Microsoft PowerPoint - Yagmur Cengiz-At\375k Yonetimi

PLASTİK SEKTÖRÜNDE ATIK
YÖNETİMİ
Yağmur CENGİZ
Çevre Mühendisi
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma
Geliştirme ve Eğitim Vakfı
TÜRKİYE VE ÇEVRE MEVZUATI
Türkiye’de, sanayileşme sürecinde çevresel
kirlilik ve atık kontrolü göz ardı edilmiş, bir çevre
politikası oluşturulmamıştır.
Çevre sorunlarının uluslararası platformda
gündeme gelmesiyle, ülkemizde de 1983 yılında
“Çevre Kanunu” çıkarılmıştır.
AB tam üyesi olma hedefleri doğrultusunda 21
Aralık 2009’da “Çevre Faslı” açılmış ve AB çevre
mevzuatından sorumlu olunmuştur.
SANAYİ KURULUŞLARINDA ATIK YÖNETİMİ
ATIK:
Herhangi bir faaliyet sonucu oluşan, insan ve
çevre sağlığına zarar verecek şekilde alıcı
ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü
madde.
Üretim ve kullanım faaliyetleri gerçekleştirilirken
atık üretimi ve atığın zararlılığı önlenmeli ya da
azaltılmalıdır.
ATIK YÖNETİMİ ESASLARI
Farklı türdeki atıklar kaynağında ayrı toplanır.
Atıklar, atık türüne göre taşımaya yetkili kişilerce taşınır.
Atıkların, lisanslı geri kazanım ve bertaraf tesisleri dışında
yetkisiz kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından toplanması, geri
kazanılması ve bertaraf edilmesi yasaktır.
Atık üreticisi; atık yönetiminin her aşamasında atıkların çevre ve
insan sağlığına zarar vermesini önleyecek tedbirleri almakla
yükümlüdür.
Atıkların yarattığı çevresel zararlardan atığın sahipleri,
taşıyıcıları, geri kazanımcıları ve bertaraf edicileri müteselsilen
kusur şartı aranmaksızın sorumludur.
ATIK HİYERARŞİSİ
Üretim süreci boyunca atığın oluşmasını
önleyen kirlilik önleme yöntemleri
uygulanmalı.
Önleme mümkün değilse en az atık
üretecek teknolojilerin geliştirilmesiyle atık
minimizasyonu sağlanmalı.
Oluşan atıklar mümkün ise yeniden
kullanılmalı, mümkün değilse bertaraf
edilecek atık miktarını en aza indirmek
için geri dönüşüm yöntemleri
uygulanmalı
Tüm bu yöntemlerin mümkün olmadığı
hallerde atıklar sırasıyla enerji geri
kazanımı ve bertaraf işlemine tabi
tutulmalı.
Atık Piramidi
HEDEFLENEN ATIK YÖNETİM
HİYERARŞİSİ
Atık Yönetiminde HEDEF: Atığı önleyen ve
oluşan atığı kaynak olarak kullanan bir geri
dönüşüm toplumu oluşturmak
AMBALAJ ATIKLARI
İlk
kez: 30 Temmuz 2004
Yürürlükten Kaldırılan Yönetmelik: 24
Haziran 2007
Son yönetmelik: 24 Ağustos 2011
Piyasaya sürülen ambalajları ve atıklarını kapsar
Defolu ürünler, fireler, piyasaya sürülmemiş
ambalajlar, üretim artıkları, ambalaj atığı tanımına
girmeyen boru, sac levha, demir çelik hurdaları,
kumaş atıkları vb. kapsamı dışında
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki
ambalaj atıkların
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki
ambalaj atıkların
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamındaki
ambalaj atıkların
toplanması, taşınması, ayrılması, geri dönüşümü, geri
kazanımı ve bertarafı yukarıda belirtilen yönetmelik
hükümlerine göre yapılır.
Bu ambalajların bildirimleri ekonomik işletmeler
tarafından 1/1/2013 tarihinden itibaren yapılacaktır.
