Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?

GIDA GÜVENLİĞİ
VE
SAĞLIKLI BESLENME
 Dünyada 12.000 endemik bitki türü bulunuyor. Biz 4.000
tanesine sahibiz. Avrupa kıtasında 2.400 bitki türü var.
 Türkiye’de Dünya’nın 3.büyük tohum gen bankası kuruldu.
(110.000 örnek bulunuyor)
 “Ulusal Starter Kültür ve Gen Bankası”
 184 ülkeye 1500 ürün ihraç ediliyor“
Türkiye önümüzdeki yıllarda Dünya tarım sektörünün
önemli bir parçası olacak.” ( İklim, bitkisel-hayvansal
potansiyel)
Kanatlı
• Kanatlı Eti Üretimde
• 1. ABD dünyada %40
• 2. Brezilya
• 15. Türkiye
• Yumurta üretiminde Türkiye dünyada 10.
(50 milyon adet/gün)
Tüketim (Kanatlı Eti-yıllık )
ABD:
40kg/kişi
-AB:
30kg/kişi
-Türkiye: 15kg/kişi
Kurumsal Kapasite
• 81 İl ve Yetkilendirilmiş İlçe Müdürlüğü 4.791
Kontrol Görevlisi
• 41 Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü
• Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü
• Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü
• 73 Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı
Bursa ;
• Türkiye’deki şeftalinin, armudun, bezelyenin %30’u




Zeytinin % 17 ‘si
Siyah incirin %95’i,
Sanayi domatesinin %35’i,
Ahududunun %95’i Bursa’da üretilmektedir.
• İncir üretiminde dünyada 1. sırada,
• Yaş Meyve sebze ihracatında Türkiye 4. Sırada,
• Hayatımızın ve hayati fonksiyonlarımızın devamı için beslenmeye
ihtiyacımız var.
• Sanayileşme ile birlikte yaşam standardının yükselmesi sonucu gıda
üretimi ve tüketiminde yeni eğilimler ortaya çıkmıştır.
• Tüketiciler daha çok hazır gıda tüketimine yönelmiştir. Bunun
sonucunda da çok çeşitli gıda maddeleri üreten gıda sanayileri
kurulmuştur.
• Yeni teknoloji ürünü gıda maddelerinin avantajları, bazı
kolaylıklar sağlamakta ve daha güvenli olması söz konusu olsa
da bazı riskleri de beraberinde getirmektedir.
Gıda,
Gıda güvenliği,
Bilinçli Gıda Tüketimi dengeli beslenme,
Bilinçli Gıda Tüketicisi nasıl olunur ?
GDO nedir,
Gen Teknolojisi nedir?
Gıda Maddesi Nedir?
İnsanlar tarafından yenilen ve/veya içilen ham, yarı mamul veya mamul her
türlü madde, gıda maddesi olarak kabul edilmektedir.
Gıda Güvenliği nedir?
Gıdaların üretimi, işleme, muhafaza ve dağıtımları sırasında gerekli
kurallara uyulması ve önlemlerin alınarak, gıdalarda olabilecek fiziksel,
kimyasal, mikrobiyolojik risklerin arındırılmasıdır.
“Ne yediğini bilmek her insanın hakkıdır.”
GIDA; her türlü yiyecek ve içecektir.
• DENGELİ BESLENME NEDİR?
Her besin grubundan (Et ürünleri, süt ürünleri, unlu
mamuller vs.) vücudumuza gerektiği kadar ve zamanında
almak, tek yönlü beslenmemektir...
• BİLİNÇLİ GIDA TÜKETİCİSİ KİMDİR?
Dengeli beslenen, yediğinin ve içtiğinin nasıl
yapıldığını bilen ve buna önem gösteren kişidir.
• GDO nedir?
• Gen teknolojisi kullanılarak, doğal olarak olması pek mümkün olmayan, yeni
özellikler kazandırılmış organizmalara GDO ( Genetiği Değiştirilmiş Organisma ) denir.
Bunlara gen aktarımı olduğu için transgenik bitkiler de denir.
• Gen Teknolojisi nedir?
• Bir türe başka türden gen aktarılarak doğal yapının değiştirilmesiyle, yeni genetik
özellikler kazandırılan bu modern biyoteknolojiye Gen Teknolojisi denir.
“Kendinizi, ailenizi, toplumu önemsiyorsanız; yediğiniz, içtiğiniz şeyleri de önemseyin!!!...”
