.
-Hücre içi + Hücre dışı sindirim görülür.
-Büyük polimerler ilk olarak sindirim
boşluğuna bırakılan enzimlerle küçük
polimerlere dönüştürülür. (h. dışı sindirim)
-Daha sonra fagositozla h. içine alınarak
monomerlerine parçalanır. (h. içi sindirim)
-İki sindirim açıklığı bulunur.
-Ağızdan alınan besin yutak ve yemek borusunu geçerek kursakta yumuşatılır.
-Taşlığa geçen besin burada mekanik sindirime uğrar.
-İnce bnağırsakta kimyasal sindirim ve
emilim olur.
-Sindirim atıkları anüsten atılır.
-Memeliler hariç omurgalılarda üreme, boşaltım ve sindirim
sistemi kloak adı verilen ortak bir odadan sonra anüsle dışarı açılır.
-Kuşlarda diş bulunmaz.
-Ağız, gaga şeklindedir.
-Besin, yutaktan yemek borusuna ve
kursağa geçerek depo edilir.
-Buradan mideye geçerek kimyasal
sindirime uğrar.
-Mideden taşlığa geçen besinler
mekanik olarak sindirilir.
-İnce bağırsakta sindirim ve emilim olur.
-Sindirim atıkları anüsten atılır.
İŞKEMBE
MİDE
-İki sindirim açıklığı bulunur.
-Sindirim sistemi 3 kısımdan oluşur.
-Ağız , yemek borusu ve kursak ön bağırsağı
oluşturur.
-Mide ve sindirim bezleri orta bağırsağı
oluşturur.
-Bağırsak ve anüs ise arka bağırsağı
oluşturur.
OMURGALILARDA SİNDİRİM
KURSAK
KUŞLARDA SİNDİRİM
GASTRİK
ÇEKUMLAR
TAŞLIK
İNEKTE SİNDİRİM
BÖRKENEK
KALIN
BAĞIRSAK
YEMEK BORUSU
KÖR
BAĞIRSAK
AĞIZ
YUTAK
YEMEK
BORUSU
ANÜS
KOLAK
İNCE
BAĞIRSAK
ŞİRDEN
KIRKBAYIR
AĞIZ
Besinin geviş getirilmeden önce izlediği yol
Besinin geviş getirildikten sonra izlediği yol
-Mide;
dört bölümden oluşur.
(işkembe,börkenek, kırkbayır ve şirden)
-İşkembe ve börkenekte bulunan
mikroorganizmaların
salgıladıkları
enzimler sayesinde selüloz sindirilir.
-Daha sonra besinler ağza geri
getirilerek
çiğnenir.(Geviş Getirme)
-Besin tekrar yutularak kırkbayır ve
şirdene gönderilir.
-Buradan ise ince bağırsağa geçer.
-Sindirim atıkları anüsten atılır.
OTÇUL-ETÇİL KARŞILAŞTIRMA
OTÇUL MEMELİDE
SİNDİRİM
ETÇİL MEMELİDE
SİNDİRİM
-Çene parçalamaya uyum sağlamıştır.
-Mide tek bölmelidir.
-İnce bağırsak daha kısadır.
-Çene koparmaya uyum sağlamıştır.
-Mide 4 bölmelidir. (geviş getirenlerde)
-İnce bağırsak daha uzundur. (geviş
getirmeyenlerde dahada uzun)
İNSANDA SİNDİRİM SİSTEMİ
KISIMLARI (1)
DİŞLER
TAÇ
BOYUN
YUTAK
TÜKÜRÜK BEZLERİ
YEMEK BORUSU
MİNE
DENTİN
KULAK ALTI T.B
DİŞ ETİ
PULPA
LOKMA
YUTAK
EPİGLOTTİS
KÖK
YEMEK BORUSU
SİNİR
-Mine; parlak, sert ve dayanıklı
olup dişin taç kısmını örter.
-Dentin; Minenin altında bulunur
ve kemik yapıdadır.
-Pulpa (öz); kan damarları ve
sinirce zengindir.
-Ağız boşluğu, burun boşluğu,
yemek ve soluk borusu arasındaki
geçittir.
-Yutkunma
sırasında
gırtlak
kapağı (epiglotis), soluk borusunu kapatır.
DİL ALTI T.B
ÇENE ALTI T.B
-Tükürük bezleri kulak altı, çene
altı ve dil altında bulunur.
Tükürük; amilaz ve mukus ve
lizozimden oluşur.
-Mukus; sodyum, kalsiyum su ve
glikoproteinlerden oluşur.
-25cm uzunluk ve 2cm çapındadır.
-Yemek borusunda sindirim olmaz.
-Üç tabakadan oluşur.
-En içte mukoza tabakası, ortada düz
kaslar, en dışta ise bağ doku bulunur.