EKONOMİK İŞLETMELER
Ambalaj
Üreticisi
EKONOMİK İŞLETME
Tedarikçi
Piyasaya
Süren
AMBALAJ ÜRETİCİSİ
Ambalajı üreten veya ithal edenler
Kullanıcı Kodu ve Şifre Almak
EK-4 Ambalaj Üreticisi Müracaat Formunu Doldurmak
Doldurulan Formu Şubat ayı sonuna kadar İl Müdürlüğüne
göndermek
Satışta ambalaj kullanıldığında EK-5 Piyasaya Süren Müracaat
Formunu doldurmak ve göndermek
ATIK AMBALAJ YAZILIM PORTALI
TEDARİKÇİLER
o
o
Ambalaj üreticisi olmayıp piyasaya
sürenlere ambalaj tedarik edenler
Piyasaya sürenler adına fason üretim
yapanlar,
Kullanıcı Kodu ve Şifre Almak
EK-6 Ambalaj Tedarikcisi Müracaat Formunu Doldurmak ve
Şubat ayı sonuna kadar İl Müdürlüğüne göndermek.
PİYASAYA SÜRENLER
Ürünü ambalaj ile paketleyenler,
Üretici tarafından piyasaya sürülmemesi
durumunda ambalajın üzerinde adını, ticari
markasını kullananlar,
Üreticinin Türkiye dışında olması halinde
üretici tarafından yetkilendirilen temsilciler
veya ithalatçılar
PİYASAYA SÜREN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Kullanıcı Kodu ve Şifre Almak
EK-5 Piyasaya Süren Müracaat Formunu doldurmak ve
Şubat ayı sonuna kadar İl Müdürlüğüne göndermek
EK-5 PSMF’nu elektronik yazılım programına kayıt olduğu
yıldan başlayarak bildirimde bulunmadığı yılları da doldurmak
Geri kazanım hedeflerini sağlamak, belgelemek ve
belgeleme dosyasını göndermek (3000 kg)
Atık Cinsine Göre Yıllık Geri Kazanım
Hedefi
Geri kazanım yükümlülüklerini yerine getirmek için;
Ürün ambalajlarına depozito uygulamak
Belediye ile sözleşme yapmak
Yetkilendirilmiş Kuruluş ile anlaşmak
BELGELENDİRME
Depozito yöntemini tercih eden piyasaya sürenler, topladığı
ambalaj miktarı, yıllık geri kazanım hedeflerini sağlamak şartıyla
belgelendirme yükümlülüğünden muaftır.
Yetkilendirilmiş kuruluşa üye olmayan piyasaya sürenler ile
yetkilendirilmiş kuruluş; toplama-ayırma, geri dönüşüm ve geri
kazanım ile ilgili olarak gerçekleştirdikleri çalışmalara ait
belgeleri her yıl Şubat ayı sonuna kadar sunar.
Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanmasına yönelik
çalışmalar sözleşme yapılan belediyelerin ambalaj atıkları
yönetim planları kapsamında gerçekleştirilir.
Yurt içinde piyasaya sürdüğü ambalajların toplamı yıllık 3000 kg
ve 3000 kg altında kalan işletmeler belgeleme yükümlülüğünden
muaftır. (Bildirimlerini yapmak zorundadır)
GERİ KAZANIM HEDEFLERİNE
ULAŞILAMAMASI
Belgelendirilmeyen miktarın % 10 fazlası bir sonraki yıl için
uygulanan geri kazanım hedefine karşılık gelen miktara
eklenir,
İkinci ve daha sonraki yıllarda öngörülen hedeflere
ulaşamazlarsa eksik kalan miktarın % 10 fazlası tekrar bir
sonraki yıl için uygulanacak miktara eklenir,
Atık Ambalaj Sistemine kaydolunan yıl itibariyle 3 yıl üst
üste hedeflere ulaşılamazsa, toplanması gereken miktar
tekrar bir sonraki yıla % 10 fazlası ile aktarılır ve Çevre
Kanunu uyarınca idari yaptırım uygulanır,
10 yıl içinde öngörülen hedeflere 5 kez ulaşılamazsa,
ürünlerin ambalajlarına depozito uygulanır.