DENGELİ BESLENMEK İÇİN
ÖĞÜNLERİMİZE DİKKAT ETMELİYİZ!
Günün En Önemli Öğünü Hangisidir?
• Sabah Kahvaltısı ?
• Öğle Yemeği ?
• Akşam Yemeği ?
CEVAP :
SABAH KAHVALTISI
EV YEMEKLERİ YEMEYE ÖZEN
GÖSTERMELİYİZ
SAĞLIKLI BESLENME
Vücut için gerekli olan besin öğelerinin
dengeli,
yeterli,
düzenli,
hijyenik
olarak alınmasıdır
Gıda güvenlik tehlike sıralamaları
Gerçek
durum
1 Tarım ilaçları kalıntıları
2 Doğal toksik maddeler
3
Gıda katkıları
4 Mikrobiyolojik
5 Çevresel bulaşıcılar
1 Mikrobiyolojik
2 Çevresel bulaşıcılar
3 Doğal toksik maddeler
4 Tarım ilaçları kalıntıları
5
Gıda katkıları
Tüketici sıralaması
GIDALARDA KİRLENME 3
ŞEKİLDE OLUŞUR.
1- FİZİKSEL KİRLENME
Fiziksel kirlenmeye gıda olmayan yabancı maddeler, cam kırıkları, saç, sinek
vb. neden olabilir.
2- KİMYASAL KİRLENME
Kimyasal kirlenmeye meyve ve sebzelerin yetiştirilmesi sırasında kullanılan tarım
ilaçları, yemek yenilen tabak, çatal vs. gibi araçların iyi durulanmaması nedeniyle
üzerlerinde kalan deterjanlar, gıda ambalajında kullanılan özellikle kalitesiz renkli
plastikler vb. neden olabilir.
GIDALARI KESİNLİKLE SABUNLA
YIKAMAYINIZ
3-BİYOLOJİK KİRLENME
Biyolojik kirlenmeye en fazla neden olan etken, Bakterilerdir.
SAĞLIKLI (GÜVENLİ) GIDA
Besin değerini kaybetmemiş
Fiziksel
Kimyasal
açıdan temiz
Mikrobiyolojik
Bozulmamış
İçinde sağlığa zararlı maddeler
bulundurmayan gıda maddesidir
Sağlıklı Besin Seçimi
Her besin grubundan satın
alınmalı
Mevsim sebze ve meyveleri
Doğal ve taze besinler
tercih edilmeli
Sağlıklı Besin Seçimi
Az tuz içeren besinler
tüketilmeli
Sağlıklı Besin Seçimi
Kapağı
bombe yapmış konserveler
satın alınmamalı
BESİNLERİ SATIN ALIRKEN
DİKKAT
EDİLECEK
NOKTALAR
Besinleri satın alırken
dikkat edilecek noktalar
Alışveriş listesi hazırlama
Sağlıklı besin seçimi
Besin kalitesi
Besin hijyeni
Kalite kontrolü
Ambalaj kontrolü
Etiket okuma
Etiket Okuma
Ürünün ambalajı ve üzerindeki etiket bilgisinin
incelenmesi tüketicinin korunması açısından
büyük önem taşır
Etiket Okuma
İmal ve son kullanma tarihleri
Üretici firmanın adı, adresi
Üretim izni
Net gramajı
Hazırlama
Kullanma
Depolama
Saklama
koşulları ile ilgili
bilgilerin incelenmesi gerekir
Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kırmızı ve Beyaz Et
Kırmızı ve beyaz et farklı reyonlarda satışa sunulmalı
Bakteri florası farklıdır (Bulaşma-Pişirme sıcaklığı)
Küflü Gıdalar;
Alınmamalı (Aflatoksinler)
Küflü köy peynirleri alınmamalı (pazarlar)
Süt
Pastörize Sütler
UHT Sütler
Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?
• ET-BALIK-TAVUK GİBİ SOĞUKTA MUHAFAZA EDİLENLER İLE
• DONDURULMUŞ GIDALARI SATIN ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ ?
• Market alışverişinde donmuş bile olsa bu gıdalar en son
alınmalıdır. Çünkü market alışverişleri uzun sürerse bu
ürünlerin bozulma riski artar. Ayrıca otomobilde uzun süre
dolaştırmamalı.
