İngiliz Esleha Anlaşmasında arpa yok iken bu anlaşmaya

— 18 —
Türk - İngiliz Esleha Anlaşmasında arpa yok iken bu anlaşmaya istinaden ne suretle satış akdi
yapılmasına tevessül olunmuştur, sualine cevaben :
Malûmları bulunacağı üzere anlaşmaları iki Hükümet makamı tanzim ve idare eder, satıcı
olarak Ofis, alıcı olarak Bunge Firmasının arzuları ise bir talebi geçemez. Bunların tatbiki, tadili
ve neticelerinin takibi Hükümet makamlarını alâkadar eder. Ezcümle ilk talepte madde değişikliği
için Ticaret Bakanlığı teşebbüse geçmiş ve biraz gecikme ile beraber 4 Eylülde Hükümeti adına
İngiltere Büyük Elçiliği Ticaret Müşaviri de cevap vermiştir, cevabını verdi.
Ofisin ihracata muhassas olarak satışa çıkardığı hububat için esas prensip dış ticaret rejimin­
deki kaideler midir, sualine cevaben : Afyon hariç, Ofis iştigal mevzuuna dâhil maddelerin ihracı
veya ihracedilmek üzere satışı inhisarı dış ticaret rejimleriyle Toprak Mahsulleri Ofisine veril­
miştir. (Biralık arpayı serbest tüccarda toplayıp ihracedebilir.) Esas prensip dış ticaret rejimi­
dir, cevabını verdi.
Ofisle ferm olarak bağlı addetmediğinden, haberdarmısınız, sualine cevaben. : 8 . 7 . 1961 ta­
rihli kabul cevabımızla birlikte yükleme limanları, zamanları v. s. hususunda teferruata ait kı­
sımları tesbit edebilmek üzere, firma mümessilini Ankara'ya davet ettik, firma 11 . 7 .1961 sa­
bahı Cemil Parman'm Ofisimize müracaat edeceğini bir telgrafla bildirdi. Mezkûr tarihte Cemil
Parman Ofise geldi. Dâhilde bulunan arpaların limanlara indirilmesi, temizletilmesi, limanların
yükleme kapasiteleri bu arada geniş mikyasta devam eden buğday ihracatımız sebebiyle limanlar­
da vukua gelebilecek sıkışık durumda nazara alınmak kaydiyle yükleme zamanları, miktarları ve
günlük yükleme limitleri Ofisimiz Nakliyat Müdürü ile müştereken yapılan bir görüşmede tesbit
edildi. Tabiatı itibariyle her zaman en ufak hususları dahi müza'kere konusu yaparak firma menfa­
atini düşünen Cemil Parman iki müdürün vardığı neticeleri »genel müdüre de 'bizzat (iSelçuk AkatIı) ya (bildirmek suretiyle nihai olarak hazırlanan şekli not eıtti. Ve şartnamenin 'bir nüshasını da
elden aldı. İstanbul'a 'gittiğinde sırf '% 3'5 lik kısmın tediyesi (hususunda lüzumlu formaliteyi ik­
mal "bakımından zaman 'kazanmak üzere hu ve buna benzer itirazlarda 'bulundu. Bunları bölge­
mize bildirmiş, biz (bu hususlarda ısrar ettik. Bölge kanaliyle 'kendisine lüzumlu cevapları ver­
dik. (12 tarihinden sonraki muamele) ve asıl alıcı olan Bunge'ye de keyfiyeti bildirdik.
Cemil Parman yazılı olarak da bir metin almak suretiyle hu iddialarından vaz'ge'çme'k mec­
buriyetinde kaldı. Ezcümle tescil ettirdiği metinle kendisiyle Ankara'da müştereken hazırladığı­
mız metindir.
Bunge firması elinde İngiliz liraları bulunmadığına göre mezkûr firma bu liraları Bremer fir­
masından temin edemeseydi durum ne olurdu sualine cevaben :
Bu taktirde Ticaret Ba'kanlığınm 16 . 8 . 1901 5/14547 sayılı yazısında tavsiye şeklinde ta­
limatları ve tarafımızdan da firmaya tebliğ edildiği üzere,
a) Firmaya (bir mehil verilirdi, hu müddet içerisinde 17 500 ton için de serbest dolarla akre­
ditif açtırılması ve mehil içerisinde açtırılmadığı takdirde 17 500 tonlu"k kısmın teslim edilmiyeceği tehliğ edilirdi. 'İhraç edilen bu arpalar normal yemlik arpalardan daha 'üstün vasıflı 'oldukla­
rına göre "bunların yemil arpalardan (bir fiyat farkı mevcut mudur? Ve bu arpalar dış piyasalarda
hânsri memleket arpalarına müşabih bir 'karekter taşırlar ve fiyat seviyesi ihraz ederler sualine
cevaben Baltık borsasında muamele gören belli haslı arpalardan numune getirdik bunların vasıf­
larını tesbit ettik ihracata çıkarttığımız malın her defasında tesbit ettiğimiz1 vasıfla bu vasıfları
mukayese ettik. Kati olarak tıpatıp §u arpanın muadilidir diye bir ifade kullanmanın mümkün
olamıyacaemı anladık. Bâzılarında vasıf yüksekliği bâzılarında da vasıf düşüklüğü olarak muay­
yen unsurları bulunmaktadır. Meselâ Fransız arpalarında 'hektolitrede yabancı madde itibariyle
düşük ona mukabil rutubet bakımından çok iyi durumdadır. Rus arpalarına da benzer durumları
vardır. En yakın Rus arpası olabileceği kaydedilebilir.
Freedestîîıâtiön şartı satış anlaşmasına bilâhara ne suretle ilâve olundu sualine cevaben :
İlk teklifin gelmesini mütaakjp Cemil Parman Ofisimize müracaat ederek teklif telgraflarının
altına Freedestînation kaydının da ilâve edilmesini istedi. Biz de Bakanlığa aynen intikal ettirdik. Ba­
kanlıkça kabul edildi nitekim Bakanlığın bu kabulü üzerine Cemil Parman kendi el yazısiyle bu şartı
T. B. M. M.
(S. Sayısı : 2ye efe)