AMBALAJ ATIK YÖNETİMİ
Diğer atıklardan ayrı olarak
oluştuğu yerde biriktirilmeli
Çevre lisanslı / GFB’li Toplama
Ayırma Tesisleri veya istenmesi
halinde belediyenin toplama
sistemine verilmeli
OSB yönetimlerinin Çevre lisanslı/GFB’li TAT kurması
halinde OSB’de bulunan sanayi işletmeleri OSB’nin
sistemine verilebilir.
BEDELSİZ ŞARTI KALKTI..!
KONTAMİNE AMBALAJLAR
Tehlikeli maddelerin
kalıntılarını içeren plastik
varil, metal varil, bidon ve
tenekeler, Atık Listesinde;
“15 01 10 Tehlikeli
maddelerin kalıntılarını
içeren ya da tehlikeli
maddelerle kontamine
olmuş ambalajlar” (M)
koduyla muhtemel tehlikeli
atık olarak yer almaktadır.
KONTAMİNE AMBALAJLAR
Kontamine IBC tankları, plastik
varil ve bidonlar, Tanker
Temizleme Tesisleri Tebliği
kapsamında temizleme belgesi
almış tesislere gönderilmeli
Tekrar kullanılamayacak
durumda olanlar tehlikeli atık
olarak değerlendirilmelidir.
ÖRNEKLER
Hidrolik Yağ, Bor Yağı,
Motor yağı vb boş kapları
Laboratuarda kullanılan
kimyasalların boş kapları
Kimyasal malzeme
kalıntısı içeren IBC
tanklar, plastik ya da sac
variller.
TEHLİKESİZ ATIKLAR
17 Haziran 2011’de yayınlanan “Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri
Kazanımı Tebliği”ne göre;
Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin EK-IV’ünde
(*) ile işaretlenmemiş atıklar tehlikesiz atıktır.
Üretim artıkları, çapaklar,
Yanık plastikler
Defolu ürünler,
Kırık camlar,
Atık metal talaşı(kalıphanelerden kaynaklanabilir)
Kırılarak tekrar kullanılabilir olan tehlikesiz atıklar (ör. defolu plastik
ürünler) tesis içerisinde değerlendirilir. Mümkün olmaması durumunda
lisanslı geri gazanım tesislerine gönderilir.
TEHLİKESİZ ATIK ÜRETİCİSİ
3 yıllık Tehlikesiz Atık Yönetim Planı
hazırlanıp onaylatılmalıdır.
Tehlikesiz Atık geçici depolama alanı
(en fazla 1 yıl)
(Tehlikesiz atık ibaresi ve atık kodu)
Bildirim zorunluluğu (2013 Mart)
Çevre lisanslı/GFB’ li tesislere
verilmelidir.
Bildirim zorunluluğu 2013 den sonra başlayacağından metal hurdalar
dışındaki tehlikesiz atıkların 1/1/2013 tarihine kadar lisans şartı
aranmaksızın toplama-ayırma tesislerine ve geri kazanım tesislerine
gönderilmesi mümkündür.
Metal hurdaların ise 1/1/2015 tarihine kadar lisans şartı aranmaksızın
toplama-ayırma ve geri kazanım tesislerine veya doğrudan ergitme
tesislerine gönderilmesi mümkündür.
TEHLİKELİ ATIKLAR
Kanserojen,
Toksik,
Patlayıcı,
Tutuşabilen,
Korozif,
Tahriş edici vb.
özelliklerinden dolayı
insan sağlığı ve çevre
bakımından risk teşkil
eden atıklar
TEHLİKELİ ATIKLAR
Tüm atıklar, Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin
Yönetmeliğin Ek-6’sında bulunan atık listesine göre altı
haneli atık koduna sahiptir.
Bu atık listesinde yer alan kesin tehlikeli atıklar (A), tehlikeli
atık olması muhtemel olanlar da (M) ile işaretlenmiştir.