• Donmuş gıdalar en kısa sürede eve ulaştırılıp derin
dondurucuya konmalı veya çözdürülüp tüketilmeli.
Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?
Etiket Bilgileri
• Mutlaka okunmalı
• (alışkanlık olmalı, ürün kalitesi,firma)
• Çocuklara öğretilmeli
MEYVE SULARI
• 1- Meyve Suyu: % 100 Meyve suyudur (elma, portakal, nar vb.)
• 2- Meyve nektarı: şeftali, kayısı,vişne vb. oluşur. Yoğun ve ekşi
olduğundan sulandırılır. Tadını arttırmak için şeker veya aroma katılır.
Meyve nektarlarındaki meyve oranı TGK de belirtilmiştir. Vişne %35,
Kayısı%40, Şeftali %50
3- Meyveli içeceklerdir: %10 dan fazla meyve suyu içermez. Su,
şeker,tatlandırıcı, aroma verici, renklendirici, koruyucu vb katılır.
4- Meyve aromalı içecekler: İçinde meyve suyu olmayan içeceklerdir.
Aroma, renklendirici, şeker veya tatlandırıcı, kıvam arttırıcı, bulanıklık
verici, koruyucular katılmaktadır.
• Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?
• Ambalaj üzerinde gıdanın kaç derecede saklanması gerektiği yazılıdır.
Buna uyulup uyulmadığının kontrol edilmeli,
• Ayrıca evimizde de belirtilen sıcaklıkta saklanmasına dikkat edilmeli.
“Her
tüketici bir gıda denetçisidir.”
• Açıkta satılan ve firma etiketi olmayan paketsiz formdaki
ürünlerin alınmamasına
• Deterjan gibi kimyasal malzemelerin gıda maddeleri ile aynı
poşete konulmamasına
• Kırmızı etler eğer tam karkas veya yarım karkas
halinde ise etlerin üzerinde yasal damgaların
bulunmasına
• Taze olarak satışa sunulan kırmızı etlerin canlı ve
parlak kırmızı renkte, tavuk etlerinin ise canlı, diri,
parlak ve gri beyaz renklerde olmasına
• Reyonlarda ambalajsız ve etiketsiz olarak satışa
sunulan, hazır kıymaların alınmamasına,
• Et satış reyonlarındaki buzdolaplarının çalışır
vaziyette olmalarına dikkat edilmesine
Yumurtalarda kırık, çatlak ve aşırı kir olmamasına
Yumarta yıkanmadan saklanmalı
• Üreticisi belli olmayan, uygun sıcaklıkta satışa sunulmayan veya
açıkta satılan sucuk, salam,sosis gibi ürünler ile süt ve
ürünlerinin satın alınmamasına dikkat edilmelidir!!!
Satın alınan gıda maddesi nasıl muhafaza
edilecek? (Tüketici Sorumluluğu)
• Derin dondurucuda saklanacak
gıdalar ın; bir defada
tüketeceğimiz miktarını yassı bir şekilde paketleyip
dondurucuya koymalıyız. Top halinde iç soğuma
gecikir.
• Örn. 1.5 kg kıyma aldık, 0,5kg kullandık kalanı bir öğün
yemek olacak şekilde ve yassı olarak buzdolabında
saklanmalı.
• Donmuş gıdadaki bakteriler ölmez sadece uyku haline geçerler.
• Dışarıda çözdürme işlemi 2 saati geçmemeli. Çünkü
bakterilerde hızlı bir üreme olur. O nedenle çözülme süresi çok
kısa olmalı.
• Derin Dondurucu;
• Yiyeceklerinizi derin dondurucunuzun içersine aralarından hava
akımı geçecek şekilde yerleştirin.
• Saklama kabı olarak cam kap kesinlikle kullanmayın. Çünkü içine
koyduğunuz gıdanın genleşmesi sonucu kırılır.