-Lokmanın
ilerlemesini sağlayan
hareketlere Peristaltik Hareketler denir
İNSANDA SİNDİRİM SİSTEMİ
KISIMLARI (2)
İNCE BAĞIRSAK
MİDE
YEMEK BORUSU
KALIN BAĞIRSAK
MİDE AĞZI
(KARDİA)
BAĞ DOKU
VİLLUS
MİDE KAPISI
(PİLOR)
KÖR
BAĞIRSAK
MUKOZA
APANDİS
ONİKİPARMAK
BAĞIRSAĞI
DÜZ BAĞIRSAK
DÜZ KAS
TABAKASI
DÜZ KAS
-Midenin yemek borusuyla bağlandığı bölüme mide
ağzı (kardia), ince bağırsakla bağlandığı bölüme de
mide kapısı (pilor) adı verilir.
-Mide 3 tabakadan oluşur.
-İçte mukoza tabakası , ortada düz kaslar en dışta
bağ doku bulunur. (üzeri periton zarı ile örtülü)
-Midenin çalışmasını vagus siniri ve gastrin
hormonu düzenler. (mekanik + kimyasal sindirim)
-Mide özsuyunda; mukus , HCl , pepsinojen , az
miktarda lipaz , sütle beslenen çocuklarda ise lap
enzimi (renin) bulunur.
-HCl ; pepsinojeni aktifleştirir , asidik ortam sağlar ,
mikropları öldürür.
-Pepsin ; proteinleri kısmen sindirir.
-Renin; süt proteinini kazeine çöktürür.
-Lipaz ; midede çalışmaz. (pH’dan dolayı)
BAĞ DOKU
ANÜS
-İnce bağırsağın ilk kısmı duodenum (onikiparmak
bağırsağı), orta kısmı jejenum (boş bağırsak), kalın
son kısmı ileum (kıvrımlı bağırsak) adını alır.
-İnce bağırsakta 3 tabakadan oluşur.
-İçte mukoza tabakası , ortada düz kaslar en dışta
bağ doku bulunur.
-Kimyasal sindirim + emilim görülür.
-İnce bağırsakta emilme yüzeyini artıran villus ve
mikrovillus adı verilen yapılar bulunur.
-Midedeki asidik kimus ince bağırsağa geldiğinde
ince bağırsak özsuyu salgılanır.
-İnce bağısak özsuyunda; erepsin, maltaz, laktaz ,
sükraz ve dekstrinaz gibi enzimler bulunur.
-İnce bağırsakta tüm besinlerin sindirimi gerçekleşir
fakat yağlara etki eden enzimler pankreasten gelir.
-İnce bağırsak ile anüs arasında 1,5 metre boyunda
boru şeklinde yapıdır.
-İnce ve kalın bağırsağın birleştiği yerde kör bağırsak
(çekum) bulunur. Kör bağırsağın ucunda apandis
denilen parmak şeklinde bir çıkıntı vardır. Buranın
iltihaplanmasına apandisit denir.
-Kalın bağırsak anüse düz bağırsak (rektum) adı
verilen yapı ile bağlanır.
-Kalın bağırsakta sindirim gerçekleşmez.
-Villus ve mikrovillus gibi yapılar bulunmaz.
-Kalın bağırsakta su ve mineraller emilir.
-Ayrıca burada yaşayan simbiyotik bakterilerin
ürettiği B , K vitaminleride burada emilir.
SİNDİRİM SİSTEMİ
HORMONLARI
-Mideden
salgılanır.
Hedef
organıda midedir.
-Mide özsuyunun salgılanmasını
sağlar.
SEKRETİN
ENTEROGASTRİN
GASTRİN
-Onikiparmak
bağırsağından
salgılanır. Hedef organı midedir.
-Mide özsuyunun salgılanmasını
durdurur.
KOLESİSTOKİNİN
-Onikiparmak
bağırsağından
salgılanır. Hedef organı karaciğer ve
pankreastır.
-Karaciğerde safra üretimini sağlar.
-Pankreastan bikarbonat salgılatır.
-Onikiparmak
bağırsağından
salgılanır. Hedef organı karaciğer ve
pankreastır.
-Safra kesesinin kasılmasını sağlar.
-Pankreastan enzim salgılatır.
SİNDİRİME YARDIMCI
ORGANLAR
KARACİĞER
-Sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur.
-Sağ lobunun altında safra kesesinde karaciğer
hücreleri tarafından üretilen safra sıvısı depolanır.
-Safra kesesi safrayı koledok kanalı aracılığı ile
onikiparmak bağırsağına boşaltır.
-Safranın içeriğinde, su, safra tuzları, kolesterol, yağ
asitleri ve bilirubin bulunur.
-Safrada sindirim enzimi bulunmaz.
-Safra yağları, küçük yağ damlacıklarına ayrılır.
-Safra, ince bağırsak içeriğini nötralize eder.
-İnce bağırsak enzimlerinin etkinliğini artırır.