Tehlikeli atıkların toplanması,
taşınması, geri kazanımı ve
bertarafı özel altyapı tesisleriyle
mümkün olmaktadır.
TEHLİKELİ ATIKLAR
Makinelerde kullanılan atık hidrolik yağlar
Kalıphaneden kaynaklanan atık bor yağları,
Forkliftlerden kaynaklanan atık motor yağları
Atık Yağların
Kontrolü
Yönetmeliği
Atık yağlar ile kontamine olmuş plastik ya da sac varil, tank,
bidon
(Kontamine ambalaj olarak değerlendirilir, kullanım ömrünü
tamamlayan kontamine ambalajlar tehlikeli atık olarak
bertaraf edilir)
Tehlikeli atıklar ile kontamine olmuş temizleme bezleri,
eldiven vb ekipmanlar
Atık fluoresan lambalar
Kartuş toner, atıkları
Solvent, silikon vb malzemelerin metal kapları
TEHLİKELİ ATIK ÜRETİCİSİ
3 Yıllık Tehlikeli Atık Yönetim Planı
Her yıl TABS’ne atıklarını beyan etme
Tehlikeli atığı geçici depolama alanı
Çevre Lisanslı Geri Kazanım /
Bertaraf tesislerine atıkları verme
Ulusal Atık Taşıma Formu düzenleme ve
gönderme
TEHLİKELİ ATIK YÖNETİM PLANI
3 yılda bir hazırlanır, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne onaylatılır.
Atık üreticisi işletme bilgileri ve işletmede atık yönetiminden sorumlu kişilerin
bilgileri
Atık kaynakları hakkında bilgi (idari bina, üretim, mekanik atölye vs.)
Atıkların kodları ve bertaraf yöntemleri
Bir önceki yıl oluşan atık miktarı göz önüne alınarak gelecek 3 yıl için tahmini
atık miktarı
Kodlarına göre atıkların verildiği lisanslı işletmeye ait bilgiler lisans no vs)
Bir önceki yıl TABS’ne yapılan beyanların çıktısı
Bir önceki yıl düzenlenen UATF’ları
Fabrika yerleşim planı, kapasite raporu, varsa atıksu deşarj ve emisyon izni
TEHLİKELİ ATIK BEYAN SİSTEMİ (TABS)
Her yıl Mart ayı sonuna kadar bir önceki yılın beyanları TABS
üzerinden yapılır.
Kullanıcı adı ve şifre almak için; http://cevre.cob.gov.tr veya
http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr adreslerinden firma kaydı
yapılır, alınan çıktı ile İl Müdürlüğüne başvurulur.
Firma genel bilgileri, sektör bilgisi, atık bilgisi, atık yağlara ait bilgiler
Atık kodu, atık yağ ise kategorisi, atık miktarı, geri kazanım
yöntemi, geri kazanım/bertaraf tesisi bilgileri girilir.
Bilgiler onaylandıktan sonra belirtilen mail adresine gelen onay
kodu ile işlem tamamlanır.
Beyan formunun çıktısı alınır ve 5 yıl saklanır, denetim sırasında
ibraz edilmesi zorunludur.
TEHLİKELİ ATIK GEÇİCİ DEPOLAMA
Fabrika sınırları içinde
Beton saha üzerine, sağlam,
sızdırmaz, emniyetli
Etrafı ve üstü kapalı,
Kapısı kilitli ve üzerinde
tehlikeli atık ibaresi
Depolanan miktar, atık kodu
ve tarih listesi
Tehlikeli kimyasal /
Tehlikeli Atık Malî Sorumluluk Sigortası
Atık < 1000 kg/ay 180 gün depo (en fazla 6 ay)
Atık > 1000 kg/ay depolama için izin
ULUSAL ATIK TAŞIMA FORMU
İl Müdürlüğünden dilekçe ile
başvurularak alınır
Atıklar lisanslı firma tarafından
taşınabilir ve UATF olmadan
taşınamaz.
A,B,C,D nüshaları vardır, her
taşımada bir form doldurulur.