• Gıda maddelerini sakladığımız yerler rutubetsiz
olmalı, buzdolapları temiz olmalı küf olmamalı
• Besinler oda sıcaklığında uzun süre kalmamalı
(en çok 2 saat) buzdolabına konmalı
• Gıdaların Buzdolabında kalma süreleri;
• Kıyma 1 – 2 gün
• Kuşbaşı 1-2 gün
• Parça et; 3-4 gün
• Uzun Ömürlü süt (açılınca); 1-2 gün
• Pastörize süt 1-2 gün
• Taze yumurta; ençok 2 hafta
B
ESİN HAZIRLAMA
VE
PİŞİRME İLKELERİ
Besin hazırlama ve pişirme ilkeleri
Köfte
Hamburger
Kırmızı et
Tavuk ve ürünleri
İç kısımlarındaki kırmızılık gidinceye kadar
pişirilmeli
Besin hazırlama ve pişirmede hijyen
Çiğ ve pişmiş besinler birbirinden ayrı
mekan ve tezgahlarda hazırlanmalı
Besin hazırlama ve pişirmede hijyen
Et, balık, tavuk ve sebzeler için
ayrı doğrama tahtaları kullanılmalı
Çiğ etlerin konulduğu kaplara pişmiş et
konulmamalı
Besin hazırlama ve pişirmede hijyen
Çabuk bozulabilen besinler
 en kısa sürede hazırlanmalı
 oda sıcaklığında fazla bekletilmemeli
Besin hazırlama ve pişirmede hijyen
Sebze ve meyveler
 akan bol suda iyice yıkanmalı veya
suda bekletilmeli sonra yıkanmalı
Bazı gıdalar daha mı riskli?
Yüksek riskli gıda örnekleri
Pişirilmiş etler
Süt ürünleri
Çiğ yumurta
Deniz ürünleri
Kanatlılar
Gıdalar nasıl kirlenir?
Mikroplar nereden gelir?
Hava
Çiğ gıdalar
Hayvanlar
Böcekler
Çöpler
Toz ve pislik
Su
İnsanlar
Çatal bıçak takımları
Eller
Tezgahlar
Elbiseler
Doğrama tahtaları
Diğer mutfak takımları
Gıda Katkı Maddesi nedir ?
•
•
•
•
•
•
•
Gıda katkı maddeleri gıdalarda;
mikrobiyolojik bozulmayı önleme
dayanıklılığı arttırma,
besleyici değeri koruma,
teknolojik işlemlere yardımcı olma,
renk, görünüş, lezzet, koku gibi duyusal özellikleri düzeltme gibi
pek çok amaçla katılan maddelerdir.
NE ZAMAN ZARARLI ?
• Belirlenen limitlerin üzerinde kullanılıyor,
• Etiketinde (allerji gibi) uyarıcı bilgi taşımayan ve belli
katkıları içeren bazı gıdaların bazı risk gruplarınca
tüketilmesi halinde,
• Katkı maddesi bazı bulaşanları içeriyorsa,
• Eğitimsiz kişilerce teknolojisine uygun
kullanılmaması halinde,
Kaynakları nelerdir?
“E” numaraları ne anlama geliyor?
•
•
•
•
8000’in üzerinde katkı
ABD (FDA) ~2800’ünü onaylamış
EU ~ 370’sini onaylamış
Türkiye 367 tanesine izin vermiş
Etiket için bir örnek
…Lezzet artırıcı Monosodyum glutamat (E621)…
…Lezzet artırıcı Monosodyum glutamat…
…Lezzet artırıcı E621…
…Monosodyum glutamat (E621)…
…Monosodyum glutamat…
…E621...
Ülkemizde katkı maddelerinin kontrolü
nasıl yapılmaktadır?
Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği
Denetler
Hazırlar
Gıda Tarım ve Hayvaycılık Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
•
SONUÇ
• Yaşam boyu fiziksel aktivite yapmalıyız.
• Her evde bir gıda denetçisi olmalı.
• Etiket okuma çok iyi yapılmalı
• Bilimsel temele dayanmayan ifadeleri dikkate almamak
gerekir.
• Enerjisi yüksek gıdalarla beslenme alışkanlığı olmamalı. Ve
sofradan tam doymadan kalkmalıyız.
• Deney hayvanlarında yapılan araştırmalarda enerji alımının
kısıtlanması ile spontan tümör oluşumunun ve büyümesinin
azaldığı görülmüştür.
• “Gıda
kaynaklarını kontrol eden insanları kontrol eder.”
Henry Kissinger
ABD Eski Dışişleri Bakanı
ABD Eski güvenlik danışmanı
• “Gıda güçtür! Biz bunu, davranışları kontrol etmek için
kullanırız.”
Catherine Bertini
ABD eski Tarım Bakan yard.
BM eski gıda programı yöneticisi
Sağlıklı beslenme temennisiyle…
TEŞEKKÜRLER…