-Yağda çözünen vitaminlerin emilmesini sağlar.
-Bakteriler üzerinde antiseptik özelliği de vardır.
PANKREAS
KARACİĞER
MİDE
SAFRA KESESİ
SAFRA KANALI
PANKREAS
KOLEDOK KANALI
VATER KABARCIĞI
ONİKİPARMAK
BAĞIRSAĞI
VİRSUNG KANALI
-Mide ile onikiparmak bağırsağı arasında, karın
boşluğunda yer alan 75-80 g ağırlığında, yaprak
şeklinde yapıdır.
-Hem hormon hem de sindirimde görev yapan
enzimleri salgıladığı için karma bez olarak bilinir.
-Pankreas, sindirimle ilgili salgılarını Virsung
kanalıyla onikiparmak bağırsağındaki Vater
kabarcığına döker.
-Pankreas öz suyu içinde; su, bikarbonat, gibi iyonlar
ve sindirimde görev alan enzimler bulunur.
-Bu enzimler; karboksipeptidaz, amilaz, tripsinojen,
kimotripsinojen, lipaz, DNAaz ve RNAaz'dır.
BESİNLERİN SİNDİRİMİ
KARBONHİDRAT
AĞIZDA
-NİŞASTA + H2O amilaz MALTOZ + DEKSTRİN
-GLİKOJEN + H2O amilaz MALTOZ + DEKSTRİN
MİDEDE ; YOK
ONİKİPARMAK BAĞIRSAĞINDA
-NİŞASTA + H2O amilaz MALTOZ + DEKSTRİN
-GLİKOJEN + H2O amilaz MALTOZ + DEKSTRİN
İNCE BAĞIRSAKTA
-MALTOZ + H2O maltaz GLİKOZ + GLİKOZ
-LAKTOZ+ H2O laktaz
GLİKOZ+ GALAKTOZ
-SAKKAROZ+ H2O sakkaraz GLİKOZ+ FRUKTOZ
-DEKSTRİN+ (n-1)H2O dekstrinaz (n) GLİKOZ
- Glikoz, amino asit, vitamin, su , mineraller ve suda çözünen vitaminler villuslardaki kılcal kan damarlarından emilir.
-Emilen besinler
kapı toplardamarı
aracılığı ile karaciğere getirilir.
-Karaciğer kanın bileşimini belirli
değerlerde tutabilmek için kan şekeri
düştüğünde glikojeni glikoza çevirir , kan
şekeri yükseldiğinde ise glikozu glikojene
çevirerek homeostazi sağlar.
PROTEİN
YAĞ
AĞIZDA ; YOK
MİDEDE ; YOK
İNCE BAĞIRSAKTA
safra
-BÜYÜK YAĞ DAMLASI
KÜÇÜK YAĞ DAMLACIKLARI
-KÜÇÜK YAĞ DAMLASI + H2O lipaz
3 YAĞ ASİDİ + GLİSEROL
EMİLEN BESİNLERİN
İZLEDİĞİ YOL
SOL KÖPRÜCÜK ALTI
TOPLARDAMARI
ÜST ANA TOPLARDAMAR
ALT ANA TOPLARDAMAR
KARACİĞER ÜSTÜ TOPLARDAMAR
GÖĞÜS KANALI
PEKE SARNICI
LENF DÜĞÜMLERİ
KARACİĞER
KAPI TOPLARDAMAR
İNCE BAĞIRSAK
KILCAL KAN DAMARLARI
glikoz , a.a , su , mineral
b-c vitaminleri
LENF DAMARI
yağ asidi , gliserol ,
a-d-e-k vitaminleri
LENF KILCALLARI
AĞIZDA ; YOK
MİDEDE
HCL
-PEPSİNOJEN
PEPSİN
-PROTEİN + H2O pepsin POLİPEPTİT
rennin
-SÜT
KAZEİN
-KAZEİN + H2O pepsin POLİPEPTİT + AMİNOASİT
İNCE BAĞIRSAKTA
-TRİPSİNOJEN enterokinaz TRİPSİN
-KİMOTRİPSİNOJEN tripsin KİMOTRİPSİN
-POLİPEPTİT + H2O tripsin DİPEPTİT + AMİNOASİT
-POLİPEPTİT + H2O kimotripsin DİPEPTİT + AMİNOASİT
-DİPEPTİT + H2O erepsin
AMİNOASİT
-Yağ asidi ve gliserol, ve yağda eriyen
vitaminler ise ince bağırsak villuslarına
geçtikten sonra, hücre içinde yeniden yağ
sentezlenir. Bu yağların çevresi proten bir
kılıfla kaplanarak şilomikron oluşturulur.
-Şilomikronlar,
lenf kılcallarına , lenf
düğümlerine , peke sarnıcına , göğüs
kanalına geçer. Sol köprücük altı
toplardamarı yoluyla kalbin sağ kulakçığına
dökülerek kan dolaşımına katılır.