D formu(yeşil) atık teslim
edilirken üreticide kalır. B
formu (pembe) bertaraf
tesisinde net miktarlar
onaylandıktan sonra üreticiye
gönderilir.
Formlar 3 yıl saklanır ve
denetimde ibraz edilir.
ATIK YAĞLAR
Yetkili laboratuarda analiz
yaptırılarak kategorisi belirlenir.
Geçirimsiz zemin üzerine
yerleştirilen kırmızı renkli ve
üzerinde “Atık Yağ” ibaresi
bulunan tank/konteyner/varil içinde
toplanır.
Farklı kategorilerdeki atık yağlar
ayrı kaplarda toplanırlar, bu atık
yağlar birbirleriyle ve farklı atıklarla
karıştırılmazlar.
ATIK YAĞLAR
Kategorisine göre lisanslı geri kazanım/bertaraf tesisine
UATF düzenlenerek verilir.
1. Kategori: Kirleticiler sınır değerin altında - geri
kazanım
2. Kategori: Lisanslı tesislerde enerji geri kazanımı
amacıyla kullanılır
3. Kategori: Kirleticiler sınır değerlerin üzerinde-lisanslı
tehlikeli atık yakma tesisinde bertaraf edilir.
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği EK-2 deki Atık Yağ
Beyan Formu doldurulur.
Her yıl Şubat ayı sonuna kadar posta ile gönderilir.
Beyanları Mart ayında TABS üzerinden yapılır.
BİTKİSEL ATIK YAĞ
Sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri
korozyona dayanıklı bidon,
konteynır ve tank vb.
içinde biriktirme
Çevre lisanslı taşıyıcılara taşıtma
Çevre lisanslı geri kazanım/bertaraf tesislerine
gönderme
UATF doldurma ve her taşımadan sonra
gönderme
ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLER
Diğer atıklardan ayrı toplanır
Bildirimler TABS’ne yapılır.
Atık pil toplama kapları
Belediyeden yada TAP
Derneğinden temin edilir.
Üretimde kullanılan araçlardan çıkan atık
akümülatörler, üreticisine teslim edilene kadar fabrika
sahası içinde sızdırmaz bir zeminde en fazla 90 gün
bekletilir.
ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİK (ÖTL)
Ömrünü tamamlamış araç,
forklift vb. lastikleri,
yetkili taşıyıcılara
bedelsiz olarak
teslim edilir.
Yetkisiz kuruluş ve kişilerin
taşıma yapması yasaktır
TIBBİ ATIKLAR
Diğer atıklardan ayrı toplanır
Yırtılmaya, patlamaya,taşımaya dayanıklı üzerinde
“Uluslararası Biyotehlike”“DİKKAT TIBBİ ATIK”
ibaresi olan kırmızı plastik torbalar ile taşınır.
Bağlı bulunan belediye ile yıllık tıbbi atık alım
sözleşmesi yapılır
Makbuz karşılığı Belediyenin tıbbi atık toplama
sistemine verilir
Makbuz 3 nüsha olarak hazırlanır. 1. nüsha işletmede,
2. nüsha taşıyıcıda, 3. nüsha bertaraf tesisinde kalır.
Tüm taraflar tarafından imzalanır.
Her yıl sonunda o yıla ait veriler İl Müdürlüğüne
gönderilir.
CEZALAR
Bildirim ve belge verme yükümlülüğünü yerine getirmemek
9.620 TL
Yönetmeliğe aykırı atık toplamak, taşımak, geçici ve ara
depolamak, geri kazanmak, geri dönüştürmek,
tekrar kullanmak, bertaraf etmek
38.496 TL
Yönetmeliğe aykırı tehlikeli atık toplamak, taşımak,
geçici ve ara depolamak, geri kazanmak, geri dönüşüm yapmak,
tekrar kullanmak, bertaraf etmek
160.409 TL ’den 1.604.116 TL ye kadar
Tehlikeli Atık Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmamak 38.496 TL
TEŞEKKÜRLER
Tel: 0212 425 13 13
yagmur.cengiz@pagev.org.tr